Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2021r.

Sąd Rejonowy w Wałbrzychu, VI Wydział Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Łukasz Kozakiewicz

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2021r. na posiedzeniu niejawnym1 sprawy

z powództwa J. G.

przeciwko Z. B.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie co do kwoty 417,17 zł (czterysta siedemnaście złotych 17/100),

II.  powództwo oddala,

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 917,- zł (dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 900,- zł (dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

/SSR Łukasz Kozakiewicz/

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 1.614,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu podał, że świadczyła na rzecz pozwanej usługi w zakresie obsługi kadrowo płacowej za wynagrodzeniem płatnym miesięcznie, które zapłacono z opóźnieniem. Dochodzona kwota stanowi skapitalizowane odsetki (417,17 zł) oraz rekompensatę kosztów odzyskiwania należności (1.197,19 zł).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Zarzuciła że roszczenie uległo przedawnieniu.

Pismem z dnia 15 stycznia 2021r. powódka cofnęła pozew co do kwoty 417,17 zł, stanowiącej skapitalizowane odsetki.

Sąd ustalił.

Powódka świadczyła na rzecz pozwanej usługi w zakresie obsługi kadrowo płacowej za wynagrodzeniem miesięcznym, w tym:



za kwiecień 2016r., w wysokości 1.894,20 zł, płatnym do dnia 12 stycznia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 21 kwietnia 2017r.;



za mai i czerwiec 2016r., w wysokości 3.960,60 zł, płatnym do dnia 20 lutego 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 12 maja 2017r.;



za lipiec 2016r., w wysokości 2.324,70 zł, płatnym do dnia 17 kwietnia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 22 sierpnia 2017r.;



za sierpień 2016r., w wysokości 1.980,30 zł, płatnym do dnia 25 kwietnia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 22 sierpnia 2017r.;



za wrzesień 2016r., w wysokości 1.980,30 zł, płatnym do dnia 25 kwietnia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 27 października 2017r.;



za październik 2016r., w wysokości 1.635,90 zł, płatnym do dnia 14 sierpnia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 4 grudnia 2017r.;



za listopad 2016r., w wysokości 1.291,50 zł, płatnym do dnia 23 sierpnia 2017r., które pozwana zapłaciła w dniu 16 stycznia 2018r.;

Powódka naliczyła odsetki w związku z nieterminową zapłatą w łącznej wysokości 417,17 zł.

Dowód: faktury VAT – k. 11,13,15,17,19,21,23, kalkulacja odsetek – k. 26 – 32.

Pismem z dnia 23 grudnia 2020r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 1.760,- EUR stanowiącej rekompensatę kosztów odzyskiwania należności wynikających z 44 faktur.

Dowód: pismo (e-mail) z dn. 23.12.2020r. – k. 33 – 34.

Sąd zważył.

Z uwagi na spełnienie przesłanek z art. 148 ¹ § 1 k.p.c., sprawę rozstrzygnięto na posiedzeniu niejawnym. Należy zaznaczyć, że zawarty w pozwie i odpowiedzi na pozew wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność powoda i pozwanego nie jest wnioskiem o przeprowadzenie rozprawy, o którym stanowi art. 148 ¹ § 3 k.p.c. ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt VI ACa 772/08). Nie można też było takiego wniosku wywodzić z żądania przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron, gdyż ocena zasadności a tym samym dopuszczenia takiego dowodu należy do Sądu, zaś od reprezentujących strony zawodowych pełnomocników należało oczekiwać jednoznacznego formułowania wniosków procesowych, zwłaszcza wobec możliwości odebrania takich zeznań na piśmie (art. 271 ¹ k.p.c. w zw. z art. 304 zd. 3 k.p.c.).

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie powołanych przez obie strony dowodów z dokumentów – prawdziwości i rzetelności których żadna z nich nie zaprzeczyła (kwestionowane były jedynie niektóre fakty, które miały z dowodów tych wynikać), co pozwalało uznać je za właściwe i miarodajne źródło informacji o stanie faktycznym sprawy.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. oraz art. 458 ¹⁰ k.p.c. i art. 458 ¹¹ k.p.c., Sąd pominął dowód z zeznań świadka U. B.. Powołano go bowiem na fakt nieistotny dla rozstrzygnięcia a to należytego wykonania zobowiązania przez powódkę. Tymczasem spór nie obejmuje wynagrodzenia za świadczone usługi ani też odszkodowania z tytułu ich nienależytego wykonania, co powoduje że czynienie ustaleń w tej kwestii jest bezcelowe. Zresztą, gdyby nawet uznać roztrząsanie tych okoliczności za niezbędne, to inicjatywa dowodowa w pierwszej kolejności obciążałaby tu pozwaną (art. 6 k.c.), powołującą się na nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.). Pozwana tymczasem, ogólnikowych zarzutów o nieprawidłowym prowadzeniu dokumentacji kadrowej przez powódkę, nie poparła żadnym dowodowemu ani nawet skonkretyzowaną argumentacją. Z kolei fakt pozostawania przez pozwaną w opóźnieniu z zapłatą wynagrodzenia jest bezsporny. Zresztą w tym zakresie przepis art. 458 ¹⁰ k.p.c. i art. 458 ¹¹ k.p.c., czyni z dowodu z zeznań świadków dowód o charakterze posiłkowym, wobec prymatu dowodów z dokumentów, co powoduje że może on zostać powołany jedynie w celu uzupełnienia materiału dowodowego a nie jako podstawowe źródło informacji o faktach. Na tej samej podstawie pominięto dowód z przesłuchania stron, którego przeprowadzenia domagała się powódka. Analogiczny wniosek pozwanej podlegał pominięciu a podstawie art. 2352 § 1 pkt 1 k.p.c., zważywszy że powołała go ona nie na określony fakt a ocenę prawną – mianowicie przedawnienia roszczenia. Oceny prawne nie mogą być przedmiotem ustalań fatycznych, co czyni powoływanie na nie dowodów niedopuszczalnym.

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c., pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a w razie jednoczesnego zrzeczenia się roszczenia – do wydania wyroku. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.). W niniejszej sprawie powód cofnął pozew w części czyniąc to przed rozprawą. Stosownie do art. 355 § 1 k.p.c., sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew. Uznając oświadczenie o cofnięciu pozwu za skuteczne (powód cofnął pozew przed rozprawą), zaś samo cofnięcie za dopuszczalne, postępowanie w niniejszej sprawie należało umorzyć w zakresie w jakim powód zrezygnował z dochodzonego roszczenia, tj. co do kwoty 417,17 zł.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt. I wyroku.

W oparciu o przeprowadzone dowody Sąd ustalił istotne okoliczności sprawy obejmujące fakt świadczenia przez powódkę na rzecz pozwanej usług w zakres obsługi kadrowo płacowej za wynagrodzeniem. Tak ukształtowany stosunek prawny należało kwalifikować jako umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego o zleceniu (art. 732 k.c. – art. 749 k.c. w zw. z art. 750 k.c.)

Roszczenie powoda obejmowało rekompensatę kosztów odzyskiwania należności, o której mowa w art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz.U. z 2020r., poz. 935)2. Strony są przedsiębiorcami i łączyły je umowa o świadczenie usług a zatem transakcja handlowa w rozumieniu art. 4 pkt 1 w zw. z art. 2 pkt 1 cyt. ustawy. Zgodnie z art. 10 ust. 1 cyt. ustawy, wierzycielowi od dnia nabycia uprawnienia do odsetek a mianowicie spełnienie świadczenia niepieniężnego i bezskutecznego upływu terminu zapłaty przysługuje od dłużnika bez wezwania równowartość kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne stanowiącej rekompensatę kosztów odzyskiwania należności. Wierzyciel nabywa prawo do odsetek (limitujące prawo do w/w rekompensaty) w warunkach określonych w art. 7 cyt. ustawy, a mianowicie jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: wierzyciel spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie. Poza sporem pozostawało, że powódka spełniła obciążające ją świadczenie pieniężne jak i to, że pozwana obciążające ją wynagrodzenie zapłaciła po upływie terminu określonego w fakturach VAT. Niemniej należy wskazać, że celem regulacji z art. 10 cyt. ustawy jest przede wszystkim dyscyplinowanie dłużników i zapobieganie opóźnieniu w zapłacie. Ustanowienie zasad rekompensaty kosztów odzyskiwania należności, wymusza uznanie, że warunkiem jej dochodzenia jest rzeczywiste podjęcie czynności windykacyjnych. Powyższe nie stoi na przeszkodzie słusznemu poglądowi, że uprawnienie do rekompensaty przysługuje wierzycielowi jedynie z powodu uchybienia przez dłużnika terminu zapłaty, to jest nabycia przez wierzyciela prawa do odsetek a zatem bez względu na ewentualne konsekwencje tego opóźnienia. Należy natomiast wykluczyć, aby rekompensata określona w art. 10 ust. 1 cyt. ustawy służyła wierzycielowi także, gdy nie podjął próby skłonienia dłużnika do zapłaty, a zatem jedynie z chwilą uchybienia przez dłużnika terminu zapłaty. Prowadziłoby to do uznania przedmiotowej rekompensaty za rodzaj wynagrodzenia za korzystanie z kapitału wierzyciela przez dłużnika pozostającego w opóźnieniu sankcjonowane już przecież obowiązkiem zapłaty odsetek. Z uwagi na jego ryczałtowy charakter, musiałoby być ono traktowane jako kara ustawowa, o której mowa w art. 485 k.c., która jednak może zostać zastrzeżona jedynie na wypadek nienależytego wykonania zobowiązania o charakterze niepieniężnym. Tymczasem przepis art. 10 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych określa skutki opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Nie można przy tym uznać, że regulacja ta sama w sobie stanowi o dopuszczalności wprowadzenia kary z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania pieniężnego. Nie sposób zaś doszukać się uzasadnienia, dla którego wierzycielowi miałaby służyć dodatkowa rekompensata z powodu samego opóźnienia dłużnika, gdyż przedmiotowa instytucja ma rekompensować koszty odzyskiwania należności a nie samego opóźnienia dłużnika. Nie może uzasadniać poglądu braku konieczności podejmowania czynności windykacyjnych również fakt, że rekompensata z art. 10 ust. 1 cyt. ustawy, służy wierzycielowi bez wezwania. Rozwiązanie to oznacza jedynie, że wierzyciel nie musi podejmować kroków w trybie art. 455 k.c., aby uczynić roszczenie o zapłatę równowartości 40 euro wymagalnym. Powyższe przemawia, zatem za przyjęciem, że prawo do rekompensaty kosztów odzyskiwania należności w trybie art. 10 ust. 1 cyt. ustawy służy jedynie temu wierzycielowi, który podjął czynności w celu jej odzyskania natomiast charakter tych czynności jest obojętny w szczególności wystarczającym będzie skierowania do dłużnika monitów lub wezwania do zapłaty. Oczywistym jest przy tym, że działania te muszą być celowe a zatem zmierzać do odzyskania należności. Nie mają, zatem takiego charakteru czynności podejmowane przed nadejściem terminu zapłaty albo już po jej uzyskaniu ( vide: P. Fik, Wątpliwości dotyczące możliwości dochodzenia rekompensaty za koszty odzyskiwania należności na podstawie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Przegląd Sądowy z 2015r., Nr 7 – 8, s. 119 – 127; Ł. Kozakiewicz, Rekompensata kosztów odzyskiwania należności na podstawie art. 10 ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Radca Prawny – Zeszyty naukowe, Nr 1/2017).

W niniejszej sprawie powódka nie wykazała, aby podejmowała jakiekolwiek działania mające na celu odzyskanie przeterminowanych należności. Materiał dowodowy wskazuje jedynie na skierowanie do pozwanej wezwania do zapłaty samej rekompensaty kosztów odzyskiwania należności, co nastąpiło już po zapłacie zaległego wynagrodzenia powódki. Nie można też pominąć, że powódka faktury określające należne jej wynagrodzenie wystawiała po upływie kilku (od 7 do 10) miesięcy od wykonania usługi. Jakkolwiek pozwana zapłaciła to wynagrodzenie z opóźnieniem sięgającym 3 miesięcy, to jednak nie można go uznać za znaczne w kontekście zarówno opieszałości powódki w wystawianiu faktur jak i okresu z jakim zwlekała z domaganiem się zapłaty rekompensaty kosztów odzyskiwania należności (żądnie wystosowano w grudniu 2020r.). Powodowało to, że powódce nie przysługuje w niniejszej sprawie dochodzone roszczenie, którego uwzględnienie w realiach niniejszej sprawy kłóciłoby się z istotą i celem regulacji z art. 10 cyt. ustawy, prowadząc do nadużycia prawa (art. 5 k.c.).

Jedynie na marginesie należy wskazać, ż podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia okazał się chybiony. Roszczenie o rekompensatę kosztów odzyskiwania należności ma charakter akcesoryjny w stosunku do należności głównej, jednak w zakresie przedawnienia dzieli jej los jedynie, gdyby również należność główna uległa przedawnieniu ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2019r., sygn. akt II CSK 519/18). Jeśli zaś roszczenie o zapłatę należności głównej wygasło wskutek jego zaspokojenia, jako to miało miejsce w niniejszej sprawie, roszczenie o rekompensatę kosztów odzyskiwania należności uzyskuje byt samodzielny i ulega przedawnieniu na zasadach określonych w art. 118 § 1 k.c. (analogicznie jak w przypadku innego roszczenia akcesoryjnego – o odsetki), a zatem z upływem 3 lat od dnia wymagalności (określanej zgodnie z art. 7 cyt. ustawy) a jednocześnie z końcem roku. Skoro zaś roszczenie dochodzone pozwem miało stać się wymagalne najwcześniej w styczniu 2017r. to ulegało ono przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2020r. (art. 118 zd. 2 k.c. w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. poz. 1104). Bieg terminu przedawnienia przerwało wytoczenie – w dniu 30 grudnia 2020r. – powództwa w niniejszej sprawie (art. 123 §1 pkt 1 k.c. i art. 165 § 2 k.p.c.).

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w pkt. II wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Powództwo zostało oddalone w całości w związku z czym pozwanej przysługiwał zwrot wszystkich poniesionych w sprawie kosztów procesu. Dotyczy to także części, w jakiej powódka – nie powołując się na zaspokojenie roszczenia w toku procesu – cofnęła pozew, gdyż jest to równoznaczne z przegraniem sporu ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2017r., sygn. akt III CZP 118/16; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r., sygn. akt II CZ 208/11; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 7 marca 2013 r., sygn. akt IV CZ 8/13; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z dnia 10 lutego 2010 r. sygn. akt V CZ 1/10). Poniesione przez pozwaną koszty procesu wynosiły łącznie 917,- zł i obejmowały: koszty zastępstwa procesowego w wysokości 900,- zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz. U. poz. 1800 z późn. zm.) i koszty opłaty skarbowej uiszczonej od złożonego dokumentu pełnomocnictwa w wysokości 17,- zł.

Z tych przyczyn orzeczono jak w pkt. III wyroku.

/SSR Łukasz Kozakiewicz/

1 art. 148 ¹ § 1 k.p.c.

2 do dnia 31 grudnia 2019r. ustawa nosiła nazwę: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych.