Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Monika Świerad

Protokolant: Martyna Miczek

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2022 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa A. P., B. P., A. F., P. J. i J. J.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Nadleśniczego Nadleśnictwa G., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Nadleśniczego Nadleśnictwa Ł., Kombinatowi Rolnemu (...) sp. z o.o. z/s w K., Gminie U., Krajowemu Ośrodkowi (...)

o wydanie nieruchomości

I.  oddala powództwo w całości,

II.  przyznaje ze środków Skarbu Państwa adw. W. M. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w N. przy ul. (...) kwotę 8856 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt sześć złotych) w tym kwotę 1652 zł (tysiąc sześćset pięćdziesiąt dwa złotych) podatku VAT, tytułem pomocy prawnej udzielonej powódce B. P. z urzędu oraz kwotę 260,32 zł (dwieście sześćdziesiąt złotych 32/100) brutto udokumentowanych wydatków pełnomocnika,

III.  przyznaje ze środków Skarbu Państwa r.pr D. N. prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego w M. przy ul. (...) kwotę 4428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) w tym kwotę 828 zł (osiemset dwadzieścia osiem złotych) podatku VAT, tytułem pomocy prawnej udzielonej powodom P. P. (1) i H. J. (1) z urzędu,

IV.  odstępuje od obciążania powodów A. P., B. P., A. F., P. J. i J. J. obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanym,

V.  nieuiszczonymi przez strony opłatami i wydatkami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

SSO Monika Świerad

Sygn. akt I C 1539/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 20.04.2022 roku

Postanowieniem z dnia 16.04.2013 roku Sąd Okręgowy w Krakowie przekazał sprawę z powództwa H. J. (1) i P. P. (1) przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...), Nadleśniczego Nadleśnictwa G. oraz Nadleśnictwa Ł., Agencji Nieruchomości Rolnych i Gminie U. o wydanie nieruchomości Sądowi Okręgowemu w Nowym Sączu (k. 518 i k. 593).

Pozwem inicjującym przedmiotowe postępowanie skierowanym do Sądu Okręgowego w Krakowie zarejestrowanym do sygn. I C (...) z dnia 1.06.2011 roku powodowie H. J. (1) i P. P. (1) w zakresie przekazanym tut. Sądowi domagali się zwrotu lasów w naturze ich prawowitym spadkobiercom. Powodowie podnieśli, że są dziećmi S.-S. P. (1). Decyzją Wojewody (...) z dnia 1.03.2004 roku stwierdzono nieważność orzeczenia (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku w części dotyczącej przejęcia nieruchomości położonej na terenie wsi Z. stanowiącej własność S. P. (1) (k.1-4).

W kolejnych pismach procesowych (k. 150-167, 237-240, 251-252, 291-308, 334-335, k. 465-469, k. 500-506, k. 1290-1292) w/w powodowie precyzowali żądanie pozwu. Z treści pisma z dnia 12.01.2012 roku (k.150) wynika, iż powodowie domagali się wydania nieruchomości znajdujących się nadal we władaniu Skarbu Państwa tj. działek o numerach ewidencyjnych:

- od (...) do (...), (...), (...), (...) oraz części działki nr (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...) oraz parceli o numerze (...), która weszła w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działek o numerach ewidencyjnych (...), objętych Księgą Wieczystą o numerze (...) jest Skarb Państwa w zarządzie Gospodarstwa (...) Lasów Państwowych Nadleśnictwa Ł.,

- części działki (...), części działki (...), działki (...), działek od numeru (...) do (...) oraz (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...) oraz parcel od numeru (...) do (...), (...), 1/70 części działki (...) części działki (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...) a także parceli (...), która weszła w skład działki o numerze ewid. 137, właścicielem działek (...), objętych Księgą Wieczystą o numerze (...) jest Skarb Państwa Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo G. Siedziba Z.,

- (...), części działki (...), części działki (...), działki (...), części działki (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działki (...), objętej Księgą Wieczystą o numerze (...) jest Skarb Państwa Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa,

- (...) i części działki (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); parceli (...), która weszła w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działek (...), objętych Księgą Wieczystą o numerze (...) jest Skarb Państwa Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w G.,

- 75, 76, 208, (...), (...), (...), (...), których właścicielem był ojciec powodów w 1/74 części, a które to parcele weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działki (...) objętej Księgą Wieczystą o numerze (...) jest Gmina U..

Powodowie wnieśli też o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania, a także kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Zaznaczyli, że wbrew twierdzeniom pozwanego SP mogą podważać w toku postępowania o wydanie domniemanie wynikające z art. 3 ukwh. Podkreślili też, że S. P. (1) nie został objęty tzw. „Akcja Wisła”, czego dowodem jest kserokopia karty przesiedleńczej nr (...) z dnia 12.1947. „Akcją Wisła” zostali objęci jedynie E. P. i M. G.. S. P. (1) w tym okresie bez przerw władał wymienionymi w pozwie nieruchomościami. Zdaniem powodów dołączonymi do pisma z 12.04.2012 roku dokumentami w tym wykazem zmian gruntowych inż. K. N. wykazali nowy i stary stan prawny nieruchomości jakich wydania się domagają. Według powodów bezzasadny pozostaje zarzut zatrzymania zgłoszony przez pozwany SP, bo nie wskazał wysokości zwrotu nakładów jakich się domaga oraz do których konkretnie działek ten zarzut podniósł. Nadto do zalesień w znacznej części doszło przed objęciem przez SP nieruchomości we władanie.

W piśmie z dnia 25.04.2012 roku (k. 291-308) powodowie podali, że co do nieruchomości objętych lwh (...) tj. pgr (...) o pow. 95,59 ha oraz nieruchomości objętych lwh (...) tj. pgr (...) o pow. 2, (...) oraz pgr (...) o pow. 27,624 obj. lwh (...) stanowiących jeden kompleks leśny to dopiero w marcu 2012 roku otrzymali Protokół Leśnictwa G. o przejęciu majątku w zarząd powierniczy od Spółki (...) w Z. z dnia 25.02.1945 roku, w związku z powyższym powodowie zrzekli się przekazania im w naturze tych nieruchomości.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę (...), Nadleśniczego Nadleśnictwa G. i Nadleśniczego Nadleśnictwa Ł. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie solidarnie od powodów kosztów procesu (k. 260-269, 285-290, 352-370, 376-382, 674-676 i k. 875-881, k. 1540-1542), wskazując, że roszczenie powodów nie zostało udowodnione, a przedstawione dokumenty nie wskazują na wywodzone z nich przez powodów okoliczności. Prawo własności nieruchomości, których wydania domagają się powodowie, wpisane na rzecz SP korzysta z domniemania zgodności z rzeczywistym stanem prawnym zgodnie z art. 3 ukwh. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem SN (wyrok SN z dnia 8.12.2004 roku I CK 389/2004, wyrok SN z dnia 4.03.2011 I CSK 340/2010 i wyrok SN z dnia 13.01.2011 roku III CZP 123/2010) obalenie tego domniemania może nastąpić jedynie w procesie o uzgodnienie treści KW z rzeczywistym stanem prawnym wytoczonym na podstawie art. 10 ukwh. Ponadto roszczenie powodów nie jest możliwe do zrealizowania, skoro domagają się wydania działek, które obecnie nie istnieją. Powodowie żądając wydania nieruchomości wskazują na nieistniejące obecnie numery działek scalonych w większe działki, wskazują na ich powierzchnię, lecz działki nie są wyodrębnione. Pozwany podkreślił też, że nieruchomości S. P. (2) obj. lwh (...) i (...) gm. kat Z. zostały przejęte przez SP na podstawie orzeczenia (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku a to ze względu na objęcie jego rodziny akcją wysiedleńczą tzw. „akcją Wisła” i niewładania w w/w dacie nieruchomościami. Natomiast nieruchomości objęte lwh (...) tj. pgr (...) o pow. 95,59 ha zostały przejęte na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 o przejęciu niektórych lasów na własność SP. Należy zatem uznać, że w tym zakresie roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie. Odnosi się to też do nieruchomości obj. lwh 194 tj. pgr (...) o pow. 2,2206 ha, bo ta pgr razem z pgr (...) i pgr (...) o pow. 27,624 obj. lwh (...)stanowiły jeden kompleks leśny o pow. 125 ha należący do włościan -rolników ze Z., który został opisany w dwóch różnych protokołach przejęcia z dnia 25.11.1945. Pozwany podniósł zarzut zatrzymania nieruchomości z art. 461 k.c. do czasu zwrotu przez powodów wartości poniesionych przez pozwanego nakładów na nieruchomości. Pozwany dodał, że teren miejscowości Z. podlegał dwukrotnie w latach 50 i 70-tych przebudowie ewidencji gruntów. Parcele gruntowe przejęte na SP po osobach przesiedlonych w ramach „akcji Wisła” tj. z mocy dekretu z 27.07.1949 roku i przesiedlonych do ZSRR z mocy dekretu z dnia 5.09.1947 roku przestały istnieć i zostały wcielone do dużych dziełek ewidencyjnych, które następnie przypisano do (...), PGR lub (...). Odnośnie nieruchomości położonych w Nadleśnictwie Ł. o pow. 5,0434 ha, stanowiących część dz. ewid. (...) i (...) to z wykonanego wykazu zmian gruntowych wynika, że w dacie przejęcia gruntów przez SP las stanowił 1,2223 ha, a pozostałą powierzchnię stanowiły grunty rolne. Te nieruchomości przejęto na podstawie orzeczenia z 2.12.1954 roku wydanego na mocy dekretu z dnia 22.07.1949. Nadleśnictwo Ł. przez ostanie 58 lat ponosiło nakłady na te nieruchomości które wyniosły 187 041,82 zł. Pozwany SP poniósł też zarzut zasiedzenia przejętych nieruchomości, bieg zasiedzenia należy liczyć od 20.05.1949 roku. Ponadto pozwany powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 14.09.2021 roku I ACa 72/20 podniósł, że powodowie nie obalili domniemania z art. 3 ukwh i prawidłowości wpisów. Ponadto nieważność decyzji (...) z 2.12.1954 roku, z której powodowie wywodzili podstawę wydania nieruchomości dotyczyła przyczyn tylko formalnych, a podstawy nieważności nie miały wpływu na treść orzeczenia in meritum. Zatem gdyby w/w decyzja nie była obarczona wadą formalną, to jej brzmienie nie zmieniłoby się i nadal doszłoby do odjęcia prawa własności S. P. (1). Powodowie nie udowodnili też prawa własności swych poprzedników prawnych wobec nieruchomości objętych pozwem.

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2012 r. (k. 338) wezwano do udziału w sprawie

Agencję Nieruchomości Rolnych oraz Gminę U..

Strona pozwana Gmina U. wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie solidarnie od powodów kosztów procesu (k.408-409). Gmina podniosła, że powodowie nie przedstawili tytułów prawnych do będących przedmiotem postępowania nieruchomości, zatem obowiązuje domniemanie z art. 3 ukwh. Dz. ewid. (...)i (...) stanowią drogi. Ponadto nieruchomości, co do których Gmina jest właścicielem uzyskała w oparciu o decyzje komunalizacje, których do chwili obecnej nie wzruszono.

Agencja Nieruchomości Rolnych wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów procesu (k. 449-453, 536-541, 559-563, 656-658) zarzucając, iż nie jest posiadaczem nieruchomości nr (...) obj. KW (...), którą oddała w dzierżawę na rzecz (...) sp. z o.o. Ponadto powodowie nie są ujawnieni w księdze wieczystej jako właściciele, więc nie podważyli skutecznie domniemania z art. 3 ukwh.

Zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 10 lutego 2017 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Ośrodku Wsparcia Rolnica (Dz.. U. z 2017 r. poz. 624 ze zm.) z mocy prawa w miejsce zniesionej z dniem 31 sierpnia 2017 r. (...) wstąpił do postępowania Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

Postanowieniem z dnia 11 lutego 2015 r. (k. 825) wezwano do udziału w sprawie

W charakterze pozwanego (...) sp. z o.o.

(...) sp. z o.o. z dniem 31.10.2013 roku została przejęta w całości na podstawie art. 492 § 1 ksh przez spółkę Kombinat Rolny (...) sp. z o.o.

Kombinat Rolny (...) sp. z o.o. (k.1578-1580) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że powodowie mimo wezwań przewodniczącego nie sprecyzowali prawidłowo żądań pozwu. Ponadto powodowie nie udowodnili, aby S. P. (1) był właścicielem nieruchomości, których wydania obecnie się domagają.

Powód P. P. (1) zmarł w dniu 14 października 2013 r. i postępowanie zawieszono na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c (k.604), a następnie podjęto z udziałem B. P., A. F. i A. P. jako następcami prawnymi P. P. (1) (k. 647).

Z uwagi na zgon powódki H. J. (1) postępowanie zostało zawieszone-postanowieniem z dnia 30.10.2018 roku (k.1308) i podjęte postanowieniem z dnia 6.12.2019 (k.1448) z udziałem jej spadkobierców tj. P. J. i J. J..

Po przekazaniu sprawy powodowie H. J. (1) i spadkobiercy P. P. (1) dalej precyzowali pozew o wydanie. H. J. (1) wielokrotnie podawała, że rezygnuje ze zwrotu lasu, a w to miejsce domaga się zapłaty (k. 617). Pismem z dnia 16.06.2014 roku doprecyzowanym dnia 2.07.2014 roku (k. 688-690 i k. 719 i 724) pełn. powódki cofnął pozew o wydanie bez zrzeczenia się roszczenia. Pozwani SP reprezentowany przez Wojewodę (...), Nadleśniczego Nadleśnictwa G. i Ł. nie zgodził się na takie cofnięcie pozwu bez zrzeczenia się roszczenia (k. 699 i k.729), podtrzymał argumentacje dotyczącą oddalenia powództwa. Również pozwana (...) nie wyraziła zgody na cofnięcie pozwu o wydanie (k. 713), na takie cofnięcie pozwu nie wyraziła zgody także pozwana Gmina U. (k.737). Powódka H. J. (1) działając samodzielnie dalej podkreśliła, że nie domaga się wydania, a jedynie ekwiwalentu pieniężnego (k.802, k. 806, k. 808, k. 867, k. 885, k. 1077, k. 1099, k. 1114, k. 1125, k. 1137, k. 1142, k. 1192 i k. 1218-1219). P. powódki konsekwentnie podtrzymywał dotychczasowe stanowisko o wydanie (k. 1120 i k. 1150).

W piśmie z 30.10.2014 r. powodowie A. F., A. P. i B. P. oświadczyli, że podtrzymują dotychczasowe stanowisko (k.799 i k. 1174).

W piśmie z dnia 4.04.2017 roku (k.1177-1179) pełn. powódki H. J. (1) i w piśmie z dnia 19.04.2017 roku (1190-1191) pełn. B. P. sprecyzowali, że powodowie domagają się wydania działek o następujących numerach ewidencyjnych:

- parceli katastralnych o numerach od (...) do (...), (...), (...), (...) oraz parceli katastralnej o numerze (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...) oraz parceli katastralnej o numerze (...), która weszła w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działek o numerach ewidencyjnych (...), objętych Księgą Wieczystą nr (...), jest Skarb Państwa (nieruchomości znajdują się obecnie w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa Ł.);

- parceli katastralnych o numerach: (...), (...), (...) oraz (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...) oraz parceli od numeru (...) do numeru (...), parceli numer (...), 1/70 części parceli numer (...), 1/75 części parceli numer (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...), a także parceli numer (...), która weszła w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działek (...), objętych Księgą Wieczystą nr (...), jest Skarb Państwa - Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe Nadleśnictwo G.;

- parceli katastralnych numer: (...), (...), (...), które weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działki (...), objętej Księgą Wieczystą nr (...), jest Skarb Państwa ( (...) Skarbu Państwa w S.), a prawo własności wykonuje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa

- parceli katastralnych numer: 75, 76, 208, (...), (...), (...) (których właścicielem był S. P. (1) w 1/74 części), a które to parcele weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...); właścicielem działki (...) (objętej Księgą Wieczystą nr (...)) jest Gmina U..

Powodowe P. J. i J. J. w kolejnych pismach podawali, że nie domagają się wydania nieruchomości, a ekwiwalentu pieniężnego (k. 1339, k. 1379, k. 1413-1417, k. 1140, k. 1445, k. 1458, k. 1473, k. 1496, k. 1605)

Powódka B. P. na rozprawie w dniu 17.03.2022 roku cofnęła powództwo bez zrzeczenia się roszczenia. B. P. działając w imieniu powodów A. P. i A. F. również cofnęła powództwo bez zrzeczenia się roszczenia . Wniosła o nieobciążanie jej kosztami sądowymi i kosztami procesu z uwagi na bardzo trudną sytuację materialną (k.1620). Podała, że nie chce już dochodzić roszczeń w tym postępowaniu.

Pozwani: Skarb Państwa reprezentowany przez Wojewodę (...), Nadleśniczego Nadleśnictwa G. oraz Nadleśnictwa Ł., Gmina U., Kombinat Rolny (...) sp. z o.o.nie wyrazili zgody na takie cofnięcie pozwu (k. 1642/2, k. 1687, i k. 1689)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadek po S. P. (1), zmarłym w dniu 20 czerwca 1971 r. w D., ostatnio zamieszkałym w B., nabyli: żona E. P. i dzieci H. J. (2) i P. P. (1) po 1/3.

Spadek po E. P., zmarłej w dniu 23 czerwca 1983 r. w W., na podstawie ustawy nabyły dzieci H. J. (1) i P. P. (1) po ½ części.

P. P. (1) zmarł w dniu 14 października 2013 r. Spadek po nim nabyli z mocy ustawy żona B. P., córka A. F. oraz syn A. P. po 1/3 części.

H. J. (1) zmarła dnia 9.10.2018 roku. Jej spadkobiercami są synowie P. J. i J. J..

(dowód: postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku: po S. P. (1) k. 13, po E. P. k. 14, akt zgonu P. P. (1) k. 601, akt poświadczenia dziedziczenia po P. P. (1) k. 629-631, wydruk z systemu (...) k. 1304-1305, akt zgonu H. J. (1) k. 1335)

Nieruchomość składająca się z parcel:

-pb 16, pgr (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 3230, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 3240, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 3250, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6910, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6920, (...), (...) , (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6930, (...), (...), (...), (...), (...), 7150, (...), (...), (...), (...) o łącznej powierzchni 12,1301 ha, były obj lwh 102 ks. gr. gm. Z. i stanowiły własność S. P., na podstawie dekretu dziedziczenia z dnia 30 listopada 1921 r. Nieruchomości S. P. objęte lwh (...) stanowiły rolę, łąki, ogród, pastwisko, las, teren zabudowany i nieużytki miały łączną powierzchnię 12 hektarów 13 arów i 01 m2.

Nieruchomość składająca się z parcel: pp bud (...), pgr (...), (...), (...), (...) o łącznej powierzchni 0,4567 ha, objęte były lwh (...) ks. gr. gm. kat. Z. i stanowiły własność S. P. (2) w 1 /74 części,

Nieruchomość składająca się z parceli (...) o powierzchni 2,2206 ha, objętej lwh (...) ks gm kat. Z. stanowiła własność S. P. w 1/75 części ,

Nieruchomość składająca się z parceli (...) o powierzchni 95,5900 ha, objętej lwh (...) gr. gm. kat. Z. stanowiła własność S. P. w 1/70 części,

Pgr. L. kat. (...), (...), (...), (...), (...), 6930, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), 6920, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) i część pgr.l.kat. (...) objęte lwh 102 ks. gr. gm. kat. Z. weszły w część działki ewidencyjnej nr (...), stanowiąc własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Ł. ujawnioną w KW Nr (...), na podstawie zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych I Leśnictwa z 19 września 1994 r., decyzji Naczelnika Gminy w U. z 12 czerwca 1976 i z 14 kwietnia 1977r., protokołu zdawczo - odbiorczego z 7 września 1971 r., komunikatu Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z 28 lutego 1973 r. oraz art. 74 ust. 3 ustawy o lasach.

Pgr.l.kat (...) objęte lwh (...) ks. gr. gm. kat. Z. - weszła w część dz. ewid (...) stanowiąc własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Ł. ujawnioną w KW Nr (...), na podstawie zarządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych I Leśnictwa z 19 września 1994 r., decyzji Naczelnika Gminy w U. z 12 czerwca 1976 i z 14 kwietnia 1977r., protokołu zdawczo - odbiorczego z 7 września 1971 r., komunikatu Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z 28 lutego 1973 r. oraz art. 74 ust. 3 ustawy o lasach.

Część Pgr. l. kat. (...), (...), (...), objęte lwh (...) ks. gr. gm. kat. Z. - weszły w część działki ewidencyjnej (...) - stanowiącej własność Skarbu Państwa w Zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa ujawnione w KW Nr (...) na podstawie zarządzenia nr 107 z 7 października 1992 r. Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Decyzji nr (...) Dyrektora Oddziału Terenowego Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Protokołu Zdawczo-Odbiorczego nr 5 z 17 listopada 1992r. Działka ewi. (...) została wydzierżawiona przez Agencję Nieruchomości Rolnych (...) sp. z o.o. na podstawie umowy dzierżawy z dnia 3.03.1994 następnie aneksowanej dnia 23.06.2009 roku.

Pgr.l.kat (...) objęte lwh (...) ks. gr. gm. kat. Z. weszły weszła w skład części dz. ewid (...) stanowiącej własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa G. ujawnione w KW Nr (...), na podstawie decyzji naczelnika Gminy U. z 24.03.1986, protokołu zdawczo - odbiorczego z 1.06.1986 r. umowy nr (...) z 1.06.1986 roku, zarządzenie nr 127 z 19.09.1994 roku decyzji Naczelnika Gminy U. z 12.06.1976, decyzji Naczelnika Gminy U. z 14.04.1977 roku, umowy zamiany z 4.07.2005, protokołu zdawczo odbiorczego z dnia 7.9.1971 roku, komunikatu Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z 1973 roku, ustawy z dnia 28.09.1991 roku.

Część Pgr.l.kat (...) i pgr.l.kat (...), (...), (...), (...), (...), 3240, (...), (...), (...), (...), (...), (...) objęte lwh 102 ks. gr. gm. kat. Z. weszły w skład części dz. ewid 185 - stanowiącej własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa G. ujawnione w KW Nr (...), na podstawie decyzji Naczelnika Gminy U. z 24.03.1986, protokołu zdawczo - odbiorczego z 1.06.1986 r. umowy nr (...) z 1.06.1986 roku, zarządzenie nr 127 z 19.09.1994 roku decyzji Naczelnika Gminy U. z 12.06.1976, decyzji Naczelnika Gminy U. z 14.04.1977 roku, umowy zamiany z 4.07.2005, protokołu zdawczo odbiorczego z dnia 7.9.1971 roku, komunikatu Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z 1973 roku, ustawy z dnia 28.09.1991 roku.

Pgr.l.kat (...), (...), (...), (...), 3250, (...), (...), (...), objęte lwh (...) ks. gr. gm. kat. Z. i pgr.l.kat (...) objęta dawnym lwh (...), pgr.l.kat (...) objęta dawnym lwh (...) weszły w skład części dz. ewid (...) stanowiącej własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych Nadleśnictwa G. ujawnione w KW Nr (...), na podstawie decyzji Naczelnika Gminy U. z 24.03.1986, protokołu zdawczo - odbiorczego z 1.06.1986 r. umowy nr (...) z 1.06.1986 roku, zarządzenie nr 127 z 19.09.1994 roku, decyzji Naczelnika Gminy U. z 12.06.1976, decyzji Naczelnika Gminy U. z 14.04.1977 roku, umowy zamiany z 4.07.2005, protokołu zdawczo odbiorczego z dnia 7.9.1971 roku, komunikatu Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z 1973 roku, ustawy z dnia 28.09.1991 roku.

P.bud 75,76 i 208 oraz pgr.l.kat (...), (...) i (...) objęte lwh 186 weszły w skład części dz. ewid 307 stanowiącej własność Gminy U. i były ujawnione w KW Nr (...) na podstawie kart inwentaryzacyjnych decyzji Wojewody (...) z 17.03.1994 roku i z 5.07.1993. Aktualnie właścicielem działki ewid. (...)na podstawie umowy sprzedaży z dnia 26.10.2018 roku są M. i J. T.. Dz. ewid objęta jest aktualnie KW (...).

Żadna z parcel gruntowych objętych żądaniem pozwu nie wchodziła w skład obecnej dz. ewid (...).

W KW Nr (...) figurowała dz. ewid (...), która w części powstała z pgr.l.kat (...) objętej dawnym lwh 186. Początkowo własność tej nieruchomości należała do Skarbu Państwa Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej, na podstawie decyzji (...) z 24.12. (...), decyzji Wojewody (...) z 4.09.1978 i z dnia 4.09.1978. Aktualnie jako właściciel dz. ewid 273 i 298, będących drogami objętych KW (...) jest Gmina U. m.in. na podstawie decyzji z 16.03.1993 stwierdzającej nabycie z mocy prawa mienia komunalnego.

Aktualnie brak możliwości sporządzenia pełnej mapy dla celów prawnych wraz z wykazem zmian zawierającej geodezyjny podział-wydzielenie z istniejących działek nowoutworzonych działek, która zostałaby wpisana do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego prowadzonego przez Starostę (...), ponieważ istnieje wcześniejsze zgłoszenie dla tych samych działek ewidencyjnych celem sporządzenia dokumentacji do sprawy I C(...) SO w Nowym Sączu.

(dowód: decyzja Wojewody (...) z dnia 1.03.2004 roku k. 6-8, odpisy KW i częściowo wykazy zmian gruntowych inż. K. N., protokoły badania KW k. 169-215, wyciąg z lwh k. 328, pismo z dnia 1.01.1946 roku k. 329, decyzja z dnia 16.03.1993 roku k.410, karta inwentaryzacyjna nieruchomości k. 411, decyzja z dnia 5.07.1993 roku k. 412, karta inwentaryzacyjna k. 414, aneks do umowy dzierżawy k. 460-463 i k. 572-575, opinia geodezyjna A. W. k. 921-1001 z uzupełnieniami k. 1063-1065 i k. 1155 i k. 1240-1277, informacje aktualne w internetowej bazie KW)

Protokołem z 25 lutego 1945 r. na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 roku przejęto majątek leśny tj. majątki włościańskie w Z. o ogólnym obszarze 125 ha.

Protokołem z 9 sierpnia 1949 r. Nadleśniczy Nadleśnictwa Państwowego R. podjął decyzję o sprostowaniu ogólnej powierzchni majątku leśnego Z. b. własności Spółki (...) na powierzchnię 123.21 ha.

(dowód: protokół nr (...) z dnia 25.02.1945 k. 275, protokół z dnia 9.08.1949 roku k. 276)

(...) obj. lwh (...) tj. pgr (...) o pow. 2,2206 ha, pgr (...) obj. lwh 241 o pow. 95,59 ha i pgr (...) o pow. 27,624 obj. lwh (...) stanowiły jeden kompleks leśny o pow. 125 ha należący do włościan - rolników ze Z., który został opisany w protokołach przejęcia z dnia 25.02.1945 i z dnia 9.08.1949 roku i przejęty na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 . o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa.

(okoliczność niesporna)

E. P. - żona S. P. (1) wraz z dziećmi H. i P. P. (1) oraz G. M. zostali przesiedleni wskutek „akcji W.” w 1947 roku ze wsi Z. w powiecie (...).

S. P. (1) był zameldowany w miejscowości B. Gmina S. od dnia 8.01.1948 do 20.06.1971 roku tj. do chwili zgonu.

(dowód: karta przesiedleńcza k. 327, zaświadczenie z dnia 22.06.2006 k. 330)

Orzeczeniem z 2 grudnia 1954 r. znak L. RL.IV/12/44/54 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. uznało, że w grom. Z. - Ł. przeszły na Skarb Państwa po osobach repatriowanych do Związku (...) następujące nieruchomości po ob.: A. D., J. M., P. M., lgnącego K., A. S. (1), S. S. (3); H. S., J. S., A. S. (2), G. T., A. T., A. L., W. S., T. Z., S. C.: P. F. (1), S. D., D. T., P. S. (1), P. F. (2), P. L., M. M. (2), P. P. (2), M. S., P. T., W. Z., J. K., P. S. oraz grunt o ogólnym obszarze 1358,60 ha. Termin przejęcia tego mienia na Skarb Państwa ustalono na dzień 2 grudnia 1954r.

Decyzją z 1 marca 2004 r. Wojewoda (...) stwierdził nieważność orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w G. z 2 grudnia 1954 r, znak L. RL.IV/12/44/54 w części dotyczącej przejęcia nieruchomości położonej na terenie wsi Z., stanowiącej własność S. (S.) P..

Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 września 2005 r.

(dowód: decyzja Wojewody (...) z dnia 1.03.2004 roku k. 6-8, decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi k. 9-11 i k. 272-274, orzeczenie (...) z dnia 2.12.1954 roku k. 167-168)

Wnioskiem z dnia 5.03.2002 skierowanym do Wojewody (...) H. J. (1) i P. P. (1) domagali się wydzielenia działek wskazanych we wniosku o wydanie mienia.

Pismem z 31 marca 2004 r. H. J. (1) i P. P. (1) zgłosili Wojewodzie (...) roszczenie o odszkodowanie w kwocie 400.000 zł i o wydanie nieruchomości w związku z decyzją z dnia 1 marca 2004 r.

Wnioskiem z dnia 8.03.2002 roku H. J. (1) i P. P. (1) wnieśli o przyznanie odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę oraz korzyści jakie poszkodowany mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono na skutek wydania orzeczenia (...) z dnia 2.12.1954 roku.

Decyzją z dnia 13.04.2011 roku Wojewoda (...) postępowanie administracyjne umorzył.

(dowód: pismo z dnia 31.03.2004 roku k. 5, decyzja z dnia 13.05.2011 roku k. 311-315, odwołanie z dnia 26.04.2011 roku z uzupełnieniem k. 316-322, pismo z dnia 31.05.2011 roku k. 322, wniosek z dnia 5.03.2002 k. 324, pismo z dnia 6.09.2002 k. 325, pismo z dnia 26.08.2002 k. 326)

Wyrokiem częściowym z dnia 18.07.2019 roku do sygn. I C (...) Sąd Okręgowy w Krakowie oddalił powództwo B. P., A. F. i A. P. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Wojewodę (...), Nadleśniczego Nadleśnictwa G. oraz Nadleśnictwa Ł., Krajowemu Ośrodkowi (...) i Gminie U. o zapłatę odszkodowania za zbyte na rzecz osób trzecich nieruchomości i wynagrodzenia za bezumowne korzystnie z rzeczy. Za bezpodstawny Sąd uznał zgłoszony przez pozwanych zarzut przedawnienia i zarzut utraty własności przez S. P. (1) własności nieruchomości na podstawie dekretu z 12.12.1944 roku o przejęciu niektórych lasów na własność SP, bo pozwani nie wykazali aby rzeczywiście do takiego przejścia tych nieruchomości doszło. Nie wykazali też, by S. P. (1) otrzymał mienie zastępcze. Sąd Okręgowy zważył, że na wykazanie prawa własności powodowie powołali się na wpisy w dawnych KW i fakt następstwa prawnego po S. P. (1). Faktem jest, że w dawnych KW o nr lwh 102, 186, 194, 241 S. P. (1) był ujawniony jako właściciel lub współwłaściciel nieruchomości nimi objętych. Dla nieruchomości tych obecni prowadzone są nowe KW. Pozwani zarzucali, że powodowie nie obalili domniemania z art. 3 u.k.w.h., które wiąże się z wpisami w aktualnie prowadzonych KW. Aby to uczynić powodowie musieliby, wykazać, że akty, na podstawie których doszło do ujawnienia pozwanych w aktualnych KW zostały wyeliminowane z obrotu prawnego, a ponadto wykazać następstwo prawne po S. P. (1). Powodowie wykazali, że doszło do stwierdzenia nieważności orzeczenia z 2 grudnia 1954 r. w części dotyczącej przejęcia nieruchomości położonej na terenie wsi Z., stanowiącej własność S. (S.) P.. Wszelako z zapisów w aktualnie prowadzonych dla tych nieruchomość KW nie wynika, aby to właśnie orzeczenie z 2 grudnia 1954 r. stanowiło podstawę wpisu pozwanych (względnie osób trzecich, które nieruchomości miały nabyć od pozwanego SP) jako właścicieli. Wpisy te nastąpiły na podstawie: przepisów ustawy, decyzji i innych aktów administracyjnych, zarządzeń, protokołów zdawczo-odbiorczych, umów cywilnoprawnych (sprzedaży, darowizny, działu spadku). Powodowie nie wykazali, aby doszło do stwierdzenia nieważności względnie wznowienia postępowania w odniesieniu do aktów administracyjnych stanowiących podstawę wpisów w aktualnie prowadzonych w KW. Sąd Okręgowy wskazał także, że powodowie nie wykazali również swojego następstwa prawnego po S. P. (1) w odniesieniu do nieruchomości, z tytułu których domagają się od pozwanych wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. (...), których dotyczył pozew niewątpliwie stanowiły gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów obowiązujących w dacie śmierci S. P. i podlegały szczególnemu trybowi dziedziczenia. Powodowie nie przedstawili jednak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zawierającego rozstrzygnięcie w przedmiocie dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Co do roszczenia odszkodowania za zbyte mienie Sąd Okręgowy podkreślił, że z przedstawionego materiału nie wynika aby przejście nieruchomości na osoby trzecie nastąpiło wskutek działań funkcjonariuszy Skarbu Państwa. Nie wykazali następstwa prawnego po S. P. w zakresie nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne co jest równoznaczne z niewykazaniem szkody.

Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 14.09.2021 roku do sygn. I ACa 72/20 utrzymał w mocy w/w orzeczenie. Uznał, że w momencie otwarcia spadku po S. P. (1) na mocy decyzji z 2 grudnia 1954 r. nieruchomości rolne nie mogły wchodzić w skład masy spadkowej, co oznacza, że nie mogły zostać uwzględnione w postanowieniu o nabyciu spadku. Według Sądu Apelacyjnego Sąd l instancji trafnie uznał, że powodowie nie podważyli domniemania z art 3 ukwh 2 prawidłowości wpisów w księgach wieczystych aktualnie prowadzonych. Sam fakt stwierdzenia przez Wojewodę (...) nieważność decyzji z 2 grudnia 1954 r. nie oznaczało jeszcze zasadności powództwa. Nieważność została stwierdzona bowiem z przyczyn formalnych - braku prawidłowego określenia przedmiotu przyjęcia. Natomiast nie stanowiło podstawy stwierdzenia nieważność orzeczenia naruszenie prawa materialnego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w dacie przejęcia nieruchomości były opuszczone, a S. P. nie władał nimi. Z twierdzeń powódki H. J. (1) wynikało, że S. P. nie został wysiedlony do ZSRR ani nie został objęty „Akcją Wisła" ponieważ wcześniej został osadzony Centralnym O. Pracy w J.. Później S. P. (1) był zameldowany w miejscowości B. gmina S. od 8 stycznia 1948r. do 20 czerwca 1971 r. W istocie decyzja była prawidłowa pod względem materialno- prawnym. Wydanie tożsamej decyzji, ale prawidłowej z punktu widzenia przepisów proceduralnych spowodowałoby ten sam skutek, czyli nacjonalizację spornych gruntów. Przy czym dekret z dnia 27 lipca 1949 r. o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich, położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego stanowił część porządku prawnego Państwa i skutki prawne przez niego wywołane nie zostały uchylone, a w konsekwencji jego przepisy wiążą sądy.

(dowód: opinia geodezyjna w sprawie I C (...) k. 840-856, wyrok SA z dnia 14.09.2021 roku do sygn. I ACa (...) z uzasadnieniem k. 1655-1666, wyrok częściowy SO w Krakowie z dnia 18.07.2019 roku do sygn. z uzasadnieniem I C (...) k. 1667-1675)

Od momentu przejęcia nieruchomości własności lub współwłasności S. P. (1) Skarb Państwa tj. Nadleśnictwo Ł. i Nadleśnictwo G. ponosiło nakłady w postaci nasadzeń drzewostanu. W/w Nadleśnictwa prowadziły tam gospodarkę leśną zgodnie z planem urządzenia lasu.

(dowód: mapa poglądowa 380-381, karty ewidencyjne drzewostanu k. 382-394, opracowanie planu urządzania lasu k.395, nakłady na zalesianie k. 396-400, zeznania świadka S. K. k. 508, zeznania świadka K. B. k. 508)

Powódka B. P. jest emerytką, utrzymuje się wyłącznie z emerytury wynoszącej w 2014 roku 1680,89 zł miesięcznie z dodatkiem pielęgnacyjnym w kwocie 206,76 zł. Nie posiada nieruchomości ani przedmiotów wartościowych. Od 2007 roku posiada orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim. Leczy się psychiatrycznie, kardiologicznie ponosi koszty zakupywania leków. Mieszka w mieszkaniu, które darowała dzieciom, lecz ponosi koszty zużycia mediów.

P. J. jest właścicielem mieszkania w Wołkowie o pow. 55 mkw w 2019 roku był osobą bezrobotną utrzymującą się z zasiłku dla bezrobotnych, z którego pokrywał koszty bieżącego utrzymania mieszkania i siebie. Posiadał lokatę bankową w kwocie około 32 000 zł. Powód P. J. według oświadczenia z 28.03.2002 dalej jest osoba bezrobotna, pobiera uposażenie w wysokości 1064 zł. J. J. przebywa za granicą.

(dowód: oświadczenia majątkowe k.743-747, umowa darowizny k. 750-752, oświadczenia k. 753, decyzja emerytalna ZUS k. 754, orzeczenie o niepełnosprawności k. 755, oświadczenie majątkowe z załącznikami k. 1405, zaświadczenie lekarskie k. 1556, faktury za leki k. 1631-1637, Pit k. 1639-1640, oświadczenie P. J. k. 1680)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których moc dowodowa nie budziła wątpliwości Sądu.

Ustaleń w zakresie stanu katastralnego działek objętych pozwem ze stanem jaki powstał po ich scaleniu Sąd dokonał w oparciu o opinię A. W.. Z opinią tą pozostawały zbierze w części wykazy zmian gruntowych inż. K. N.. Wykazy te zostały sporządzone wcześniej, przed podziałami działek ewidencyjnych, dlatego zawierały pewne rozbieżności do opinii A. W.. Wnioski opinii biegłego geodety wraz z uzupełnieniami Sąd uwzględnił w całości. Opinia była jasna, szczegółowa i wyczerpująca.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 kpc jako nieprzydatny z uwagi na wydane rozstrzygnięcie pominięto dowód z opinii biegłego ds. szacowania wartości nieruchomości i leśnictwa na okoliczność poniesionych przez SP nakładów na nieruchomości, których zwrotu domagali się powodowie.

Pominięto wniosek dowodowy pozwanego SP o zwrócenie się do Gminy S. K. o udostępnienie akt przesiedleńczych S. P. (1), bowiem z pisma z dnia 22.06.2006 roku (k.330) wynika, że Gmina takich dokumentów nie posiada.

Zeznania świadków S. K. i K. B. Sąd uznał za wiarygodne w zakresie w jakim podawali, że nadleśnictwa prowadziły na przejętych nieruchomościach gospodarkę leśną.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo o wydanie nieruchomości podlegało oddaleniu w całości.

Na wstępie należało podkreślić, że z pozwem w niniejszej sprawie w 2011 roku wystąpili powodowie H. J. (1) i P. P. (1), domagając się zwrotu lasów w naturze, których właścicielem pozostał Skarb Państwa. Powoływali się na to, że są dziećmi zmarłego S.-S. P. (1), a decyzją Wojewody (...) z dnia 1.03.2004 roku stwierdzono nieważność orzeczenie (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku w części dotyczącej przejęcia nieruchomości położonej na terenie wsi Z. stanowiącej własność S. P. (1). W toku tego postępowania H. J. (1) i P. P. (1) zmarli, a w ich miejsce wstąpili ich spadkobiercy: w miejsce H. J. (1): P. J. i J. J., a w miejsce P. P. (1): A. P., B. P., A. F..

Zgodnie z art. 222§1 k.c. właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

W toku tej sprawy powodowie wielokrotnie precyzowali żądanie pozwu. Ostatecznie powodowie B. P., A. F., A. P. cofnęli pozew o wydanie bez zrzeczenia się roszczenia, a na to cofnięcie pozwani nie wyrazili zgody. Jeszcze przed zamknięciem rozprawy powtórzyli, że nie podtrzymują żądania pozwu-k. 1692/2. Natomiast powodowie P. J. i J. J. ostatecznie nie domagali się wydania, podkreślając, że nie są tym zainteresowani. Artykuł 203 § 1 k.p.c. przyznaje nieograniczone i wyłącznie od woli powoda zależne prawo cofnięcia pozwu do chwili rozpoczęcia rozprawy. Czas, w którym cofnięcie pozwu zależy wyłącznie od woli powoda, kończy się z rozpoczęciem rozprawy, a więc w jej wstępnej fazie postępowania.

Wobec cofnięcia powództwa bez zrzeczenia się roszczenia już po rozpoczęciu przewodu sądowego przez powodów B. P., A. P., A. F., Sąd rozpoznał merytorycznie sprawę, oddalając powództwo w całości.

Powodowie domagali się wydania podanych przez siebie w pismach procesowych z dnia 12.01.2012, z dnia 25.04.2012, z dnia 6.06.2012 roku, z dnia 4.12.2017 (k. 1178) i z dnia 19.04.2017 roku (k. 1191) nieruchomości, wskazując, że stanowiły własność ich poprzednika prawnego S. P. (1). Według nich wobec stwierdzenia nieważności orzeczenia z dnia 2.12.1954 roku (...) w G. posiadają legitymację do zwrotu nieruchomości pozostałych własnością Skarbu Państwa.

Zdaniem tut. Sądu powodowie dla wykazania swojej legitymacji czynnej w niniejszej sprawie, winni wykazać swoje następstwo prawne po S. P. (1), który zmarł w 1971 roku, gdy obowiązywały szczególne przepisy o dziedziczeniu gospodarstw rolnych. Powodowie nie wskazywali, aby doszło do działu spadku po S. P. (1). Tymczasem bezspornie część nieruchomości S. P. (1) stanowiły gospodarstwo rolne, a w skład gospodarstwa rolnego zliczano również lasy i grunty leśne oraz nieużytki. (...) objęte pozwem o wydanie z uwagi na ich obszar i przeznaczenie wchodziły w skład gospodarstwa rolnego (...), podlegały zatem szczególnemu trybowi dziedziczenia. Powodowie nie przestawili natomiast stwierdzenia nabycia spadku po S. P. (1) zawierającego rozstrzygniecie w przedmiocie dziedziczenia gospodarstwa rolnego. Nie było to jednak możliwe z uwagi na to, że w dacie śmierci S. P. (1) istniała ważna decyzja z 1954 roku, według której S. P. (1) nie był właścicielem nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne. Przedkładając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po S. P. (1) z 1991 roku powodowie wykazali swoje następstwo prawne po nim. Posiadali zatem legitymacje czynną w tej sprawie. Sam ten fakt nie stanowi jednak o zasadności powództwa, bowiem powodowie nie wykazali, aby wyłączną podstawą odjęcia nieruchomości S. P. (1) była decyzja (...) z dnia 2.12.2954 roku. To prowadzi zatem do konstatacji, że powodowie nie obalili domniemania wynikającego z art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemywa się, że prawo wykreślone nie istnieje.

Pozwani kwestionując zasadność roszczeń powodów już na wstępie swoich pism procesowych podkreślali, że obalenie domniemania niezgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym może nastąpić tylko w procesie o uzgodnienie treści KW z rzeczywistym stanem prawnym na podstawie art. 10 ukwh.

Zdaniem tut. Sądu wbrew twierdzeniom pozwanych powodowie mogli w procesie o wydanie podważać domniemanie wynikające z art. 3 ukwh. Pozwany SP powoływał się m.in. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2011 r. III CZP 123/10, w której SN stwierdził, że „domniemanie zgodności prawa użytkowania wieczystego z rzeczywistym stanem prawnym może być obalone wyłącznie w procesie o uzgodnienie treści księgi wieczystej wszczętym na podstawie art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.).

Należy jednak podkreślić, że w uzasadnieniu tej uchwał SN podkreślił, że zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, że obalenie tego domniemania może nastąpić nie tylko w drodze powództwa przewidzianego w art. 10 u.k.w.h., ale także w każdym innym postępowaniu, w którym obalenie takiego domniemania stanowi przesłankę rozstrzygnięcia. Poglądy Sądu Najwyższego w tej kwestii zebrane zostały w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 18 maja 2010 r., III CZP 134/09 (OSNC 2010, nr 10, poz. 131). Sąd Najwyższy podkreślił, że powództwo przewidziane w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest jedyną drogą umożliwiającą trwałe i skuteczne wobec wszystkich obalenie domniemania ustanowionego w art. 3 u.k.w.h., iż prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym, a prawo wykreślone nie istnieje. Wprawdzie możliwe jest podważanie tych domniemań także w innych postępowaniach, w których rzeczywisty stan prawny nieruchomości ma znaczenie jako przesłanka zgłaszanych żądań lub obrony przed nimi, jednak wówczas skutki obalenia domniemania ograniczają się do tego postępowania i jego stron, nie uzasadniając zmiany treści wpisów figurujących w księdze. Wyrok wydany w wyniku uwzględnienia powództwa przewidzianego w art. 10 ust. 1 u.k.w.h. jest natomiast podstawą skorygowania stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej.

Tut Sąd akceptuje pogląd, w myśl którego domniemanie z art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece może być obalone m.in. w postępowaniu o wydanie nieruchomości na podstawie art. 222 § 1 k.c.

Mimo tego, że powodowie mogli obalać domniemanie z art. 3 ukwh w procesie o wydanie to jak słusznie podnieśli pozwani, nie zdołali tego skutecznie uczynić. Powodowie nie zdołali wykazać, aby akty prawne, na podstawie których w wskazywanych w w/w pismach procesowych powodów księgach wieczystych nr (...) w których jako właściciel figuruje SP lub Gmina U., zostały wyeliminowane z obrotu prawnego. Powodowie powołali się jedynie na nieważność orzeczenia (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku. Tymczasem w w/w księgach wieczystych Skarb Państwa lub Gmina U. wpisanie są jako właściciel w dziale II na podstawie decyzji administracyjnych zapadłych w latach 1970 -1990 tych XX wieku, których nieważności powodowie nie wykazali. Wpis własności do tych ksiąg wieczystych nie został uczyniony na podstawie powoływanej przez powodów decyzji (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku. Stwierdzenie zatem nieważności w/w decyzji (...) w G. z 1954 roku nie jest wystarczające do podważenia domniemania z art. 3 ukwh. Powodowie nie wykazali zatem, aby byli właścicielami nieruchomości objętych w/w KW w części podanej w żądaniu pozwu zamiast pozwanych. Już z tego względu powództwo podlegało oddaleniu.

Ponadto należało zwrócić uwagę na podstawy stwierdzenia nieważności decyzji (...) z dnia 2.12.1954 roku, które w swojej decyzji z dnia 1.03.2004 roku wskazał Wojewoda (...), a treścią której to prawomocnej decyzji administracyjnej związany jest sąd cywilny w postępowaniu sądowym. Należy zaznaczyć, że Wojewoda (...) w decyzji z 2004 roku podał, że orzeczeniem (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku znak L.RL.IV/12/44/54 wydanym na podstawie dekretu 27.07.1949 roku o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa (...), (...), (...) i (...) (Dz.U.R.P. nr 46 poz 339) zostały przejęte na własność państwa nieruchomości ziemskie we wsi Z. po osobach nieobecnych i niewładających swymi gruntami i budynkami. Nadto Wojewoda stwierdził, że w orzeczeniu z 1954 roku pod poz. 10 figuruje P. S., a nie P. S. (2), zatem podjęto czynności w celu wyjaśnienia czy stanowi to oczywistą omyłkę pisarską. W wyniku postępowania wyjaśniającego ustalono, że w/w pozycja dotyczy S. P. (1). Z kserokopii orzeczenia (...) w G. z dnia 2.12.1954 roku znak L.RL.IV/12/44/54 zalegającego na k. 167-168 pod pozycją 10 widnieje jednak T. G.. T. Sąd pozostaje jednak związany w/w prawomocną decyzją administracyjną. Ponadto jak wynika z motywów decyzji Wojewody (...) stwierdzono nieważność orzeczenia z 1954 roku z powodu braku prawidłowego określenia przedmiotu przejęcia nieruchomości ziemskich stanowiących osnowę decyzji, co zakwalifikowano jako rażące naruszenie art. 1,2 i 3 dekretu z 27.07.1949 roku. Była to zatem jedynie wada formalna. Wojewoda (...) w swojej decyzji nie stwierdził natomiast naruszenia prawa materialnego w zaskarżonej decyzji. A niniejsze postępowanie wykazało, że S. P. (1) w dacie przejęcia nieruchomości tj. 2.12.1954 roku nie władał nimi, bo w okresie od dnia 8.01.1948 do 20.06.1971 roku tj. do chwili zgonu, był zameldowany w miejscowości B. Gmina S. (zaświadczenie z dnia 22.06.2006 k. 330). Zatem pod kątem materialnoprawnym zaskarżona decyzja był prawidłowa, a jej skutkiem byłaby nacjonalizacja nieruchomości objętych sporem. Dekret z 27.07.1949 roku o przejęciu na własność Państwa nie pozostających w faktycznym władaniu właścicieli nieruchomości ziemskich położonych w niektórych powiatach województwa białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego (Dz.U.R.P. nr 46 poz 339) stanowił część porządku prawnego Państwa Polskiego i skutki prawne z niego wynikające nie zostały uchylone, zatem przepisy tego dekretu wiążą sądy. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 14.09.2021 roku w sprawie I ACa 72/20.

Niezależnie od powyższej argumentacji roszczenie powodów o wydanie nie jest możliwe do zrealizowania z uwagi na treść sprecyzowanych przez nich roszczeń o wydanie. Jak słusznie podał pozwany SP powodowie cały czas domagają się wydania działek, które obecnie nie istnieją, odwołując się do wydania dawnych parcel gruntowych. Żądając wydania działek w treści pism z 12.01.2012 roku (k. 150) i piśmie z dnia 25.04.2012 roku (k.291) oraz piśmie z dnia 6.06.2012 roku (k. 339), piśmie z dnia 4.12.2017 roku (k. 1178) i z dnia 19.04.2017 roku (k. 1191), powodowie podali nieistniejące obecnie numer działek scalonych w większe działki, podali ich powierzchnię. To na powodach spoczywał natomiast ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzili skutki prawne. Powodowie byli wyzwani do sprecyzowania swojego roszczenia o wydanie przez wskazanie wydania jakich konkretnie nieruchomości się domagają i w stosunku do jakiego pozwanego, także po wydaniu opinii przez biegłego A. W. zawierającego plan podziału obecnych działek ewidencyjnych. Poprzestali natomiast na określeniu nieruchomości do wydania tak jak piśmie z dnia 4.12.2017 roku (k. 1178) i z dnia 19.04.2017 roku (k. 1191), a działki te tj. dawne parcele katastralne aktualnie nie istnieją. Powodowie nie sformułowali też jednoznacznego żądania pozwu o wydanie co do konkretnych nieruchomości względem konkretnych pozwanych, mimo zarządzeń przewodniczącego. W tych okolicznościach braku sprecyzowanego właściwie żądania o wydanie jego uwzględnienie nie było możliwe, niezależnie od przyczyn oddalania powództwa podanych na wstępie.

Nie zasługiwało na uwzględnienie również żądanie powodów o wydanie nieruchomości dotyczących działek (...), których właścicielem był ojciec powodów w 1/74 części, a które to parcele weszły w skład działki o numerze ewidencyjnym (...), ponieważ właścicielem działki (...) objętej Księgą Wieczystą o numerze (...) nie jest aktualnie Gmina U.. Dz. ewid. (...) została w 2018 roku sprzedana M. i J. T. i objęta jest aktualnie KW nr (...). Natomiast dz. ewid (...) obj. KW (...) stanowią drogi, a Gmina U. została wpisana jako ich właściciel na podstawie decyzji komunalizacyjnych z 1993 roku. Nadto jak wynika z opinii biegłego geodety A. W. k. 1063 żadna z parcel gruntowych objętych zadaniem pozwu nie wchodziła w skład obecnej dz. ewid (...). Zresztą powodowie ostateczne formułując pozew na k. 1177 i 1191 nie domagali się wydania działek ewid. (...)

W tych okolicznościach pozew o wydanie w zakresie dz. ewid 307, 298 i 273 nie zasługiwał na uwzględnienie.

Nie mogło zostać uwzględnione również sprecyzowane powództwo co do wydania nieruchomości odpowiadających dawnym pgr (...) i (...), ponieważ bezspornie nieruchomości obj. lwh (...) tj. pgr (...) o pow. 2,2206 ha, pgr (...) obj. lwh (...) o pow. 95,59 ha stanowiły jeden kompleks leśny o pow. 125 ha należący do włościan - rolników ze Z., który został opisany w protokołach przejęcia z dnia 25.02.1945 i z dnia 9.08.1949 roku i przejęty na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa. Podstawa przejęcia tych dawnych parcel gruntowych była inna niż orzeczenie (...) z 2.12.1954 roku, na które powoływali się powodowie. Okoliczność tą pełn. powodów przyznał na k. (k. 291-308), zrzekając się wydania tych nieruchomości w naturze. J. w piśmie precyzującym pozew z dnia 4.04.2017 roku (k. 1178) podtrzymał żądanie wydania części dz. ewid odpowiadających pgr (...) i (...). W tej część powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie skoro podstawa wpisu so KW była inna niż ta wskazywana przez powodów.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Powodowie przegrali proces w całości. Powództwo zostało wytoczone przez H. J. (1) i P. P. (1) w 2011 roku, którzy w toku procesu zmarli, w ich miejsce wstąpili ich spadkobiercy. H. J. (1) i P. P. (1) reprezentował pełn. z urzędu w osobie r.pr. D. N. (k.65), która złożyła wniosek o przyznaje kosztów zastępstwa prawnego z urzędu, które nie zostały uiszczone w części ani w całości według stawek taryfowych. Więc koszty zastępstwa prawnego powodów H. J. (1), P. P. (1) z urzędu wypłacono ze środków Skarby Państwa według stawek taryfowych obowiązujących w 2011 roku na moment złożenia pozwu tj. 3600 zł powiększonych o Vat, mając na uwadze podany przez powodów wps na 100 000 zł (k.510). Pełnomocnikiem powódki B. P. ustanowiono natomiast adwokata W. M., który domagał się przyznania kosztów zastępstwa prawnego z urzędu według sześciokrotnej stawki minimalnej (k.1692/2). Sąd dla przyznania wynagrodzenia temu pełnomocnikowi z urzędu wziął pod uwagę również w/w stawkę minimalną obowiązującą w 2011 roku i zwiększył ją dwukrotnie, uwzględniając to, że pełnomocnika ustanowiono w 2014 roku jego nakład pracy był wyższy i ponadstandardowy, a stan faktyczny sprawy skomplikowany. Osobno Sąd przyznał też pełnomocnikowi poniesione wydatki według przedstawionej faktury VAT na kwotę 260,32 zł (k.1603). Sąd nie znalazł natomiast podstaw do zastosowania stawki w sześciokrotności, ponieważ nie uzasadniał tego nakład pracy pełnomocnika.

Sąd odstąpił od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu kosztów procesu pozwanym na podstawie art. 102 kpc, mając na uwadze trudną sytuację materialną powódki B. P. i P. J.. Utrzymują się oni z niewielkich emerytur, są osobami starszymi i schorowanymi. Dochody, którymi dysponują nie wystarczają im na samodzielne utrzymanie, żyją na podstawowym bardzo skromnym poziomie. Co do pozostałych powodów Sąd wziął też pod uwagę charakter niniejszej sprawy i subiektywne przekonanie powodów o zasadności ich roszczeń, mając na uwadze to, że decyzja z 1954 roku została uznana za nieważną. Dopiero w toku sprawy o zapłatę jaką rozstrzygał Sąd Okręgowy i Sąd Apelacyjny w Krakowie w 2019-2021 roku przedstawiono argumentację prawną przemawiającą za bezpodstawnością żądań zapłaty, która częściowo pozostaje aktualna także dla niniejszego procesu o wydanie. Ta materia prawa była jednak trudna i złożona, różnie kształtowało się orzecznictwo sądowe dotyczące mienia „połemkowskiego” na przestrzeni ostatnich lat, zatem subiektywne przekonanie powodów o słuszności ich roszczeń było uzasadnione. Do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych z art. 102 kpc" należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie natomiast wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową osoby przegrywającej sprawę, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Niepokryte przez strony opłaty i wydatki obciążą SP.

SSO Monika Świerad