Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 10 czerwca 2022 roku, sygn. akt III Ca 1150/21

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2021 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I C 6/20, Sąd Rejonowy w Brzezinach I Wydział Cywilny oddalił powództwo (...) S.A. V. (...) w W. przeciwko R. K..

Powyższe rozstrzygnięcie zostało w zaskarżone przez powoda w całości. Strona powodowa zarzuciła mu naruszenie:

I.  przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:

1.  art 32 ust. 4 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez jego błędne niezastosowanie w momencie, gdy Sąd przyjmując twierdzenia pozwanego o sprzedaży pojazdu powinien zastosować treść powyższego artykułu, tj. posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł prawo własności tego pojazdu, ponosi solidarną odpowiedzialność z posiadaczem pojazdu, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, za zapłatę składki należnej zakładowi ubezpieczeń za okres od dnia przeniesienia prawa własności do dnia powiadomienia przez niego zakładu ubezpieczeń o okolicznościach, o których mowa w ust.1;

2.  art. 28 ust. 1 w zw. z art. 28 ust 1a i ust. 1b ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: ustawa), poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie uznając, że zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na kolejne 12 miesięcy uzależnione jest od spełnienia przez ubezpieczyciela obowiązków ustawowych, polegających na: potwierdzeniu zawarcia umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od jej zawarcia, wysłaniu ubezpieczonemu w terminie 14 dni przed upływem 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia, podczas gdy zawarcie umowy ubezpieczenia w trybie art. 28 ust. 1 ww. ustawy następuje z mocy prawa;

3.  naruszenie art. 33 pkt. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: ustawa), poprzez jego błędne zastosowanie, podczas gdy w przedmiotowej nie miał on zastosowania, albowiem zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy, zawarcie umowy ubezpieczenia następuje z mocy prawa;

4.  naruszenie art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: ustawa), poprzez jego niezastosowanie podczas, gdy z zebranego w sprawie materiału wynika, ze pozwany nie złożył i nie udowodnił złożenia zaświadczenia o demontażu pojazdu lub decyzji o wycofaniu pojazdu z ruchu (art. 78a ustawy z dnia 20.06.1997 r. Prawo o ruchu drogowym);

II.  przepisu prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego skutkujący błędem w ustaleniach fatycznych, przejawiające się w uznaniu, że pozwany sprzedał ubezpieczony pojazd podczas, gdy do akt sprawy nie zostały przedłożone żadne dowody potwierdzające sprzedaż pojazdu;

2.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegającego na jego błędnym zastosowaniu sprowadzającym się do dowolnej oraz wybiórczej oceny zgromadzonego materiału dowodowego poprzez zupełne pominięcie przy wydaniu wyroku dowodów oraz twierdzeń zgłoszonych przez Powoda w pismach procesowych.

W świetle powyższego, powód wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 844,28 wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu, tj. 08.08.2019 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego, według norm przepisanych oraz kwoty 17 zł tytułem poniesionej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa;

2.  zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych;

3.  rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Pozwany nie ustosunkował się do treści apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda była zasadna, w konsekwencji czego wyrok winien był ulec zmianie.

W pierwszej kolejności odniesienia się wymagają zarzuty naruszenia prawa procesowego.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. statuującego zasadę swobodnej oceny dowodów należało uznać za uzasadniony. Wedle treści wskazanego unormowania, Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Jednak ta ocena sędziowska nie może mieć charakteru dowolnego, co gwarantują pewne rozwiązania proceduralne. Przepis art. 233 § 1, przy uwzględnieniu treści art. 327 ¹ § 1 KPC, nakłada na sąd orzekający obowiązki: po pierwsze – wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie – uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie – skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte – wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej (wyższej instancji i skarżącemu) na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte – przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności (zob. wyr. SN z 29.9.2000 r., V CKN 94/00, L.). Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i, ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Ustalenia faktyczne dokonane na podstawie tak ocenionych dowodów nie mogą wykazywać błędów faktycznych, tzn. nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak i logicznych (błędności rozumowania i wnioskowania) (wyr. SA w Szczecinie z 20.11.2007 r., III AUa 598/07, niepubl.).

Przepis art. 233 § 1 KPC przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 KPC nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (zob. post. SN z 23.1.2001 r., IV CKN 970/00, L.).

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 KPC nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (wyr. SA w Szczecinie z 19.6.2008 r., I ACa 180/08, L.). Co więcej, skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (wyr. SA w Poznaniu z 21.5.2008 r., I ACa 953/07, niepubl.).

Zwalczenie swobodnej oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na jego własnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 KPC kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy (wyr. SA w Katowicach z 10.4.2003 r., I ACa 1137/02, niepubl.).

W realiach przedmiotowej sprawy, wskazane wyżej zarzuty wymagały uwzględnienia. Rację miał skarżący podnosząc, że zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdza w sposób dostateczny faktu sprzedaży uszkodzonego pojazdu przez pozwanego. R. K. nie przedstawił na okoliczność zbycia przedmiotowego pojazdu jakiegokolwiek dowodu. W aktach postępowania przed Sądem I instancji na próżno szukać chociażby umowy sprzedaży, a zwłaszcza potwierdzenia poinformowania ubezpieczyciela o zmianie właściciela pojazdu.

Ciężar przedstawiania stosownych dowodów w sprawie spoczywa na stronach, które powinny wykazywać się aktywnością procesową. Pozwany R. K. na gruncie niniejszego sporu nie przedstawił żadnych dokumentów, które świadczyłyby o prawdziwości jego twierdzeń. W konsekwencji uznać należało – przeciwnie do Sądu I instancji, za nieudowodnione podniesione twierdzenia. Sąd II instancji przychylił się również do zarzutu skarżącego odnoszącego się do dowolnej i wybiórczej oceny zgromadzonego materiału dowodowego.

Przenosząc się na grunt przepisów prawa materialnego, Sąd II instancji zauważył nieprawidłowości skutkujące wydaniem wadliwego prawnie wyroku. Powód w pierwszej kolejności zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Owo naruszenie w jego mniemaniu polegać miało na błędnym niezastosowaniu wskazanego unormowania. Zgodnie z treścią regulacji, posiadacz pojazdu mechanicznego, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu ponosi odpowiedzialność wobec zakładu ubezpieczeń za zapłatę składki należnej za okres od dnia, w którym nastąpiło przeniesienie na niego prawa własności pojazdu. Posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł prawo własności tego pojazdu, ponosi solidarną odpowiedzialność z posiadaczem pojazdu, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, za zapłatę składki należnej zakładowi ubezpieczeń za okres od dnia przeniesienia prawa własności do dnia powiadomienia przez niego zakładu ubezpieczeń o okolicznościach, o których mowa w ust. 1.

Choć pozwany wskazywał w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, że pojazd zbył, a następnie poinformował o tym fakcie ubezpieczyciela za pośrednictwem infolinii, to zgromadzony materiał dowodowy tego nie potwierdza. Pozwany zgłaszał takie twierdzenia, jednakże na niniejsze okoliczności nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, tj. zarówno umowy jak i ewentualnego zawiadomienia ubezpieczyciela, czy też potwierdzenia, że ubezpieczyciel otrzymał informację. Zaniechanie udowodnienia odpowiednich faktów wskazuje na bierność procesową po stronie pozwanego, z której konsekwencjami ten winien był się liczyć. Skoro bowiem powód dochodził zapłaty składki ubezpieczeniowej, to pozwany chcąc się skutecznie bronić przed tym, zobligowany był do wykazania, odmienności stanu faktycznego czego nie uczynił. W realiach niniejszego stanu faktycznego, pozwany winien był wykazać, że wypowiedział umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Jednocześnie pozwany podnosił, że uszkodzony pojazd został przez niego zbyty. Niezależnie od przytoczonej wyżej regulacji sam fakt sprzedaży pojazdu, nie zwalniał pozwanego od obowiązku ponoszenia kosztów z tytułu składki ubezpieczeniowej. Jak wynika bowiem z art. 32 ustawy, zbywca pojazdu mechanicznego od momentu sprzedaży do momentu powiadomienia ubezpieczyciela o tym fakcie, ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę składki, z nowym posiadaczem pojazdu. Pozwany mimo to nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dokumentów. Z tego też powodu, uznać należało zatem, że Sąd Rejonowy nie miał racji oddalając powództwo.

Kolejno przytoczenia wymaga art. 28 ust. 1-1b ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Wedle ust. 1 jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2. W razie zawarcia umowy, o której mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń jest obowiązany potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia. Nie później niż 14 dni przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, zakład ubezpieczeń jest obowiązany do wysłania ubezpieczającemu informacji o ubezpieczeniu na kolejny okres ubezpieczenia. Sąd II instancji podziela stanowisko skarżącego. Wskazane unormowanie statuuje jedynie obowiązek informacyjny spoczywający na ubezpieczycielu odpowiedzialności cywilnej. Ustawodawca w treści art. 28 w/w ustawy, nie wskazuje jednak jakichkolwiek sankcji w razie zaniechania tego obowiązku. Zważyć trzeba, że w umowie zawartej między stronami zawarto informację o klauzuli prolongacyjnej. Choć powód naruszył obowiązek informacyjny to fakt ten, nie przesądzał o nieskuteczności zawarcia kolejnej umowy. Rację ma powód stający na stanowisku, iż zawarcie umowy następuje z mocy prawa.

W kontekście naruszenia art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych podkreślenia wymaga, że choć ustawodawca zastosował określenie „rozwiązania umowy” to przepis ten interpretować należy raczej jako katalog przesłanek prowadzących do wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia. Względem wskazanego unormowania piętrzą się spory interpretacyjne, szczególnie w świetle art. 28 w/w ustawy. Pierwszy z poglądów opowiada się za stanowiskiem, iż nie dochodzi do wygaśnięcia umowy ubezpieczenia, lecz do jej przedłużenia. Takie stanowisko przeczyłoby jednak niniejszemu rozwiązaniu legislacyjnemu. W ocenie Sądu II instancji prawidłowym jest pogląd, jakoby chodziło o zupełnie nową umowę ubezpieczenia. Uzasadnionym jawi się więc przypuszczenie, że w realiach przedmiotowej sprawy nie ma zastosowania powyższa regulacja. Choć wygasa jeden stosunek obligacyjny, to dochodzi do nawiązania kolejnego, innego aniżeli ten pierwotny. Ostatecznie na uwzględnienie zasługiwał nadto zarzut naruszenia art. 33 ust. 2 w/w ustawy. Należy bowiem zauważyć, że pozwany nie udokumentował okoliczności, że faktycznie dokonał wyrejestrowania pojazdu mechanicznego, bądź że utracił go trwale i dlatego też mimo niemożności korzystania z niego, winien był ponosić koszty jego utrzymania zwłaszcza, koszty składki ubezpieczeniowej.

Wobec powyższego, apelacja podlegała uwzględnieniu, co skutkowało zmianą wyroku na podstawie art. 386§1 k.p.c. .

Wskutek zmiany wyroku Sądu I instancji, Sąd Okręgowy orzekł o kosztach postępowania przed Sądem I instancji na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty złożyła się opłata od pozwu w kwocie 30 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda w osobie radcy prawnego, ustalone w oparciu o § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 październik 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265) oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c. Na koszty złożyła się opłata od apelacji w kwocie 100 zł , wynagrodzenie pełnomocnika powoda w osobie radcy prawnego w kwocie 135 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 październik 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).