Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan-Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 listopada 2022 r. w Warszawie

sprawy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (płatnika składek)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z udziałem zainteresowanej D. B.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 5 stycznia 2021 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. (płatnika składek) na rzecz organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 487/21

UZASADNIENIE

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 23 lutego 2021 r. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 5 stycznia 2021 r. nr (...) i zaskarżyła ją w części, w której organ rentowy stwierdza, że ubezpieczona jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowę o pracę u płatnika nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 1 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. oraz ustala podstawę wymiaru na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tj. w zakresie pkt 2, 4 i 5 ww. decyzji.

Płatnik składek wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w części poprzez ustalenie, że ubezpieczona jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowę o pracę u płatnika podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu od 1 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r., a w konsekwencji podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne za miesiąc styczeń wynosi 325 zł.

W uzasadnieniu płatnik składek podniósł, że ubezpieczona była zatrudniona u płatnika na podstawie umowy o pracę z dnia 2 grudnia 2019 r. na stanowisku młodszego specjalisty ds. kadr i płac. Umowa była zawarta na czas nieokreślony i dotyczyła zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy. Przed podjęciem pracy ubezpieczona została przeszkolona z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz przedstawiła aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku asystenta ds. księgowości. Płatnik podkreślił, że prowadzi przeważającą działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży detalicznej prowadzonej przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet (PKD 47.91.Z). Płatnik dokonał zgłoszenia ubezpieczonej do ubezpieczeń społecznych na formularzu ZUS ZUA, który wpłynął do organu w dniu 28 maja 2020 r. Opóźnienie w zgłoszeniu ubezpieczonej spowodowane było błędem programu księgowego. Umowa o pracę została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 31 grudnia 2019 r. na wniosek ubezpieczonej. W tym samym okresie ubezpieczona współpracowała z płatnikiem także na podstawie umowy zlecenia z dnia 2 grudnia 2019 r. W ramach umowy zlecenia ubezpieczona zobowiązała się do osobistego wystawiania rachunków dla osób realizujących zamówienia na rzecz płatnika na podstawie umów zlecenia, a obowiązki te wykonywała poza siedzibą zleceniodawcy. Ubezpieczona w grudniu 2019 r. otrzymała kwotę 300 zł płacy zasadniczej i 25 zł dodatku wyrównawczego, które zostały wypłacone gotówką. Na liście płac znajduje się potwierdzenie odbioru gotówki przez ubezpieczoną, co dodatkowo potwierdza, że środki te zostały wypłacone. Jednym z dowodów świadczenia pracy przez ubezpieczoną na stanowisku młodszego specjalisty ds. kadr i płac jest lista płac, która - zgodnie z wydrukiem z sytemu komputerowego - została przygotowana przez ubezpieczoną. Był to jeden z głównych obowiązków ubezpieczonej (odwołanie, k. 4-11 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od odwołującej spółki na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Z dokumentów ubezpieczeniowych wynika, że D. B. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego przez płatnika składek (...) Sp. z o.o. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od 1 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. oraz od 25 maja 2020 r. Zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń od 1 grudnia 2019 r. wpłynął do organu rentowego w dniu 28 maja 2020 r., czyli znacznie po obowiązującym terminie. D. B. została także zgłoszona przez ww. płatnika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania umowy zlecenia od 2 grudnia 2019 r., a dokument zgłoszeniowy również wpłynął znacznie po obowiązującym terminie tj. 11 maja 2020 r. Z przekazanych przez płatnika składek dokumentów wynika, że w dniu 2 grudnia 2019 r. strony podpisały umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze 1/1 etatu z wynagrodzeniem w wysokości 2.600,00 zł. Jako termin rozpoczęcia pracy została wpisana data 27 grudnia 2019 r. Natomiast z dniem 31 grudnia 2019 r. ww. umowa o pracę została rozwiązania za porozumieniem stron. Do odwołania został załączony wydruk wiadomości e-mail z dnia 27 grudnia 2019 r., z której wynika, ze D. B. miała przesłać zaświadczenie o dochodach oraz wykaz wypłaconych wynagrodzeniach w poszczególnych miesiącach, bark jest jednak potwierdzenia, że wraz z wiadomością zostały przesłane załączniki. Od 2 grudnia 2019 r. D. B. wykonywała czynności na rzecz płatnika w ramach umowy zlecenia, zatem trudno stwierdzić, czy załączona wiadomość dotyczy obowiązków wynikających z umowy o pracę czy umowy zlecenia. Odnośnie listy płac z 31 grudnia 2019 r. organ rentowy podniósł, że brak jest na tej liście daty otrzymania przez ubezpieczoną wynagrodzenia, z kolei data otrzymania wynagrodzenia jest ważna z punktu widzenia określenia daty powstania obowiązku podatkowego. W ocenie organu rentowego w toku postępowania, jak i w złożonym odwołaniu, nie zostało wykazane, że D. B. w spornym okresie świadczyła pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. Organ rentowy podkreślił, że płatnik składek jest beneficjentem pomocy publicznej otrzymanej m.in. z (...). Jednym, z warunków otrzymania wsparcia z (...) jest posiadanie na dzień 31 grudnia 2019 r. co najmniej 1 pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę (odpowiedź na odwołanie, k. 23- 24 v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. została zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego 25 lutego 2014 r. Członkami zarządu spółki są P. P. i K. P.. Spółka zajmuje się produkcją odzieży, wyrobów i handlem detalicznym prowadzonym przez domy sprzedaży wysyłkowej lub Internet (wydruk z KRS k. 71-78 a.s.).

W dniu 2 grudnia 2019 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarła umowę zlecenia nr (...) z D. B., w której powierzono zleceniodawcy wystawianie comiesięcznych rachunków dla osób realizujących zamówienia na podstawie umów zlecenia, za wynagrodzeniem 100 zł brutto w przypadku gdy na wykonanie tych czynności poświęcane będą 2 godziny robocze, a w przypadku 2-3 godzin za wynagrodzeniem 132,50 zł brutto. Jako datę rozpoczęcia obowiązywania umowy strony określiły 2 grudnia 2019 r. Wynagrodzenie było wypłacane na podstawie rachunków do umowy zlecenia do rąk własnych za miesiąc grudzień 2019 r. w wysokości 75,75 zł, styczeń - maj 2020 r. w wysokości 75,75 zł, przelewem na rachunek bankowy za miesiąc czerwiec 2020 r. w wysokości 100 zł, do rąk własnych za miesiąc sierpień – październik 2020 r. w wysokości 100 zł (umowa zlecenia z 2 grudnia 2019 r. rachunki do umów zlecenia za okres od grudnia 2019 r. do października 2020 r. – nienumerowane karty a.r.).

W dniu 2 grudnia 2019 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i D. B. zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2.600 zł na stanowisku młodszego specjalisty ds. kadr i płac, jako termin rozpoczęcia pracy strony wskazały datę 27 grudnia 2019 r. Umowa została rozwiązana za porozumieniem stron z dniem 31 grudnia 2019r. Orzeczeniem lekarskim z dnia 7 września 2018 r. D. B. została uznana za zdolną do podjęcia pracy na stanowisku asystenta ds. księgowości. W dniu 27 grudnia 2019 r. D. B. odbyła wstępne szkolenie w dziedzinie BHP. W świadectwie pracy wskazano, że D. B. wykorzystała 2 dni urlopu wypoczynkowego (umowa o pracę z 2 grudnia 2019 r., świadectwo pracy z 31 grudnia 2019 r., orzeczenie lekarskie z dnia 7 września 2018 r., karta wstępnego szkolenia w dziedzinie BHP, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z 31 grudnia 2019 r. – nienumerowane karty a.r.).

Wynagrodzenie za miesiąc grudzień 2019 r. D. B. otrzymała w gotówce w dniu 10 stycznia 2020 r. (oświadczenie D. B. z dnia 14 kwietnia 2021 r., k. 38 a.s.).

W dniu 25 maja 2020 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i D. B. zawarli kolejną umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2.600 zł na stanowisku młodszego specjalisty ds. kadr i płac, jako termin rozpoczęcia pracy strony wskazały datę 25 maja 2020 r. Wynagrodzenie było wypłacane przelewem na rachunek bankowy. D. B. była zobowiązana do podpisywania list obecności od 25 maja 2020 r. Do jej obowiązków należało obsługiwanie kadr i płac oraz naliczanie list płac. Pracę ubezpieczonej nadzorował P. P. (umowa o pracę z 25 maja 2020 r., potwierdzenia przelewów, listy płac za okres od maja 2020 r. do października 2020 r., listy obecności za okres od maja do października 2020 r. - nienumerowane karty a.r.).

W dniu 28 maja 2020 r. na druku ZUS ZUA spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zgłosiła D. B. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 grudnia 2019 r. (bezsporne).

W dniu 30 października 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił ubezpieczoną i płatnika składek o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia D. B. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. W toku postępowania wyjaśniającego płatnik składek oraz ubezpieczona złożyli wyjaśnienia oraz przedłożyli dokumenty. W wyniku przeprowadzonego postępowania, w dniu 5 stycznia 2021 r. organ rentowy wydał decyzję nr (...), w której stwierdził, że:

1.  D. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 01.12.2019 r. do 31.12.2019 r.

2.  D. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 01.12.2019 r. do 31.12.2019 r.

3.  D. B. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 25.05.2020 r.

4.  podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne D. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. wynoszą:

- od 05.2020 r. do 06/2020 r. - po 100,00 zł,

- za 07/2020 r. - 2732,50 zł,

- za 08/2020r. - 132,50 zł,

- od 09/2020 r. do 11/2020 r, - po 2732,50 zł.

5.  podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne D. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. wynoszą:

- od 05.2020 r. do 06/2020 r. - 86,29 zł,

- za 07/2020 r. - 2357,87 zł,

- za 08/2020 r. - 114,33 zł,

- od 09/2020 r. do 11/2020 r, - po 2357,87 zł.

6. podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne D. B. z tytułu wykonywania umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. wynoszą:

- za 12/2019 r. - 0,00 zł,

- od 01/2020 r. do 04/2020 r. -po 100,00 zł.

7. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne D. B. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) Sp. z o.o. wynoszą:

- za 12/2019 r. - 0,00 zł,

- od 01/2020 r. do 04/2020 r. -po 88,74 zł (zawiadomienia z 30 października 2020 r., decyzja ZUS z 5 stycznia 2021 r. – nienumerowane karty akt ZUS).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zwracał się do (...) S. A. z siedzibą w W. o udzielenie subwencji finansowej po raz pierwszy w maju 20202 r. Decyzją z dnia 27 maja 2020 r. (...) S. A. z siedzibą w W. poinformował, że (...) dokonał negatywnej weryfikacji spełnienia przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. warunków otrzymania subwencji finansowej i odmówił wypłaty wnioskowanej subwencji finansowej z powodu braku pracowników na koniec 2019 r. (decyzja odmowna w sprawie subwencji finansowej z 27 maja 2020 r., k. 165 -173, decyzja odmowna w sprawie subwencji finansowej z 28 maja 2020 r., k. 174- 182, decyzja odmowna w sprawie subwencji finansowej z 4 czerwca 2020 r., k. 183 a.s.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w czerwcu 2020 r. ponownie wystąpiło z wnioskiem o udzielenie subwencji finansowej z (...). Spółka decyzją z dnia 8 czerwca 2020 r. otrzymała subwencje finansową w ramach Tarczy Antykryzysowej związanej z (...)19 z (...) w wysokości 324.000 zł, Subwencja została rozliczona, w dniu 7 lipca 2021 r. została wydana decyzja w sprawie zwolnienia od obowiązku zwrotu subwencji finansowej, w której wskazano, że wartość zwolnienia z obowiązku zwrotu wynosi 243.000 zł, a wartość subwencji finansowej pozostająca do spłaty wynosi 81.000 zł (pismo (...) z 5 kwietnia 2022 r., k. 140-141 a.s., umowa o subwencji finansowej z 7 czerwca 2020 r., k. 147 – 164 a.s., decyzja w sprawie subwencji finansowej z 7 czerwca 2020 r., k. 155, decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej z 7 lipca 2021 r., k. 156 a.s.).

W dniu 11 czerwca 2021 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dokonał zwrotu całośc kwoty otrzymanej w ramach subwencji finansowej z (...) S.A. (pismo (...) S.A. z 27 maja 2022 r., k. 270 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz w niewielkim zakresie w oparciu o zeznania świadka H. A. i odwołującego P. P. oraz ubezpieczonej D. B.. Zdaniem Sądu powołane dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne i wzajemnie się uzupełniają.

Zeznaniom świadka H. A. Sąd dał wiarę w zakresie jakim twierdziła, że nie jest w stanie rozróżnić czasu umowy zlecenia i czasu umowy o pracę, z tej przyczyny Sąd oparł się na zeznaniach tego świadka jedynie w zakresie jakim potwierdziła wykonywane przez ubezpieczoną czynności na rzecz płatnika składek, które były przez nią niewątpliwie wykonywane w ramach umowy zlecenia. W pozostałym zakresie Sąd nie oparł się na zeznaniach tego świadka z uwagi na okoliczność, że świadek nie rozróżniała okresu kiedy ubezpieczona miała wykonywać czynności na podstawie umowy zlecenia, a kiedy na podstawie umowy o pracę, zaś pozostałe okoliczności na które zeznawała świadek nie miały znaczenia w sprawie.

Zeznania ubezpieczonej D. B. Sąd ocenił co do zasady za wiarygodne w zakresie jakim przedstawiła okoliczności zawarcia umowy o pracę. Sąd nie oparł się na zeznaniach ubezpieczonej w zakresie jakim twierdziła, że w ramach umowy o pracę wykonywała inne obowiązki niż w ramach umowy zlecenia, ponieważ nie zostały na tę okoliczność przedstawione żadne dowody poza twierdzeniami stron w tym zakresie, z kolei pozostałe okoliczności wynikające z umów zawieranych przez spółkę z (...) oraz te wynikające z wystawionego przez spółkę świadectwa pracy prowadzą do wniosku, że umowa o pracę z dnia 2 grudnia 2019 r. została zawarta dla pozoru, o czym będzie mowa szerzej w rozważaniach prawnych.

Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującego P. P. w zakresie jakim twierdził, że w dacie 27 grudnia 2019 r. zachodziła potrzeba zatrudnienia D. B. na podstawi umowy o pracę, a kilka dni później 31 grudnia 2019 r. z przyczyn ekonomicznych nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę, tj. w tym samym okresie w którym D. B. wykonywała już czynności na rzecz płatnika składek na podstawie umowy zlecenia. Sąd nie dał wiary odwołującemu w zakresie jakim twierdził, że ubezpieczona na podstawie umowy o pracę wykonywała takie czynności jak sporządzenie listy płac, zaświadczeń o zarobkach, czy wystawianie świadectw pracy, ponieważ nie zostały na te okoliczność przedstawione żadne dokumenty wystawione w dacie od 27 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. Ponadto twierdzeniom odwołującego w tym zakresie przeczy również fakt, że w świadectwie pracy D. B. widnieje informacja o wykorzystaniu 2 dni urlopu wypoczynkowego, co prowadzi do wniosku, że ubezpieczona była de facto w pracy jedynie przez jeden dzień obowiązywania umowy o prace, a mimo to na liście obecności za miesiąc grudzień widnieją jej podpisy w dniach 27,30,31 grudnia 2019 r. (dni 28-29 grudnia 2019 r. przypadały na sobotę i niedzielę).

Zeznania stron co do uzasadnienia zawarcia i wykonywania przez ubezpieczoną umowy o pracę z 2 grudnia 2019 r. i okoliczności związanych ze spóźnionym zgłoszeniem ubezpieczonej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych Sąd uznał za niewiarygodne. Strony nie przedstawiły bowiem dowodów potwierdzających wykonywanie przez D. B. powierzonych jej czynności w okresie obowiązywania umowy.

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty związane z zawarciem umowy o pracę jedynie w zakresie ich faktycznego wytworzenia na potrzeby uzyskania przez płatnika składek dofinansowania z (...). Jak bowiem wynika z decyzji (...) z 27 maja 2020 r. odmówiono (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wypłaty wnioskowanej subwencji finansowej z powodu braku pracowników na koniec 2019 r. Następnie spółka ponownie wystąpiła o przyznanie subwencji w czerwcu 2020 r., wówczas wskazała, że zatrudnia pracownika na koniec 2019 r., tym samym spełniła warunki do przyznania wnioskowanej subwencji, ponieważ (...) S.A. decyzją z dnia 8 czerwca 2020 r. przyznał spółce subwencje finansową. Okoliczność, że subwencja ta została rozliczona oraz zwrócona jest drugorzędna, bowiem kluczowe znaczenie ma fakt, że spółka starała się o jej przyznanie i w związku z tym musiała wykazać, że zatrudnia pracownika na koniec 2019 r., a było to możliwe w wyniku pozornego zatrudnienia ubezpieczonej w grudniu 2019 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. było niezasadne i podlegało oddaleniu.

Przystępując do oceny prawnej przedmiotu sporu, w pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania samego tytułu ubezpieczenia wynikającego z zawarcia umowy o pracę, a zatem badania również ważności takiej umowy (postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12 oraz z dnia 25 września 2012 r., III AUa 398/12).

Spór koncentrował się wokół rozważenia, czy D. B., jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od 1 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. Organ rentowy wskazywał, że brak jest dowodów potwierdzających faktyczne świadczenie pracy przez ubezpieczoną, a umowa o pracę z 2 grudnia 2019 r. nie była wykonywana.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Pozorność w rozumieniu art. 83 § 1 k.c. inaczej można określić jako maskaradę. Strony już na etapie umawiania się wiedzą i godzą się, że nie będą realizować umowy o pracę (praca nie będzie wykonywana albo wprawdzie będzie realizowana, ale faktycznie w ramach innej więzi prawnej), a mimo to deklarują przez zawarcie stosunku pracy i głoszą na zewnątrz, że występują jako pracownik i pracodawca. W przypadku różnic między rodzajem pracy umówionej i realizowanej maskarada tego rodzaju nie występuje. Strony realizując model pracowniczy mogą zmieniać przedmiot postanowień umownych – również co do rodzaju pracy i wynagrodzenia, a zamiany te nie zmieniają oceny, że dochodzi do realizacji zobowiązania według wzorca z art. 22 § 1 k.p. (postanowienie Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2021 r., III USK 23/21). Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniom społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba wskazana jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy. Zakładając, że nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował wskazuje się na dopuszczalność rozważania, czy w danym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa, zwłaszcza jeżeli jedynym celem umowy było umożliwienie pracownikowi skorzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych (postanowienie Sądu Najwyższego z 4 czerwca 2020 r., III UK 437/19).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu
do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26 lutego 2013 r., I UK 472/12, z 24 sierpnia 2010 r. I UK 74/10, z 13 listopada 2008 r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18 października 2011 r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym. Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 kwietnia 2015r. podkreślił, że „jakkolwiek orzecznictwo Sądu Najwyższego z reguły dotyczy umowy o pracę lub działalności gospodarczej, to powyższe stwierdzenie ma walor ogólniejszy, gdyż obowiązek ubezpieczenia jest co do zasady powiązany z działalnością zapewniającą środki utrzymania. Celem ubezpieczenia jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych powodujących z reguły niezdolność do pracy, czyli ochrona dochodu uzyskiwanego z danego rodzaju działalności” (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30 kwietnia 2014 r., III AUa 1630/14).

Przechodząc do rozważenia, zasadności odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 5 stycznia 2021 r. nr (...) dotyczącej D. B. Sąd zważył, że było ono niezasadne, a zawarta pomiędzy ubezpieczoną a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowa o pracę z 2 grudnia 2019 r. była pozorna.

Analiza akt sprawy w sposób jednoznaczny wykazała, że zawarcie umowy o pracę z D. B. służyć miało jedynie pozyskaniu przez płatnika składek subwencji z (...). Na taki stan faktyczny sprawy wskazuje kilka niezależnych od siebie okoliczności.

Po pierwsze, z akt sprawy wynika, że płatnik składek zgłosił D. B. do ubezpieczeń społecznych po ustawowym terminie wynoszącym 7 dni, bowiem zgłoszenia dokonano 28 maja 2020 r. Strony umowy o pracę, nie potrafiły logicznie wyjaśnić z jakich powodów nastąpiło formalne zaniedbanie. Odwołujący P. P. wskazał, że wynikało to z jego zaniedbania, ponieważ nie wiedział, że termin na zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń wynosi 7 dni. Stanowisko to jest nielogiczne, ponieważ współpracująca ze spółką (...) zajmowała się sprawami kadrowymi i księgowymi, a także zgłoszeniem ubezpieczonej do ZUS. W ocenie Sądu jest więc mało prawdopodobnym, aby osoba, która ma w swoich obowiązkach dokonywanie zgłoszeń pracowników do ZUS, nie poinformowała P. P. ile wynosi ustawowy termin do dokonania tej czynności. Co więcej motywację w dokonaniu zgłoszenia ubezpieczonej do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych potwierdza dokumentacja z (...) S.A. Z dokumentacji złożonej do akt sprawy przez (...) S.A., jasno wynika, że w maju 2020 r. spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. odmówiono dofinansowania, ponieważ spółka nie zatrudniała żadnego pracownika na koniec 2019 r. Z kolei już w czerwcu 2020 r. przyznano spółce subwencje finansową, co zbiegło się w czasie ze zgłoszeniem w dniu 28 maja 2020 r. D. B. do obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy o pracę datowanej na grudzień 2019 r., a tym samym zostały spełnione warunki wymagane do przyznania subwencji. W ocenie Sądu powyższe potwierdza, że powodem zgłoszenia D. B. do obowiązkowych ubezpieczeń z tak znacznym opóźnieniem było podyktowane wyłącznie chęcią uzyskania dofinansowania w postaci subwencji finansowej z (...) S.A. Sąd podzielił również stanowisko organu rentowego co do tego, że strony nie udowodniły faktycznego wykonywania przez D. B. spornej umowy o pracę. Zauważyć bowiem należało, że ze złożonych list płac owszem wynika, że zostały sporządzone przez D. B., nie da się jednak jednoznacznie ustalić, że zostały sporządzone w ramach stosunku pracy, ponieważ praktycznie takie same czynności D. B. wykonywała na rzecz płatnika składek w ramach umowy zlecenia z 2 grudnia 2019 r. W świetle przyznanego przez strony faktu, że z ekonomicznego punktu widzenia nie było zasadne nawiązanie takiej umowy i zdecydowano o jej rozwiązaniu z dniem 31 grudnia 2019 r., a więc po 4 dniach od jej obowiązywania, w sytuacji, gdy strony realizowały zawartą już wcześniej umowę zlecenia, to należało ocenić, że umowa o pracę z 2 grudnia 2019 r. nie miała realnego znaczenia gospodarczego dla spółki. Zdaniem Sądu o pozorności umowy o pracę z 2 grudnia 2019 r. świadczy również okoliczność, że mimo iż na listach obecności widnieją podpisy D. B. od 27 do 31 grudnia 2019 r. to w świadectwie pracy wskazano, że wykorzystała ona w tym okresie 2 dni urlopu wypoczynkowego, zaś strony umowy nie potrafiły wyjaśnić tych rozbieżności. Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, że dokumenty związane z zatrudnieniem ubezpieczonej na podstawie umowy o pracę, zostały utworzone jedynie na potrzeby niniejszego postepowania. Zdaniem Sądu wątpliwe było również wykonywanie przez ubezpieczoną pracy w powyższym okresie w ramach podporządkowania pracowniczego, ponieważ poza wpisami na liście obecności za grudzień 2019 r., strony nie przedstawiły jakichkolwiek dowodów pozwalających uznać, że praca była wykonywana w czasie i miejscu wskazanym przez płatnika składek.

Strony nie wyjaśniły również z jakiego powodu umowa o pracę miała być realizowana właśnie od daty 27 grudnia 2019 r., co również poddaje w wątpliwość realną potrzebę zatrudnienia pracownika w tym okresie, poza koniecznością zatrudniania pracownika na koniec 2019 r., stanowiącą jeden z warunków otrzymania subwencji finansowej z (...) S.A.

Mając na względzie powyższe okoliczności ostatecznie Sąd Okręgowy zważył, iż brak było podstaw do przyjęcia, że strony od 27 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. realizowały stosunek pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. Być może współpraca stron w okresie późniejszym nabrała cech stosunku pracy, niemniej jednak zdaniem Sądu omówione wyżej okoliczności świadczą o pozorowaniu (art. 83 § 1 k.c.) zatrudnienia odwołującej z datą wcześniejszą, tj. od 27 grudnia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r., wyłącznie w celu wykazania odpowiedniego stanu zatrudnienia na 31 grudnia 2019 r. w związku ze złożeniem przez spółkę wniosku o subwencje finansowe z Programu Tarcza Antykryzysowa. Wskazuje na to szereg wymienionych wyżej okoliczności, w szczególności nieważność samej umowy o pracę oraz wątpliwości, co do faktycznej daty jej podpisania, znaczne opóźnienie w zgłoszeniu odwołującej do ubezpieczeń społecznych i złożeniu deklaracji przez płatnika, zbieżne w czasie ze złożeniem wniosku o subwencję finansową.

Mając więc powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. mając na uwadze zasadę odpowiedzialności za przegranie procesu. Kwotę 180 zł na rzecz organu rentowego Sąd zasądził od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265).