Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący:

Sędzia SO Agnieszka Karłowicz

Protokolant:

st. sekr. sad. Beata Defut-Kołodziejak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 653/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. II K 588/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

----

----------------------

--------------------------------------------------------------

-------------

--------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---------

----------------------

--------------------------------------------------------------

--------------

--------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

------------------

-------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-----------------

-------------------------------------

---------------------------------------------------------------------------

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść wyroku, tj.:

a)  art. 170 § 1 pkt 5 kpk w zw. art. 201 kpk i art. 202 § 1 kpk , wyrażająca się w oddaleniu wniosku o dopuszczenie dowodu z nowej lub uzupełniającej opinii sądowo-psychiatrycznej, pomimo, że biegli w trakcie badania nie posiadali informacji o tym, iż oskarżony ma kłopoty z pamięcią, a w związku z tym nie pamięta, aby takiego czynu się dopuścił, pomimo, iż oskarżony na rozprawie nie wskazywał, że takie problemy zdrowotne mogły mieć wpływ na jego sprawstwo. Biegli winni uzupełnić opinię poprzez odniesienie się do treści zeznań oskarżonego, czy posiadał on w dacie czynu problemy z pamięcią oraz czy mogło to mieć wpływ na jego poczytalność, a tym samym braku odpowiedzialności i sprawstwa oskarżonego;

b)  art. 410 kpk, poprzez pominięcie istotnych okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, wynikających z wyjaśnień oskarżonego, a właściwie informacji przekazanej na rozprawie głównej dotyczącej jego stanu zdrowia, które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i w konsekwencji oparcie ustaleń faktycznych jedynie na części materiału dowodowego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut niezasadny. Prawidłowe ustalenie co do stanu zdrowia psychicznego oskarżonego ma istotne znaczenie z punktu widzenia orzekania w przedmiocie jego odpowiedzialności karnej. Obowiązkiem Sądu ferującego wyrok zarówno w I, jak i II instancji, jest zatem troska o to, aby ustalenia co do tej okoliczności nie budziły wątpliwości. W sprawie niniejszej w dniu 15 marca 2022 r. przeprowadzono badanie oskarżonego w następstwie którego wydano opinię dotyczącą jego stanu psychicznego (k. 245-247v). Obrońca domagał się przeprowadzenia kolejnej opinii biegłych jedynie z uwagi na deklaracje oskarżonego o kłopotach z pamięcią, które zostały zgłoszone dopiero na rozprawie w dniu 13 kwietnia 2022 r. (k. 260). Warto zwrócić uwagę, iż uprzednio ani nie zaobserwowano, ani B. M. nie zgłaszał problemów z zakresu zaburzeń pamięci, ani kłopotów z odtwarzaniem faktów (k. 246v). Niewątpliwie biegli badali czy u oskarżonego istnieją zaburzenia pamięci i kwestia ta podlegała ich ocenie. W ocenie Sądu Okręgowego, realne problemy zdrowotne odróżnić należy od deklaracji, sprowadzających się do prostego zaprzeczenia odnośnie sprawstwa, które leżą w graniach uprawnień procesowych i prawa do obrony. Przeprowadzenie kolejnego dowodu w postaci opinii psychiatrycznej nie jest możliwe wyłącznie na podstawie domysłów, domniemań, czy abstrakcyjnego przekonania stron procesowych o hipotetycznej możliwości wystąpienia po stronie oskarżonego i jego obrońcy przekonania, że kolejna opinia oparta na jednostkowym badaniu wniesie coś nowego do sprawy, co w oczywisty sposób zmierzać może do przedłużenia postępowania.

Praktyka dopuszczania dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów „na wszelki wypadek"” z przyczyn zasadniczych, jako sprzeczna z fundamentalnymi regułami praworządności, wymaga zdecydowanego potępienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24.06.2020 r., sygn. IV KK 176/20, LEX nr 3213295).

Owe wątpliwości, jak wskazuje się w judykaturze, powinny zostać chociaż uprawdopodobnione, co oznacza, że muszą mieć podstawę w konkretnych okolicznościach sprawy, wynikać z tych okoliczności w sposób obiektywny. Nie mogą natomiast stanowić one jedynie subiektywnego przekonania oskarżonego lub jego obrońcy, ale muszą zostać powzięte przez organ procesowy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z 26.04.2021 r., sygn. II KK 127/21, LEX nr 3232211).

Procedując w tej konkretnej sprawie, Sąd I instancji nadał właściwą rangę i znaczenie temu, że oskarżony albo odmawiał składania wyjaśnień (k. 113), albo w prosty sposób zasłaniał się brakiem pamięci (k. 260). Obrońca w żaden sposób nie podważył prawidłowości pierwszoinstancyjnych ustaleń opartych na opinii biegłych psychiatrów, nie wykazał również aby opinia ta obarczona była uchybieniami, o których stanowi art. 201 kpk. Deklaracja o problemach z pamięcią oskarżonego nie została poparta żadną rzeczową argumentacją, wskazaniem na cokolwiek co mogło ją uwiarygodnić, jakiekolwiek atypowe zachowania oskarżonego, coś odstającego od normy.

U oskarżonego biegli psychiatrzy A. N., J. G. oraz psycholog M. W. rozpoznali uzależnienie od wielu substancji psychoaktywnych i uzależnienie od hazardu (k. 247). Wskazali jednocześnie, że nie są to zaburzenia o charakterze choroby psychicznej i nie skutkują ograniczeniem lub zniesieniem poczytalności w przypadku popełnienia zarzucanego czynu. Brak było przesłanek mogących wskazywać na istnienie psychozy, czy też innych zaburzeń psychicznych, upicia patologicznego. Oskarżony jest osobą doświadczoną życiowo, doskonale zna działanie alkoholu i substancji, które spożywał, jak też zdążył się już osobiście przekonać, że ich nadużywanie może go wpędzić w kłopoty, także z prawem. Tym samym nie sposób uznać, że problem alkoholowy oskarżonego, powiązany z nadużywaniem substancji psychoaktywnych i uzależnienie od hazardu, to coś, co było poza kontrolą samego oskarżonego, czemu nie mógł on skutecznie przeciwdziałać i tym samym - coś, co wymaga uwzględnienia przy ferowaniu kary na korzyść sprawcy.

Ferując wyrok, Sąd nie może premiować uzależnień, które z kwestią braku poczytalności nie mają nic wspólnego. Wyżej wskazane uzależnienia, które wespół nie wyłączają poczytalności sprawcy, nie mogą stanowić dla podsądnego tarczy ochronnej, której mógłby on instrumentalnie używać dla minimalizowania swojej odpowiedzialności karnej za kolejne popełniane przez siebie oszustwa. Wszakże w sprawie niniejszej do czynienia mamy z oskarżonym, który w oszustwach się specjalizuje, a dane o karalności B. M. zawierają skazania wyłącznie za przestępstwa z art. 286 § 1 kk.

Wniosek

1.  o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej lub nowej opinii sądowo-psychiatrycznej dotyczącej oskarżonego, w której biegły po zbadaniu oskarżonego i rozmowie z nim odpowie na pytanie czy oskarżony ma kłopoty z pamięcią, czy w dacie czynu takie kłopoty mógł mieć oraz czy takie schorzenie psychiczne mogło mieć wpływ na jego poczytalność;

2.  o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego B. M. od zarzucanego aktem oskarżenia czynu;

ewentualnie

3.  o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Sąd Okręgowy postanowił na podstawie art. 201 kpk w zw. z art. 458 kpk nie uwzględnić wniosku obrońcy oskarżonego o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej lub nowej opinii sądowo-psychiatrycznej, uznając, że opinia jest jasna i pełna, a analiza jej treści wskazuje, że w badaniu psychologicznym opiniowany nie zgłaszał problemów z zakresu zaburzeń pamięci i nie miał kłopotów z odtwarzaniem faktów oraz umieszczeniem ich w siatce czasu (k. 246v), co było przedmiotem oceny przez biegłych.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wszystkich wniosków.

Lp.

Zarzut

2.

Błąd w ustaleniach faktycznych , przyjęty za podstawę orzeczenia i polegający na przyjęciu, że oskarżony B. M. popełnił zarzucany mu czyn, podczas gdy brak jest wystraczających i jednoznacznych dowodów świadczących o winie oskarżonego, co w konsekwencji doprowadziło do jego skazania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kolejny zarzut bezzasadny. Sprowadzał się do negowania sprawstwa oskarżonego i twierdzeniu o braku dowodów winy. Te jednak zostały wskazane przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku w rubryce 2.1 (k. 269v-270), zaś skarżący w żaden sposób się do nich nie odniósł w uzasadnieniu apelacji, w którym było brak odrębnej jednostki redakcyjnej popierającej ów zarzut. Trudno odpowiedzieć zatem w sposób abstrakcyjny, nie znając zastrzeżeń obrony. Samo podniesienie zarzutu bez doprecyzowania go w czym dokładnie skarżący upatruje zgłoszonego uchybienia, uznano za niewystarczające i niemogące przynieść oczekiwanego rezultatu. Podniesienie zarzutu opisanego w art. 438 pkt 3 kpk w zasadzie zastrzeżone jest do takich przypadków, kiedy materiał dowodowy został poprawnie skompletowany i oceniony, a pomimo tego poczynione ustalenia faktyczne nie odpowiadają wnioskom wynikającym z tychże dowodów (por, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.09.2021 r., sygn. V KK 341/20, OSNK 2021, nr 10, poz. 40, LEX).

Wniosek

1.  o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej lub nowej opinii sądowo-psychiatrycznej dotyczącej oskarżonego, w której biegły po zbadaniu oskarżonego i rozmowie z nim odpowie na pytanie czy oskarżony ma kłopoty z pamięcią, czy w dacie czynu takie kłopoty mógł mieć oraz czy takie schorzenie psychiczne mogło mieć wpływ na jego poczytalność;

4.  o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego B. M. od zarzucanego aktem oskarżenia czynu;

ewentualnie

5.  o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wniosków.

Lp.

Zarzut

3.

Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary 1 roku pozbawienia wolności, poprzez nieuwzględnienie w należytym stopniu określonych okoliczności, pomimo uznania wypadku mniejszej wagi, w postaci niskiej wartości szkody wyrządzonej pokrzywdzonemu i przez to orzeczenie kary rażąco niewspółmiernie surowej.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Odwoławczy nie stwierdził rażącej surowości kary jednego roku pozbawienia wolności wymierzonej B. M. w I instancji, bo w tym kierunku skierowane były uwagi skarżącego. Ustawodawca, chroniąc swobodę orzekania, nie pozwala Sądowi Odwoławczemu na ingerencję w wymiar kary orzeczonej przez Sąd I instancji w każdym przypadku, gdy w jego ocenie orzeczona kara mogłaby być surowsza lub łagodniejsza. Ingerencja taka jest dopuszczalna tylko wówczas, jeżeli stwierdzona łagodność lub surowość razi swą niewspółmiernością. W ocenie Sądu Okręgowego, kara wymierzona oskarżonemu B. M. jest surowa, aczkolwiek nie „rażąco surowa”, co dopiero czyniłoby zasadnym dokonanie w zaskarżonym wyroku zmian reformatoryjnych poprzez złagodzenie tejże kary. Niska wartość poniesionej przez pokrzywdzonego szkody (1000 zł) nie jest nawet wyznacznikiem i okolicznością wystarczającą, aby czyn zakwalifikować jako wypadek mniejszej wagi z art. 286 § 3 kk, a zatem obrońca zdecydowanie ją przeceniał. Sąd wziął pod uwagę okoliczności podmiotowe i przedmiotowe dotycząc znamion czynu decydując się na przyjęcie wypadku mniejszej wagi. Przyjęcie wypadku mniejszej wagi nie mogło decydować o wymierzeniu niskiej, zbliżonej do ustawowego progu kary pozbawienia wolności czy też kary o charakterze wolnościowym. Oskarżony jest sprawcą niepoprawnym, działał w warunkach recydywy, decyduje się po raz kolejny wejść w konflikt z prawem, znając kwalifikację zarzutu z aktu oskarżenia, jaki może mu zostać postawiony i jego możliwe konsekwencje. Obrońca wskazując, że Sąd Rejonowy nie nadał właściwego znaczenia okolicznościom łagodzącym, jednocześnie nie wskazał którym dokładnie. W przekonaniu Sądu ad quem, Sąd ad quo wszystkim przesłankom rzutującym na rozstrzygnięcie o karze nadal właściwe znaczenie, wystrzegając się postawienia którejkolwiek ze stron procesu i jej postulatów w tym względzie, czy to obrony, czy też oskarżyciela, na pozycji uprzywilejowanej. Decydujące były tutaj okoliczności sprawy i cele prewencji indywidualnej, albowiem jedynie najsurowsza kara w postaci pozbawienia wolności, przy dotychczasowej karalności oskarżonego, zresztą wyłącznie za przestępstwa oszustwa, mogła zapaść.

Wniosek

- o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary o charakterze wolnościowym, ewentualnie obniżenia wymiaru kary orzeczonej wyrokiem;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność zarzutu warunkowała bezzasadność wniosku.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w Siedlcach z dnia 13 kwietnia 2022 roku sygn. akt II K 588/21 utrzymano w mocy w całości, zarówno co do winy, jak i co do kary.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Bezzasadność wniesionej apelacji i brak okoliczności podlegających uwzględnieniu z urzędu.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

---------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

---------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

---------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

--------------------

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tj. z dnia 29 lipca 2019 r., Dz. U. z 2019 r., poz. 1513) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. Z. kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem zwrotu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, ustalając wysokość tej kwoty na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tj. z dnia 30 listopada 2018 r., Dz. U. z 2019 r., poz. 18).

III.

Na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tj. Dz. U. Nr 49, poz. 223 z 1983 r. z późń. zm.), Sąd Okręgowy zwolnił oskarżonego od opłaty i wydatków postępowania odwoławczego stwierdzając, że wydatki tego postępowania winien ponieść Skarb Państwa. Za rozstrzygnięciem tej treści przemawiała sytuacja materialna oskarżonego, wprowadzenie mu do wykonania kary zastępczej pozbawienia wolności i brak majątku.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Cały wyrok

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana