Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu 17 listopada 2022 r. w Gliwicach

na rozprawie zdalnej

sprawy z powództwa M. D.

przeciwko (...)Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 1 lipca 2021 r., sygn. akt I C 2305/19

1)  z apelacji powoda zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie 2. o tyle tylko, że oprócz świadczeń zasądzonych w punkcie 1. tego wyroku, dodatkowo zasądza od pozwanej na rzecz powoda 480 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 3 grudnia 2019 r.,

b)  w punkcie 3. w ten sposób, że: zasądza od pozwanej na rzecz powoda 200 zł (dwieście złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu,

2)  z obu apelacji zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 4. w ten sposób, że: nakazuje pobrać, z tytułu tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa wydatków na opinię biegłego, na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach:

a)  od powoda 727 zł (siedemset dwadzieścia siedem złotych) z zasądzonego na jego rzecz w punkcie 1. zaskarżonego wyroku świadczenia,

b)  od pozwanej 727 zł (siedemset dwadzieścia siedem złotych),

3)  oddala obie apelacje w pozostałych częściach,

4)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda 156 zł (sto pięćdziesiąt sześć złotych) z tytułu zwrotu kosztów postepowania odwoławczego wywołanych obiema apelacjami.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 24/22

UZASADNIENIE

Powód M. D. domagał się od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. zapłaty 7165,07 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 6685,07 zł od 20 września 2019 r. oraz od 480 zł od dnia wniesienia pozwu, a także kosztów procesu. W uzasadnieniu podał, że 14 sierpnia 2019 r. miało miejsce zdarzenie drogowe, na skutek którego uszkodzeniu uległ należący do poszkodowanej J. R. pojazd marki A. (...), a w toku likwidacji szkody pozwana wypłaciła poszkodowanej 3077,97 zł odszkodowania, ta zaś 12 września 2019 r. dokonała cesji wierzytelności przysługującej w związku ze szkodą.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami postępowania; potwierdziła wypłatę 3077,97 zł odszkodowania, zaznaczyła poinformowanie poszkodowanej, że w przypadku gdyby kwota ta okazała się zbyt niska (...) S.A. pomoże w zorganizowaniu naprawy w warsztacie należącym do jego sieci naprawczej,
a także, że w przypadku nie wyrażenia zgody na naprawę w zaproponowanym warsztacie powinna przed rozpoczęciem naprawy przedstawić (...) kosztorys naprawy.

Sąd Rejonowy rozpoznał sprawę z pominięciem przepisów o postępowaniu uproszczonym /pkt 1. postanowienia z 17 lipca 2020, k. 49/.

Wyrokiem z 1 lipca 2021 r. Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach zasądził od pozwanej na rzecz powoda 3127,08 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 20 września
2019 r. (pkt 1.), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt 2.), wzajemnie zniósł koszty procesu (pkt 3.) oraz nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa 1454 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania (pkt 4.)

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: 14 sierpnia 2019 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ należący do poszkodowanej J. R. samochód osobowy marki A. (...), 16 sierpnia 2019 r. pozwana przyznała jej odszkodowanie (3077,97 zł); 12 września 2019 r. poszkodowana dokonała przelewu wierzytelności z tytułu kosztów naprawy OC posiadacza pojazdu na rzecz powoda; koszt przywrócenia samochodu do stanu jak najbardziej zbliżonego do stanu sprzed zdarzenia wg systemu A. wynosi 10103,47 zł brutto z wykorzystaniem oryginalnych zalecanych przez producenta samochodu części zamiennych, jakości O i roboczogodziny na poziomie 100 zł netto dla robót mechanicznych, blacharskich i lakierniczych; gdyby zastosować alternatywne części zamienne w asortymencie, w którym one występują koszt naprawy wynosiłby 4190,75 zł brutto; gdyby przyjąć optymalne rozwiązanie, tj. do kalkulacji przyjąć zderzak oryginalny O, a pozostałe części alternatywne w asortymencie występującym wówczas koszt naprawy wynosiłby 6205,05 zł brutto; do wymiany w samochodzie zakwalifikowano zderzak przedni kompletny, reflektor prawny kompletny ksenonowy, zestaw mocujący błotnik przedni prawy, oponę przednią prawa 245/45 R18 Y - ubytek 15 %; do naprawy zakwalifikowano błotnik przedni prawy, obręcz aluminiową koła przedniego prawego, natomiast do lakierowania zderzak przedni kompletny, błotnik przedni i obręcz koła.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy, przywołując regulacje art. 805 § 1 i 2 k.c., art. 363 § 1 k.c., art. 481 § 1 k.c. i art. 817 § 1 k.c., uznał powództwo
w części za zasadne; zaznaczył, że uszkodzeniu uległ samochód marki A. (...) w zdarzeniu, za którego skutki pozwana ponosi odpowiedzialność, a wypłaciła w toku likwidacji szkody 3077, 97 zł, zaś odpowiedzialny za szkodę obowiązany jest zwrócić wszelkie celowe i ekonomiczne uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy uszkodzonej; do wydatków tych należy zaliczyć w zasadzie także koszt nowych części i innych materiałów, których użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy, przywrócenie bowiem rzeczy uszkodzonej do stanu poprzedniego polega na doprowadzeniu jej do stanu używalności w takim zakresie, jaki istniał przed wyrządzeniem szkody, a jeżeli do osiągnięcia tego celu konieczne jest użycie nowych elementów i materiałów, to poniesione na to wydatki wchodzą w skład kosztu naprawienia szkody przez przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego, w konsekwencji wydatki te obciążają osobę odpowiedzialną za szkodę. Dlatego też Sąd Rejonowy uznał, że zasadnym byłoby przeprowadzenie naprawy pojazdu w oparciu o oryginalny zderzak O, a pozostałe części alternatywne w asortymencie występującym; umożliwia to przywrócenie pojazdu do stanu technicznego umożliwiającego jego eksploatację; zaznaczył przy tym, że pojazd w chwili szkody miał czternastoletni czas eksploatacji,
a takie pojazdy naprawiane są z wykorzystaniem alternatywnych części zamiennych; wykorzystanie części oryginalnych nie ma ekonomicznego uzasadnienia, jednakże z uwagi na bezpieczeństwo pasażerów winno się unikać stosowania zderzaków alternatywnej jakości, gdyż części te nie posiadają certyfikatów jednostek badawczych; zastosowanie takiego wariantu nie powoduje wzrostu wartości pojazdu, przy jednoczesnym ograniczeniu kosztów naprawy (żadna ze stron nie zostanie ani wzbogacona, ani też zubożona). O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł mając na uwadze żądanie powoda oraz ww. regulacje prawne. Sąd Rejonowy nie uwzględnił żądania powoda w zakresie 480 zł, gdyż opinia prywatna nie był ona konieczna, ponieważ dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego, celem określenia szkody w pojeździe poszkodowanej. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie o art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami, gdyż strona powodowa wygrała sprawę w 44%, dlatego zaistniały przesłanki do takiego orzeczenia. O kosztach sądowych Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, na które składa się wynagrodzenie biegłego sądowego.

Apelację od tego wyroku złożył powód, zaskarżając go w części, co do pkt. 2., w zakresie oddalającym powództwo, tj. co do: 3557,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 września 2019 r. oraz 480 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu, a także w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu i sądowych (pkt. 3. i 4.). Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy oraz częściowo dowolną ocenę dowodów – kosztorysu prywatnego, kosztorysu pozwanego, faktury (...) powoda, opinii biegłego, opinii uzupełniającej poprzez: przyjęcie niezrozumiałej w części opinii biegłego w wariancie O oraz alternatywny (...), niezgodnie z ustaleniami powoda, zakresem szkody, wskazaniem biegłego i brak analizy opinii biegłego przez sąd, w takim zakresie, jak powinna być przeanalizowana (jak każdy inny dowód); przyjęcie sprzecznie
z materiałem dowodowym - opinią prywatną, opinią biegłego, sprzecznie ze stanowiskiem doktryny oraz orzecznictwa, iż wartością szkody jest kwota w wariancie O i alternatywne zamienniki, nie zaś prawidłowo z zastosowaniem części O; brak dostatecznej oceny opinii biegłego, przyjęcie następnie wadliwego wariantu w sprzeczności z doktryną i orzecznictwem, zatem przyjęcie, iż w zamian za część O można zastosować część alternatywna
i inne tanie zamienniki, bez gwarancji producenta pojazdu i naprawić szkodę obiektywną oraz przywrócić stan poprzedni; zlekceważenie wskazania przez biegłego, że części alternatywne nie przywrócą stanu poprzedniego (opinia uzupełniająca); pominięcie, że to pozwany nie udowodnił, że w pojeździe nie było przed szkodą części O z logo producenta (poza reflektorem), podczas gdy pozwany miał wszelkie możliwości by to ustalić (oględziny po szkodzie, sztab rzeczoznawców) i wskazanie że to powód nie wykazał że części O były w pojeździe przed szkodą; przyjęcie, że poniesienie wydatku na sporządzenie prywatnej kalkulacji naprawy nie było niezbędne do efektywnego dochodzenia roszczenia w sytuacji gdy kosztorys prywatny potwierdził prawidłowość ustalenia (...), co za tym idzie wartość roszczenia, pozwoliło to także uniknąć wystąpienia o kwotę znacznie zawyżoną, ponadto kosztorys potwierdził, że pozwany wadliwie prowadził postępowanie likwidacyjne, celowo zaniżył wysokość odszkodowania, a jedynym sposobem dokonania kontroli czynności pozwanego na etapie przedsądowym, jest zlecenie sporządzenia kalkulacji naprawy niezależnemu rzeczoznawcy (co jest ponadto praktyką powszechną w tego typu sprawach) a wymagało to sprawdzenia dużej ilości czynników, które nie były możliwe do określenia dla powoda; przyjęcie a priori, że powód jest profesjonalistą w zakresie likwidacji szkód majątkowych i posiada narzędzia pozwalające oszacować koszt napraw, pomimo braku materiału dowodowego w tym zakresie, braku wiedzy sądu w tym zakresie; przyjęcie a priori, że intencją powoda było oszacowanie kosztu dochodzenia roszczenia w ramach działalności gospodarczej a nie zaś efektywne dochodzenie roszczenia; przyjęcie nieprawidłowo, że opinia jest powiązana z oceną ryzyka przy nabyciu wierzytelności, podczas gdy powód najpierw kupuje szkodę a następnie zleca opinię w celu ustalenia (...) w sprawie; uznanie na podstawie przedstawionego materiału dowodowego, że brak jest związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy kosztem opinii prywatnej
a szkodą. Zarzucił także naruszenie: art. 278 k.p.c. w zw. art. 286 k.p.c. poprzez brak sporządzenia opinii uzupełniającej w zakresie wskazanym w piśmie powoda, braku wskazania przez sąd, że nie doszło do wyjaśnienia zastrzeżeń powoda, braku zobowiązania biegłego przez sąd do ustalenia okoliczności wnioskowanych przez powoda (powód złożył zastrzeżenia), brak powołania kolejnego biegłego, brak umożliwienia ustosunkowania się do opinii uzupełniającej; art. 363 § 1 k.c. i art. 361 § 2 k.c., poprzez przyjęcie, że kwota odszkodowania w wariancie zakładającym użycie do naprawy części innych niż zamontowane w pojeździe poszkodowanego przed szkodą, pozwoli na doprowadzenie pojazdu do stanu sprzed kolizji, a także, że naprawa szkody obiektywnej w pojeździe uszkodzonym oznacza przywrócenie stanu technicznego w pojeździe i przyjęcie, że kwota odszkodowanie w wariancie zakładającym użycie do naprawy części innych niż O z oficjalnej dystrybucji producenta pojazdu w miejsce uprzednio występujących podzespołów oryginalnych O z oficjalnej dystrybucji z logo producenta pojazdu, złączonych z pojazdem od dnia jego wyprodukowania (pozwany nie wykazał inaczej), pozwoli na doprowadzenie pojazdu do stanu sprzed kolizji, a także przyjęcie, że można użyć do naprawy szkody obiektywnej, części - tanich zamienników w miejsce części oryginalnych i przyjęcie, że należne odszkodowanie nie obejmuje kosztów poniesionych przez powoda tytułem sporządzenia prywatnej kalkulacji naprawy, pomimo jednoznacznego stanowiska orzecznictwa i doktryny, w którym wskazano, że szkoda z tego tytułu pozostaje
w związku przyczynowo-skutkowym ze szkodą z OC i może być dochodzona także przez cesjonariusza szkody – profesjonalistę; art. 509 k.c. i art. 513 k.c. poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, że koszty kalkulacji prywatnej nie stanowią szkody związanej z odpowiedzialnością pozwanego, podczas gdy od chwili dojścia przelewu do skutku w zakresie roszczenia miarodajne także inne okoliczności, dotyczące już osoby cesjonariusza jako aktualnego wierzyciela; art. 6 k.c., poprzez wskazanie, że to powód powinien udowodnić, że w pojeździe przed szkodą znajdowały się części O, podczas gdy zgodnie z powszechnym orzecznictwem to pozwany musi wykazać ten fakt.

Przy tak postawionych zarzutach wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku - poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda, ponad kwotę zasądzoną w pkt. 1. wyroku, 3557,99 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 20 września 2019 r. oraz 480 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu, wraz z kosztami postępowania za obie instancje. Wniósł też o rozpoznanie sprawy na rozprawie.

W odpowiedzi na apelację powoda pozwana wniosła o jej oddalenie i o obciążenie go kosztami postępowania apelacyjnego

Apelację od tego wyroku złożyła też pozwana, zaskarżając go w pkt. 1., 3. i 4. oraz zarzucając mu sprzeczność poczynionych ustaleń z zebranym materiałem dowodowym polegającą na uwzględnieniu powództwa w zakresie kosztów naprawy pojazdu pomimo, iż nie zostało ono wykazane jak też bezzasadne pominięcie dowodu z przesłuchania poszkodowanej.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa
w całości, a także o odpowiednie do tego rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oraz obciążenie powoda kosztami postępowania apelacyjnego, względnie wniosła o przekazanie sprawy do rozpatrzenia Sądowi Rejonowemu celem przeprowadzenia dowodu z przesłuchania poszkodowanej na okoliczność ustalenia dlaczego nie skorzystała z oferty pozwanej naprawienia pojazdu w warsztacie należącym do sieci naprawczej (...) SA, czy jej samochód po szkodzie z 14 sierpnia 2019 r. został naprawiony, a jeżeli tak to gdzie i za jaką kwotę, jak również w jakim stanie i za jaką kwotę go sprzedała.

W odpowiedzi na apelację pozwanej powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Orzeczenie zapadło w składzie jednego sędziego, po przeprowadzeniu rozprawy zdalnej z uwagi na regulację art. 15zzs ¹ ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z 2 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. poz. 1842 ze zm. w brzmieniu nadanym wskazaną niżej ustawą z 28 maja 2021 r.) i art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z 28 maja 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1090) z uwagi na stan epidemii i nadmierne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego; ta regulacja obowiązuje od 3 lipca 2021 r.

Nie było potrzeby prowadzenia dowodu z przesłuchania poszkodowanej, gdyż okoliczności w jakim stanie i za ile uszkodzony pojazd został sprzedany, czy został naprawiony,
a jeżeli tak, to gdzie i za jaką kwotę oraz dlaczego nie skorzystano z oferty naprawy przedstawionej przez pozwaną (teza przedstawiona w apelacji) nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy na korzyść pozwanej; nie są istotne, gdyż w tej sprawie trzeba ustalić wysokość odszkodowania powstałego na skutek zdarzenia z 14 sierpnia 2019 r., kwestia w którym zakładzie naprawczym będzie dokonywana naprawa jest drugorzędna, a poszkodowanej nie można narzucić naprawy w konkretnym zakładzie (przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego nie zależy bowiem od naprawy w konkretnym zakładzie naprawczym tylko od obiektywnych okoliczności w jaki sposób i przy pomocy jakich części naprawa winna być przeprowadzona, aby doprowadzić do tego skutku), poszkodowany ma prawo wyboru takiego zakładu (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2003 r., sygn.. akt III CZP 32/03, OSNC 2004/4/51). Wykazanie w jaki sposób pojazd został naprawiony jest potrzebne do ustalenia czy powód ma szczególny interes do dokonania naprawy w określony sposób (przy pomocy tylko części O) i nie jest obciążona tym wykazaniem pozwana, a powód tych okoliczności nie wykazuje, wyraźnie się od nich dystansując, pozwana zaś w apelacji nie zmiesza takiej tezy dowodowej. Z tych powodów przeprowadzenie wnioskowanego dowodu jest nieistotne. Dodać należy, że w apelacji pozwana wnosiła o przeprowadzenie przez Sąd Rejonowy, po uchyleniu wyroku, dowodu z tego osobowego źródła dowodowego na fakt czy pojazd został naprawiony, a jeżeli tak, to gdzie i za jaką kwotę; to ostatnie nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia, kwota za dokonaną naprawę nie jest bowiem istotna, istotny jest sposób jej dokonania, bowiem może on wpływać na szczególny interes poszkodowanego, o czym niżej. Nie było więc podstaw do uchylania zaskarżonego orzeczenia, aby taki dowód prowadzić – okoliczności, które ten dowód ma wykazać ostatecznie nie są istotne dla rozpoznania sprawy. Pozwana nie wykazała więc, że nieprzeprowadzenie tego dowodu, w tak zmodyfikowanym – w porównaniu do zgłoszonego wniosku w odpowiedzi na pozew, k. 44-45 – w apelacji zakresie, miało znaczenie dla rozstrzygnięcia.

W aktach brak zarzutów powoda do opinii biegłego, zarówno podstawowej, jak i uzupełniającej pomimo tego, że ich odpisy – z odpowiednim zobowiązaniem – doręczone zostały jego pełnomocnikowi /odpis opinii podstawowej doręczono mu 30 grudnia 2020 r. k. 100v.,
a opinii uzupełniającej 15 kwietnia 2021 r. k. 136v./. W tej części powód nie złożył żadnego pisma – brak takich w aktach sprawy, a w apelacji też nie są one szczegółowo przywołane.

W ustaleniach faktycznych wysokość szkody Sąd Rejonowy przedstawił w trzech wariantach, zgodnie z opinią biegłego, niekwestionowaną przez powoda; zaś w części zważeniowej ocenił, że optymalnym wariantem będzie ten z oryginalnym zderzakiem O oraz pozostałymi częściami alternatywnymi, bo one nie wpływają na bezpieczeństwo, a zderzak na to bezpieczeństwo wpływa, wskazując też na wiek pojazdu przy uwzględnieniu ekonomiki naprawy i odszkodowania.

Skarżący w apelacjach nie wskazali sprzeczności z materiałem dowodowym, wyciągnęli tylko z zebranego w sprawie materiału dowodowego odmienne wnioski niż Sąd Rejonowy, natomiast ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Rejonowy mieści się
w granicach zakreślonych art. 233 § 1 k.p.c., nie została przekroczona granica swobodnej oceny dowodów, a wnioski co do faktów w sposób logiczny wynikają z treści dowodów zgromadzonych w sprawie. Równocześnie Sąd Rejonowy poddał ocenie w sposób kompleksowy i właściwy cały materiał dowodowy zebrany w sprawie, a skarżący nie wykazała, aby uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, tymczasem tylko takie uchybienia mogą być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów, nie jest bowiem wystarczające samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu.

Ocena materiału dowodowego jest prawidłowa, jednakże powód miesza kwestie proceduralne z materianoprawnymi.

W tym zakresie nie doszło więc do naruszenia przepisów postępowania wskazanych
w apelacji powoda. Nie doszło też do sprzeczności ustaleń faktycznych z zebranym materiałem dowodowym zarzuconych w apelacji pozwanej.

Bezsporne zaś było, że koszt opinii prywatnej, wykonanej przed wszczęciem procesu, wyniósł 480 zł; pozwana sprzeciwiała się jego uwzględnianiu, wnosiła bowiem o oddalenie powództwa w całości (bo – jak wskazała – kalkulacja sporządzona została tylko na potrzeby procesu i nie mogła być objęta cesją, zaś powód zawodowo nabywa wierzytelności i to jest koszt jego działalności, zaś powód nie wykazał, aby uregulował tą kwotę k. 45v.). Ten wydatek powód jednak poniósł, co wynika z przedstawionej przez niego faktury z 31 października 2019 r. /k. 33/, którą opłacił 4 listopada 2019 r. /k. 34/. Cesja zaś miała miejsce 12 września 2019 r. /k. 23/.

Z tych względów dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznaje za własne z ww. zmianą dotyczącą kosztów opinii prywatnej sporządzonej przed procesem (samych ustaleń faktycznych bowiem w tym zakresie zabrakło w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku).

Nabywcy - w drodze przelewu - wierzytelności o odszkodowanie za szkodę komunikacyjną przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot uzasadnionych kosztów ekspertyzy zleconej osobie trzeciej tylko wtedy, gdy jej sporządzenie było w okolicznościach sprawy niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania. Niewątpliwie nie mogą być uznane za pozostające w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym i wejść w zakres odszkodowania ubezpieczeniowego wydatki na ekspertyzy zlecone przez cesjonariusza osobie trzeciej, które służą ocenie opłacalności cesji, nawet gdyby były poniesione już po nabyciu wierzytelności od poszkodowanego. W zakres odszkodowania może wejść tylko wydatek na ekspertyzę bezpośrednio służącą dochodzeniu roszczenia o odszkodowanie (por. art. 361 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 363 § 1 k.c.). Sama wygoda przedsiębiorcy-cesjonariusza występującego z roszczeniem nie wystarcza do uznania zlecenia za celowe w znaczeniu pozwalającym objąć koszt ekspertyzy odszkodowaniem przysługującym od ubezpieczyciela. Samo nabywanie i dochodzenie roszczeń odszkodowawczych nie wyłącza a limine możliwości dochodzenia przez powoda od ubezpieczyciela równowartości kosztów zleconej ekspertyzy, gdyż do takiego ograniczenia mogłoby dojść w sytuacji ustalenia, że powód dysponuje odpowiednią kadrą i sprzętem pozwalającymi – bez pomocy osób trzecich – ocenić rozmiar uszkodzeń pojazdu. (Por. uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 29 maja 2019 r., sygn.. akt III CZP 68/18, OSNC 2019/10/98, a także uchwałę siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 2 września 2019r., sygn.. akt III CZP 99/18, OSNC 2020/2/13).

W aktach tej sprawy, na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego, brak nawet twierdzeń, że powód ma kadrę i odpowiednie możliwości do wyceny rozmiaru uszkodzeń pojazdu (sprzęt). Powód twierdzi, że nie posiada takiej kadry i sprzętu /k. 5/, a pozwana tego nie kwestionuje, wskazując na to, że ta ekspertyza służyła ocenie opłacalności cesji, a powód sam potrafi ocenić czy kosztorys pozwanej był prawidłowy (już w odpowiedzi na apelację); nie wskazuje jednak na kadrę i sprzęt; jest to tylko jej niczym nie uzasadnione twierdzenie. Powód także wskazuje, że nie znał kosztorysu pozwanej w chwili cesji /k. 6/, a pozwana nie wskazuje innych okoliczności faktycznych. Ciężar dowodowy ciąży zaś na tym, który z określonego faktu wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Dlatego to pozwana powinna wykazać, że powód dysponuje odpowiednim sprzętem i kadrą do wyliczeń, bo ona wywodzi z tego skutki w postaci braku konieczności sporządzania opinii prywatnej przez osobę trzecią, tak samo jak powinna wykazać, że zapoznał się przed cesją z jej kosztorysem. Trzeba bowiem pamiętać, że nie da się wykazać okoliczności negatywnych (nieposiadania kadry i sprzęty), można zaś wykazać okoliczności pozytywne (posiadanie kadry i sprzętu), dlatego też to pozwaną w tej części obciąża ciężar dowodowy, to ona powinna złożyć odpowiednie tezy i wnioski dowodowe w tej części. Dodać należy, że kwestia poniesienia tego wydatku w kosztach działalności powoda w tym względzie ma drugorzędne znaczenie, gdyż sam ten fakt nie wskazuje na to, że wydatek ten nie ma związku ze szkodą; paradoksalnie tenże zarzut akurat przeczy wcześniej zarzuconemu przez pozwaną braku uregulowania tej kwoty.

Z powyższych względów w tej części (480 zł) powództwo jest zasadne. Odsetki od tej kwoty należą się od dnia zgłoszenia powództwa, zgodnie z żądaniem pozwu (art. 455 k.c.).

W tej sprawie biegły ustalił wysokość hipotetycznego odszkodowania, sporządzając kosztorysy dla trzech jego wariantów, a nie dokonał oględzin naprawionego pojazdu, gdyż jego właścicielka nie dysponowała pojazdem na dzień oględzin /k. 67, 88-92/. To też spowodowało, że nie można było ustalić w jaki sposób była przeprowadzona naprawa (powód dystansował się od wykazywania tego sposobu naprawy) i nie wiadomo jakie części były zabudowane w samochodzie w chwili szkody (powód tego nie wykazywał wskazując tylko na oświadczenia poszkodowanej o ich oryginalnym charakterze /k. 25/). W tej sprawie mamy do czynienia z koniecznością ustalenia w jakiej wysokości należne jest odszkodowanie za wyrządzoną szkodę; nie były zaś kwestionowane uszkodzenia, których doznał pojazd poszkodowanej w wyniku zdarzenia z 14 sierpnia 2019 r. Zgodnie z niekwestionowaną opinią biegłego w tym zakresie uszkodzeniu w tym pojeździe uległy następujące elementy: (do wymiany) zderzak przedni kompletny, reflektor prawy kompl. ksenonowy, zestaw mocujący błotnik przedni prawy i opona przednia prawa 245/45 R18 Y – ubytek 15%; (do naprawy) błotnik przedni prawy, obręcz aluminiowa koła przedniego prawego; (do lakierowania) zderzak przedni kompletny, błotnik, przedni, obręcz koła –odnowa lakieru. Jednocześnie także z tej opinii biegłego wynika, że mamy do czynienia z pojazdem marki A. (...) (...))/ (...), wyprodukowanym w 2005 roku, który pierwotnie został zarejestrowany 5 września 2005 r.; samochód ten wg wskazań drogomierza przebył 400000 km, a w chwili zdarzenia miał 14 lat. Te bezsporne okoliczności faktyczne także muszą być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości należnego powodowi odszkodowania z tytułu uszkodzenia tegoż pojazdu w kolizji drogowej.

Wysokość odszkodowania powinien wykazać powód. To jego obciąża ciężar dowodowy w tym zakresie (art. 6 k.c., por. także Z. Banaszczyk: [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1 – 449 ¹¹, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2008, s. 1001, por. P. Sobolewski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Osajdy, Wydawnictwo C.H. Beck 2015 rok, tezy 79 i 80 do art. 361 k.c). W sprawach o odszkodowanie z tytułu wypadku wysokości szkody nie stanowi tylko koszt naprawy pojazdu samochodowego, albowiem ten koszt może być wyższy bądź niższy od powstałej szkody; zależy to od szeregu czynników. Natomiast wiadomości specjalnych wymaga to, aby ustalić jaki uszczerbek majątkowy nastąpił w mieniu poszkodowanego na skutek uszkodzenia jego pojazdu. Trzeba mieć na uwadze, że naprawienie szkody powinno nastąpić w tym przypadku przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, która umożliwi przywrócenie pojazdu do stanu poprzedniego. Dlatego wymagane są wiadomości specjalne, aby ustalić zakres uszkodzeń pojazdu samochodowego biorącego udział
w wypadku i pozostających w związku z tym wypadkiem, sposób ich naprawy, konieczne do tego części oraz ich koszt, czas i technologię tej naprawy oraz jej koszt, aby tym samym ustalić wysokość poniesionej przez poszkodowanego szkody. Ostatecznie więc, to w jakiej wysokości powodowi należne jest odszkodowanie zależy od ustalenia w jaki sposób samochód poszkodowanego może być przywrócony do stanu poprzedniego, a w szczególności jaka kwota jest do tego potrzebna (art. 363 § 1 k.c. ). Jednocześnie zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, który mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.). W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z naprawieniem szkody obejmującej straty, które poszkodowana poniosła (por. art. 509 § 1 i 2 k.c. oraz art. 513 § 1 k.c.), albowiem na utracone korzyści strona powodowa się nie powołuje.

Biegły w swojej opinii w sposób prawidłowy wskazał na to, że części zamienne znajdujące się w obrocie są różnej klasy: części zamienne porównywanej jakości są lepsze od tych pozostałych, które niekoniecznie nadają się do zastosowania w naprawie ze względu na duże odstępstwa w szeregu kwestii, które wymienia w opinii. Biegły zaznaczył też, że jeżeli zamienniki produkuje ten sam podmiot, który produkuje części użyte przez producenta do budowy pojazdu, to nie oznacza to jeszcze identycznych fizycznych ich właściwości i użytych materiałów z tymi określonymi przez producenta przy pierwszym montażu. (Por. opinia biegłego k. 63-67).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uzasadnieniu postanowienia z 20 czerwca 2012 r. (sygn. akt III CZP 85/11, OSNC 2013/3/37) nie zawsze miarodajne jest wykorzystanie przy ustalaniu wysokości odszkodowania cen części równoważnych oryginalnym, albowiem w niektórych przypadkach istotną cechą decydującą o restytucji - obok jakości części - jest samo pochodzenie części od producenta pojazdu. Odnosi się to w szczególności do pojazdów będących jeszcze na gwarancji producenta, który wymaga od autoryzowanych warsztatów, by w ramach napraw gwarancyjnych korzystały wyłącznie z części zamiennych dostarczanych przez producenta pojazdów na potrzeby tych napraw. Jednocześnie także szczególny interes poszkodowanego może uzasadniać dokonanie naprawy z wykorzystaniem części oryginalnych, na przykład gdy pojazd był dotychczas serwisowany i naprawiany wyłącznie przy użyciu takich części, a kontynuacja takiej „historii” pojazdu może wpłynąć na jego wartość handlową, ewentualnie gdy poszkodowany potwierdzi swój uzasadniony interes w dokonaniu naprawy z wykorzystaniem części oryginalnych przez to, że jej faktycznie dokona.

Sąd Najwyższy w tym orzeczeniu wskazał także, że nie można wykluczyć rezygnacji z ograniczenia możliwości przyjmowania do podstawy ustalania odszkodowania cen części równoważnych oryginalnym, których producent zaświadczy, że są one tej samej jakości co komponenty, które są lub były stosowane do montażu danych pojazdów samochodowych.
W szczególności będzie to bliższe zasadzie pełnej restytucji, gdy część o porównywalnej wartości, objęta gwarancją jej producenta, jest pewniejsza i bardziej użyteczna niż część oryginalna, która przez uszkodzeniem była wyeksploatowana do tego stopnia, że nie może konkurować pod względem użyteczności i ryzyka nawet z częściami nowymi o porównywalnej wartości. Podobnie jest w wypadku części o prostej konstrukcji, których zdatność do pełnej restytucji jest możliwa do oceny bez skomplikowanych badań. Zawsze jednak trzeba ocenić czy poszkodowany nie ma szczególnego interesu w wykorzystaniu do naprawy części oryginalnych.

Ostatecznie w każdej konkretnej sprawie należy ocenić powyższe okoliczności związane z zastosowaniem regulacji art. 361 k.c. i art. 363 k.c. Jednocześnie przywrócenie stanu poprzedniego polega na odzyskaniu (przez naprawę lub odtworzenie) użyteczności i walorów estetycznych sprzed wypadku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1980 r., sygn. akt III CRN 223/80, OSNCP 1981/10/186), co nie oznacza jednak stanu identycznego (wyrok Sądu Najwyższego z 19 lutego 2003 roku, sygn. akt V CKN 1690/00). Odszkodowanie obejmuje wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na naprawę pojazdu. Dlatego też biorąc pod uwagę czas eksploatacji pojazdu do chwili szkody (14 lat) i niewykazanie przez powoda jakiegokolwiek szczególnego interesu poszkodowanego (serwisowanie pojazdu lub chociażby faktyczne dokonanie naprawy przy użyciu części oryginalnych i znajdowanie się części oryginalnych, które zostały uszkodzone w pojeździe) w wykonaniu naprawy przy użyciu tylko i wyłącznie części oryginalnych (art. 6 k.c.) nie było żadnej konieczności stosowania przy wyliczeniu szkody części oryginalnych zamiast części o porównywalnej jakości. Dodać należy, że uszkodzeniu uległy części o prostej konstrukcji. To zaś wskazuje, że wyliczenie szkody przy użyciu części zamiennych jest wystarczające i w pełni odzwierciedla szkodę poniesioną przez poszkodowanych na skutek zdarzenia z 14 sierpnia 2019 r. Odmienna ocena dotyczy zderzaka, który jest elementem związanym z bezpieczeństwem, dlatego powinien być wymieniony na oryginalny; jak bowiem wskazuje biegły na podstawie samego oświadczenia producenta lub dystrybutora alternatywnego zderzaka nie można ocenić jak zachowa się on przy zderzenie z przeszkodą, a takie zderzaki nie posiadają certyfikatów jednostek badawczych /k. 65/.

Przywracając pojazd do stanu poprzedniego należy brać pod uwagę jaki był jego stan w chwili zdarzenia. Powód twierdzi, że był on wyposażony w oryginalne części, które zostały uszkodzone, na potwierdzenie tego wskazuje oświadczenie poszkodowanej /k. 25/. Pozwana zaś /k. 45/ wniosła o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania poszkodowanej na okoliczność czy pojazd był serwisowany w (...), czy wcześniej był uszkodzony i jak został naprawiony. Pozwana wnosiła o przeprowadzenie tego dowodu jeszcze na inne okoliczności, które jednak nie są istotne dla rozpoznania sprawy. Pozwana w apelacji nie wnosi już o przeprowadzenie tego dowodu na okoliczność stanu pojazdu sprzed szkody, a jedynie na okoliczność dlaczego poszkodowana nie skorzystała z oferty pozwanej naprawienia pojazdu w warsztacie należącym do jej sieci naprawczej, czy jej samochód po szkodzie z 14 sierpnia 2019 r. został naprawiony, a jeżeli tak to gdzie i za jaką kwotę, jak również w jakim stanie i za jaką kwotę go sprzedała. Pozwana porzuciła więc wcześniejszą tezę dla przesłuchania tego świadka co do stanu pojazdu sprzed szkody, a trzeba pamiętać, że w postępowaniu likwidacyjnym jej pracownik dokonał oględzin pojazdu, a więc miała możliwość zweryfikowania twierdzeń o oryginalnych częściach, które uszkodzono. Z tych powodów należy uznać, że uszkodzone w pojeździe części były oryginalne. Samo to jednak nie jest jeszcze wystarczające do konieczności wymiany ich także na oryginalne.

Powyżej już wskazano dlaczego dowód z przesłuchania świadka nie był istotny dla rozstrzygnięcia, a pozwana nie wykazała, aby nieprzeprowadzenie tego dowodu miało znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Nie jest jednak wiadome w jaki sposób poszkodowana dokonała naprawy pojazdu. To zaś obciąża powoda (art. 6 k.c.), bo to on ma wykazać szczególne okoliczności występujące po stronie pokrzywdzonego prowadzące do potrzeby naprawy tego pojazdu wszystkimi częściami oryginalnymi. Tego zaś zabrakło w części, gdyż do takich szczególnych okoliczności – związanych ze względami bezpieczeństwa – należy konieczność wymiany zderzaka na oryginalny.

Warto zaznaczyć, że w aktach brak jest akt szkodowych. Strony jednak tego nie podnoszą.

Zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna jest prawidłowa, ale należy ją także odnieść, zgodnie z powyższymi uwagami, do kosztów opinii prywatnej.

Uwzględnienie apelacji powoda w części dotyczącej kosztów opinii prywatnej (roszczenie główne) doprowadziło też do konieczności zmiany na jego korzyść orzeczenia o kosztach procesu (pozwana też kwestionowała orzeczenie o kosztach procesu, ale żądała obciążenia nimi powoda w całości). Zmiana orzeczenia o kosztach sądowych, które zaskarżyła też pozwana w apelacji, również jest z tym związana, w tym zakresie te apelacje doprowadziły do zmiany orzeczenia.

Powód przegrał proces w połowie i dlatego powinien ponieść połowę jego kosztów,
a poniósł o 200 zł więcej, dlatego też, na podstawie art. 100 k.p.c. pozwana winna mu tą kwotę zwrócić. Całość kosztów poniesionych przez strony wynosi bowiem 4034 zł, z czego powód poniósł 2217 zł, a powinien ponieść 2017 zł. To samo dotyczy wysokości w jakich strony powinny ponieść 1454 zł kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa (art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
w związku z art. 83 ust. 1 tej ustawy i art. 100 k.p.c.), przy czym część obciążająca powoda powinna być pokryta z zasądzonego na jego rzecz świadczenia (por. art. 113 ust. 1 i 2 pkt
1 tej ustawy w związku z art. 100 k.p.c.).

Dlatego też apelacje tylko w części zostały uwzględnione, przy czym apelacja pozwanej jedynie co do orzeczenia o kosztach sądowych.

W pozostałym zakresie obie apelacje jako bezzasadne oddalono.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punktach 1. i 2. Wyroku; orzeczenie w punkcie 3. zapadło na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. – powód utrzymał się ze swoją apelację w 12% (dochodził 4037,99 zł, a uwzględniono z tego 480 zł), koszty stron w tym zakresie wynoszą po 450 zł wynagrodzenie każdego z pełnomocników [zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265) oraz § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia] oraz 400 zł opłata od apelacji, łącznie 1300 zł, z czego powód powinien ponieść 1144 zł, a poniósł o 294 zł mniej, różnicę więc powinien zwrócić pozwanej, ale pozwana tyko w niewielkim zakresie wygrała swoją apelację, a więc powinna ponieść koszty postępowania wywołanego jej wniesieniem w całości, czyli zwrócić też powodowi koszty wynagrodzenia jego pełnomocnika wynoszącego także w tej części 450 zł (zgodnie
z § 2 pkt 3 ww. rozporządzenia oraz § 10 ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia). Z tego rozliczenia obu apelacji wynika, że pozwana powinna zwrócić powodowi 156 zł.

Odsetki od kosztów procesu należne są z mocy ustawy na podstawie art. 98 § 1 ^{( 1)} k.p.c., dlatego też nie było konieczności zamieszczania rozstrzygnięcia w tym zakresie w sentencji (por. M. Manowska [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska,
M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-477(16), wyd. IV, Warszawa 2021, t. 12. do art. 98, S. H. [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym. Przepisy przejściowe. Komentarz do zmian. Tom I i II, red. T. Zembrzuski, Warszawa 2020, t. 7. do art. 98.).

SSO Roman Troll