Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: sekr. sądowy Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 listopada 2022 r. w Warszawie

sprawy z powództwa G. Ż.

przeciwko pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda G. Ż. na rzecz pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. łącznie kwotę 10.817,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 10.800,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Monika Rosłan-Karasińska

UZASADNIENIE

G. Ż. w dniu 15 marca 2021 r. złożył pozew o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. zwanej dalej też ,,spółką” na swoją rzecz kwoty 432.960 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 września 2018 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Początkowo powód zatrudniony na stanowisku dyrektora generalnego uprawniony był do otrzymania rocznej premii w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę w każdym roku obrotowym począwszy od roku obrotowego kończącego się 31 grudnia 2012 r. zgodnie z pierwotnym brzmieniem umowy o pracę z dnia 22 czerwca 2012 r. Premia wypłacana była przez spółkę w terminie 14 dni od dnia przyjęcia uchwały Walnego Zgromadzenia spółki zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy. Na mocy aneksu do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2014 r. powód został pozbawiony corocznej premii, co zostało zrekompensowane wprowadzeniem u pozwanej Programu Motywacyjnego w Formie Instrumentu Pochodnego zwanego dalej ,,Programem”. Zapis został następnie zmodyfikowany w aneksie do umowy o pracę z dnia 30 czerwca 2015 r., w którym wskazano, że wysokość premii należy odnieść do zysku Grupy (...). Powód wskazał, że był uprawniony na mocy wprowadzonego w spółce Programu, jako prezes zarządu spółki, do przydzielenia jednostek instrumentów pochodnych o wartości wyliczonej w oparciu o wzór określony w Regulaminie Programu Motywacyjnego zwanym dalej ,,Regulaminem”. W jego ocenie najważniejszym czynnikiem branym pod uwagę przy kalkulacji wartości przyznanych jednostek instrumentu pochodnego był stosunek sumy zysku netto przypisanego do akcjonariuszy jednostki dominującej Grupy (...) do ustalonego na dany rok obliczeniowy celu dotyczącego wartości tego zysku. Powód zaakcentował, że jeżeli w danym roku jednostka dominująca pozwanej osiągnęłaby zysk netto niższy niż 30% określonego celu, to osoby uprawnione do udziału w Programie nie otrzymałyby wypłaty z tytułu rozliczenia jednostek instrumentu pochodnego. Powód uznał, że przydzielenie jednostek instrumentu pochodnego nie było dyskrecjonalnym uprawnieniem Rady Nadzorczej, lecz jej obowiązkiem w przypadku spełnienia określonych w Regulaminie przesłanek na mocy jego § 3 ust. 1. W praktyce w latach 2014-2017 powód wspólnie
z pozostałymi członkami zarządu otrzymywał jednostki instrumentu pochodnego i nigdy nie był kwestionowany obowiązek wydania na ich rzecz przez Radę Nadzorczą. G. Ż. podniósł, że Uchwałą nr 2 z dnia 20 września 2018 r. Rada Nadzorcza pozwanej postanowiła zakończyć z dniem 20 września 2018 r. Program i postanowiła podjąć działania ,,w kierunku przygotowania nowych zasad premiowania zarządu spółki nie później niż 30 listopada 2018 r.”, co jednak nie nastąpiło do końca okresu zatrudnienia G. Ż.. Powód wskazał, że przysługuje mu odszkodowanie z tytułu obniżenia wynagrodzenia za pracę na mocy § 5.5 umowy o pracę w wysokości 24-krotności wynagrodzenia zasadniczego, ponieważ nie otrzymał jednostek instrumentu pochodnego za 2018 r. Jego zdaniem zgodnym zamiarem stron było przyznanie mu szkody polegającej na nieotrzymaniu jednostek instrumentu pochodnego. Przy ustaleniu kwoty odszkodowania wziął pod uwagę, że był prezesem zarządu spółki nieprzerwanie od 2004 r. i doprowadził do jej dynamicznego rozwoju, wprowadzenia na giełdę i osiągania corocznych wysokich przychodów ze sprzedaży oraz zysków netto ( pozew z dnia 15 marca 2021 r., k. 3-6 a. s.).

Pozwana w odpowiedzi na pozew z dnia 10 maja 2021 r. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Spółka wskazała, że powództwo podlega oddaleniu z natury prawnej oraz faktycznej. Postanowienia umowne stanowiące podstawę dochodzonego przez powoda roszczenia były nieważne, ponieważ naruszały przepisy Kodeksu spółek handlowych,
a w szczególności zostały dodane do łączącej strony umowy o pracę wymaganych przez k.s.h. uchwał Walnego Zgromadzenia. Nadto klauzule umowne stanowiące podstawę roszczeń są nieważne, ponieważ zostały przyjęte w warunkach braku równowagi kontraktowej stron i są sprzeczne z samą ideą premii i Programu, a nadto przewidują odszkodowanie w nierynkowej
i rażąco wygórowanej wysokości. Przy tym powód twierdził, że przyczyna odszkodowania nastąpiła za jego zgodą na zawarcie aneksów do umowy o pracę. W ocenie pozwanej sposób skonstruowania roszczenia po myśli powoda świadczy o tym, że dochodzone odszkodowanie jest de facto karą umowną za niewykonanie zobowiązania o charakterze pieniężnym, a tym samym podstawy jego dochodzenia są sprzeczne z przepisami dotyczącymi kar umownych. Jej zdaniem powód wadliwie interpretuje sporne klauzule zawarte w umowie o pracę i jej aneksów, albowiem odszkodowanie za obniżenie wynagrodzenia należnego z umowy o pracę nie może być należne, jeżeli następuje nie tylko za zgodą, ale wręcz na wniosek pracownika. Pozwana podniosła, że już samo dochodzenie przez powoda roszczenia we wskazanej wysokości w sytuacji, gdy już po ustaniu jego zatrudnienia okazało się, że pod jego zarządem spółka podjęła szereg niekorzystnych biznesowo decyzji, stanowi nadużycie prawa. Niezależnie od powyższego, pozwana uznała, że dochodzona przez powoda wierzytelność jest przedawniona ( odpowiedź na pozew z dnia 10 maja 2021 r., k. 157-172 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) S.A. z siedzibą w W. działająca wcześniej jako (...) S.A. i (...) S.A. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 31 lipca 2006 r. Kapitał zakładowy spółki od 24 listopada 2010 r. wynosi 3.800.000 złotych. Prezesem zarządu spółki w okresie od 31 lipca 2006 r. do 4 kwietnia 2019 r. był G. Ż.. Obecnie od 8 maja 2020 r. funkcję prezesa zarządu sprawuje M. T.. Przedmiotem przeważającej działalności spółki jest świadczenie usług w zakresie wynajmu oraz dzierżawy maszyn i urządzeń budowlanych ( wydruk z Krajowego Rejestru Sądowego, k. 10-25 a. s.).

(...) Sp. z o.o. w dniu 1 lipca 2006 r. zawarła z powodem umowę
o zarządzenie na stanowisku prezesa zarządu – dyrektora generalnego z wynagrodzeniem
w wysokości 6.100 złotych brutto miesięcznie ( umowa o zarządzanie z dnia 1 lipca 2006 r.,
k. 1 a. o. część ,,B” w kopercie na k. 174 a. s.).

Pozwana Uchwałą nr 3 z dnia 22 czerwca 2012 r. powołała G. Ż. na prezesa zarządu na kolejny okres kadencji począwszy od dnia 22 czerwca 2012 r. i przyznała mu miesięczny dodatek funkcyjny w kwocie 15.000 złotych z tytułu sprawowania funkcji prezesa zarządu ( Uchwała nr 3 Rady Nadzorczej spółki z dnia 22 czerwca 2012 r., k. 243 a. s.).

Początkowo w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy na mocy podpisanej umowy pracownikowi spółki przysługiwało odszkodowanie w kwocie brutto równej 48-krotności, a następnie 36-krotności wynagrodzenia zasadniczego ( zeznania świadka K. O. oraz powoda, k. 742-744 i 783-787
a. s.).

Wynagrodzenie powoda na przestrzeni lat zwiększało się kilkukrotnie. (...) S.A.
z siedzibą w W. w dniu 22 czerwca 2012 r. zawarła z powodem umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy od 22 czerwca 2012 r. na stanowisku dyrektora generalnego z wynagrodzeniem w wysokości 16.400 złotych brutto miesięcznie (§ 1 ust. 1.1., § 2 ust. 2.1., § 3 ust. 3.1. i § 5 ust. 5.1.). Na wynagrodzenie powoda składało się w całości wynagrodzenie zasadnicze i premia roczna (§ 5 ust. 5.4). W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy na mocy podpisanej umowy przysługiwać mu miało odszkodowanie w kwocie brutto równej 24-krotności wynagrodzenia zasadniczego (§ 5 ust. 5.5.). Dyrektor generalny uprawniony był do otrzymywania rocznej premii w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę w każdym roku obrotowym począwszy od roku obrotowego kończącego się w dniu 31 grudnia 2012 r. Premia miała być wypłacana przez spółkę w terminie 14 dni od dnia przyjęcia uchwały Walnego Zgromadzenia spółki zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy. Premia obliczona w powyższy sposób miała być należna jedynie za rok obrotowy, w którym dyrektor generalny pozostaje pracownikiem spółki w dniu 31 grudnia. W przypadku, gdyby umowa o pracę pomiędzy spółką a dyrektorem generalnym została rozwiązana przez jedną ze stron z jakichkolwiek przyczyn (za wyjątkiem rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych przez dyrektora generalnego) w trakcie roku obrotowego, premia roczna miała być należna w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę narastająco w danym roku obrotowym wykazanego w ostatnim raporcie finansowym spółki opublikowanym przed dniem rozwiązania umowy o pracę z Dyrektorem generalnym (§ 5 ust. 5.6.) ( umowa o pracę z dnia 22 czerwca 2012 r., k. 26-29 a. s. i k. 24 a. o. część (...) w kopercie na karcie 175 a. s.).

Spółka posiadała ustanowioną Radę Nadzorczą. W jej skład wchodziły osoby reprezentujące interesy konkretnych akcjonariuszy lub grupy akcjonariuszy. Początkowo najważniejszym akcjonariuszem spółki był T. K.. W kolejnych latach w skład Rady Nadzorczej spółki wchodziły w głównej mierze podmioty zależne oraz towarzystwa funduszy inwestycyjnych i otwarte towarzystwa emerytalne ( zeznania świadka K. O., k. 742-744 a. s.).

W składzie Rady Nadzorczej przez okres 10 lat zasiadał również P. K. oraz sam powód ( zeznania świadka P. K., k. 779-783 a. s.).

Rada Nadzorcza spółki Uchwałą nr 3 z dnia 13 lutego 2014 r. upoważniła Przewodniczącą Rady Nadzorczej do jej reprezentowania i podpisania z Dyrektorem Generalnym aneksu do umowy o pracę ( Uchwała nr 3 Rady Nadzorczej spółki z dnia 13 lutego 2014 r., k. 647 a. s.).

Pozwana Uchwałą nr 6 z dnia 7 maja 2015 r. powołała G. Ż. na prezesa zarządu spółki na kolejny okres kadencji począwszy od dnia 7 maja 2015 r. i przyznała mu miesięczny dodatek funkcyjny w kwocie 16.500 złotych z tytułu sprawowania tej funkcji ( Uchwała nr 6 Rady Nadzorczej spółki z dnia 7 maja 2015 r., k. 249 a. s.).

Uchwałą (...) Rady Nadzorczej z dnia 13 lutego 2014 r. spółka wprowadziła Regulamin określający zasady przypisywania i realizacji jednostek instrumentu pochodnego dla osób zajmujących kluczowe stanowiska w spółce. Następnie wprowadzono Uchwałę (...) Rady Nadzorczej spółki z dnia 24 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia zmian w Regulaminie oraz ustalenia tekstu jednolitego. Celem Programu było zabezpieczenie wzrostu wartości spółki i Grupy (...) poprzez powiązanie wypłaty z tytułu realizacji jednostki instrumentu pochodnego dokonywanej na rzecz osób uprawnionych z wartością instrumentu pochodnego opartego o wskaźniki ekonomiczne Grupy (...) (§ 1 ust. 1 Regulaminu). Jednostki instrumentu pochodnego przyznawane były osobom uprawnionym przez Radę Nadzorczą spółki. Fakt przyznania jednostek instrumentu pochodnego był każdorazowo potwierdzany certyfikatem imiennym wystawionym przez spółkę (§ 3 ust. 1 Regulaminu). Wartość wypłaty wynikająca z rozliczenia jednostek instrumentu pochodnego była uzależniona od stopnia realizacji celów ustalonych na rok obliczeniowy dla – początkowo spółki, a od 24 czerwca 2015 r. – Grupy (...) w zakresie zysku netto przypisanego do akcjonariuszy jednostki dominującej obliczonego zgodnie z obowiązującymi w Grupie (...) standardami sprawozdawczości finansowej (§ 4 ust. 1 Regulaminu i § 1 ust. 1 pkt I Uchwały z dnia 24 czerwca 2015 r.). Sposób wyliczenia wartości jednostki instrumentu pochodnego przedstawiał § 5 Regulaminu zmodyfikowanego następnie w § 1 ust. 1 pkt II Uchwały z dnia 24 czerwca 2015 r. (§ 5 Regulaminu i § 1 ust. 1 pkt II Uchwały z dnia 24 czerwca 2015 r.). Ponadto wszystkie zdarzenia wyjątkowe, które wpływały na wartość jednostki instrumentu pochodnego, niezwiązane z podstawową działalnością Grupy (...) (np. zawarcie istotnej jednorazowej transakcji w ciągu roku, wycena dla celów księgowych) każdorazowo podlegały ocenie Rady Nadzorczej w zakresie ich wpływu na wartość jednostki instrumentu pochodnego. Rada Nadzorcza uprawniona była do wyłączenia ekonomicznego wpływu zdarzenia wyjątkowego z podstawy obliczeń dla potrzeb określenia stopnia realizacji ustalonego na dany rok obliczeniowy celu (§ 7 Regulaminu i § 1 ust. 1 pkt III Uchwały) ( Regulamin Programu Motywacyjnego w (...) S.A. i Uchwała (...) Rady Nadzorczej spółki z dnia 24 czerwca
2015 r., k. 33-36 a. s., zeznania świadków K. O. i P. K. oraz powoda, k. 742-744 i 779-787 a. s.).

Program zastąpił poprzedni system premiowy panujący w spółce ( zeznania świadków K. O. i P. K., k. 742-744 i 779-783 a. s.).

Pozytywną opinię w zakresie zgodności z prawem dokonanych zmian przez spółkę wyraził (...) ( prezentacja (...), zeznania świadka K. O. oraz powoda, dokumenty w załączniku nr 3 w kopercie na karcie 176 a. s. oraz k. 742-744
i 783-787 a. s.).

Spółka korzystała z przepisów umożliwiających wypłatę premii rocznych członkom zarządu w postaci jednostek instrumentu pochodnego, ponieważ wypłacone wynagrodzenie nie podlegało rozliczeniu składkowemu z organem rentowym ( zeznania świadka K. O. oraz powoda, k. 742-744 i 783-787 a. s.).

Inny członek zarządu K. O. również miał prawo do odszkodowania, lecz
w wysokości brutto równej 48-krotności wynagrodzenia z tytułu pełnienia tej funkcji. W czerwcu 2012 r. doszło zaś do modyfikacji postanowienia umownego i doszło do zmniejszenia wysokości odszkodowania do 18-krotności wynagrodzenia zasadniczego ( zeznania świadka K. O., k. 742-744 a. s.).

Każdy z członków zarządu spółki indywidualnie negocjował warunki, w ramach których był zatrudniany na mocy stosownych umów o pracę ( zeznania świadka K. O., k. 742-744 a. s.).

Strony w dniu 13 lutego 2014 r. zawarły aneks do umowy o pracę z dnia 22 czerwca 2012 r., w której to dwa przepisy uległy zmianie i uzyskały nowe brzmienie. Zgodnie z § 5 ust. 5.4. wynagrodzenie pracownika składało się w całości z wynagrodzenia zasadniczego (§ 1a)). Dodatkowo na podstawie § 5 ust. 5.6 w przypadku, jeśli umowa o pracę pomiędzy spółką
a pracownikiem została rozwiązana przez jedną ze stron z jakichkolwiek przyczyn (za wyjątkiem rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych przez pracownika) przed dniem 31 grudnia każdego roku obrotowego, pracownik uprawniony był do otrzymania premii
w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę narastająco w roku obrotowym, w którym rozwiązano umowę, wykazanego w ostatnim raporcie finansowym opublikowanym przed dniem rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem (§ 1b)). Jednocześnie strony umowy oświadczyły, że wprowadzone zmiany nie stanowią wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy i nie uzasadnia to roszczeń powoda o odszkodowanie, o którym mowa
w § 5 ust. 5.5. umowy, za wyjątkiem sytuacji, gdy pracownik nie otrzyma jednostek instrumentu pochodnego przyznawanych na podstawie odrębnego Regulaminu lub potencjalna maksymalna przyszła wartość przyznanych jednostek instrumentu pochodnego na dzień ich nadania stanowiłaby mniej niż równowartość 5% zysku netto spółki za dany rok obrotowy (§ 2) ( aneks do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2014 r., k. 30 a. s. i k. 27 a. o. część ,,B” w kopercie na karcie 175 a. s., zeznania świadków K. O. i P. K. oraz powoda, k. 742-744 i 779-787 a. s.).

Kolejnym aneksem do umowy o pracę z dnia 8 maja 2015 r. ustaliły, że wysokość wynagrodzenia powoda od 7 maja 2015 r. wynosi 18.040 złotych brutto miesięcznie ( aneks do umowy o pracę z dnia 8 maja 2015 r., k. 31 a. s. i k. 30 a. o. część ,,B” w kopercie na karcie 176 a. s.).

Strony w dniu 30 czerwca 2015 r. zmodyfikowały również § 5 ust. 5.6. umowy o pracę określając wysokość premii do zysku Grupy (...), a nie przez spółkę (§ 1). Jednocześnie strony przyjęły tożsamy zapis, jak w § 2 aneksu do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2014 r. (§ 2). Pozostałe warunki umowy o pracę nie uległy zmianie (§ 3) ( aneks do umowy o pracę z dnia 30 czerwca 2015 r., k. 32 a. s. i k. 31 a. o. część ,,B” w kopercie na karcie 176 a. s.).

Postanowienia umowy o pracę zawarte pomiędzy spółką a powodem znacząco odbiegały od standardów rynkowych w zakresie ustalonej krotności premii. Świadczenia obejmujące odprawy przyznawane przez spółki o podobnym profilu działalności ustalane były na poziomie 3-6-krotności miesięcznego wynagrodzenia w sytuacji zakończenia współpracy z członkiem zarządu ( sprawozdania z działalności i raporty, załącznik nr 12 w kopercie na karcie 176 a. s.).

Powód w latach 2014-2017 otrzymywał jednostki instrumentu pochodnego wspólnie
z pozostałymi członkami zarządu spółki. Za 2018 r. nie zostały przyznane jednostki instrumentu pochodnego członkom zarządu ( Uchwała nr 2 Rady Nadzorczej spółki z dnia 24 czerwca 2015 r., k. 37-38 a. s., zeznania świadków K. O. i P. K. oraz powoda, k. 742-744 i 779-787 a. s.).

Rada Nadzorcza spółki w dniu 29 czerwca 2018 r. podjęła Uchwałę nr 8 w sprawie dodatkowych warunków związanych ze sprawowaniem funkcji zarządczych. W jej treści postanowiła, że w przypadku odwołania powoda z zarządu spółki przed upływem kadencji, na którą został powołany lub obniżenia wysokości jego wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji prezesa zarządu przysługiwać mu będzie odszkodowanie w kwocie brutto równej 24-krotności wynagrodzenia z tytułu pełnienia w/w funkcji ( Uchwała nr 8 Rady Nadzorczej spółki z dnia 29 czerwca 2018 r., k. 222 a. s.).

Tego samego dnia Rada Nadzorcza spółki postanowiła, że z dniem 29 czerwca 2018 r. powodowi przysługiwać będzie miesięczny dodatek funkcyjny w kwocie 16.500 złotych z tytułu sprawowania funkcji prezesa zarządu ( Uchwała nr 5 Rady Nadzorczej spółki z dnia 29 czerwca 2018 r., k. 224 a. s.).

Rada Nadzorcza spółki w dniu 20 września 2018 r. podjęła Uchwałę nr 2 w sprawie zakończenia Programu. Spółka postanowiła zakończyć z dniem 20 września 2018 r. funkcjonowanie Programu przyjętego Uchwałą z dnia 13 lutego 2014 r. zmienionego Uchwałą z dnia 24 czerwca 2015 r. w związku ze zrealizowaniem stawianego przed nim celu (§ 1). Zważywszy na zapisy w § 1 niniejszej Uchwały Rada Nadzorcza postanowiła podjąć działania w kierunku przygotowania nowych zasad premiowania zarządu spółki nie później niż do dnia 30 listopada 2018 r. ( Uchwała nr 2 Rady Nadzorczej spółki z dnia 20 września 2018 r., k. 39
a. s., zeznania świadków K. O. i P. K. oraz powoda, k. 742-744 i 779-787 a. s.).

Głównym powodem zakończenia działania Programu była zbyt wygórowana wysokość premii oferowanej członkom zarządu spółki ( zeznania świadka P. K., k. 779-783 a. s.).

Zakończenie Programu nie było konsultowane z członkami zarządu spółki ( zeznania powoda, k. 783-787 a. s.).

Spółka osiągnęła przychody w kwotach: 98.475.000 złotych w 2016 r., 118.231.000 złotych w 2017 r. oraz 112.375.000 złotych w 2018 r. oraz zysk netto w kwotach: 8.265.000 złotych w 2016 r., 7.280.000 złotych w 2017 r. oraz 4.790.000 złotych w 2018 r. ( sprawozdania finansowe spółki za lata 2016-2018, k. 40-147 a. s.).

Powód w dniu 1 marca 2019 r. wezwał spółkę do zapłaty kwoty 432.960 złotych z tytułu obniżenia wynagrodzenia ( pismo z dnia 1 marca 2019 r., k. 148-150 a. s.).

Uchwałą nr 3 Rada Nadzorcza spółki w dniu 5 marca 2019 r. odwołała powoda z funkcji prezesa zarządu spółki ( Uchwała nr 3 Rady Nadzorczej spółki z dnia 5 marca 2019 r., k. 2 a. o. część ,,C” w kopercie na karcie 176 a. s.).

Powód zatrudniony był w spółce w okresie od 1 lipca 2006 r. do 5 marca 2019 r. ( świadectwo pracy z dnia 8 marca 2019 r., k. 1 a. o. część ,,C” w kopercie na karcie 176 a. s.).

G. Ż. w dniu 9 kwietnia 2019 r. złożył pozew przeciwko pozwanej o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia w wysokości 432.960 złotych. Po rozpoznaniu powództwa Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 26 maja 2020 r. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 54.120 złotych tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 6 maja 2019 r. do dnia zapłaty na podstawie art. 56 § 1 k.p. ( pozew z dnia 9 kwietnia 2019 r., wyrok z dnia 26 maja 2020 r. i uzasadnienie wyroku, załącznik nr 7 w kopercie na karcie 176 a. s., k. 208-220 a. s.).

Powód w dniu 7 marca 2019 r. wezwał pozwaną do zapłaty na jego rzecz kwoty
w wysokości 396.000 złotych tytułem odszkodowania w kwocie brutto równej 24-krotności wynagrodzenia z tytułu funkcji prezesa zarządu w związku z jego odwołaniem ( pismo z dnia 7 marca 2019 r., k. 226 a. s.).

Spółka w dniu 10 kwietnia 2019 r. wypłaciła powodowi za pośrednictwem przelewu na rachunek bankowy kwotę w wysokości 326.673,14 złotych tytułem rozliczenia umowy ( potwierdzenie transakcji, załącznik nr 11 w kopercie na karcie 176 a. s.).

Sąd ustalił fakty na podstawie powołanych powyżej dokumentów znajdujących się
w aktach sprawy i aktach osobowych G. Ż., zeznań świadków K. O. i P. K. oraz powoda. Zarówno wskazana dokumentacja, jak i powołana treść zeznań wzajemnie uzupełniają się ze sobą i tworzą w tym zakresie spójny i zbieżny stan faktyczny. Sąd uznał, że najistotniejsze w kontekście odebranych zeznań świadków było potwierdzenie, iż premia należna członkom zarządu zgodna z postanowieniami Regulaminu została wprowadzona Uchwałą Rady Nadzorczej, co też ma potwierdzenie
w rzeczowym materiale dowodowym w postaci zgromadzonej dokumentacji w toku postępowania sądowego. Zarówno świadkowie, jak i strony procesu zaznaczyły, że jednostki instrumentu pochodnego nie były przyznawane na mocy uchwał Walnego Zgromadzenia spółki.

Sąd nie ustalał stanu faktycznego na podstawie przedstawionej dokumentacji przez strony procesu, a także w oparciu o ich zeznania oraz zeznania świadków, z których wynikają okoliczności nieistotne z punktu widzenia wydanego rozstrzygnięcia. Do nich w szczególności zaliczają się m.in. raporty bieżące pozwanej za lata 2011-2018 i skonsolidowane sprawozdania finansowe Grupy (...) S.A. za 2019 r., sprawozdania biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego na dzień 31 grudnia 2019 r., listu zarządu pozwanej do akcjonariuszy czy też protokołu z Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia spółki z dnia 17 lutego 2020 r. W ocenie Sądu marginalnymi pozostają kwestie związane z wypłaceniem akcjonariuszom przez pozwaną w latach 2010-2018 znikomej dywidendy w stosunku do osiągniętego zysku czy też z niedoszacowaniem kontraktu na (...) i ewentualnej straty oraz ze zgodą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia spółki na dochodzenie od powoda roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez niego w związku ze sprawowaniem zarządu w latach 2017-2019, w tym z tytułu zawarcia i wykonania długoterminowego kontraktu na realizację budowy systemu łączności (...) dla (...) S.A. Ponadto Sąd uznał bez znaczenia dla sprawy wytoczone powództwa do Sądu przez K. O. i T. K., okoliczności związane z negocjowaniem zapisów postanowień umownych przez pozostałych członków zarządu spółki, skład Rady Nadzorczej ukształtowany na przestrzeni ostatnich lat, wpływ podpisanego kontraktu (...) na rozwój spółki, jak również prywatną interpretację/wykładnię świadków zastosowania wobec nich przepisów dotyczących wypłaty premii a wprowadzonych w Programie określonego w stosownym Regulaminie. Sąd uznał, że wszystkie powołane okoliczności, na które dane dowody miały lub zostały przeprowadzone są uboczne w stosunku do roszczenia, które to złożył powód w rozpatrywanej sprawie. Uwzględniając analogiczną argumentację Sąd nie ustalał również faktów na podstawie okoliczności wynikających z wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda, a dotyczących następujących dokumentów: sprawozdania biegłego rewidenta z badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego spółki za 2020 r., sprawozdań zarządu pozwanej za lata 2011-2018, sprawozdania Rady Nadzorczej spółki dotyczącej wynagrodzeń członków Rady Nadzorczej spółki za okresy od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. i od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. oraz sprawozdania Zarządu (...) S.A. z działalności spółki za 2018 r.

Mając na uwadze powyżej przedstawione wnioski, Sąd pominął wniosek pozwanej
o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rynku pracy, ewentualnie z opinii Instytutu (...) Sp. z o.o. czy zwrócenie się do tego podmiotu o wskazanie osoby posiadającej wiadomości specjalne dotyczące rynku pracy, wynagrodzeń i warunków zatrudnienia kadry zarządzającej w przedsiębiorstwach w branży budowlanej, a w szczególności warunków świadczeń na wypadek rozwiązania stosunku zatrudnienia lub pogorszenia jego warunków. Przeprowadzenie tego dowodu byłoby nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w sprawie i prowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Jednocześnie Sąd uznał za przydatne zeznania odebrane w trakcie przesłuchania w imieniu pozwanej p.o. prezesa zarządu spółki A. M., który w okresie zawierania aneksów do umów o pracę oraz podejmowanych Uchwał przez Radę Nadzorczą nie pracował w spółce.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo G. Ż., jako nieuzasadnione, podlegało oddaleniu.

Sąd Okręgowy zważył, że zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 432.960 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 września 2018 r. do dnia zapłaty tytułem jednostek instrumentu pochodnego oraz zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych nie było możliwe ze względu na kilka niezależnych od siebie czynników. Po pierwsze, zawarta przez powoda z pozwaną umowa o pracę z dnia 22 czerwca 2012 r. zakładała w § 5 ust. 5.6. m.in., że powód będzie uprawniony do otrzymywania rocznej premii w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę w każdym roku obrotowym począwszy od roku obrotowego kończącego się w dniu 31 grudnia 2012 r. W sytuacji występującej w rozpatrywanej sprawie, a więc w przypadku, gdy umowa o pracę pomiędzy spółką a powodem została rozwiązana przez jedną ze stron z jakichkolwiek przyczyn w trakcie roku obrotowego, premia roczna miała być należna w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę narastająco w danym roku obrotowym wykazanego w ostatnim raporcie finansowym spółki opublikowanym przed dniem rozwiązania umowy o pracę z dyrektorem generalnym. Doprecyzując umowa wskazywała również, że w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy na mocy podpisanej umowy przysługiwać mu miało odszkodowanie w kwocie brutto równej 24-krotności wynagrodzenia zasadniczego. Kolejno aneksem do umowy o pracę z dnia 13 lutego 2014 r. strony postanowiły, że godnie z § 5 ust. 5.4. wynagrodzenie pracownika składało się w całości z wynagrodzenia zasadniczego, zaś na podstawie § 5 ust. 5.6 w przypadku, jeśli umowa o pracę pomiędzy spółką a pracownikiem została rozwiązana przez jedną ze stron z jakichkolwiek przyczyn (za wyjątkiem rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych przez pracownika) przed dniem 31 grudnia każdego roku obrotowego, pracownik uprawniony był do otrzymania premii w wysokości 5% zysku netto po opodatkowaniu osiągniętego przez spółkę narastająco w roku obrotowym, w którym rozwiązano umowę, wykazanego w ostatnim raporcie finansowym opublikowanym przed dniem rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem. Jednocześnie strony umowy oświadczyły, że wprowadzone zmiany nie stanowią wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy i nie uzasadnia to roszczeń powoda
o odszkodowanie, o którym mowa w § 5 ust. 5.5. umowy, za wyjątkiem sytuacji, gdy pracownik nie otrzyma jednostek instrumentu pochodnego przyznawanych na podstawie odrębnego Regulaminu lub potencjalna maksymalna przyszła wartość przyznanych jednostek instrumentu pochodnego na dzień ich nadania stanowiłaby mniej niż równowartość 5% zysku netto spółki za dany rok obrotowy. Dodatkowo strony kolejnym aneksem do umowy o pracę w dniu 30 czerwca 2015 r. zmodyfikowały również § 5 ust. 5.6. umowy o pracę określając wysokość premii do zysku Grupy (...), a nie przez spółkę. Wszystkie wskazane postanowienia odnoszące się wprost do wypłaty jednostek instrumentów pochodnego na rzecz powoda były nieważne z mocy prawa. Do tego zaliczało się prawo powodu do udziału w zysku wprowadzone umową o pracę, a następnie aneksami do umowy o pracę z dnia 13 lutego
2014 r. oraz z dnia 30 czerwca 2015 r. Zmiana ta podyktowana była objęciem powoda Programem, na mocy którego miał zostać uprawniony do nabycia instrumentów pochodnych w wysokości uzależnionej od zysku osiągniętego przez pozwaną. Co prawda zgodnie z art. 347 § 1 k.s.h. akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Jednakże niewątpliwie doszło w rozpatrywanej sprawie w obu przypadkach do naruszenia art. 378 § 2 k.s.h, zgodnie z którego treścią na dzień zawarcia umowy o pracę walne zgromadzenie może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy zgodnie z art. 347 § 1 k.s.h. W zmienionym brzmieniu przepis ten na dzień 9 września 2016 r. wskazywał, że walne zgromadzenie może ustalać zasady wynagradzania członków zarządu, w szczególności maksymalną wysokość wynagrodzenia, przyznawania członkom zarządu prawa do świadczeń dodatkowych lub maksymalną wartość takich świadczeń, a także może upoważnić radę nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy zgodnie z art. 347 § 1 k.s.h. Ani postanowienia umowy o pracę z dnia 22 czerwca 2012 r. ani aneks do tej umowy z dnia 13 lutego 2014 r. nie zostały wprowadzone do obrotu prawnego zgodnie z rygorami wynikającymi z art. 378 § 2 k.s.h. Pomimo że teoretycznie powód miał prawo do udziału w zysku pozwanej, to nie została podjęta odpowiednia Uchwała Walnego Zgromadzenia pozwanej, która upoważniałaby Radę Nadzorczą do ustalenia, że wynagrodzenie powoda obejmuje również prawo do 5% udziału w zysku rocznym pozwanej. Wobec powyższego Sąd uznał za nieważny zapis umowny § 5 ust. 5.6, którego treść była następnie modyfikowana wprowadzonymi dwoma aneksami do pracy.

Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z art. 378 § 2 k.s.h. zasady wynagradzania członków zarządu może ustalać walne zgromadzenie. Ustalenie zasad wynagradzania przez walne zgromadzenie może obejmować w szczególności określenie maksymalnej wysokości wynagrodzenia, przyznawanie członkom zarządu prawa do świadczeń dodatkowych lub maksymalną wartość takich świadczeń, a także upoważnienie rady nadzorczej do ustalenia, że wynagrodzenie członków zarządu obejmuje również prawo do określonego udziału w zysku rocznym spółki, który jest przeznaczony do podziału między akcjonariuszy. Sformułowanie ustalenie zasad wynagradzania nie jest jednoznaczne. Zasadnym jest przyjęcie, że walne zgromadzenie w oparciu o powyższy przepis mogło zarówno ustalić bardziej ogólne zasady wynagradzania, jak i określić konkretną wysokość wynagrodzenia poszczególnych lub wszystkich członków zarządu. Z praktycznego punktu widzenia mogło to być jednak rozwiązanie niezbyt elastyczne i nazbyt kosztowne z uwagi na wymagania związane ze zwoływaniem walnych zgromadzeń. Rada nadzorcza mogła ustalić, że wynagrodzenie członków zarządu będzie obejmować określony udział w zysku spółki jedynie wówczas, kiedy uzyska w tym zakresie odpowiednie upoważnienie od walnego zgromadzenia spółki. Żaden przepis nie określał natomiast treści czy minimalnej zawartości uchwały udzielającej takiego upoważnienia radzie nadzorczej. Artykuł 378 k.s.h. nie dawał jednak podstaw do przyjmowania, że w uchwale takiej musi być wskazane, jaki może być maksymalny, minimalny czy precyzyjnie wskazany udział członków zarządu w zysku spółki. W rozpatrywanej zaś sprawie nie istniała żadna uchwała Walnego Zgromadzenia spółki ustalająca zasady wynagradzania członków zarządu.

Nato Sąd Okręgowy zważył, że treść aneksu do umowy o pracę z dnia 30 czerwca
2015 r. jest nieważna również ze względu na naruszenie art. 379 § 1 k.s.h. Jest to o tyle istotne, że aneks ten zmodyfikował ostatecznie zapisy związane z uprawnieniem powoda do możliwości przydzielenia mu jednostek instrumentów pochodnych o wartości wyliczonej
w oparciu o wzór określony w Regulaminie określając wysokość premii do zysku osiągniętego przez Grupę (...), a nie przez spółkę. Zgodnie z powołanym przepisem w umowie między spółką a członkiem zarządu, jak również w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Na umowie za spółkę podpisała się B. K., która nie występowała w imieniu Rady Nadzorczej pozwanej ani również nie została podjęta uchwała walnego zgromadzenia, na mocy której zostałaby powołana pełnomocnikiem do zawarcia tej umowy. Ponadto rozważania w kontekście naruszenia przepisów art. 378 § 2 i 379 § 1 k.s.h. należało powiązać z treścią art. 58 § 1 k.c., który stanowi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W doktrynie podnosi się najczęściej, że art. 379 § 1 k.s.h. ma charakter ius cogens, toteż naruszenie go zawsze będzie skutkować bezwzględną nieważnością czynności prawnej w oparciu o art. 58 § 1 k.c. ( A. Szumański, w: Sołtysiński, Szajkowski, Szumański, Szwaja, Komentarz KSH, t. III, 2008, s. 712; A. Kidyba, w: Włodyka, System PrHandl, t. 2B, 2007, s. 341; W. Popiołek, w: Strzępka, Komentarz KSH, 2009, s. 861; R. Szczęsny, Zarząd, s. 169). Pogląd ten przyjmowany jest w zasadzie również w orzecznictwie ( wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 17 grudnia 1996 r., II UKN 37/96, 23 stycznia 1998 r., I PKN 489/97, 11 stycznia 2002 r., III RN 169/00, 8 maja 2003 r., III RN 66/02, 23 września 2004 r., I PK 501/03). Jednocześnie zaznacza się, że w sytuacji reprezentacji spółki wbrew art. 379 § 1 k.s.h. przez zarząd nie wchodzi w grę potwierdzenie czynności, gdyż zgodnie z teorią organów działanie zarządu jest działaniem osoby prawnej i rada nadzorcza nie może potwierdzać czynności zarządu dokonanych contra legem ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 października 2016 r., I ACa 830/16), w którym zaznaczono, że stosowanie art. 379 § 1 k.s.h. powinno polegać na bardzo restryktywnym przestrzeganiu zawartych w nim wymagań. Przepis ten ma zagwarantować pewność uczciwego obrotu w tych sytuacjach, w których interes spółki jest najbardziej zagrożony. Wobec powyższego już z tych przyczyn zdaniem Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Niezależnie od powyższego Sąd zważył, że powołana umowa o pracę oraz zawierane
w stosunku do niej aneksy z dnia 13 lutego 2014 r. i 30 czerwca 2015 r. są nieważne ze względu na naruszenie art. 353 ¹ k.c., który stanowi, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Powód swym działaniem naruszył reguły lojalności i uczciwości. Jako prezes zarządu spółki zapewnił sobie prawo do odszkodowania w kwocie brutto równej 24-krotności wynagrodzenia zasadniczego
w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę lub obniżenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia pracy. Tym samym nie dochował obowiązku lojalności jako członek zarządu wobec spółki, którą zobligował do wypłaty dużej sumy odszkodowania, co stanowiło naruszenie jej interesów. Takie zachowanie bezwzględnie narusza zasady współżycia społecznego, co zdaje się mieć potwierdzenie również w orzecznictwie prezentowanym przez Sąd Najwyższy. Uniwersalny charakter obowiązku lojalności, rozumianej jako powinność postępowania uczciwego, zgodnego z dobrymi obyczajami i zasadą dobrej wiary, jest powiązany ze stosunkiem członkostwa we wszystkich spółkach handlowych, nie tylko osobowych, ale także kapitałowych. Treść i zakres tego obowiązku zależą od typu spółki, treści umowy i cech konkretnej spółki oraz całokształtu okoliczności faktycznych, w tym pierwiastków osobowych w danej spółce, także w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Obowiązek lojalności, niewysłowiony wprost w ustawie, wynika z założeń konstrukcyjnych
i konstytutywnego elementu spółki, jakim jest współdziałanie w dążeniu do realizacji wspólnego celu, proklamowane w art. 3 k.s.h. oraz z klauzul generalnych zawartych w art. 354 i 5 k.c., mających zastosowanie do stosunków spółek handlowych na podstawie art. 2 k.s.h. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2018 r., IV CSK 352/17). Ponadto w wyniku tak zawartych umów z powodem Rada Nadzorcza spółki pozbawiona była dokonania zmian w zasadach premiowania członków zarządu, w tym samego G. Ż.. Wobec tego nie miałaby prawa przyznać mu mniejszej liczby jednostek instrumentu pochodnego lub nie wypłacić ich wcale. W związku z tym powód doprowadzając do takiej konstrukcji przepisów działał jedynie w celu ochrony własnego interesu, z pogwałceniem interesów spółki. W tym kontekście Sąd nie zgodził się z twierdzeniem pozwanego, że przy ustaleniu kwoty odszkodowania należy mieć na uwadze, iż powód był prezesem zarządu spółki nieprzerwanie od 2004 r. i doprowadził do osiągania corocznych przychodów ze sprzedaży oraz zysków netto. Ta okoliczność nie mogła wpłynąć na zmianę postrzegania działań powoda, który postawił swój interes majątkowy nad ochroną interesu spółki.

Jednocześnie zdaniem Sądu czynności podejmowane przez powoda doprowadziły do naruszenia art. 8 k.p. stanowiącego, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Norma art. 8 k.p. oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu przysługuje w świetle przepisów prawa przedmiotowego. Generalnie obowiązuje domniemanie korzystania przez osobę uprawnioną
z przysługującego jej prawa w sposób legalny. Zastosowanie instytucji nadużycia prawa prowadzi zatem do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem i zasadami współżycia społecznego. Toteż posłużenie się konstrukcją nadużycia prawa jest z założenia dopuszczalne tylko wyjątkowo i musi mieć szczególne, wyraźne uzasadnienie merytoryczne i formalne, a zwłaszcza usprawiedliwienie we w miarę skonkretyzowanych regułach, głównie o konotacji etycznej, moralnej i obyczajowej. Stawiając tezę o nadużyciu przez stronę prawa
w rozumieniu art. 8 k.p. należy przy tym wyjaśniać, jakie konkretnie prawo podmiotowe, które w ocenie sądu zostało naruszone, wchodzi w rachubę, czy czynienie użytku z tego prawa polega na jego sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa (bądź i z zasadami współżycia społecznego i ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa) oraz jakie zasady współżycia społecznego (społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa) zostały pogwałcone ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2020 r., II PK 53/19). Sąd doszedł do wniosku, że G. Ż. wytaczając powództwo przeciwko spółce pogwałcił zasady współżycia społecznego. Pozwana przedstawiła dowody wynikające z raportów okresowych publikowanych przez spółki notowane na (...) S.A. Z tych dokumentów wynika, że w spółkach, których kursy akcji służą do wyznaczenia indeksu (...), wysokości premii czy też odpraw dla członków zarządu ustalane były z reguły na poziomie 3-6-krotności ich miesięcznego wynagrodzenia brutto. Zatem Sąd doszedł do wniosku, że postanowienia umowy o pracę zawarte pomiędzy spółką a powodem znacząco odbiegały od standardów rynkowych w zakresie ustalonej krotności premii. Na możliwość naruszenia zasad współżycia społecznego już nawet przy ustaleniu 6-krotności pensji wypowiada się orzecznictwo wskazując również na skutki ustalenia nadmiernie wygórowanego wynagrodzenia. Sporządzenie aneksu do umowy o pracę, mocą którego w przypadku odwołania pracownika ze stanowiska prezesa zarządu, będzie mu przysługiwało odszkodowanie w wysokości sześciokrotności jego średniego miesięcznego wynagrodzenia, uzasadnia uznanie postanowień aneksu do umowy o pracę za nieważne i sprzeczne z prawem jako przekraczające granice płacy godziwej ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 kwietnia 2003 r., III APa 5/03). Ponadto pracownik, któremu zagwarantowano w umowie o pracę nadmiernie wygórowane i nieuzasadnione świadczenie, powinien liczyć się z możliwością kwestionowania takiego postanowienia przez pracodawcę poprzez zarzut bezwzględnej nieważności tej czynności. Zarzut ten będzie skuteczny w przypadku naruszenia zasad współżycia społecznego określonych w art. 8 czy art. 13 k.p. Tak więc choć możliwe jest umowne przyznanie świadczeń nieprzewidzianych w prawie pracy lub świadczeń w wyższej wysokości, to takie postanowienia umowne podlegają weryfikacji sądu pracy, który może uznać, że są one nieważne lub miarkować wysokość świadczenia. Przy czym zasady współżycia społecznego, które powinny ograniczać zbyt wysokie zarobki kadry menedżerskiej są aktualne także w sektorze prywatnym ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2017 r., II PK 237/16).

Wpływ na naruszenie art. 8 k.p. miała również okoliczność związana z wypłaceniem przez spółkę w dniu 10 kwietnia 2019 r. na rzecz powoda za pośrednictwem przelewu na rachunek bankowy kwoty w wysokości 326.673,14 złotych. Wskazana kwota została wypłacona przez spółkę tytułem ,, (...). (...)”. Niewątpliwie zdaniem Sądu ponowne wystąpienie przez powoda o zapłatę przez spółkę kwoty w podobnej wysokości stanowi nadużycie prawa, które jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego. W tym względzie Sąd Najwyższy wskazuje, że nie jest możliwe wskazanie kazuistycznych sytuacji, gdy sąd obowiązany jest uwzględnić albo nie uwzględnić zarzut o sprzeczności żądania z art. 8 KP. Sąd Najwyższy formułuje jedynie pewne ogólne dyrektywy wykładni, wszelkie próby egzemplifikacji sytuacji możliwych na gruncie art. 8 k.p. byłyby sprzeczne
z istotą klauzul generalnych. Czym innym jest wskazanie pewnych obiektywnych wskazówek, które należy wziąć pod uwagę przy stosowaniu art. 8 k.p., czym innym natomiast wskazanie konkretnych sytuacji, gdy zastosowanie tego przepisu ma prowadzić do nieuwzględnienia żądania strony przeciwnej. Oceny skuteczności tego zarzutu przez pryzmat zasad współżycia społecznego należy dokonywać z uwzględnieniem okoliczności rozpoznawanej sprawy, a istotne z tego punktu widzenia mogą być między innymi: przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia i czas jego trwania, wpływ zachowania dłużnika na upływ przedawnienia, czy też charakter uszczerbku doznanego przez poszkodowanego ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2022 r., II PSK 292/21). W rozpatrywanej sprawie zaś spółka wypłaciła powodowi kilkaset tysięcy złotych w ramach rozliczeń związanych z rozwiązaniem z nim stosunku pracy. Wypłata tej sumy nie była związana
z żadnymi zaległościami finansowymi po stronie pozwanej, bowiem nie wykazano, aby dochodziło do jakichkolwiek zaniedbań w kontekście rozliczeń dotyczących należnych pracownikom spółki wynagrodzeń. Oznacza to, że nadmiarowa kwota, którą uzyskał powód, powinna czynić zadość jego wszelkim roszczeń z tytułu zapłaty, w tym sumy dochodzonej
w rozpatrywanej sprawie. Natomiast dążenie powoda do uzyskania od spółki kolejnych kwot wynagrodzenia, pomimo już otrzymanych po zakończeniu stosunku pracy, godzi zasadom współżycia społecznego.

Sąd zważył, że na oddalenie powództwa wpłynęła również podjęta Uchwała nr 2 przez Radę Nadzorczą spółki z dnia 20 września 2018 r. Spółka postanowiła zakończyć z dniem 20 września 2018 r. funkcjonowanie Programu przyjętego Uchwałą z dnia 13 lutego 2014 r. zmienionego Uchwałą z dnia 24 czerwca 2015 r. w związku ze zrealizowaniem stawianego przed nim celu. Jednocześnie Rada Nadzorcza postanowiła podjąć działania w kierunku przygotowania nowych zasad premiowania zarządu spółki nie później niż do dnia 30 listopada 2018 r. Natomiast powód zatrudniony był w spółce w okresie do 5 marca 2019 r. Do tej daty pozwana nie wprowadziła żadnego nowego programu, który uprawniałby członków zarządu do wypłaty na ich rzecz jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia w postaci jednostek instrumentu pochodnego. Co więcej, za 2018 r. nie zostały przyznane jednostki instrumentu pochodnego członkom zarządu, na co wskazywali jednoznacznie chociażby świadkowie zeznający w niniejszej sprawie. Skoro spółka nie zdecydowała się wypłacić żadnych kwot zarządowi za 2018 r., to powód nie mógł w tym zakresie czynić z tym związanych roszczeń. G. Ż. nie miał ku temu odpowiednich podstaw faktycznych ani prawnych. Faktem jest, że żaden z członków zarządu spółki nie otrzymał jednostek instrumentu pochodnego za 2018 r. Natomiast u pozwanej nie istniał żaden regulator prawny od 20 września 2018 r. pozwalający na wypłatę dodatkowego wynagrodzenia z tego tytułu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd oddalił powództwo w punkcie 1 wyroku na podstawie wyżej powołanych przepisów. Jednocześnie w punkcie 2 orzeczono o kosztach zastępstwa procesowego zgodnie z art. 98 k.p.c., mając na uwadze, że stroną przegrywającą spór w całości jest strona powodowa. W związku z tym Sąd II instancji zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 10.817 złotych, w tym 10.800 złotych na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. z 2015 r., poz. 1800).