Pełny tekst orzeczenia

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 22/22

WNIOSKODAWCA

A. J.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

---

---

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

15.000 zł

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

---

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

W dniu 16 maja 2021 r. A. J. brała udział w manifestacji solidarnościowej przeciwko bombardowaniu G.na terenie Ambasady (...) przy ul. (...) w W.. Podczas manifestacji korzystała z transparentów wykonanych na kartonach, które następnie jeszcze na terenie Ambasady schowała do reklamówki. Po wyjściu z terenu Ambasady o godz. 14:20 została zatrzymana przez funkcjonariusza Policji w cywilnym ubraniu, który okazał jej legitymację, a następnie bez słowa zabrał reklamówkę i przeszukał ją, zaś wnioskodawczyni została doprowadzona do samochodu policyjnego i zawieziona na Komendę Rejonową Policji W. (...). W protokole zatrzymania jako jego przyczynę wskazano udział w zgromadzeniu i prezentowanie transparentu o treści faszystowskiej (art. 256 § 2 kk) nadto obawę ukrycia się i zatarcia śladów.

Zeznania wniosko-dawczyni,

protokół zatrzyma-nia

k. 43-45

k. 2 akt Pr 4 (...)
(...)

3.1.2.

Wnioskodawczyni nie władała językiem polskim, nie miała kontaktu z prawnikiem i nie wiedziała, dlaczego została zatrzymana. Na komendzie przechodziła z pokoju do pokoju, była tam była kilka godzin bez jedzenia i picia. Zatrzymano wszystkie jej rzeczy. Policjanci dali jej do zrozumienia („besztali”), że nie aprobują znaków umieszczonych na transparentach. Nie miała wcześniej konfliktów z prawem, jest obcokrajowcem (Amerykanką), odbywa studia w Polsce. Po zatrzymaniu nie korzystała z pomocy psychologicznej. Podczas zatrzymania nie stosowano wobec niej środków przymusu bezpośredniego. Była ubrana w hidżab, na czarno i odniosła wrażenie, że funkcjonariusze mieli wobec niej jakieś wyobrażenia.

Zeznania wniosko-dawczyni

k. 43-45

3.1.3.

Postanowieniem z dnia 31 marca 2022 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie w sprawie XIV Kp 3038/21 stwierdził, iż zatrzymanie wnioskodawczyni było bezzasadne nielegalne i nieprawidłowe.

Postano-wienie

k. 40-41 akt sprawy XIV Kp 3038/21

3.1.4.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2021 roku umorzono dochodzenie w sprawie o czyn z art. 256 § 1 kk - wobec braku znamion czynu zabronionego.

Postano-wienie

k. 65 akt Pr 4 (...)
(...)

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

---

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dokumenty w postaci postanowień, protokołu

Nie budziły wątpliwości Sądu i nie były kwestionowane przez strony.

Zeznania wnioskodawcy

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, które były szczegółowe, zgodne z przedłożoną do akt dokumentacją, jawią się jako wiarygodne i szczere.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

---

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

---

---

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

---

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

2000,- złotych (552 § 4 k.p.k.)

Ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 481 k.c.)

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługuje w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania. Odpowiedzialność Skarbu Państwa za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie oparta jest na zasadzie ryzyka, a nie na zasadzie winy. Powyższe powoduje, że niewątpliwie niesłusznym - w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. – jest takie zatrzymanie, które było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 27 k.p.k. oraz zatrzymanie powodujące dolegliwość, której zatrzymany nie powinien doznać – w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a w szczególności prawomocnego jej rozstrzygnięcia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999 roku, sygn. akt I KZP 27/99 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2002 roku, sygn. akt III KKN 452/99).

W ocenie Sądu Okręgowego zatrzymanie wnioskodawczyni było niewątpliwie niesłuszne zarówno w świetle postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie, w którym stwierdzono, iż było ono bezzasadne nielegalne i nieprawidłowe, oraz z perspektywy postanowienia o umorzeniu dochodzenia z powodu braku znamion czynu zabronionego. W uzasadnieniu postanowienia w sprawie XIV Kp 3038/21 Sąd Rejonowy wskazał, iż postawa wnioskodawczyni w żaden sposób nie wskazywała na występowanie obawy podjęcia przez nią próby ukrycia się bądź zatarcia śladów przestępstwa, posiadała przy sobie paszport, który okazała na żądanie funkcjonariusza, okazała zawartość torby, w związku z tym nie istniała jakakolwiek przesłanka uzasadniająca dokonanie tej czynności. Ponadto zatrzymanie było nieprawidłowe, bowiem wnioskodawczyni nie władała językiem polskim, zaś dopiero po przewiezieniu jej na komendę po pewnym czasie do czynności przysposobiono tłumacza przysięgłego języka angielskiego. Podkreślić należy, iż zatrzymana została przesłuchana wyłącznie w charakterze świadka i nie przedstawiono jej zarzutów. Wobec powyższego Sąd Okręgowy stwierdził występowanie ogólnej przesłanki z art. 552 kpk w postaci niewątpliwie niesłusznego zatrzymania wnioskodawczyni.

Dokonując oceny wysokości należnego wnioskodawcy zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze, iż zadośćuczynienie za doznaną krzywdę to odszkodowanie za szkodę niematerialną wynikłą w tym wypadku z zatrzymania, na którą składają się m.in. dolegliwości fizyczne, negatywne przeżycia psychiczne, utrata dobrego imienia, itp. Sąd podziela stanowisko

zaprezentowane w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9.06.2020 r., II AKa 393/19, iż zadośćuczynienie, wobec niewymierności szkody niemajątkowej, ma zrównoważyć negatywne przeżycia i jest swoistego rodzaju rekompensatą za naruszenie dóbr osobistych. Powinno mieć charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość z jednej strony musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną dla samego wnioskodawcy, z drugiej strony powinno być utrzymane w rozsądnych granicach. Zgodnie z art. 445 § 2 k.c. zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Kwota odszkodowania winna być odczuwalna dla wnioskodawcy i odpowiadać aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, musi jednakże uwzględniać konkretne cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ich rodzaj, czas trwania i natężenie. W tym kontekście podkreślić należy, iż wszelkie okoliczności wykraczające poza pewien typowy przebieg czynności zatrzymania winny przemawiać za większą od przeciętnej wysokością zasądzonej kwoty odszkodowania.

Inne

3.

---

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

---

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

---

---

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Dokonując oceny zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego zdaniem Sądu Okręgowego wniosek pełnomocnika wnioskodawcy zasługuje na częściowe uwzględnienie. Na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. Sąd zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 2000 zł. Wnioskodawca wniósł o zasądzenie kwoty w wysokości 15000 zł natomiast prokurator o zasądzenie kwoty w wysokości 100 zł.

W wyniku zatrzymania wnioskodawczyni nie odniosła żadnej szkody fizycznej, a po zwolnieniu nie korzystała z pomocy psychologa. Zatrzymanie nie spowodowało w jej sytuacji długofalowych skutków. Wprawdzie każde zatrzymanie niesie określone negatywne odczucia dla osoby pozbawionej wolności, jednakże zatrzymanie wnioskodawczyni trwało relatywnie krótko, około cztery i pół godziny (mogło zaś trwać do 48 godzin). Nie ulega wątpliwości, że dla wnioskodawczyni jako osoby młodej, która nie miała wcześniej konfliktu z prawem, jej zatrzymanie z pewnością wiązało się ze stresem i dyskomfortem psychicznym. Dodatkowo dyskomfort ten został spotęgowany barierą językową i faktem różnic kulturowych i narodowościowych. Jak wynikało z zeznań wnioskodawczyni, funkcjonariusze Policji nie władali w dostatecznym stopniu językiem angielskim, dlatego też mogła ona nieprawidłowo ocenić zachowanie policjantów, którzy przekazywali jej jakieś informacje, które odbierała jako „besztanie”. Okoliczności takie jak brak jedzenia i picia, z pewnością niekomfortowe, nie były jednakże aż tak istotne z uwagi na krótkotrwały charakter zatrzymania. Nie ulega wątpliwości, że wnioskodawczyni została zatrzymana w okolicznościach, które należy ocenić przez pryzmat chronionych konstytucyjnie wolności zgromadzeń i wolności słowa. Wnioskodawczyni podjęła pokojowe działania zmierzające do zajęcia określonego stanowiska w kwestii istotnej dla jej światopoglądu. Realizując swoje prawa została niezasadnie zatrzymana i pozbawiona wolności. W tym kontekście nie można pominąć okoliczności, iż wnioskodawczyni jest obywatelką Stanów Zjednoczonych, a zatem kraju, w którym wolność słowa i prawo do wyrażania poglądów w debacie publicznej jest szczególne chronione. Z pewnością działania funkcjonariuszy Policji wywołały u niej niepokój i stres, a podjęte wobec niej czynność w postaci kilkugodzinnego zatrzymania była całkowicie pozbawiona podstaw, a przy tym niezrozumiałe. W tego typu sytuacji organy reprezentujące aparat przymusu winny działać ze szczególną ostrożnością. W ocenie Sądu wnioskodawcy należy się zatem stosowna rekompensata tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zasądzona przez Sąd kwota z drugiej strony nie będzie stanowić nieuzasadnionego nadmiernego wzbogacenia, o którym niewątpliwie należałoby mówić w przypadku przyznania wygórowanej kwoty 15.000 zł. Wnioskodawca bowiem nie ucierpiała fizycznie w wyniku zatrzymania, a po zakończeniu przesłuchania w charakterze świadka został zwolniona. Zdaniem Sądu określając wysokość zadośćuczynienia nie można pomijać okoliczności nietypowej w postaci niezasadnego pozbawienia wolności względem obcokrajowca, który nie władał językiem polskim. Z tych względów przy określeniu wysokości stosownego zadośćuczynienia w niniejszej sprawie należy ten szczególny element podkreślić poprzez nieco większy od przeciętnego poziom rekompensaty, tym bardziej że wnioskodawczyni jako obywatelka Stanów Zjednoczonych inaczej odczuwa wartość ekonomiczną takiej rekompensaty wyrażoną w złotych. Jak już wskazano, zadośćuczynienie, wobec niewymierności szkody niemajątkowej, ma zrównoważyć negatywne przeżycia i powinno mieć charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość musi przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną dla wnioskodawcy i nie może ono mieć charakteru symbolicznego, a taki charakter miałaby wnioskowana przez prokuratora kwota 100 zł.

Z tych względów w ocenie Sądu Okręgowego wysokość zadośćuczynienia w przypadku wnioskodawczyni powinna być nieco większa od przeciętnej w podobnych okolicznościach. Z uwagi na kilkugodzinny okres zatrzymania oraz wskazane powyżej cierpienia psychiczne towarzyszące zatrzymanemu A. J. kwota w wysokości 2000 zł jawi się w tym wypadku jako „odpowiednia” w rozumieniu art. 445 § 2 k.c.

odsetki ustawowe od dnia prawomocności orzeczenia do dnia zapłaty

Inne

3.

---

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. Sąd zasądził na rzecz wnioskodawczyni zwrot uzasadnionych wydatków z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika w sprawie w kwocie 288,- zł (dwa terminy) zgodnie z obowiązującą stawką minimalną.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Na podstawie art 558 k.p.k. koszty postępowania w sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie ponosi Skarb Państwa. W związku z powyższym, kosztami postępowania niniejszej sprawy obciążono Skarb Państwa.

PODPIS