Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 grudnia 2021 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie, II Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: Sędzia Mariusz Metera

Protokolant: Aniela Zając

po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2021 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

przeciwko F. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego F. J. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 4.377.479,87 zł (cztery miliony trzysta siedemdziesiąt siedem tysięcy czterysta siedemdziesiąt dziewięć złotych osiemdziesiąt siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 listopada 2017 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego F. J. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 19.017 zł (dziewiętnaście tysięcy siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 15.000 zł (piętnaście tysięcy złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  poleca pobrać od pozwanego F. J. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie kwotę 119.295,78 zł (sto dziewiętnaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt pięć złotych siedemdziesiąt osiem groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

IV.  przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie na rzecz adwokata M. Z. kwotę 1.845 zł (tysiąc osiemset czterdzieści pięć złotych) tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora pozwanego, w tym kwotę 345 zł (trzysta czterdzieści pięć złotych) tytułem podatku od towarów i usług.

Sygn. akt II C 875/19

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 13 grudnia 2021 roku

Pozwem z dnia 5 czerwca 2018 roku powód Syndyk masy upadłości Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla, że pozwany F. J. ma zapłacić na jego rzecz kwotę 4.377.479,87 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 listopada 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego adwokata według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu wskazano, że dochodzona należność wynika z umowy pożyczki na cele mieszkaniowe nr (...) z dnia 27 lutego 2013 roku, zawartej przez F. J. ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową w W., na mocy której udzielono pozwanemu pożyczki w kwocie 3.490.000 zł. Spłata pożyczki została zabezpieczona hipoteką na nieruchomości gruntowej do kwoty 5.235.000 zł. Pozwany zaprzestał spłacania pożyczki i powstało zadłużenie objęte żądaniem pozwu.

Nakazem zapłaty z dnia 7 marca 2019 roku, wydanym na posiedzeniu niejawnym wskutek pozwu wniesionego przez Syndyka masy upadłości (...) w W. w upadłości likwidacyjnej w W., tutejszy Sąd nakazał pozwanemu zapłatę na rzecz powoda całej dochodzonej w sprawie należności głównej, jak również odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 1 listopada 2017 roku do dnia zapłaty i kosztów procesu w wysokości 10.217 zł (k. 598). Jednocześnie Sąd nakazał pobrać od pozwanego kwotę 22.000 zł na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Pozwanemu F. J. nie udało się doręczyć nakazu zapłaty pod adresem wskazanym w pozwie. W następstwie wezwano powoda do wskazania aktualnego adresu zamieszkania pozwanego pod rygorem uchylenia nakazu zapłaty i zawieszenia postępowania, czego pozwany nie uczynił w wyznaczonym terminie. Wskutek niedopełnienia obowiązku nie można było nadać sprawie dalszego biegu i nakaz zapłaty został uchylony postanowieniem z dnia 23 lipca 2019 roku (k. 612).

Pismem z dnia 11 września 2019 roku powód wniósł o podjęcie zawieszonego postępowania wraz z wnioskiem o zwrócenie się do Prokuratury Okręgowej W.-P. w W. z prośbą o wskazanie aktualnego adresu F. J., jako podejrzanemu w sprawie VI Ds. 59/11, ewentualnie stanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu (k. 619). Prokuratura także nie dysponowała aktualnym adresem pozwanego, innym niż wskazany przez powoda. Próba doręczenia pozwanemu odpisu pozwu z pomocą komornika sądowego także okazała się bezskuteczna.

Zarządzeniem z dnia 4 stycznia 2021 roku, ustanowiono kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu F. J. w osobie adwokata M. Z. celem dążenia do ustalenia adresu pozwanego i reprezentowania go w toczącej się sprawie (k. 659).

W odpowiedzi na pozew z dnia 6 kwietnia 2021 roku kurator ustanowiony dla pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zwrot kosztów postępowania. W odpowiedzi na pozew podnoszono przedwczesność roszczenia i brak skutecznego wypowiedzenia umowy nr (...). Jako wadliwości wypowiedzenia wskazano nieskuteczne doręczenie wypowiedzenia umowy, zastrzeżenie warunku w wypowiedzeniu, brak udowodnienia stanu zadłużenia pozwanego oraz niezachowanie art. 75c Prawa bankowego. Zakwestionowano również przekazanie środków pieniężnych wynikających z umowy na rzecz pozwanego (brak potwierdzenia przekazania środków na rachunek wskazany w umowie).

Pomimo licznych starań kuratora nie udało się odnaleźć aktualnego miejsca pobytu pozwanego (k. 681-682).

W replice na odpowiedź na pozew z dnia 14 maja 2021 roku powód podtrzymał swoje stanowisko w całości, przedstawiając dodatkowe dowody z dokumentów na poparcie swoich twierdzeń – wyliczenie stanu zadłużenia, stosowne pouczenia oraz numerację kont depozytowych (k. 699-704).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

F. J. w dniu 18 lutego 2013 roku złożył w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej w W. wniosek o udzielenie pożyczki, w następstwie czego w dniu 27 lutego 2013 roku doszło do zawarcia między stronami umowy pożyczki zabezpieczonej hipoteką nr (...) na cele mieszkaniowe w kwocie 3.490.000 zł na okres 120 miesięcy (od dnia 27 lutego 2013 roku do dnia 18 lutego 2023 roku), którą pozwany zobowiązał się zwrócić wraz z oprocentowaniem w miesięcznych ratach ustalonych w harmonogramie spłaty pożyczki załączonym do tejże umowy. Dodatkowym zabezpieczeniem spłaty pożyczki wynikającej z umowy miał być wystawiony przez powoda dnia 28 lutego 2013 roku weksel in blanco płatny w W., który został wydany (...).

Dowód: weksel – k. 18; deklaracja wekslowa – k. 19; umowa – k. 20-25.

(...) z udzielonej pożyczki potrącił prowizję w kwocie 174.500 zł, stanowiącą 5% pożyczonej kwoty. Pożyczka została oprocentowana według zmiennej stopy referencyjnej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej i wynoszącej w dniu zawarcia umowy 3,75 % zwiększonej o stałą marżę (...) w wysokości 10,95 punktu procentowego. W umowie określono w jaki sposób oprocentowanie pożyczki może ulec zmianie. Ponadto, ustalono, że (...) będzie informował o każdej zmianie oprocentowania zarówno pożyczkobiorcę, jak i poręczycieli niezwłocznie przed jej dokonaniem listem zwykłym na wskazany przez pożyczkobiorcę adres wraz z załączeniem nowego planu spłaty pożyczki. Pożyczkobiorca został zobowiązany do spłaty pożyczki wraz z należnymi odsetkami do dnia 18 lutego 2023 roku. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych – do 18 dnia każdego miesiąca – płatnych bez wezwania zgodnie z planem spłaty w formie potrącania z wypłacanych Pożyczkobiorcy świadczeń ze stosunku pracy, w formie wpłat gotówkowych w kasie (...) lub wpłat na rachunek o numerze (...). W umowie wskazano, że w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu stanie się w dniu następnym należnością przeterminowaną. W § 7 umowy zaznaczono, że od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa – od całości zadłużenia, pobierane będą odsetki według stopy procentowej obowiązującej w danym okresie dla należności przeterminowanych, wynoszącej na dzień zawarcia umowy 21%. Przewidziano również, że (...) może dokonać zmiany wysokości odsetek dla należności przeterminowanych w przypadku zmiany stopy kredytu lombardowego przez Narodowy Bank Polski, z tym, że maksymalna stopa procentowa nie mogła w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. W umowie ustalono, że w razie uchybienia postanowieniom dotyczącym zasad i terminu spłaty pożyczki pożyczkobiorca będzie zobowiązany również do uiszczenia na rzecz (...) opłat za wymienione czynności windykacyjne.

W razie opóźnień pożyczkobiorcy w spłacie pożyczki (...) zobowiązany był zawiadomić o tym fakcie osoby będące dłużnikami z tytułu zabezpieczenia pożyczki. W umowie zastrzeżono prawo (...) do wypowiedzenia umowy z 30 dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku jej nieterminowej spłaty.

Do umowy załączono plan spłaty pożyczki oraz regulamin udzielania kredytów i pożyczek w (...), stanowiące załączniki do umowy.

Formami zabezpieczenia umowy były: weksel oraz ustanowienie hipoteki na nieruchomości gruntowej objętej księgę wieczystą nr (...).

F. J. na dokumencie umowy pożyczki, pod podpisami stron umowy złożył oświadczenie o powzięciu od (...) wyjaśnień w zakresie ryzyka związanego z kredytem, ponoszonych kosztów oraz ich zmiany oraz zasadach i terminach spłaty pożyczki. Nadto pozwany oświadczył, że otrzymał formularz informacyjny na trwałym nośniku, a także zapoznał się z treścią przedłożonych dokumentów – projektu umowy, regulaminu oraz tabeli prowizji i opłat. Każde z oświadczeń własnoręcznie podpisał i opatrzył datą 28 lutego 2013 roku.

Dowód: umowa pożyczki – k. 20-25; regulamin udzielania kredytów i pożyczek (...) – k. 26-2 9, plan spłaty pożyczki – k. 30-32.

Pożyczka została wypłacona F. J. w dniu 28 lutego 2013 roku na rachunek oszczędnościowo - rozliczeniowy o numerze
(...), prowadzony na jego rzecz przez (...). Wypłata została pomniejszona o kwotę prowizji w wysokości 174.500 zł. Dokonano również potrącenia udziałów w wysokości 34.920 zł. Jeszcze tego samego dnia, tj. 28 lutego 2013 roku F. J. oddał do dyspozycji przelew ze wskazanego rachunku (...) w kwocie 950.000 zł na rzecz K. P. tytułem zaliczki na zakup nieruchomości. Tego samego dnia dokonano także innych dyspozycji przelewu z jego rachunku: kwoty 10 940 zł na rzecz kancelarii notarialnej, 1.350 zł na rzecz K. S., 250.000 zł na rzecz K. J. oraz dokonano wypłaty 13.960 zł tytułem polisy ubezpieczeniowej (...)i 700.000 zł do rąk F. J.. Tym samym kwota pożyczki została w tym dniu rozdysponowana przez kredytobiorcę do wysokości 2 135 670 zł.

Dowód: zestawienie operacji – k. 33-34, dyspozycje do rachunku (...) – k. 35-37, dyspozycje przelewów/wypłaty – k. 38-44, numeracja kont depozytowych – k. 704.

W czasie trwania umowy pożyczki nr (...), w związku ze zmianą stóp procentowych kredytu lombardowego ogłoszoną przez Narodowy Bank Polski, zmianie ulegało również oprocentowanie pożyczki zarówno w zakresie zadłużenia przeterminowanego (oprocentowanie karne). Nastąpiły także zmiany w zakresie tabeli opłat i prowizji na podstawie Statutu (...). Zarząd (...) podejmował w tej kwestii wiele uchwał, a po ogłoszeniu upadłości (...) – decyzje co do wysokości oprocentowania podejmował syndyk masy upadłości.

Dowód: uchwały nr (...), nr (...),
nr (...), (...)nr (...), nr 992/13, nr (...), nr (...)
k. 57-75; statut – k. 76-96.

W okresie od czerwca 2013 roku do września 2014 roku pożyczka udzielona F. J. umową nr (...) była spłacana, jednak w sposób niezgodny z planem spłaty pożyczki, tj. uiszczano niższe raty i z uchybieniem ustalonych terminów płatności. Kapitał udzielonej pożyczki został spłacony jedynie do wysokości 164.530,42 zł.

Dowód: zestawienie wpłat na dzień 10.10.2017 r. – k. 699 .

Z uwagi na brak terminowego regulowania należności z tytułu umowy pożyczki nr (...), F. J. był wzywany przez (...) pismami z dnia 14 marca 2016 roku oraz 25 kwietnia 2016 roku do zapłaty zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od dnia doręczenia wezwań. W wezwaniach wskazywano, iż zadłużenie w tamtym czasie sięgało odpowiednio kwot 938.361,47 zł wraz z odsetkami karnymi w wysokości 117,39 zł i 1.050.699,18 zł wraz z odsetkami karnymi w wysokości 133,64 zł. W wezwaniach zastrzeżono, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia w wyznaczonym terminie Syndyk (...) zastrzega sobie prawo do wypowiedzenia umowy oraz postawienia całego zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 14 marca 2016 roku z potwierdzeniem nadania – k. 45-47, ostateczne wezwanie do zapłaty z dnia 25 kwietnia 2016 roku wraz z potwierdzeniem nadania – k. 48-50.

W skutek braku spłaty pomimo wezwań skierowanych przez powoda, z dniem 6 czerwca 2016 roku nastąpiło wypowiedzenie F. J. umowy nr (...) z zachowaniem 30 dniowego okresu wypowiedzenia, przy czym na dzień sporządzenia wypowiedzenia zadłużenie na rachunku pozwanego wynosiło 1.109.935,34 zł.

Ponieważ wypowiedzenie umowy nie wywarło skutku w postaci spłaty, z dniem 10 października 2017 r. skierowano do pozwanego zawiadomienie o uzupełnieniu weksla wraz z wezwaniem do jego wykupu w dniu 31 października 2017 roku w siedzibie (...) lub dokonania płatności na rachunek masy upadłości (...) w tym samym terminie.

Dowód: wypowiedzenie umowy wraz z potwierdzeniem nadania i (...) –
k. 51-53; zawiadomienie z potwierdzeniem nadania– k. 54-56, pouczenia do ww. dokumentów – k. 702 i 703.

Postanowieniem z dnia 5 lutego 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt X GU 53/15, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych ogłosił upadłość (...) w W. z możliwością zawarcia układu. Następnie postanowieniem z dnia 19 marca 2015 roku wydanym w sprawie o sygn. akt X GUp 87/15 Sąd ten zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego w ten sposób, że postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu zmienił na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego, jednocześnie wyznaczając na syndyka masy upadłości L. K..

Dowód: postanowienie z 5.02.2015 r. – k. 16; postanowienie z
19.03.2015 r. – k. 17.

W sprawie o sygn. akt VI Ds. 59/11/ (...), Prokuratura Okręgowa W.-P. w W. prowadziła postępowanie karne przeciwko podejrzanemu F. J..

Dowód: odpowiedź prokuratora Prokuratury Okręgowej W.-P. z dnia 09.01.2020 r. – k. 633.

Pismem z dnia 10 października 2017 roku powód zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla in blanco wraz z wezwaniem do zapłaty pozostałej kwoty zadłużenia i opatrzył go datą płatności na dzień 31 października 2017 roku. Weksel ten nie został do chwili obecnej wykupiony przez pozwanego. Do weksla została dołączona deklaracja wekslowa opatrzona własnoręcznym podpisem pozwanego, uprawniająca (...) w W. do samodzielnego wypełnienia weksla ze wskazaniem daty płatności wedle uznania.

Dowód: weksel w oryginale – k. 18; deklaracja wekslowa – k. 19; zawiadomienie o wypełnieniu weksla z dnia 10.10.2017 r. – k. 54.

Powód przedstawił wyliczenie stanu zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki opracowanego na dzień wypełnienia wyżej wymienionego weksla, tj. na dzień 10 października 2017 r. Figuruje w nich wymagalne zadłużenie wobec F. J. z tytułu umowy pożyczki nr (...) w kwocie 4.377.479,87 zł oraz wyliczenia wskazujące, że na tę wymagalną należność składają się kwoty: 3.325.469,58 zł jako zaległy kapitał, 618.925,12 zł jako odsetki umowne, 433.004,17 zł jako odsetki karne i 81 zł opłat z tytułu kosztów windykacyjnych.

Dowód: wyliczenia stanu zadłużenia – k. 699-701.

Zadłużenie wynikające z umowy pożyczki nr (...) na dzień płatności weksla, tj. 31 października 2017 roku, przy założeniu, że umowa została skutecznie wypowiedziana wynosiłoby 4.379.329,26 zł, natomiast zadłużenie na dzień 13 grudnia 2021 roku, przy założeniu, że umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana, oraz że pozwany nie dokonywał dalszych wpłat na poczet zadłużenia, wynosiłoby 5.767.930,58 zł.

Dowód: opinia biegłego z dziedziny bankowości z dnia 22.11.2021 r. –
k. 724-730.

Zadłużenie to nie zostało do chwili obecnej spłacone. Stosunek umowny jest ważny, a weksel jest ważny i autentyczny.

okoliczność bezsporna

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w odparciu o dokumentację dołączoną do akt niniejszej sprawy, jak również w oparciu o dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Przeprowadzone dowody przedstawiają wiarygodny ciąg zdarzeń a wnioski z nich wypływające układają się w logiczną całość. Opisany wyżej stan faktyczny był wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Podstawę odpowiedzialności pozwanego F. J. wobec powoda stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie, z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej ilości.

Umowa jako dwustronna czynność prawna jest jednym ze źródeł stosunku zobowiązaniowego. Strony, które ją zawarły są tą umową związane i właściwie żadna z nich nie może jej rozwiązać bez zgody drugiej strony. Zawarcie umowy powoduje powstanie po stronie dłużnika obowiązku wykonania zobowiązania, tj. spełnienia świadczenia zgodnie z treścią tegoż stosunku, czyli prawami i obowiązkami jego stron, w sposób odpowiadający celowi społeczno–gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeśli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (art. 354 k.c.). Z tego należy wnioskować, że treść stosunku zobowiązaniowego - która przy umownych stosunkach obligacyjnych wynika przede wszystkim z treści tejże umowy – rozstrzyga o tym, jaki jest zakres obowiązków dłużnika i co powinien on świadczyć wierzycielowi, by wykonać zobowiązanie.

W sprawie bezsporne było, że pozwany F. J. świadomie złożył własnoręczny podpis pod umową pożyczki nr (...) z dnia 27 lutego 2013 roku, jak również, że wystawił on ważny i autentyczny weksel in blanco jako zabezpieczenie spłaty należności wynikającej z umowy. W umowie zaś zawarto wszystkie istotne postanowienia umowy pożyczki. Wskazany weksel stanowi podstawę roszczenia powoda.

Z dokumentów załączonych przez powoda wynika, że pożyczka została wypłacona pozwanemu w dniu 28 lutego 2013 roku na rachunek oszczędnościowo - rozliczeniowy o numerze (...), prowadzony na jego rzecz przez (...). Wypłata została pomniejszona o kwotę prowizji w wysokości 174.500 zł oraz potrącenie udziałów w wysokości 34.920 zł, zatem wypłacono pozwanemu kwotę 3.280.580 zł. W dniu 28 lutego 2013 roku F. J. dokonał dyspozycji wypłat ze wskazanego rachunku (...) różne kwoty: 950.000 zł na rzecz K. P. tytułem zaliczki na zakup nieruchomości, 10 940 zł na rzecz kancelarii notarialnej, 1.350 zł na rzecz K. S., 250.000 zł na rzecz K. J., 13.960 zł tytułem polisy ubezpieczeniowej (...). Ponadto, wypłacono 700.000 zł do rąk własnych F. J.. W ten sposób pożyczkę rozdysponowano do wysokości 2 135 670 zł. Nie są znane cele pozostałych dyspozycji ujawnionych w zestawieniu operacji (...), dokonanych w okresie od 27 lutego 2013 roku do 28 lutego 2013 roku.

Z oświadczeń pozwanego F. J. złożonych pod umową pożyczki wynika, że zgodził się on na podpisanie takiej umowy wraz ze wszystkimi warunkami towarzyszącymi jej realizacji, oferowanymi przez (...), a także był świadomy ryzyk związanych z dalszym wykonywaniem tej umowy. Podpisał on także harmonogram spłaty rat, które miał w przyszłości uiszczać na poczet pożyczki, dlatego należy stwierdzić, że pozwany był w pełni świadomy ciążących na nim jako pożyczkobiorcy obowiązków. Ponieważ do dnia dzisiejszego pozwany pozostaje nieznany z miejsca pobytu, nie zostały ujawnione żadne inne okoliczności czy dowody, które mogłyby mieć wpływ na ocenę postępowania pozwanego i bieg niniejszej sprawy. Nie są znane fakty i okoliczności w zakresie jego możliwości zarobkowych i zdolność do spłacania pożyczki w ratach sięgających kwoty 58.058,50 zł na dzień podpisania umowy ani w okresie późniejszym. Wiadome jest jednak, że pozwany samodzielnie rozdysponował pożyczkę, w tym przyjął jej część w gotówce do rąk własnych.

Nadto, pozwany samodzielnie dokonał zabezpieczenia pożyczki w formie weksla własnego in blanco. Ponadto, pożyczka była zabezpieczona hipoteką na nieruchomości gruntowej objętej księgą wieczystą nr (...) pod adresem Liściasta 11A/1 w Ł., która obecnie jest przedmiotem postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko pozwanemu, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, J. K..

Pożyczka została zaciągnięta na cele mieszkaniowe, jednak nie jest wiadome jaka nieruchomość miała być zakupiona przez pozwanego. Nie jest także wiadome, czy dyspozycja przelewu zatytułowana jako „zaliczka na zakup nieruchomości” w rzeczywistości spełniła ten cel.

Z powodu absencji pozwanego Sąd powołał do występowania w jego imieniu kuratora w osobie adwokata M. Z.. Kurator poczynił szereg czynności zmierzających do ustalenia aktualnego miejsca pobytu pozwanego, jednakże bezskutecznie. Pomimo odnalezienia krewnych pozwanego F. J. nie przyczynili się oni do wyjaśnienia okoliczności sprawy ani nie wskazali miejsca pobytu pozwanego.

W odpowiedzi na pozew z dnia 6 kwietnia 2021 roku kurator reprezentujący pozwanego podniósł przedwczesność wytoczenia powództwa oraz wadliwość wypowiedzenia umowy, z uwagi na nieskuteczne doręczenie wypowiedzenia, zastrzeżenie warunku w wypowiedzeniu, brak udowodnienia stanu zadłużenia oraz niezachowanie wymogów art. 75c prawa bankowego. Kurator zakwestionował także, że sam fakt przekazania pozwanemu na jego rachunek (...) środków przewidzianych w umowie pożyczki, tym uznając roszczenie jako nieudowodnione. W ocenie kuratora wskazany w umowie rachunek (...) jest nieczytelny.

W ocenie Sądu, te argumenty kuratora nie zasługują na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do wypowiedzenia umowy, należy stwierdzić, że datą wymagalności roszczenia jest dzień po dniu, w którym upłynął termin płatności weksla, stanowiącego podstawę roszczenia powoda. Zważywszy na fakt, że termin do wykupu weksla został określony przez powoda dowolnie i zgodnie z wiążącą deklaracją wekslową oraz wyznaczony na dzień 31 października 2017 roku, powód prawidłowo wykazał stan zadłużenia dzień wypełnienia weksla, czyli 10 października 2017 roku. Wyznaczony termin nie uchybia regulacji art. 103 w zw. z art. 23 prawa wekslowego.

Z kolei w wypowiedzeniu umowy wskazano wysokość zadłużenia oraz poszczególnych jego składników na dzień złożenia owego wypowiedzenia. Jednocześnie, zarówno w wypowiedzeniu umowy jak i zawiadomieniu o wypełnieniu weksla, skierowano do pozwanego wyczerpujące pouczenia o możliwości restrukturyzacji zadłużenia, zatem uczyniono zadość obowiązkowi płynącemu z art. 75c prawa bankowego.

W tymże wypowiedzeniu umowy Sąd nie dopatrzył się zawarcia warunku realizacji zawartego w nim oświadczenia woli.

Co się tyczy rachunku bankowego pozwanego, w ocenie Sądu jego zapis w umowie jest dostatecznie czytelny, a dodatkowo posługiwanie się przez pozwanego tym rachunkiem potwierdza złożone przez niego papierowe polecenie przelewu tytułem zaliczki na zakup nieruchomości oraz numeracja kont depozytowych wykazana przez powoda.

Powód w czasie trwania umowy kilkukrotnie kierował do pozwanego wezwania do uregulowania zadłużenia. Należy podkreślić, że na mocy
art. 10 ust. 1. pkt 1. lit. c) umowy pożyczki podstawowym obowiązkiem pozwanego jako pożyczkobiorcy było informowanie (...) o zmianie miejsca zamieszkania, czego powód nie uczynił. Podobne zastrzeżenie zostało przewidziane w Regulaminie dołączonym do umowy. Wobec tego (...) prawidłowo kierował pisma na adres, którym dysponował i nie należało przypuszczać, że pozwany nie posiada pod tym adresem aktualnego miejsca zamieszkania. Należy pamiętać, że stosunek umowny jest oparty między innymi na zaufaniu do kontrahenta i tą zasadą powód miał prawo się kierować adresując korespondencję. Ciężar ryzyka w tym zakresie spoczywał na pozwanym.

W odpowiedzi na pozew nie został zakwestionowany stosunek wekslowy będący podstawą roszczenia oraz fakt związania stron umową nr (...) z dnia 27 lutego 2013 roku. Zważywszy na to, że okoliczności te pozostają bezsporne, żądanie pozwu jest uzasadnione co do istoty.

Okolicznością znaną Sądowi jest to, że w (...) odbywał się na dużą skalę proceder związany z nierzetelnym udzieleniem umów pożyczki, w którym udział brały osoby reprezentujące (...), a cały proceder związany ze sposobem uzyskania pożyczki stanowił przestępstwo na szkodę (...). Z powodu skali tego procederu (wiele podobnych pożyczek udzielonych innym osobom na duże kwoty bez rzetelnych dokumentów potwierdzających zdolność tych osób do spłaty rat) (...) musiał zostać postawiony w stan upadłości. Pożyczka została wypłacona przez (...) na rachunek (...) pożyczkobiorcy i przez niego rozdysponowana, w oparciu o jego dyspozycje. Następnie, pożyczka przez pewien okres była spłacana. Z uwagi na ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego (wysoka kwota pożyczki, brak autentycznych dokumentów potwierdzających zdolność kredytową pozwanego) i niewywiązywanie się z obowiązków nakładanych umową przez pożyczkobiorcę od samego początku, a także fakt, że przeciwko pozwanemu toczy się postępowanie karne, Sąd ma uzasadnione podejrzenie, że pozwany miał związek ze wskazanym procederem. Pomimo tego, na dzień podpisania umowy po obu stronach niewątpliwie istniała wola zawarcia umowy pożyczki.

W ocenie Sądu, umowa pożyczki zawarta przez F. J. ze (...) nr (...)/2013 jest w pełni ważna i skuteczna. Sama bowiem umowa (a nie okoliczności poprzedzające jej zawarcie znane czy też nieznane Sądowi) nie narusza przepisów prawa ani jej cel nie zmierza do obejścia prawa. W ten sam sposób należy się odnieść do weksla własnego wystawionego dobrowolnie przez pozwanego na zabezpieczenie pożyczki, której najprawdopodobniej od samego początku nie mógłby i nie zamierzał spłacać. W następstwie, pozwany ponosi odpowiedzialność za swoje działania jako nierzetelny pożyczkobiorca, który nie wykonał swojego zobowiązania zwrotu pożyczki wraz z oprocentowaniem. Odpowiedzialność ta wynika zarówno z umowy pożyczki na podstawie art. 720 k.c. i weksla własnego na podstawie art. 104 w zw. z art. 9 prawa wekslowego, jak i z samej natury stosunku zobowiązaniowego oraz zasad współżycia społecznego (art. 353 ¹ k.c.). Z kolei powód w pełni zasadnie dochodzi swoich roszczeń na podstawie wystawionego weksla na podstawie art. 47 prawa wekslowego.

Nie bez znaczenia w rozpatrywanej sprawie pozostaje fakt, że syndyk masy upadłości (...) działa w interesie masy upadłości, która ma służyć zaspokojeniu szeregu wierzycieli. Uprzednio (...) został pokrzywdzony działaniami przestępczymi swoich pracowników i współpracujących z nimi osób. Stwierdzenie nieważności wypowiedzenia umowy pożyczki, a tym samym przywrócenie trwania umowy, prowadziłoby do pokrzywdzenia (...) poprzez opóźnienie lub uniemożliwienie dalszego wyegzekwowania od dłużnika zapłaty spornych wierzytelności. Wobec pozwanego toczy się równocześnie postępowanie karne i egzekucyjne.

Wyjaśnić w tym miejscu należy, że wyrażonej w art. 6 kc reguły rozkładu ciężaru dowodu nie można rozumieć w ten sposób, że obowiązek dowodzenia wszelkich faktów o zasadniczym dla rozstrzygnięcia sporu znaczeniu spoczywa na stronie powodowej. Jeżeli jedna ze stron wykazała wystąpienie faktów przemawiających za słusznością dochodzonego roszczenia, wówczas to drugą stronę procesu obarcza ciężar udowodnienia ekscepcji i okoliczności uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2013r. sygn. akt II PK 70/13).

Powód wykazał wystąpienie określonych faktów przemawiających za słusznością dochodzonego roszczenia (istnienie ważnej umowy pożyczki i ważnego weksla, fakt wypłaty środków z umowy pożyczki, upływ terminu spłaty pożyczki – spłata miała nastąpić do dnia 31 października 2017 roku, istnienia zadłużenia z tytułu umowy pożyczki), dlatego też to na stronie pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia faktów i okoliczności uzasadniających oddalenie powództwa. Zarzuty przedstawione w odpowiedzi na pozew nie zostały w żaden sposób udowodnione. Z kolei materiał dowodowy przedstawiony przez stronę powodową dostarczył wystarczających wyjaśnień.

Z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, tj. absencję pozwanego F. J. oraz brak możliwości ustalenia jego aktualnego miejsca pobytu, a także ograniczone możliwości kuratora w gromadzeniu materiału dowodowego, Sąd postanowił dopuścić na wniosek powoda dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia wysokości wymagalnego zadłużenia wraz ze wskazaniem składników tego zadłużenia, celem wykluczenia wszelkich wątpliwości co do jego wysokości i struktury.

Ze szczegółowych obliczeń biegłego wynika, że wysokość zadłużenia pozwanego według stanu na dzień 31 października 2017 roku, przy przyjęciu, że umowa pożyczki została skutecznie wypowiedziana wyniosła 4.379.329,26 zł, na którą złożyły się następujące kwoty: kapitał wymagalny w wysokości 3.325.525,97 zł, odsetki wymagalne w wysokości 600.635,47 zł, odsetki za opóźnienie w wysokości 453.086,82 zł oraz opłaty windykacyjne w wysokości 81 zł. Natomiast według stanu na dzień 13 grudnia 2021 roku, przy przyjęciu, że umowa pożyczki nie została skutecznie wypowiedziana, oraz, że pozwany nie dokonywał dalszych wpłat na poczet spłaty zadłużenia, wysokość zadłużenia pozwanego wyniosła 5.767.930,58 zł, na którą złożyły się następujące kwoty: kapitał niezapadły w wysokości 573.398,57 zł, kapitał zapadły w wysokości 2.752.127,39 zł, odsetki przeterminowane w wysokości 1.565.162,68 zł, odsetki umowne w wysokości 4.096,74 zł, odsetki karne w wysokości 873.064,20 zł oraz opłaty windykacyjne w wysokości 81 zł.

Roszczenie strony powodowej okazało się niższe niż wysokość zadłużenia wykazana opinią biegłego. Roszczenie należało uznać za dostatecznie udowodnione co do wysokości.

Zadłużenie to stało się przy tym w całości wymagalne z dniem 1 listopada 2017 roku, czyli po dniu, w którym upływał termin zapłaty weksla. Niezasadny okazał się zatem zarzut przedwczesności podniesiony przez stronę pozwaną. Skoro bowiem roszczenia stały się wymagalne w dniu 1 listopada 2017 roku, to powód, wnosząc pozew w dniu 5 czerwca 2018 roku, wystąpił z wymagalnym już roszczeniem.

Postępowanie kuratora jako zastępcy procesowego F. J. w ocenie sądu było właściwe i rzetelne, a jego obowiązki zostały w pełni zrealizowane. Tym samym pozwanemu zapewniono w niniejszej sprawie przewidzianą prawem ochronę.

Na rozprawie dnia 13 grudnia 2021 roku stawili się pełnomocnicy stron. Strony nie zakwestionowały informacji dostarczonych przez opinię biegłego, wobec czego przeprowadzenie opinii uzupełniającej, wnioskowanej przez stronę powodową nie było zasadne ani konieczne dla rozstrzygnięcia w sprawie. Obie strony podtrzymały swoje stanowiska.

Roszczenie strony powodowej nie jest przedawnione, bowiem wypowiedzenie umowy pożyczki nastąpiło w 2016 roku, zaś pozew złożono w 2018 roku. Nie może być zatem mowy o upływie trzyletniego okresu przedawnienia z art. 118 k.c.

Mając na uwadze powyższe, zasądzono pozwanego na rzecz powoda całość należności dochodzonych pozwem w oparciu o art. 720 § 1 k.c. i
art. 103 k.c. oraz art. 9 Pr. Weksl. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (art. 481 k.c.). Dodatkową podstawę odpowiedzialności pozwanego może stanowić przepis art. 415 k.c., bowiem działanie pozwanego związane z uzyskaniem pożyczki po przedstawieniu nierzetelnych dokumentów spełnia przesłanki z art. 286 k.c.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z którym pozwany, jako strona przegrywająca sprawę, powinien zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu. Na koszty te składały się: uiszczona opłata sądowa od pozwu w kwocie 3000 zł, uiszczona opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, uiszczona opłata od zażalenia w kwocie 1000 zł i opłata za czynności adwokackie w kwocie 15.000 zł.

Pismem z dnia 5 czerwca 2018 roku pozywający Syndyk wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych w całości. Zważywszy na sytuację faktyczną (...) przedstawioną przez wnioskodawcę, postanowieniem z dnia 27 listopada 2018 roku Sąd postanowił uwzględnić ten wniosek w części, tj. zwolnić powoda od uiszczenia opłaty sądowej od pozwu ponad kwotę 3.000 zł.

Sąd postanowił wypłacić biegłemu przyznane wynagrodzenie w wysokości 3.295,78 zł tymczasowo z kasy Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z sum Skarbu Państwa.

O nieuiszczonych kosztach sądowych orzeczono w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 98 k.p.c., a więc obciążając nimi pozwanego jako stronę przegrywającą, przy uwzględnieniu wyniku sprawy, a więc tego, że pozwany jest stroną przegrywającą proces. Pozwany został zobowiązany do uiszczenia nieuiszczonych kosztów sądowych wynoszących 119.295,78 zł, na które składały się następujące kwoty: 3.295,78 zł wydatków na opinię biegłego, 97.000 zł opłaty od pozwu (100.000 zł – 3.000 zł), 19.000 zł opłaty od zażalenia (20.000 zł – 1.000 zł).

W punkcie IV wyroku przyznano ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie na rzecz kuratora ustanowionego dla pozwanego kwotę 1.500 zł wraz z należnym podatkiem od towarów i usług w kwocie 345 zł, łącznie kwotę 1.845 zł, uznając wynagrodzenie w tej kwocie za adekwatne do czynności podjętych przez kuratora w sprawie. Sąd miał przy tym na względzie regulacje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r., Dz. U. z 2018 r., poz. 536 ze zm.

Z uwagi na powyższe, orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć kuratorowi ustanowionemu dla pozwanego – adwokatowi M. Z. wraz z pouczeniem, że termin do sporządzenia uzasadnienia wyroku został przedłużony, zatem zgodnie z art. 369 §1 ¹ k.p.c. termin do wniesienia apelacji wynosi 3 tygodnie.