Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 403/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie wydany w dniu 18 lipca 2022 roku w sprawie sygn. akt V Ko 80/21

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny- pełnomocnik wnioskodawczyń Ż. F. (1) i E. R. (1)

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika E. R. (1) i Ż. F. (1) co do punktów I i III zaskarżonego wyroku w częściach oddalających wnioski o zadośćuczynienie na rzecz wnioskodawczyń ponad kwoty po 90.000 zł:

I.  Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt. 3 k.p.k. błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść orzeczenia i dowolne ustalenie, z pominięciem prawidłowej oceny materiału dowodowego, że:

1.  Ż. F. (1) „ miała widzenia z małoletnią córką”, w sytuacji gdy takie zdarzenie nie miało miejsca, a Wnioskodawczyni zgodnie z prawdą mogła spotkać swoje dziecko dopiero po uchyleniu aresztu, to jest po 132 dniach, co miało niszczący wpływ na Wnioskodawczynię i poczucie jej krzywdy, przy czym należy podkreślić nieprawidłowe ustalenie w tym zakresie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, ponieważ Sąd był błędnie świadomy innego czasu rozłąki z dzieckiem, a zatem wadliwie ocenił stopień krzywdy Wnioskodawczyni powstałej na skutek rozłąki z dzieckiem.

2.  Ż. F. (1) „ miała właściwe relacje ze współosadzonymi”, w sytuacji gdy z jej wyjaśnień wynikało, że „ Przebywanie w tak małym pomieszczeniu z osobami zupełnie nieznanymi, wulgarnymi, to jest bardzo duży stres na co dzień” (…) „Byłam tam przerażona, bałam się nawet płakać. Ten brak kontaktu z najbliższymi, ta ogromna niewiedza, bezsilność, poczucie krzywdy i ta wielka niewiadoma, co będzie dalej, to były rzeczy, które towarzyszyły mi na co dzień”, co oznacza, że brak jest podstaw do uznania, że relacje te były jakkolwiek właściwe (niniejsza dowolna, a nie swobodna ocena stanowi dodatkowo naruszenie przepisu procesowego mającego istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia art. 7 k.p.k.), przy czym co należy podkreślić nieprawidłowe ustalenie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, ponieważ Sąd błędnie ustalił warunki pobytu w jednostce penitencjarnej jako „ prawidłowe”, „ adekwatne” a zatem lepsze niż były w rzeczywistości.

3.  E. R. (1) „ w czasie pobytu nie przejawiała problemów emocjonalnych czy tez adaptacyjnych (…) zaadoptowała się do warunków izolacji penitencjarnej”, w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika jej stosunek do aresztu, który jest skrajnie inny od dowolnych ustaleń Sądu: „ To nie jest miejsce dla ludzi, którzy żyją w normalnym świecie, żyją normalnymi wartościami, to jest straszne miejsce, którego nigdy się nie zapomni „ (…) „Czasami to wyjście do lekarza było po to, żeby wyjść, bo siedzenie 24h na dobę z tyloma kobietami było tak nie do zniesienia” (…) Korzystałam z zajęć rekreacyjnych, bo chciałam wyjść z celi” przy czym co należy podkreślić nieprawidłowe ustalenie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, ponieważ Sąd błędnie ustalił warunki pobytu w jednostce penitencjarnej jako „ prawidłowe”, „ adekwatne” a zatem lepsze niż były w rzeczywistości.

4.  E. R. (1) „aktywnie uczestniczyła w różnych konkursach” w sytuacji gdy nie wynika to ze zgromadzonego materiału dowodowego, a takie zdarzenia nie miały miejsca, przy czym co należy podkreślić nieprawidłowe ustalenie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, ponieważ Sąd błędnie ustalił warunki pobytu w jednostce penitencjarnej jako „ prawidłowe”, „ adekwatne” a zatem lepsze niż były w rzeczywistości.

II.  Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt. 3 k.p.k. błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść orzeczenia i dowolne bezpodstawne pominięcie w zakresie istotnych ustaleń stanu faktycznego, a jednocześnie obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia z pominięciem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i pominięcie kluczowych elementów sprawy, takich jak:

1.  Traumatyczne dla Wnioskodawczyń zatrzymanie, które obok tymczasowego aresztowania było pierwszym zetknięciem się z machiną niesprawiedliwości i poczucia olbrzymiej krzywdy, co wynikało ze wskazanych w zarzucie wyjaśnień Wnioskodawczyń i zeznań świadków.

2.  Traumatyczne dla Wnioskodawczyń eskorty, stanowiące przymusowe spotkania ze zdemoralizowanymi osobami, co wynikało ze wskazanych w zarzutach wyjaśnień E. R. i Ż. F..

3.  Traumatyczny wpływ na życie Wnioskodawczyń zatrzymania i aresztowania odczuwalny do dziś, pomimo upływu 18 lat, co wynikało ze wskazanych w zarzutach wyjaśnień wnioskodawczyń i zeznań świadków.

III.  Obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez naruszenie przez Sąd zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego i dowolne uznanie, że:

1.  „Warunki bytowe Wnioskodawczyń, ich relacje z innymi osadzonymi i stosunek funkcjonariuszy Służby Więziennej do nich, jak i świadczona im opieka medyczna były adekwatne do potrzeb oraz prawidłowe, a także nie odbiegały od standardów panujących w jednostkach penitencjarnych na terenie kraju”, w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności z wyjaśnień Wnioskodawczyń, którym Sąd dał pełną wiarę wynika, że warunki te były dla Wnioskodawczyń przerażające i stanowią do dziś ogromną traumę (co potwierdzają opinie biegłych psychologa i psychiatry) , zaś poza zakresem wątpliwości jest to, że Wnioskodawczynie jako osoby niewinne nie powinny nigdy w prawidłowo funkcjonującym demokratycznym państwie prawa doświadczyć przebywania w takich warunkach, co prowadzi do wniosku, że twierdzenie o „ poprawności”, „ adekwatności”, czy „standardzie panującym w kraju” jest nieadekwatne w przedmiotowej sprawie i wykracza poza zakres swobodnej oceny materiału dowodowego, tym bardziej, że Sąd nie przeprowadził, poza analizą dokumentów postępowania dowodowego odnośnie relacji z osadzonymi, stosunku funkcjonariuszy czy opieki medycznej, a także nie wskazał na jakiej konkretnie podstawie poczynił ustalenie jak powyżej, odwołując się do wiedzy nieznanej Wnioskodawczyniom odnośnie rzekomego „ standardu więziennego”.

2.  „ warunki bytowe w areszcie były ciężkie dla Wnioskodawczyń, lecz nie obejmowały one jakichś szykan, czy też bezprawnych zachowań służb. W okresie tymczasowego aresztowania E. R. (1) i Ż. F. (1) nie zostały pobite przez funkcjonariuszy służby więziennej lub współwięźniów, nie stosowano wobec nich dodatkowych kar porządkowych”, co stanowi przykład usprawiedliwiania skrajnie trudnych dla Wnioskodawczyń warunków poprzez odwoływanie się do braku pojawienia się zachowań skrajnie patologicznych i nieakceptowalnych społecznie jak pobicie. Trudno znaleźć jakiekolwiek uzasadnienie dla tezy Sądu, z których miały wynikać potencjalne „ pobicie” (w szczególności przez funkcjonariuszy) czy „ dodatkowe kary porządkowe”, w sytuacji gdy z wyjaśnień Wnioskodawczyń, którym Sąd dał pełną wiarę wynika, że były zastraszone nową traumatologiczną sytuacją i z tego względu musiały być i były w pełni podległe warunkom, w których się znalazły oraz osobom, z którymi miały kontakt, samo zaś twierdzenie o braku „ pobicia” czy „ dodatkowych szykan” jest rażącym przekroczeniem swobodnej oceny stanu faktycznego i stanowi przykład niedopuszczalnej argumentacji, ponieważ stanowi powołanie się na okoliczności abstrakcyjne i nieistniejące, które mają rzekomo obniżać krzywdy Wnioskodawczyń.

3.  „ otrzymywały zgody na widzenia z członkami rodziny i znajomymi w sposób umożliwiający bezpośredni kontakt z odwiedzającymi (widzenia przy stoliku, nie zaś przez pleksę)”, co stanowi przykład niezrozumienia istoty sprawy, ponieważ Wnioskodawczynie jako osoby niewinne prima facie biorąc pod uwagę materiał dowody stanowiący podstawę aresztowania nie powinny nigdy być izolowane od swoich najbliższych, zaś sam fakt bezprawnej rozłąki z rodziną był na tyle dotkliwy, że pojedyncze, nieliczne spotkania z najbliższymi w czasie 132 dni aresztu nie mogą być odbierane jako usprawiedliwienie bezprawności i obniżenie poczucia krzywdy, tym bardziej że pierwsze spotkania miały miejsce dopiero po miesiącu, pomimo, że widzenia z członkami rodziny były dla Wnioskodawczyń były wyjątkowo wyczekiwane (wyjaśnienia Ż. F. (1): „każdego dnia czekałam na to widzenie, malowałam się, chciałam żeby jak przyjedzie mąż, albo brat żebym wyglądała jak najlepiej”). Trudno znaleźć jakkolwiek uzasadnienie dla tezy Sądu, z których miały wynikać potencjalne „ spotkania przez pleksę”, ponieważ środki tego rodzaju stosuje się w zupełnie innych sytuacjach i brak było podstaw do niewspółmiernych środków wobec Wnioskodawczyń. Wskazywanie zaś, że spotkania z rodziną „przy stoliku” jest formą normalności jest nadużyciem biorąc pod uwagę materiał dowodowy, w tym zeznania świadków i wyjaśnienia Wnioskodawczyń, którym Sąd dał pełną wiarę, którzy opisali widzenia, w podany w zarzutach sposób.

4.  „ dostarczano im paczki, środki medyczne, książki, gazety” co stanowi kolejny przykład niezrozumienia sensu sprawy przez Sąd, i co należy podkreślić, nie może być usprawiedliwieniem traumatycznych krzywd i wykazaniem okoliczności redukujących krzywdy Wnioskodawczyń, ponieważ co należy podkreślić, Wnioskodawczynie musiały uzyskać na każdą z paczek czy produktów o charakterze egzystencjalnym (typu miska do mycia) zgodę, co z zasady jest upokarzające jeśli chodzi o możliwość uzyskania produktów stanowiących produkty o charakterze podstawowym zapewniającym egzystencjonalne potrzeby; ponadto tego rodzaju teza Sądu mogłaby mieć miejsce gdyby takich produktów na wolności Wnioskodawczynie były pozbawione, tymczasem mowa jest o produktach podstawowej egzystencji, do których dostępu trudno odmawiać jakiemukolwiek człowiekowi.

5.  „ miały dobre relacje ze współosadzonymi”, w sytuacji gdy z wyjaśnień Wnioskodawczyń nie wynika taka okoliczność, samo zaś sformułowanie „ dobra relacja” jest nieuzasadnione i stoi w sprzeczności z materiałem dowodowym, w szczególności z wyjaśnieniami Wnioskodawczyń świadczące o tym, że bały się aresztu (por. wyjaśnienia E. R. (1): „ Trafiłam do aresztu, gdzie na początku pani funkcjonariusz powiedziała mi, żebym broń boże nie przyznawała się, że jestem celniczka, że mogą mi zrobić za to krzywdę, bo nienawidzą mundurowych. Tak przez 3 tygodnie byłam w AŚ na G., okłamywałam moje współosadzone, drżąc każdego dnia, żeby nie odkryły prawdy, bo tak naprawdę nie wiedziałam, do czego one są zdolne, bo znalazłam się w sytuacji, którą znałam wcześniej tylko z filmów” (…) „Czasami to wyjście do lekarza było po to, żeby wyjść, bo siedzenie 24h na dobę z tyloma kobietami było tak nie do zniesienia” (…) „Korzystałam z zajęć rekreacyjnych, bo chciałam wyjść z celi)”.

6.  „nie spotkały je żadne szykany”, w sytuacji gdy formą szykany było przykładowo zabranie śpiwora Ż. F. (1) w Areszcie w W. ( co ustalił prawidłowo Sąd) pomimo zimna i braku realnych podstaw do takiego zaboru, a także konieczność uzyskania zgody na możliwość zakupu własnej miski.

7.  „ nie ograniczano im praw”, w sytuacji gdy z całości materiału dowodowego wynika, że Wnioskodawczynie całkowicie poddały się rygorom aresztów, wobec czego brak było podstaw do ograniczania im dalej idących praw, tym bardziej, że samo bezpodstawne zatrzymanie i aresztowanie wiązało się nie tyle z ograniczeniem, co z całkowitym pozbawieniem wielu praw jak prawo do wolności, czci, dobrego imienia, nietykalności mieszkania czy prywatności.

8.  Odnośnie fragmentu dotyczącego Ż. F. (1), że „nie zgłaszała problemów z osadzeniem”, w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że nie zgłaszała takich problemów nie dlatego, że ich nie było, co dowolnie sugeruje Sąd, tylko ze strachu, o czym świadczą wyjaśnienia Ż. F. (1), którym Sąd w pełni wiarę „ W czasie osadzenia wypadała mi rzepka. Nie zgłaszałam tego nikomu, bo się bałam. Tam przyjmowała lekarz, ale nikomu o tym nie mówiłam, bo to było dla mnie nieznane środowisko. Byłam w celi dla niepalących i tam były zajęte wszystkie łóżka, i jakby zgłosiła taki problem, to nie wiem, czy by było miejsce, i jakby kazali komuś odstąpić tego miejsca, to bałam się, że ktoś mi zrobi krzywdę”.

9.  „ dolegliwościami znalezienia się w nowej, nieznanej oczywiste jest to, że z jednej strony pierwsze dni tymczasowego aresztowania były związane w większymi Wnioskodawczyniom rzeczywistości więziennej, a po upływie pewnego czasu następowało ich przyzwyczajenie do warunków pozbawienia wolności”, w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności wyjaśnień Wnioskodawczyń wynika jednoznacznie, że moment zatrzymania i aresztowania był każdego dnia okupiony niewyobrażalnym koszmarem, którego skutki Wnioskodawczynie odczuwają do dziś, nie było zaś lepszych momentów w areszcie, a Wnioskodawczynie nigdy się do niego nie przyzwyczaiły.

10.  „ zadośćuczynienie przyznawane jest za krzywdy poniesione przez zatrzymanego, a nie osoby mu bliskie” z całkowitym pominięciem tego, że to krzywdy osób najbliższych były dla Wnioskodawczyń powodem dodatkowych niewyobrażalnych cierpień, a Wnioskodawczynie przeżywały tragiczne położenie swoich dzieci i członków rodzin jeszcze bardziej niż swoje, a więc negatywne odczucia członków rodzin wpływały na stan psychiczny obu Wnioskodawczyń, co oznacza, że aktualna jest teza powołanego przez Sąd orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażona w wyroku z dnia 23.02.2022r. II AKA 228/21. Zresztą każdy prawidłowo odczuwający emocje człowiek, a takimi osobami z całą pewnością są Wnioskodawczynie, jest świadomy tego, że krzywda dziecka i osób najbliższych wyrządzona przez nie (w tym wypadku przez nie pośrednio, wobec swojej niewinności, jako przez matkę, żonę, córkę) stanowi jeszcze większe obciążenie niż krzywda własna, co biorąc pod uwagę treść zeznań świadków w sprawie nie powinno budzić żadnych wątpliwości ( z materiału dowodowego, ale również częściowo z ustaleń Sądu Poczynionych w uzasadnieniu wyroku wynika, że wobec aresztowania Wnioskodawczyń 4- letnia córka Ż. F. (1) stała się dzieckiem agresywnym, z problemami adaptacyjnymi i rozwojowymi, syn E. Ł. R. nie poradził sobie na studiach z powodu nadmiaru kłopotów związanych z aresztem mamy, miał napady agresji, a także objawy depresji, a córka E. M. R., jako 14- letnia dziewczynka wpadła w złe towarzystwo, zaczęła stosować nielegalne używki, pic alkohol, miała myśli samobójcze, okaleczała się). W przedstawionych w apelacji zeznaniach, wnioskodawczynie przedstawiły obraz swoich rodzin po wyjściu z aresztu, który miał istotny wpływ i przełożenie na ich własną krzywdę.

IV.  Obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k. poprzez naruszenie przez Sąd zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, i nienadanie właściwego sensu ustaleniu, że:

1.  Ż. F. (1) „ w związku z pobytem w areszcie nabawiła się natręctwa sprzątania, zaczęła palić papierosy”, co prowadzi do wniosku jak ogromny wpływ miało zatrzymanie i aresztowanie na życie i zdrowie Wnioskodawczyni i co powinno mieć wpływ na ocenę zakresu krzywd Wnioskodawczyni, a czego Sąd nie wziął pod uwagę.

2.  Odnośnie zatrzymania E. R. (1) „ w celu znajdowała się prycza, było zimno, zaś funkcjonariusze Policji kierowali pod jej adresem niestosowne żarty, komentarze. Przed osadzeniem zabrano jej biustonosz. Z uwagi na warunki panujące w cel oraz zachowanie funkcjonariuszy Policji E. R. (1) nie chciała jeść, ani pić, aby nie musieć korzystać z toalety (…) Toaleta w Areszcie Śledczym w W.- G. była oddzielona zasłonką, co utrudniało E. R. (1) załatwianie swoich potrzeb fizjologicznych i doprowadziło do dolegliwości gastrycznych” co prowadzi do wniosku jak ogromny wpływ miało zatrzymanie i aresztowanie na życie Wnioskodawczyni i co powinno mieć wpływ na ocenę zakresu krzywd Wnioskodawczyni, a czego Sąd nie wziął pod uwagę.

3.  Córka E. R. (1), M. R. na skutek aresztowania matki stała się „ przeciętną uczennicą i wpadła w złe towarzystwo” w sytuacji gdy z zeznań M. R. miała myśli samobójcze, okaleczała się, używała alkoholu i narkotyków, same zaś gorsze wyniki w nauce i złe towarzystwo to jedynie wycinek traumy dziecka Wnioskodawczyni, która miała istotne przełożenie na stan zdrowia i krzywdy Wnioskodawczyni.

V.  Obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia z pominięciem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i nierozpoznanie istoty sprawy w części w jakiej Sąd zaniechał oceny naruszenia innych dóbr osobistych poza wolnością i czcią, pomimo, że we wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie Wnioskodawczynie domagały się również objęcia ochroną prawną innych naruszonych dóbr osobistych takich jak:

a)  prawo do nietykalności mieszkania naruszone poprzez niesłuszne przeszukanie mieszkania,

b)  prawo do prywatności poprzez osadzenie w warunkach izolacji niezapewniających minimum standardu prywatności oraz poprzez niesłuszne przeszukanie mieszkania, zatrzymanie telefonu komórkowego,

c)  prawo do niezakłóconego prowadzenia życia rodzinnego poprzez niesłuszne zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie i odizolowanie od rodziny,

d)  prawo do zachowania tajemnicy korespondencji poprzez niesłuszne zabezpieczenie telefonu komórkowego (od dnia 27.07.2004r. do dnia 21.01.2005r.),

e)  prawo do swobody przemieszczania się poprzez oddanie pod dozór Policji i zakaz opuszczania kraju (pomimo wejścia Polski do Unii Europejskich i „otworzenia” granic).

VI.  Obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 410 k.p.k. poprzez wydanie orzeczenia z pominięciem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i nierozpoznanie istoty sprawy w części w jakiej Sąd zaniechał oceny tego, że podmiotem odpowiedzialnym za krzywdę Wnioskodawczyń jest Państwo, które zostało powołane do ochrony praw Wnioskodawczyń i pominięcie rażących błędów popełnionych przez prokuraturę i Sąd na etapie postępowania przygotowawczego, które zostały omówione szczegółowo we wnioskach o odszkodowanie i zadośćuczynienie, co ma istotne znaczenie dla oceny zakresu krzywd jakich zaznały Wnioskodawczynie, ponieważ za ich wielką traumą i krzywda stoi podmiot, do którego zaufanie co do zasady musi być niepodważalne.

VII.  Wszystkie wyżej opisane naruszenia miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia i skutkowały obrazę przepisów postępowania mających istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, to jest art. 552 § 1 i 4 k.p.k. w zw. z art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 445 § 1 k.c. i uznanie, że kwota po 90.000 złotych dla każdej z Wnioskodawczyń jest kwotą odpowiednią, w sytuacji, gdy oceniając realne krzywdy jakich doznały Wnioskodawczynie z uwagi na szereg naruszonych praw obywatelskich i dóbr osobistych, stopień natężenia cierpień, ich intensywności, długotrwałości, wpływie na funkcjonowanie społeczne, nieodwracalności skutków wyrządzonej krzywdy, zrujnowanie dobrego imienia Wnioskodawczyń, zrujnowanie życia rodzinnego, życia osobistego, kariery zawodowej, przyczynienie się do pogorszenia stanu zdrowia, a także prowadzenie postępowania karnego pomimo oczywistego braku dowodu na okoliczność winy Wnioskodawczyń i bezpodstawne oskarżenie o czyny korupcyjne oraz doprowadzenie do przylgnięcia łatki „przestępcy” jest kwotą zaniżoną i niewspółmierną.

VIII.  Na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt. 2 k.pk. obrazę przepisu postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia to jest art. 554 § 2b k.p.k. poprzez brak oznaczenia w sentencji wyroku, że reprezentantem Skarbu Państwa jest Prezes Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W., co może mieć istotny wpływ na wykonalność orzeczenia.

Zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W.- reprezentanta Skarbu Państwa:

1.  Obraza przepisów prawa, mająca wpływ na treść orzeczenia tj. naruszenie art. 363 § 2 k.c. w zw. z art. 552 § 4 k.p.k. przez jego niezastosowanie i ustalenie wysokości odszkodowania wg cen z chwilą orzekania, podczas gdy znaczny okres między zdarzeniem szkodzącym, a chwilą wydania wyroku oraz zmiana wartości nabywczej pieniądza uzasadniają przyjęcie cen z chwili tymczasowego aresztowania wnioskodawców,

2.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku, polegający na:

a)  przyjęciu, że wskutek tymczasowego aresztowania wnioskodawczyniom naruszono dobre imię, co skutkowało również brakiem możliwości podjęcia pracy, podczas gdy w rzeczywistości brak jest na tę okoliczność żadnych dowodów, a przy tym Sąd oddalając wniosek o odszkodowania za okres przewyższający sześć miesięcy wskazał, że to właśnie ten czas jest adekwatną zapłatą za okres braku pracy wnioskodawców,

b)  przyjęciu, że warunki, w których przebywały wnioskodawczynie były ciężkie, podczas gdy z innego ustalenia Sądu wynika, że były one typowe dla osób tymczasowo aresztowanych,

c)  ustaleniu, że wnioskodawczyniom naruszono cześć, ponieważ wiadomość o ich tymczasowym aresztowaniu została przekazana wśród mieszkańców miejscowości, w których zamieszkiwały, co czyniło z nich osoby stygmatyzowane w środowisku lokalnym, podczas gdy powyższe ustalenie nie wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego

które to błędy w ustaleniach faktycznych skutkowały nienależytym ustaleniem wysokości indemnizowanej krzywdy na zbyt wysokim poziomie, a następnie naruszeniem art. 445 § 1 k.c. oraz art. 448 k.c. i zasądzeniem każdej z wnioskodawczyń kwoty po 90.000 zł jako „odpowiednia suma” tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

☐ zasadne

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Przechodząc do szczegółowej analizy apelacji pełnomocnika Ż. F. i E. R., należy zwrócić uwagę na kształt postawionych zarzutów w punktach A.b., A.c. A.d., B., C., D., E., F. i G. apelacji (punkty I.2, I.3., I.4., II., III-VII uzasadnienia opisującego zarzuty). Dowodząc wystąpienia określonych błędów w ustaleniach faktycznych, apelujący w tych wypadkach wskazywał, że doszło także do naruszenia przepisów art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k. Tym samym, obie, odrębnie sformułowane w art. 438 pkt. 2 i 3 k.p.k. podstawy zarzutów, były traktowane równorzędnie. Przy czym, odrzuceniu podlega uogólniające spostrzeżenie zawarte na str. 19 uzasadnienia tej apelacji, że „ przyznane Wnioskodawczyniom kwoty wynikają z wzięcia pod uwagę przez Sąd jedynie fragmentów materiału dowodowego, z pominięciem wielu kontekstów i wyprowadzaniem nieprawidłowych wniosków, sprzecznych z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy, a także doświadczenia życiowego”. W istocie bowiem zarzuty z punktów A.a., C.a., C.b., C.d., C.f., C.g., D.a., E., F. i G. (punkty I.1., III.1., III.2., III.4., III.6., III.7., IV.1., V-VII. uzasadnienia opisującego zarzuty), odnosiły się wyłącznie do błędów w ustaleniach faktycznych poczynionych przez sąd I instancji i nie wskazywały na materiał dowodowy, z którego miały one wynikać i którego ocena miała zostać dokonana w sposób sprzeczny z zasadą z art. 7 k.p.k.

Należy przyjąć, że „ Błąd w ustaleniach faktycznych (…) ma miejsce wówczas, gdy na podstawie prawidłowo przeprowadzonych i prawidłowo ocenionych dowodów sąd błędnie ustalił fakty. Wówczas ten błąd ma wpływ na treść orzeczenia. Natomiast jeżeli dowód został nieprawidłowo przeprowadzony, to nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Jeśli zaś dowód został nieprawidłowo oceniony, to następstwem błędnej oceny są błędne ustalenia faktyczne. W takim układzie procesowym uchybieniem pierwotnym, którego powinien dotyczyć zarzut, jest obraza przepisów postępowania, a jego następstwem są błędne ustalenia faktyczne” (Dariusz Świecki, teza 5 Kodeksu postępowania karnego do art. 438 k.p.k. w Tom II. Komentarz aktualizowany”, LEX/el/2022).

Sąd Apelacyjny w Warszawie podziela też pogląd zawarty w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 września 2012r. (II AKa 211/12; LEX nr 1220566), że „ Przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodność innych pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k. wówczas, gdy spełnione są kumulatywnie następujące przesłanki: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.); stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności, przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.); jest wyczerpująco i logicznie, z jednoczesnym uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.)”.

W tych więc miejscach apelacji pełnomocnika Ż. F. i E. R., w których źródła błędów sądu I instancji jej autor upatrywał w naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów, to one, jako uchybienia pierwotne winny stanowić podstawę zarzutu, a wynikające z nich błędne ustalenia, stanowiły ich następstwo. „ Jako zasadę trzeba przyjąć, że (…) zarzut powinien dotyczyć uchybienia o charakterze pierwotnym, natomiast nie stawia się dodatkowo zarzutu w stosunku do jego następstw, czyli dalszych uchybień (uchybienia wtórne). Uchybienia wtórne, będące następstwem uchybienia pierwotnego, świadczą bowiem o istotności (relewantności) zarzutu pierwotnego, skoro jego zaistnienie powoduje dalsze konsekwencje. Z tego powodu uchybienia wtórne powinny zostać wykorzystane przez skarżącego jako podstawa do wykazania, że zarzucane uchybienie pierwotne mogło mieć wpływ na treść orzeczenia z uwagi na jego następstwa w sferze związanej z prawidłowością wydanego orzeczenia. Taki wymóg wykazania wpływu uchybienia na treść orzeczenia wynika z podstaw odwoławczych zawartych w art. 438 pkt 2 i 3 ” (Dariusz Świecki, ibidem). W dalszej części uzasadnienia, w której analizie poddane będą zarzuty oparte jednocześnie na podstawach z art. 438 pkt. 2 i 3 k.p.k, sąd w pierwszej kolejności będzie się odnosił do obrazy przepisów postępowania badając przy tym, bez szkody dla rozstrzygnięcia, czy wynikały z nich błędy w ustaleniach faktycznych a jeżeli tak, to czy miały one wpływ na treść zaskarżonego wyroku.

Przechodząc do dalszej analizy zarzutów, należy zauważyć, że przedmiotowa sprawa miała swoją podstawę w niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniu wnioskodawczyń. Z tego tytułu, osoby te winny otrzymać zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przy czym, jego wysokość uzależniona jest od okoliczności towarzyszącym pozbawieniu wolności tych osób i ich skutkom, które ze swojej natury mają charakter stopniowalny. Nie stanowi więc „ braku zrozumienia przedmiotowej sprawy” (argument podnoszony w apelacji przez pełnomocnika wnioskodawczyń- przyp. sądu), np. wskazywanie przez sąd I instancji warunków pobytu Ż. F. i E. R. w izolacji penitencjarnej, ocenianie ich stosunku do współosadzonych i funkcjonariuszy służby więziennej czy ewentualność bycia ofiarą szykan czy innych bezprawnych zachowań, tak jak nie jest niezrozumieniem sprawy podnoszenie przez pełnomocnika, że E. R. musiała występować o zgodę na zakup miski do prania a Ż. F. odebrany został śpiwór. Przydatność tych okoliczności w sprawie jest wyłącznie pochodną dokonania na ich podstawie ustaleń odpowiadających prawdzie, co oznacza, że tylko wówczas będą one miały wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia. Tym samym, uznając argumenty pełnomocnika wnioskodawczyń za uzasadnione, odrzuceniu podlegały ustalenia sądu I instancji, że:

a)  Ż. F. podczas pobytu w jednostkach penitencjarnych, miała widzenie z małoletnią córką (pkt. A.a. zarzutów; pkt. I.1. uzasadnienia opisującego zarzuty), co oznaczało, że sąd ten „ wadliwie ocenił stopień krzywdy Wnioskodawczyni powstałej na skutek rozłąki z dzieckiem”,

b)  warunki pobytu wnioskodawczyń w aresztach były „ prawidłowe” i „ adekwatne” (zarzuty z pkt A.c., A.d., C.a. apelacji; pkt I.3, I.4., III.1. uzasadnienia opisującego zarzuty); zamiast odwoływać się w tym zakresie do bliżej nieokreślonych „ standardów panujących w jednostkach penitencjarnych na terenie kraju”, co w istocie nie zostało potwierdzone jakimikolwiek materiałem dowodowym, sąd I instancji powinien zwrócić uwagę na okoliczność prawidłowo wskazaną w apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W., że warunki te, co do zasady, nie odbiegały niekorzystnie od warunków, w jakich funkcjonowały inne, osadzone z Ż. F. i E. R. osoby,

c)  wnioskodawczyń nie spotkały żadne szykany, gdy tymczasem, charakter taki miały zdarzenia opisane w punkcie C.f. apelacji (punkt III.6. uzasadnienia opisującego zarzuty).

Uwzględniając powyższe rozważania, odnośnie innych zarzutów pełnomocnika wnioskodawczyń należy także zauważyć, co następuje:

1.  Zarzuty z punktu A.b. i C.e. apelacji (pkt. I.2. i III.5 uzasadnienia opisującego zarzuty), oparte zostały na zacytowanych w nich zeznaniach Ż. F. i E. R. opisujących ich złe funkcjonowanie w areszcie śledczym. Przy czym, z depozycji tych nie wynikało, że odnosiły się one także do relacji, jakie wnioskodawczynie miały ze współosadzonymi, w rozumieniu użytym przez sąd I instancji, to jest nieprowokowania sytuacji konfliktowych oraz ich unikania. Nie można więc twierdzić, jak uczynił to apelujący, że dokonując ustalenia o właściwych relacjach w tym zakresie, sąd ten naruszył zasadę swobody oceny tych zeznań.

Należy w tym miejscu podkreślić, że jednym z elementów składających się na relacje wnioskodawczyń z innymi osobami osadzonymi, było ukrywanie przez Ż. F. i E. R., dla własnego bezpieczeństwa, przed osobami pozbawionymi wolności faktu, że są celniczkami. Okoliczność ta wynikała z zeznań E. R. ale z pewnością dotyczyła także Ż. F. i w istocie została pominięta w rozważaniach sądu I instancji, co do wysokości zasądzonego zadośćuczynienia. Tymczasem, wymagała ona specjalnego podkreślenia, gdyż obrazowała codzienne, poważne i realne zagrożenie tych osób na wypadek ujawnienia miejsca ich pracy.

2.  Zarzut z pkt A.c apelacji (pkt I.3. uzasadnienia opisującego zarzuty) należy ocenić jako częściowo niezasadny. Niewątpliwie, co wynikało z prawidłowych ustaleń sądu I instancji, E. R. (ale i Ż. F.- przyp. sądu) zaadoptowała się do „ warunków izolacji penitencjarnej” w znaczeniu bezspornego poddania się przez nią rygorom tymczasowego aresztowania.

Należy w tym miejscu dodać, że w stosunku do obu wnioskodawczyń, na etapie postępowania sądowego zostały wydane opinie sądowe: psychologiczno- psychiatryczne (k.290-328, t.II). Wynikało z nich, że jakkolwiek tymczasowe aresztowanie było nagłą, niekorzystną dla nich zmianą życiową, a w przypadku E. R. łączącą się dodatkowo z traumatyczną, trudną „ sytuacją psychologiczną”, to jednak, w odniesieniu do obu wnioskodawczyń, „ sytuacja ta nie spowodowała (…) zaburzeń zachowania i zaburzeń czynności psychicznych wymagających pomocy specjalistycznej”. Opinie te nie były kwestionowane przez którąkolwiek ze stron co oznacza, że stanowiły w pełni wartościowy i miarodajny materiał dowodowy pozwalający na dokonanie ustaleń co do przeżyć wewnętrznych Ż. F. i E. R. w trakcie pobytu w jednostkach penitencjarnych. Omawiane w tym miejscu stanowisko pełnomocnika tych osób, który w swojej apelacji nie eksponował wniosków wynikających z tych opinii, jest więc prawidłowe o ile, pozostaje z nimi w zgodności.

Niewątpliwie przy tym, na co również wskazał sąd I instancji jako okoliczność wpływającą na wysokość przyznanego zadośćuczynienia, obie wnioskodawczynie subiektywnie odczuwały brak akceptacji warunków pozbawienia wolności w jakich przebywały, okres ten głęboko zapadł w ich pamięci i spowodował uraz, „ którego zaleczenie (jak wynika z opinii sądowo- psychologiczno- psychiatrycznych) wymagać będzie długiego czasu”- str. 19-20 uzasadnienia wyroku).

3.  Zarzuty z pkt A.d apelacji (pkt I.4 uzasadnienia opisującego zarzuty), co do nieprawdziwości ustalenia sądu I instancji o aktywnym uczestniczeniu E. R. „ w różnych konkursach”, nie był zasadny. Formułując takie stanowisko, sąd I instancji mógł oprzeć się choćby na zeznaniach tej osoby zacytowanych w pkt A.c apelacji, tj., że korzystała „ z zajęć rekreacyjnych”, bo chciała „wyjść z celi”. Dokonana przez sąd I instancji i kwestionowana w tym środku odwoławczym interpretacja tych zeznań, nie naruszała więc zasady swobody oceny dowodów.

Należy też dodać, że z omawianego tu stanowiska sądu I instancji nie wynikało, jak zarzucił to apelujący, że warunki pobytu tej osoby w jednostce penitencjarnej były „ prawidłowe” i „ adekwatne”.

4.  Zarzuty z punktów B.a.- B.e., B.ii., B.iii., D.b apelacji (pkt II.1., II.2., II.3., IV.2 uzasadnienia opisującego zarzuty), są zasadne tylko w takim zakresie, w jakim uszczegóławiają prawidłowe, oparte na całokształcie okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej oraz mające wpływ na wysokość zasądzonych zadośćuczynień, ustalenia sądu I instancji, w tym co do przeżyć „ wnioskodawczyń podczas tymczasowego aresztowania”. Należy zauważyć, że apelujący we wniesionym środku odwoławczym odniósł je z osobna do:

a)  naruszenia szeregu praw przysługujących wnioskodawczyniom, gdyby nie zostały im postawione zarzuty kryminalne i nie zostały pozbawione wolności,

b)  zatrzymania tych osób, jako pierwszego ich zetknięcia się „ z machiną niesprawiedliwości”,

c)  towarzyszących tym zdarzeniom i późniejszemu tymczasowemu aresztowaniu stresom, uczuciu bezsilności i upokorzeniom, jakich wówczas osoby te doświadczały,

d)  konieczności ich kontaktowania się ze zdemoralizowanymi i wulgarnymi osobami oraz

e)  negatywnego wpływu tych wszystkich okoliczności na ich późniejsze życie.

Dodać należy, że prawa wskazane na str. 17 apelacji pod punktami a) i d), których wnioskodawczynie zostały pozbawione, nie wiążą się ściśle z faktem tymczasowego aresztowania tych osób ale z prowadzeniem przeciwko nim postępowania karnego i jako takie, nie mogą wpłynąć na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia.

Odnośnie utraty przez Ż. F. i E. R. dobrego imienia i możliwości podjęcia pracy po opuszczeniu jednostek penitencjarnych, zwrócenia uwagi wymagają w dużej mierze trafne, niżej omówione uwagi zawarte w apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego Warszawa Praga- Północ w W..

Zwrócenia uwagi wymagają też pojawiające się w apelacji oceny, że negatywne przeżycia wnioskodawczyń wiążące się z ich tymczasowym aresztowaniem miały charakter „ skrajny” (vide Słownik języka polskiego definiujący to określenie jako „występujący w krańcowej postaci”, „znajdujący się na skraju czegoś”), „ niewyobrażalny” itp., a więc, formułowane były przy użyciu sformułowań granicznych, mających na celu pokreślenie maksymalnego stopnia krzywdy tych osób. Uwzględniając całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy, nie można ich odnosić do sytuacji w jakich znajdowały się Ż. F. i E. R..

Wreszcie, zawarte w omawianych punktach apelacji cytaty zeznań pochodziły nie tylko od Ż. F. i E. R., ale także od osób im bliskich i obejmowały całokształt, negatywnych konsekwencji stosowania tymczasowego aresztowania wiążących się nie tylko z odczuciami i przeżyciami wnioskodawczyniami ale i tych osób, które nie mają znaczenia na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia.

5.  Zarzut z punktu C.b. apelacji (punkt III.2. uzasadnienia opisującego zarzuty) należy ocenić jako niezasadny. Sąd I instancji dokonał w tym zakresie prawidłowych ustaleń i nie uczynił tego w celu „ usprawiedliwienia skrajnie trudnych dla Wnioskodawczyń warunków” ale dla pełnego zobrazowania, w oparciu o hipotetyczne stany faktyczne, pobytu tych osób w warunkach więziennych.

6.  Zarzuty z punktów C.c. i C.d. apelacji (punkty III.3. i III.4. uzasadnienia opisującego zarzuty), nie dowodziły błędnej oceny materiału dowodowego ale postawienia na ich podstawie prawdziwych, ale niewystarczających wniosków. Miał rację apelujący podnosząc, że widzenia każdorazowo były bardzo wyczekiwane przez wnioskodawczynie, zawsze wiązały się z dużymi przeżyciami i pierwsze z nich, miały miejsce dopiero po upływie miesiąca od ich zatrzymania. Z kolei odnośnie „ dostarczania paczek itp.”, to niewątpliwie, wiązały się one z upokorzeniem wnioskodawczyń. Okoliczności te niewątpliwie powiększały stopień krzywdy tych osób.

7.  Zarzut z punktów C.g. apelacji (pkt III.7. uzasadnienia opisującego zarzuty) nie jest zasadny. Sąd I instancji prawidłowo zauważył, że Ż. F. i E. R. nie zostały ograniczone żadne inne prawa poza tymi, które łączyły się z ich tymczasowym aresztowaniem.

8.  Zarzut z punktu C.h, (pkt. III.8 uzasadnienia opisującego zarzuty) jest zasadny. Sąd I instancji w tym zakresie dokonał błędnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego skutkiem było nieprawidłowe ustalenie. W przedmiotowej sprawie istotną jest bowiem różnica, czy Ż. F. nie zgłaszała problemów w areszcie śledczym z tego powodu, że ich nie było czy z tego, że bała się je zgłosić.

9.  Zarzut z punktu C.i. apelacji (pkt III..9. uzasadnienia opisującego zarzuty) jest częściowo zasadny. Ustalenie sądu I instancji o „ przyzwyczajeniu się wnioskodawczyń do warunków pozbawienia wolności”, nie odpowiadało zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu. Właściwszą formułą, użytą w innym miejscu uzasadnienia zaskarżonego wyroku i omówioną wyżej, było zaadoptowanie się Ż. F. i E. R. do tych warunków.

10.  Zarzuty z punktów C.j. i D.c. apelacji (pkt III.10 i IV.3. uzasadnienia opisującego zarzuty), należy ocenić jako zasadne. Wbrew stanowisku sądu I instancji, krzywdą dla wnioskodawczyń wynikającą z tymczasowego aresztowania była ich świadomość, że konsekwencje tego stanu rzeczy, w tym zwłaszcza bardzo poważne, opisane w drugim z tych zarzutów, ponosili także ich najbliżsi.

11.  Zarzut z punktu D.a apelacji (punkt IV.1. uzasadnienia opisującego zarzuty) nie dowodzi, wbrew intencji apelującego, obrazy przepisu art. 7 k.p.k., co do niedokonania prawidłowego ustalenia w oparciu o zebrany i prawidłowo oceniony materiał dowodowy. Z tym zastrzeżeniem, należy go ocenić jako zasadny.

12.  Zarzut z punktu F apelacji (punkt VI uzasadnienia opisującego zarzuty), nie precyzował, co wchodziło w skład „ całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej”, który został pominięty przez sąd I instancji, przez co miało dojść do nierozpoznania istoty sprawy, że za krzywdą wnioskodawczyń stało Państwo mimo, że zostało ono powołane do ochrony ich praw.

Z uzasadnienia tego zarzutu wynikało, że apelującemu chodziło o błędy w ocenie dowodów na etapie postępowania przygotowawczego. Należy jednak zauważyć, że nie podlegają one wartościowaniu przy ocenie stopnia krzywdy wyrządzonej wnioskodawczyniom, wskutek ich tymczasowego aresztowania. Na wysokość należnego zadośćuczynienia wpływ miały natomiast okoliczności towarzyszące stosowaniu tych środków zapobiegawczych i ich skutki na przyszłość, szeroko opisywane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i wniesionych apelacjach, w tym zwłaszcza w apelacji pełnomocnika Ż. F. i E. R..

Tym samym, zarzut ten należy ocenić jako niezasadny.

13.  Zarzut z punktu G apelacji (punkt VII uzasadnienia opisującego zarzuty), miał charakter podsumowujący całokształt argumentacji zawartej w tym środku odwoławczym, która zdaniem jej autora, uzasadniała błędność zaskarżonego orzeczenia, co do wysokości kwot zadośćuczynienia przyznanych wnioskodawczyniom.

W swojej istocie, należy go ocenić jako zasadny.

14.  Zarzut z punktu H apelacji (punkt VIII uzasadnienia opisującego zarzuty) wynikał z obawy skarżącego o skuteczność wykonania orzeczenia i należy ocenić go jako prawidłowy. Przy czym, chociażby z wniesienia apelacji przez pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego Warszawa Praga- Północ w W. wynikało, kto reprezentował Skarb Państwa w przedmiotowej sprawie.

Przechodząc do apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego Warszawa Praga- Północ w W. i odnosząc się do zarzutu obrazy prawa materialnego, to należy ocenić go, jako niezasadny. Przepis art. 363 § 2 k.c. wprost wskazuje, że zasadą przy orzekaniu o obowiązku naprawienia szkody, czy jak w przedmiotowym wypadku, o zasądzeniu zadośćuczynienia, powinno być określanie jego wysokości „ według cen z daty ustalenia odszkodowania” (zadośćuczynienia). Rozstrzygnięcie mające za podstawę ceny „ istniejące w innej chwili” ma więc charakter wyjątkowy i musi znaleźć uzasadnienie wyłącznie w sytuacji wystąpienia szczególnych okoliczności, których w przedmiotowej sprawie brak. Za taką nie można uznać, niezawinioną przez Ż. F. i E. R., długość trwania postępowania karnego, którego skutkiem stało się przecież prawomocne ich uniewinnienie i postępujące w tym okresie zwiększanie wartości pieniądza. Zasądzenie wnioskodawczyniom zadośćuczynienia według cen z 2004r., prowadziłoby w takim wypadku do istotnego pozbawienia tej formy naprawienia krzywdy funkcji kompensacyjnej, która wiąże się z odczuwalną wartością ekonomiczną. Podniesione w apelacji pełnomocnik Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. argumenty za takim właśnie rozstrzygnięciem należy ocenić jako niezasadnie i w dużej mierze niezrozumiale. Skarżąca dowodziła bowiem, że zaskarżone orzeczenie było niesprawiedliwe, nie pozostawało w „ adekwatnym związku przyczynowym kompensowanie krzywdy powstałej niemalże osiemnaście lat temu według obecnych standardów” oraz nie powodowało wyrównania „ ekonomicznej sytuacji zobowiązanego do naprawienia szkody oraz wnioskodawców”. Tym samym, nie miała racji skarżąca zarówno wtedy, gdy wskazywała, że niezastosowanie wyjątku o którym mowa w art. 363 § 2 k.c. „ prowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia” wnioskodawczyń, skoro stanowisko to nie brało pod uwagę jakichkolwiek innych okoliczności, które powinny mieć wpływ na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia jak i wówczas gdy podniosła, że postępując zgodnie z regułą z ww. przepisu, sąd I instancji miał jednocześnie obowiązek odniesienia „ wskaźników zadośćuczynienia do sytuacji rynkowej z chwili wyrządzenia krzywdy”.

Należy też dodać, że omawiany zarzut nie pozostawał w zgodności z rozważaniami apelacji pełnomocnik Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. odnoszącymi się do błędów w ustaleniach faktycznych, które w żadnej mierze nie koncentrowały się na długości trwania postępowania karnego i wnioskami tego środka odwoławczego, o zasądzenie zadośćuczynień w niewiele niższej wysokości, od tej zasądzonej w nieprawomocnym wyroku.

Odnośnie drugiego z postawionych zarzutów, to w dużej mierze miała rację skarżąca podnosząc, że sąd I instancji błędnie przyjął, że „ wskutek tymczasowego aresztowania wnioskodawczyniom naruszono dobre imię, co skutkowało również brakiem możliwości podjęcia pracy”. W istocie bowiem, sąd ten nie przeprowadził na te okoliczności jakichkolwiek dowodów i oparł swoje kategoryczne ustalenia na subiektywnych relacjach wnioskodawczyń. Odnośnie utraty dobrego imienia, to na uwzględnienie zasługiwał też ten argument zawarty w apelacji, że w przypadku E. R., ustalenie to stało w sprzeczności z faktem, że po zwolnieniu tej osoby z aresztu, jej mąż z powodzeniem startował w wyborach samorządowych.

Nie miała natomiast racji skarżąca kwestionując ustalenie, że „ warunki, w których przebywały wnioskodawczynie były ciężkie”, gdyż w tym wypadku, jako podstawę, przyjąć należało nie tylko uznane za wiarygodne dowody z zeznań świadków, obrazujące trudności, z jakim osoby te znosiły pozbawienie ich wolności, ale przede wszystkim jednoznaczne co do określenia negatywnych skutków przebywania w aresztach śledczych opinie biegłych psychologa i psychiatry.

Wnioski

W apelacji pełnomocnika Wnioskodawczyń wnioski o:

1.  Zmianę zaskarżonego w punkcie I wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. na rzecz Ż. F. (1) dalszych 174.000 złotych (łącznie 264.000 złotych).

2.  Zmianę zaskarżonego w punkcie III wyroku i zasądzenie od Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. na rzecz E. R. (1) dalszych 174.000 złotych (łącznie 264.000 złotych).

3.  Zasądzenie od Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. na rzecz E. R. (1) zwrotu wydatków poniesionych w związku z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika z wyboru według norm przepisanych.

4.  Zasądzenie od Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W. na rzecz Ż. F. (1) zwrotu wydatków poniesionych w związku z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika z wyboru według norm przepisanych.

W apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W.- reprezentanta Skarbu Państwa wniosek o zmianę zaskarżonego orzeczenia i zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz obu wnioskodawczyń kwot po 60.000 zł każdej z nich, a w pozostałym zakresie o oddalenie wniosku.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

☐ zasadny

☐ częściowo zasadne

x niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Zasądzając na rzecz Ż. F. (1) i E. R. (1) kwoty zadośćuczynień, sąd I instancji nie wziął pod uwagę, bądź niewystarczająco ocenił szereg okoliczności, które winny zostać w tym zakresie wzięte pod uwagę. Zestawienie znajdujące się na k.19 uzasadnienia zaskarżonego wyroku powinno więc zostać uzupełnione i uszczegółowione o następujące kwestie:

1.  Wnioskodawczynie były celniczkami, co oznaczało narażenie ich dóbr osobistych na ryzyko wiążące się z wrogim nastawieniem osób przebywających w jednostkach penitencjarnych do przedstawicieli służb mundurowych. Tym samym, przez cały okres pobytu w aresztach, Ż. F. i E. R. musiały czuwać, aby miejsca ich pracy nie zostały ujawnione.

2.  Podkreślenia wymagają, wskazane w punkcie 5 uzasadnienia wyroku i niedostatecznie wyeksponowane, wnioski wynikające z opinii sądowo- psychologiczno- psychiatrycznych dotyczących wnioskodawczyń.

3.  Brak widzeń Ż. F. z córką i każdorazowe wyczekiwanie przez wnioskodawczynie na widzenia z osobami bliskimi.

4.  Warunki w jakich przebywały wnioskodawczynie co prawda nie były „ prawidłowe” i „ adekwatne” ale z drugiej strony, mimo określenia ich jako „ ciężkie”, nie odbiegały od warunków, w jakich w aresztach śledczych przebywały inne osoby.

5.  Ż. F. i E. R. zaadoptowały się do życia w takich warunkach w znaczeniu podporządkowania się przepisom wiążącym się ze stosowaniem tymczasowego aresztowania, a w tym nie tworzyły sytuacji konfliktowych oraz je unikały.

6.  Krzywdą dla wnioskodawczyń wynikającą z tymczasowego aresztowania była także ich świadomość, że konsekwencje tego stanu rzeczy ponosili także ich najbliżsi.

Uwzględniając powyższe ustalenia, należało podwyższyć zasądzone na rzecz wnioskodawczyń zadośćuczynienia do kwot po 150.000 zł. Tym samym, sąd II instancji nie uwzględnił wniosków zawartych w apelacji pełnomocnika Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W.

Powyższe rozstrzygnięcie uwzględnia zasady zawarte w przepisach Kodeksu cywilnego oraz wypracowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych. Jako takie, opiera się na kryteriach wskazanych wyżej i w uzasadnieniu sądu I instancji, które zostały zweryfikowane przeprowadzonymi w sprawie dowodami i ich oceną. Należy w tym miejscu podkreślić, że „ W myśl art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie winno być odpowiednie, co oznacza, że z natury rzeczy ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia. Jego wysokość wyznaczają dwie granice. Z jednej strony zadośćuczynienie powinno przedstawiać wartość ekonomicznie odczuwalną, a z drugiej, nie może być wysokością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy i powinno być utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, gdyż zarówno ocena, czy jest ono realne, czy nie nadmierne, pozostawać musi w związku z poziomem życia” (vide zacytowane w uzasadnieniu wyroku postanowienie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2013 roku, V KK 231/12 i pozostałe, wskazane tam judykaty oraz judykaty zaprezentowane w apelacji pełnomocnika wnioskodawczyń, k.25-26 apelacji).

„ Odpowiedniość” kwoty zadośćuczynienia należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego ale oczywiście, nie powinna ona wykraczać poza powyższe kryteria.

W ocenie sądu II instancji, zasądzone w przedmiotowym postępowaniu na rzecz wnioskodawczyń kwoty zadośćuczynienia są odpowiednie do poniesionych przez te osoby krzywd, wynikających z niewątpliwie niesłusznego ich tymczasowego aresztowania, nie mają charakteru symbolicznego, nie służą ich bezpodstawnemu wzbogaceniu oraz odpowiadają aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Odnośnie wniosków z punktów 3 i 4 apelacji pełnomocnika wnioskodawczyń, to zostały one w pełni uwzględnione.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

1. 

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Z przyczyn, jak wyżej.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie wydany w dniu 18 lipca 2022 roku w sprawie sygn. akt V Ko 80/21 w części dotyczącej wysokości zasądzonego zadośćuczynienia

Zwięźle o powodach zmiany.

Z przyczyn, jak wyżej.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1. 

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

6.  Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

2.

3.

Podstawą decyzji o zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz Ż. F. (1) i E. R. (1) kwot po 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych w związku z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika z wyboru stanowiły przepisy art. 554 § 4 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 6 i § 17 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Podstawą decyzji o obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym był przepis art. 554 § 4 k.p.k.

7.  PODPISY

Sławomir Machnio

Katarzyna Capałowska Katarzyna Wróblewska

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie wydany w dniu 18 lipca 2022 roku w sprawie sygn. akt V Ko 80/21

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny- pełnomocnik Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Północ w W.

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana