Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia: Małgorzata Kaźmierczak

Sędziowie: Elżbieta Fijałkowska

Mikołaj Tomaszewski (spr.)

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2020 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko Miastu P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 25 czerwca 2019 r. sygn. akt XII C 41/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I i oddala powództwo;

b)  w punkcie II w ten sposób, że:

i. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 6.716,20 zł tytułem zwrotu kosztów

postępowania;

ii. nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w

P.) 12.384,13 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego 10.700 zł tytułem zwrotu kosztów

postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Fijałkowska Małgorzata Kaźmierczak Mikołaj Tomaszewski

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym Sądu Rejonowego Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu powód M. G. skierował przeciwko pozwanemu Miastu P. żądanie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1.000,- zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu w niniejszej sprawie do dnia zapłaty.

W piśmie procesowym z dnia 3 stycznia 2019 roku, które zostało przedłożone na rozprawie w dniu 7 stycznia 2019 roku powód rozszerzył on swoje powództwo domagając się:

-zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 133. 000,- zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 132. 900,- zł od dnia jego rozszerzenia do dnia zapłaty, od kwoty 1.000,- zł od dnia wniesienia pozwu w tej sprawie - do dnia zapłaty.

Pozwany Miasto P. wniósł o oddalenie powództwa w całości,

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2019r. Sąd Okręgowy w Poznaniu:

I.  Zasądził od pozwanego na rzec powoda kwotę 133.000,-zł z ustawowymi odsetkami:

a.  co do kwoty 1.000,-zł liczonymi od dnia 24 czerwca 2015 roiku do dnia zapłaty;

b.  co do kwoty 132.000,-zł liczonymi od dnia 7 stycznia 2019 roku do dnia zapłaty.

II.  Kosztami postępowania obciążył pozwanego i w związku z tym:

a.  zasądził od niego na rzecz powoda kwotę 50,-zł z tytułu zwrotu części uiszczonej przez niego opłaty sądowej, kwotę 800,-zł z tytułu zwrotu poniesionych przez niego wydatków na przeprowadzone w niniejszej sprawie dowód z opinii biegłych oraz kwotę 3.617,-zł z tytułu zwrotu poniesionego przez niego kosztu jego procesowego zastępstwa;

b.  nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 6.454,-zł z tytułu pozostałej części nie uiszczonej opłaty sądowej oraz kwotę 3.883,33,-zł z tytułu pozostałej części wydatków poniesionych na przeprowadzone w tej sprawie dowody z opinii biegłych;

c.  kosztem jego procesowego zastępstwa obciąża go we własnym zakresie.

W motywach rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy wskazał, że nieruchomość związana z niniejszym postępowaniem stanowi działkę o ewidencyjnym numerze (...), położoną w P., obrębie D., przy ulicy(...)numer (...) o powierzchni 1,1930 ha, o oznaczeniu (...) (tereny mieszkaniowe, łąki trwałe oraz grunty orne); Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi dla niej księgę wieczystą o numerze (...); nie posiada ona obciążeń; prawo własności do niej mieści się w sferze prawnej powoda. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej P. z dnia 6 grudnia 1994 roku o oznaczeniu (...) obejmujący ją obowiązywał do 31 stycznia 2003 roku – zgodnie z jego zapisami była ona położona na terenie oznaczonym symbolem (...) w (...) stanowiącym tereny o przewadze funkcji strukturalnych klinów zieleni oraz teren wody pitnej; nie zawierał on szczegółowych ustaleń odnośnie zagospodarowania jej - biorąc pod uwagę również zasięg strefy bezpośredniego zagrożenia jej powodzią. W okresie od dnia 1 stycznia 2004 roku do dnia 14 stycznia 2008 roku miała tam miejsce tzw. luka planistyczna – przeznaczenie danych gruntów, stosownie do normy z art. 154.2. ustawy o gospodarce nieruchomościami, określało się wtedy na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy, a ich zabudowa możliwa była po jej uzyskaniu w myśl normy z art. 61.1. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W tym trybie co do spornej wydano decyzję o pozwoleniu na budowę ( w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku omyłkowo wpisano „warunkach zabudowy”) budynku mieszkalnego wraz z warsztatem elektrycznym z dnia 24 września 2001 roku o oznaczeniu (...), (sygn. akt (...) i to na podstawie decyzji o warunkach zabudowy zagospodarowania terenu o numerze (...) z dnia 17 grudnia 1999 roku (sygn. akt (...). W dniu 15 stycznia 2008 roku Rada Miasta P. podjęła uchwałę o numerze (...) o miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla terenu Południowy klin zieleni miasta P. – obszar(...) w skład którego weszła w/w nieruchomość powoda; została ona w nim objęta oznaczeniem (...)– tereny do zalesień, częściowo obszary zagrożone powodzi.

Położona jest ona w strefie ochrony pośredniej ujęcia wody D. i wszelkie działania inwestycyjne w niej muszą podlegać uzgodnieniom z zarządzającymi wodociągami; ponadto ze względu na realizację i eksploatację autostrady (...) istnieje konieczność zastosowania w realizowanym tam budynku mieszkalnym przegród zewnętrznych o wysokiej izolacyjności akustycznej.

W związku z powyższym w dniu 29 lipca 2011 roku powód złożył w Urzędzie Miasta P., Wydziale (...) wniosek o zapłatę na jego rzecz odszkodowania - decyzją wydaną w dniu października 2011 roku (nr sprawy GN. (...) (...) odmówiono mu go z uzasadnieniem, iż korzystanie przez niego z niej w sposób dotychczasowy lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem nie stało się niemożliwe, bądź istotnie ograniczone. W piśmie z dnia 15 kwietnia 2013 roku skierowanym do Gminy Miejskiej P., Wydziału (...)zgłosił on roszczenie o odszkodowanie za poniesioną przez niego szkodę w związku z obniżeniem wartości spornej nieruchomości wskutek uchwalenia powyższego planu.

W dniu 13 września 2011 roku Powiatowy (...) P. skierował do Wydziału (...) P. pytanie co do możliwości użytkowania znajdującego się w niej budynku mieszkalnego z warsztatem elektrycznym w jego parterowej kondygnacji oraz zbiornikiem bezodpływowym na ścieki, jeżeli zostanie wykonane utwardzenie parkingu w obszarze za nim wraz z kanałem drenażowym, zbiornikiem do odparowywania wód deszczowych, które są niezbędne do prowadzenia cyt. działalności gospodarczej - zyskując odpowiedź twierdzącą przy zaznaczeniu konieczności realizacji tego warunku. W przyczynowym związku z powyższym – powód w dniu 8 września 2014 roku zawiesił prowadzoną przez siebie aktywność gospodarczą; a wartość spornej nieruchomości obniżyła się o kwotę 133. 000zł.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, iż żądanie pozwu zasługuje na uwzględnienie.

Treść normy z art. 36. 1 punkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym stanowi, że…jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, jej właściciel albo użytkownik wieczysty może…żądać od gminy odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę… Oparcie więc, jak w niniejszej sprawie, roszczenia o powyższe unormowanie wymaga poczynienia ustaleń i zrealizowania się przesłanek w postaci:

*posiadania do określonej nieruchomości w/w tytułu prawnego,

*uchwalenia miejscowego planu,

*uniemożliwienia lub ograniczenia korzystania z niej w określony

sposób lub w ramach dotychczasowego przeznaczenia,

*poniesienia rzeczywistej szkody,

*związku przyczynowego między nią, a powyższym.

Poza kwestią pozostawało udowodnienie przez powoda posiadania prawa własności do spornej nieruchomości oraz podjęcia w 2008 roku przez Radę Miasta P. uchwały o związanym z tym sporem planie miejscowego zagospodarowania jak również fakt, że sporna nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym ze znajdującym się w jego parterowej kondygnacji warsztatem przeznaczonym na prowadzenie działalności o branży elektrycznej. Okoliczność ta – poza tym – wynikała z jego oględzin przeprowadzonych przez dwu biegłych sądowych opiniujących w niniejszej sprawie. Z materiału dowodowego tej sprawy wynikał też jednoznacznie fakt dysponowania przez niego wyżej opisanymi decyzjami o warunkach jej zabudowy.

W normie z art. 4.1. cyt. ustawy zredagowane zostało, że…ustalenie przeznaczenia danego terenu, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego oraz określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy następuje w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego… - w jego ust. 2, iż… w przypadku jego braku określenie tego następuje w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu; przy czym lokalizację inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o niej…(pkt. 1), a sposób zagospodarowania terenu i warunki zabudowy innych inwestycji…w drodze decyzji o warunkach zabudowy…(pkt. 2). W ścisłym kontekście z tym pozostaje regulacja objęta normą z art. 6.1 tej ustawy stwierdzającą, iż ...ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują wraz z innymi prawnymi regulacjami, sposób wykonywania prawa własności określonej nieruchomości... – w realiach niniejszej sprawy szczególne znaczenie ma treść jego ust. 2, z której wynika, iż zagwarantowane jest…prawo każdego, w granicach zakreślonych prawnie, do zagospodarowania terenu, do którego dysponuje tytułem prawnym zgodnie z warunkami sprecyzowanymi w w/w planie lub w/w decyzji…z ograniczeniem tego w okolicznościach…naruszających chroniony prawem interes publiczny lub osób trzecich…(pkt. 1) albo… własny przy udziale w tym terenów należących do innych osób lub jednostek organizacyjnych…(pkt. 2). Nie można, więc w odniesieniu do tego stracić z pola widzenia normy z art. 140 k.c. definiującej prawo własności i wynikające z niego uprawnienia do korzystania z nieruchomości w określony sposób, zgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Zgodnie z normą z art. 87. 3 cyt. ustawy – ....obowiązujące w dniu jej wejścia w życie miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed datą 1 stycznia 1995 roku zachowały moc do czasu uchwalenia nowych... – jednak bez przekroczenia daty 1 stycznia 2003 roku. Jednocześnie jednak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 roku I CNP 82/08 wypowiedział się, że ...nie jest tak, by automatycznie z ta datą tereny te zmieniały swoje dotychczasowe przeznaczenie

Analiza i interpretacja powyższych unormowań bezpośrednio prowadziła do budowy poglądu o tym, że - wobec braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego - indywidualna decyzja ustalająca warunki zabudowy i zagospodarowania danego terenu przesądzała o jego przeznaczeniu do czasu uchwalenia nowego. Przyjęcie innego zapatrywania, w świetle powyższego, naruszałoby zasady logiki i ratio legis przywołanych regulacji – w tym zawartej w normie z art. 63.3. w/w ustawy ustanawiającej, że decyzja taka może wywoływać skutki wypływające z normy z jej art. 36.

Ekspozycji – zwłaszcza na gruncie opozycji prezentowanej w tym sporze przez pozwanego wobec objętego nim roszczenia powoda – wymagało, że ocena tego czy dana nieruchomość nie może być wykorzystywana w sposób dotychczasowy lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem opierać się musi nie tylko na uprzednim jej faktycznym wykorzystywaniu (w analizowanym przypadku jako warsztat elektryczny), ale także na potencjalnych możliwościach w tym zakresie. Pojęcie to, bowiem mieści w sobie szansę na realizację określonych projektów czy zamierzeń i nie ogranicza się do sytuacji, w których właściciel podjął konkretne inicjatywy faktyczne czy prawne prowadzące do tego celu. Na równi, więc traktować należy dotychczasowe faktyczne korzystanie z niej z możliwym. W kontekście z tym argumenty pozwanego wobec roszczenia rozpatrywane w tym postępowaniu okazały się nieuprawnione..

Przede wszystkim w świetle powyższego nie miał żadnego znaczenia jego zarzut, iż posiadanie przez niego wyżej wskazanej decyzji o warunkach zabudowy wydanej w związku z obowiązywaniem wcześniejszego planu nie determinuje możliwości uzyskania przez niego decyzji o zezwoleniu na budowę. Pogląd ten wzmacniał fakt, że zyskując je powód spełnić musiał warunki wymienione w normie z art. 61.1 powoływanej ustawy. Chybiony okazał się też jego argument dotyczący nie podjęcia przez niego na tym tle jakichkolwiek działań – jako pozostający obojętnym dla jego racji prezentowanych w tej sprawie.

Zastanawiając się – na bazie przedstawionych rozważań – czy podjęcie przez Radę Miasta P. w dniu 15 stycznia 2008 roku opisanej uchwały o oznaczeniu (...) zatwierdzającej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu Południowy klin zieleni miasta P. – obszar (...) który objął również przedmiotową nieruchomość oznaczeniem (...)– tereny do zalesień, częściowo obszary zagrożone powodzią, uniemożliwił mu realizację w niej inwestycji przewidzianej w wyżej opisanej decyzji o warunkach jej zabudowy – dochodzi się do odpowiedzi twierdzącej. Wprowadził on, bowiem, w tym aspekcie szereg ograniczeń w postaci zakazu lokalizacji określonych uchwałą obiektów budowlanych, w zakresie parametrów, wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu; zachowania istniejącej zabudowy wyłącznie w granicach wyznaczonych nieprzekraczalnymi liniami zabudowy czy ustalenie maksymalnej powierzchni i wysokości zabudowy. W tak ukształtowanej rzeczywistości spokojnie można było wyprowadzić konkluzję o tym, że zmiany te są źródłem poniesienia powoływanej przez niego szkody wyrażającej się spadkiem wartości jego nieruchomości związanym z powyższym i niemożnością realizacji wskazanej we wspomnianej decyzji o warunkach zabudowy inwestycji; a co za tym idzie za udowodnione uznać należało spełnienie się w/w przesłanki w postaci cyt. rozumianego normą z art.361 k.c. związku przyczynowego.

Zgodnie z treścią normy z art. 37. 1 zd. 2 powołanej ustawy…obniżenie oraz wzrost wartości nieruchomości stanowi różnicę między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu obowiązującego po uchwaleniu lub zmianie planu miejscowego, a jej wartością określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu, obowiązującego przed zmianą tego planu lub faktycznego sposobu jej wykorzystywania przed jego uchwaleniem…- jego ust. 11 decyduje natomiast o zastosowaniu do ustalenia tych zasad przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Kierując się treścią przepisu art. 363 par. 2 k.c. przyjąć należało, że…jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu wysokość odszkodowania powinna być ustalona wg cen z daty jego ustalania… Porównanie wskazanych wartości w niniejszej sprawie oparto o opracowaną w jej trakcie przez biegłego sadowego K. Ł. (1) opinię, do której w każdym jej aspekcie ustosunkowano się w wyższej partii tego uzasadnienia. I tak wartość spornej nieruchomości sprzed obowiązywania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z 2008 roku miała poziom kwoty 724.000,- zł, a jej wartość po tym miała poziom kwoty 591.000,- zł – różnica między nimi to kwota 133.000złotych. Orzeczenie o odsetkach – w roszczeniach takich, jak w niniejszej sprawie – determinowane jest normą z art. 37.9. powołanej ustawy, zgodnie z którym…wykonanie obowiązku z jej art. 36 ust. 1 – 3 powinno nastąpić w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, chyba, że strony postanowiły inaczej. Skoro, wiec, wniosek taki pozwanemu powód zgłosił w dacie 29 lipca 2011 roku to – przy uwzględnieniu dyspozycji art. 112 k.c. – upłynął on w dniu 29 stycznia 2012 roku, a więc od 30 stycznia 2012 roku pozostaje on w opóźnieniu. Tymczasem w niniejszej sprawie powód domaga się ich od dat znacznie późniejszych. Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany, który powołując się na naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci art. 36 ust.1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (dalej u.p.z.p), art. 36 ust. 1a u.p.z.p ,481 § 1 kc, naruszenie prawa procesowego w postaci art. 217 §1, 227 i 232 kpc, 233 § 1 kpc, 328§ 2 kpc 217 § 2 kpc w zw. z art. 227 kpc w zw. z art. 278 kpc i 236 kpc, 217 kpc w zw. z art. 236 kpc, art. 210 kpc, 224 kpc i 316 kpc i błędne ustalenia faktyczne wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie podniesione w niej zarzuty są uzasadnione.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje jako własne ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego co do treści wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku planów zagospodarowania przestrzennego odnoszących się do nieruchomości powoda, uzyskanych przez powoda decyzji o warunkach zabudowy i pozwoleniu na budowę, prowadzenia przez powoda zabudowy działki na podstawie tego pozwolenia.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc.

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera bowiem konieczne elementy, o których mowa w tym przepisie i poddaje się kontroli instancyjnej

Wbrew wywodom apelacji Sąd Okręgowy nie naruszył też art. 217 kpc w zw. z art. 236 kpc przez pominięcie wniosku dowodowego zawartego piśmie procesowym powoda z dnia 15.02.2019r. o zwrócenie się do Regionalnego(...) w P..

Sąd Okręgowy zwrócił się bowiem w dniu 22 lutego 2019r. do tego organu o udzielenie informacji objętych wnioskiem powoda i odpowiedź Państwowego Gospodarstwa (...) Regionalnego(...) w P. z dnia 25 marca 2019r. znajduje się na k. 558-560 akt.

W odniesieniu do zarzutów naruszenia prawa materialnego należy przede wszystkim wskazać, że zgodnie z art. 36 ust. 1 u.p.z.p., jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo wykupienia nieruchomości lub jej części.

Zasadnie zarzuca skarżący naruszenie art. 36 ust.1 u.p.z.p przez uznanie, że powód poniósł realną szkodę podczas jej nie poniósł, albowiem otrzymał pozwolenie na budowę i wybudował na tej nieruchomości budynek mieszkalny.

Powód w dniu 24.09.2001r. uzyskał pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego z warsztatem elektrycznym na parterze tego budynku oraz zbiornikiem bezodpływowym na nieczystości płynne.

Na podstawie tego pozwolenia powód dokonał zabudowy i budynek znajduje się w stanie surowym otwartym.

Sąd Okręgowy nie analizował w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku konsekwencji prawnych jakie wynikają z tych faktów dla niniejszej sprawy.

Tymczasem uchwalenie nowego planu nie ograniczyło prawa powoda do dokończenia budowy i użytkowania budynku, co wynika m. in. z pisma Powiatowego (...) P. z dnia 16.09.2011r. i przyjął to w swej opinii także biegły K. Ł. (1).

Biegły wskazał w opinii, że w jego ocenie w dniu utraty mocy starego planu, a także w okresie tzw. luki planistycznej (1.01.2004r. do 19.04.2008r.) pod zabudowę mieszkaniową przeznaczona była część nieruchomości o powierzchni 1596 m ², na której realizowana była zgodnie z powołanym pozwoleniem zabudowa (budynek, drogi i parkingi, chodniki, zbiornik wód deszczowych natomiast pozostała część działki przeznaczona była pod zieleń.

Biegły uznał, że szkoda w postaci obniżenia wartości nieruchomości w wyniku wejścia nowego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynikać ma z faktu, że po zakończeniu robót budowlanych prowadzonych na podstawie aktualnego pozwolenia na budowę ograniczenia zapisane w mpzp uniemożliwią dalszą rozbudowę lub przebudowę nieruchomości nawet w granicach wyznaczonych przez aktualną na dzień wejścia w życie tego planu decyzję o pozwoleniu na budowę, a po zakończeniu budowy również w przypadku zdarzeń losowych nie będzie możliwa odbudowa lub remont obiektów budowlanych.

Sąd Okręgowy podzielił tę opinię, w której notabene biegły wyraził pogląd prawny.

Nie można zgodzić się z tym stanowiskiem.

Nie zachodzi bowiem w sprawie określona w art. 36 ust.1 u.p.z.p sytuacja, aby w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone.

Wszak powód realizuje zabudowę działki zgodnie z udzielonym jeszcze przed wejściem w życie nowego mpzp pozwoleniem na budowę, które zakłada zabudowę o charakterze mieszkalnym z możliwością prowadzenia na nieruchomości także działalności gospodarczej i wejście w życie mpzp nie pozbawiło powoda tych uprawnień.

Tylko w przypadku, gdyby powód nie uzyskał takiego pozwolenia, lecz jedynie decyzję o warunkach zabudowy, to organ, który wydał tę decyzję mógłby stwierdzić jej wygaśnięcie w trybie art. 65 ust.1 u.p.z.p.

Jednak uzyskanie przez powoda pozwolenia na budowę wykluczyło stwierdzenie wygaśnięcia decyzji o warunkach zabudowy(por. art. 65 ust.2 u.p.z.p.)

W orzeczeniu z 13 maja 2016 r. III CSK 271/15 Sąd Najwyższy zaakcentował, że udzielenie pozwolenia na budowę, czyni bezprzedmiotowym zgłaszanie roszczeń na podstawie art. 36 ust. 1 u.p.z.p., skoro nie ma w takiej sytuacji przeszkód prawnych do realizacji inwestycji, mimo wejścia w życie nowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Jak wskazuje się nadto w judykaturze, „w razie naruszenia zasad ciągłości planistycznej przy ocenie, czy właściciel na skutek wejścia w życie nowego planu doznał ograniczeń w stosunku do jej dotychczasowego przeznaczenia, przeznaczenie to nie może być utożsamiane z określonym w poprzednio obowiązującym planie. Punktem wyjścia dla takiej oceny powinno być przyjęcie, że prawo do zabudowy stanowi element prawa własności, natomiast regulacje planistyczne stanowią wraz z innymi szczególnymi regulacjami ustawowymi elementy ograniczenia tego prawa (por. m.in. powołany wyżej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2016 r. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 r. I CNP 82/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. II CSK 714/18).

W sytuacji gdy dla danej nieruchomości nie obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego, sposób korzystania z nieruchomości wyznaczają faktycznie podejmowane przez właściciela czynności w ramach uzyskiwanych decyzji i zezwoleń.

W przypadku nieuchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przez gminę, potencjalną możliwość korzystania z nieruchomości w okresie nieobowiązywania planu określa decyzja o warunkach zabudowy” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2016 r. V CSK 117/16).

Jak dalej wskazano w tym judykacie użyty w art. 36 ust. 1 u.p.z.p. zwrot "w związku z uchwaleniem planu miejscowego lub jego zmianą" oznacza, że przesłanką powstania roszczeń określonych tym przepisem jest wyłącznie zajście tego zdarzenia prawnego, a nie dalszych zdarzeń, czy czynności prawnych lub faktycznych.

Takim dalszym zdarzeniem jest w ocenie Sądu Najwyższego m.in. utrata ważności pozwolenia na budowę w następstwie nierozpoczęcia budowy w ustawowym terminie.

Tym bardziej zatem zdarzeniami uzasadniającymi powstanie roszczenia z art. 36 ust.1 u.p.z.p. nie mogłyby być wskazane przez biegłego K. Ł. okoliczności takie jak: dokonana po wejściu w życie nowego planu zmiana zamierzeń inwestycyjnych przez właściciela terenu, która dla ich realizacji wymagałaby wydania nowych pozwoleń administracyjnych lub też zniszczenie tej zabudowy, które w celu odbudowy wymagałoby wydania nowych pozwoleń administracyjnych, w obu wypadkach niemożliwych do uzyskania po wejściu w życiu nowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Obie te okoliczności mają przy tym zupełnie hipotetyczny charakter.

Skoro powód nie poniósł szkody, o której mowa w art. 36 ust. 1 u.p.z.p., to nie zachodzi potrzeba ustosunkowania się do zarzutów apelacji odnoszących się do opinii biegłego w zakresie odnoszącym się do ustalenia wysokości szkody.

Nie zachodzi natomiast zarzucane w środku odwoławczym naruszenie przez przez Sąd Okręgowy art. 36 ust.1 a u.p.z.p. przez jego niezastosowanie.

Przepis ten stanowi, że:

1a. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli treść planu miejscowego powodująca skutek, o którym mowa w ust. 1, nie stanowi samodzielnego ustalenia przez gminę społeczno-gospodarczego przeznaczenia terenu oraz sposobu korzystania z niego, ale wynika z:

1) uwarunkowań hydrologicznych, geologicznych, geomorfologicznych lub przyrodniczych dotyczących występowania powodzi i związanych z tym ograniczeń, określonych na podstawie przepisów odrębnych;

2) decyzji dotyczących lokalizacji lub realizacji inwestycji celu publicznego, wydanych przez inne niż organy gminy, organy administracji publicznej lub Państwowe Gospodarstwo (...);

3) zakazów lub ograniczeń zabudowy i zagospodarowania terenu, określonych w przepisach ustaw lub aktów, w tym aktów prawa miejscowego, wydanych na ich podstawie.

Niewątpliwie uchwalenie przez pozwanego nowego mpzp wynikało właśnie z uwarunkowań hydrologicznych dotyczących występowania powodzi i związanych z tym ograniczeń, wszak działka powoda została w tym planie oznaczona jako obszar częściowo zagrożony powodzią( por. też powołane wyżej pismo Państwowego Gospodarstwa (...) Regionalnego (...)w P. z dnia 25 marca 2019r.).

Zrozumiałe jest przy tym, że gminy nie powinny ponosić odpowiedzialności za zmiany planistyczne, które są wynikiem uwzględnienia niezależnych od tych jednostek uwarunkowań, w tym tak istotnych społecznie i gospodarczo jak konieczność podejmowania działań mających na celu ochronę przed powodzią i jej negatywnymi skutkami.

Jednak przepis ten wszedł w życie 1.01.2018r., czyli już po wniesieniu powództwa w niniejszej sprawie i nie ma znaczenia fakt, że po tej dacie powództwo zostało rozszerzone. Wskazany przepis nie znajduje zatem zastosowania w sprawie.

Okoliczność, że pozwany dokonał zmiany planu z uwagi na wskazane wyżej uwarunkowania mogłoby natomiast stanowić podstawę do ewentualnego zastosowania art. 5 kc.

W niniejszej sprawie potrzeba taka jednak nie zachodzi z uwagi na to, że roszczenie powoda było nieuzasadnione z innych wskazanych wyżej przyczyn.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo oraz obciążył powoda kosztami postępowania( art. 98 kpc, art. 113 ustawy z 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Pozwany wygrał ostatecznie w niniejszej sprawie w całości i poniósł koszty w wysokości 3.617 zł + 3099,20zł (koszty opinii biegłego sfinansowane z zaliczki pozwanego)łącznie 6.716,20 zł i zgodnie z art. 98 kpc winien zwrócić te koszty pozwanemu(pkt 1.b.i wyroku).

Na rzecz Skarbu Państwa na zasadzie art. 113 ustawy z 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. należało ściągnąć od powoda kwotę 5784,13 zł ( wynagrodzenie biegłego J. M. sfinansowane ze środków Skarbu Państwa k.363-367, 369)+ 6.600 złotych z tytułu opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa razem 12.384,13 zł (pkt 1.b.ii wyroku).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W skład kwoty 10.700zł wchodzą koszty zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 4.050 zł oraz uiszczona przez niego opłata od apelacji w kwocie 6.650zł.

Mikołaj Tomaszewski Małgorzata Kaźmierczak Elżbieta Fijałkowska