Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2022 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny – Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Hanna Bartkowiak

Protokolant: prot. sąd. Angelika Kubiaczyk

przy udziale starszego inspektora Straży Miejskiej Miasta Poznania Jarosława Rottau

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2022 r.

sprawy K. W.

obwinionej z art. 96 § 3 kw

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego – Komendanta Straży Miejskiej w Poznaniu

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 13 maja 2022 r., sygn. akt III W 1390/21

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Hanna Bartkowiak

UZASADNIENIE

K. W. została obwiniona o to, że w dniu 24 września 2020 r. (15 dni od daty odbioru pierwszej korespondencji) w P. przy ul. (...) (adres odbioru pierwszej korespondencji), będąc użytkownikiem pojazdu o nr rej. (...) wbrew obowiązkowi nie wskazała, komu powierzyła ww. pojazd do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2020 r., tj. o wykroczenie z art. 96 § 3 kw.

Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, wyrokiem nakazowym z dnia 4 sierpnia 2021 r. uznał obwinioną K. W. za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia z art. 96 § 3 kw i za to na podstawie wymienione przepisu wymierzył jej karę 400 zł grzywny. Nadto Sąd zwolnił obwinioną od obowiązku zapłaty kosztów postępowania (k. 27).

Od powyższego wyroku K. W. wniosła skutecznie sprzeciw (k. 29), co skutkowało skierowaniem sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych.

Po przeprowadzeniu rozprawy Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, wyrokiem z dnia 13 maja 2022 r. wydanym w sprawie o sygn. akt III W 1390/21 uniewinnił obwinioną K. W. od zarzucanego jej wykroczenia z art. 96 § 3 kw. Ponadto na podstawie art. 119 § 2 pkt 1 kpw kosztami postępowania obciążono Prezydenta Miasta P. (k. 37).

Apelację od powyższego wyroku złożył oskarżyciel publiczny – Komendant Straży Miejskiej Miasta Poznania - zaskarżając powyższy wyrok w całości. Skarżący podniósł zarzut obrazy przepisów prawa materialnego, tj. art. 96 § 3 kw poprzez błędne uznanie, że zarzucany obwinionej czyn nie wyczerpywał znamion wykroczenia z art. 96 § 3 kw. Apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji (k. 45-46).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela publicznego była zasadna i doprowadziła do wnioskowanego uchylenia zaskarżonego wyroku oraz przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu do ponownego rozpoznania.

Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia potwierdziła trafność zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego, podniesionego w apelacji oskarżyciela publicznego. Zdaniem Sądu odwoławczego bowiem Sąd Rejonowy niezasadnie i właściwie w oderwaniu od zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego uznał, że zachowanie K. W. opisane we wniosku o ukaranie nie wyczerpywało wszystkich ustawowych znamion wykroczenia z art. 96 § 3 kw.

Przypomnieć należy, że odpowiedzialności za tego rodzaju wykroczenie podlega każda osoba, która wbrew obowiązkowi nie wskaże na żądanie uprawnionego organu, komu powierzyła pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie. Natomiast zgodnie z art. 78 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym właściciel lub posiadacz pojazdu jest obowiązku wskazać na żądanie uprawnionego organu, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, chyba że pojazd został użyty wbrew jego woli i wiedzy przez nieznaną osobę, czemu nie mógł zapobiec. Z brzmienia tego przepisu wynika jasno, że jedyną sytuacją kiedy właściciel bądź posiadacz pojazdu może uchylić się od obowiązku wskazania osoby, której powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie jest przypadek użycia pojazdu wbrew woli i wiedzy właściciela lub posiadacza przez nieznaną osobę, czemu nie można było zapobiec. We wszystkich pozostałych przypadkach właściciel bądź posiadacz pojazdu jest zobowiązany do wskazania na żądanie uprawnionego organu osoby, której powierzył pojazd do kierowania lub używania, przy czym obowiązek ten nie doznaje wyłączenia w sytuacji kiedy osobą kierującą pojazdem w oznaczonym czasie był sam właściciel bądź posiadacz danego pojazdu. Nawet w przypadku gdy kierującym pojazd jest osoba najbliższa dla właściciela lub posiadacza pojazdu, nie może on uchylić się od wskazania kierującego pojazdem z powodu grożącej mu odpowiedzialności za wykroczenie, gdyż art. 183 kpk możliwość taką przewiduje jedynie w przypadku, gdy udzielenie odpowiedzi na pytanie mogłoby narazić świadka lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe ( T. Bojarski (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, 2022, Lex).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt kontrolowanej sprawy należało stwierdzić, że wniosek Sądu Rejonowego, iż w zachowaniu K. W. nie dopatrzył się wszystkich ustawowych znamion wykroczenia z art. 96 § 3 kw był błędne. Sąd I instancji postąpił nieprawidłowo skupiając się na osobie męża obwinionej – W. W., który faktycznie po skierowaniu do niego przez Straż Miejską Miasta P. żądania wskazania osoby, której powierzył pojazd marki B. w dniu 6 lipca 2020 r. do kierowania lub używania odpowiedział na wezwanie i wskazał, iż w oznaczonej dacie pojazd ten pozostawał w używaniu K. W.. Wywiązanie się przez W. W. z obowiązku wynikającego z art. 78 ust. 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym w żaden sposób nie zwalniało jednak obwinionej K. W. od obowiązku wskazania na osobno skierowane do niej przez Straż Miejską Miasta P. wezwanie, osoby której obwiniona powierzyła oznaczony pojazd do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2020 r. Jak wspomniano już wcześniej, obwiniona miała obowiązek odpowiedzieć na wezwanie nawet w sytuacji kiedy w tej dacie sama kierowałaby samochodem marki B.. Tymczasem K. W. nie zareagowała na żadne z dwóch wezwań skierowanych do niej przez Straż Miejską Miasta P. i nie wskazała, wbrew ciążącemu na niej jako współwłaścicielowi (współwłasność to ustalenie SR), użytkownikowi (wg treści zarzutu z wniosku o ukaranie) pojazdu B., komu powierzyła ten samochód do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2020 r.

Zdaniem Sądu II instancji sytuacja prawna obwinionej nie uległa zmianie po przesłuchaniu jej na rozprawie przed sądem w dniu 13 maja 2022 r. Składając wyjaśnienia K. W. przyznała fakt, że pozostawiła kierowane do niej wezwania bez odpowiedzi, co usprawiedliwiała roztargnieniem związanym z niedawnym urodzeniem kolejnego dziecka. Nie udzieliła ona przy tym jednoznacznej odpowiedzi na pytanie kto popełnił wykroczenie drogowe jako kierujący B. w dniu 6 lipca 2020 r., co miało być spowodowane niepamiętaniem tego po takim czasie, choć nie wykluczyła, że skoro mąż wskazał na nią „to widocznie tak było” (k. 35). Warto przy tym zwrócić uwagę na funkcjonujący w orzecznictwie pogląd, że w przypadku gdy właściciel pojazdu nie pamięta, komu powierzył pojazd do kierowania lub używania w oznaczonym czasie, dla uwolnienia się z odpowiedzialności za czyn z art. 96 § 3 kw winien konkretnie – z imienia i nazwiska wskazać alternatywnie wszystkie osoby, które w danym czasie mogły korzystać z pojazdu ( wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 25 czerwca 2018 r., sygn. akt VI Ka 341/18, Lex nr 2558947).

Mając na uwadze wszystkie powyższe wskazania prawne i okoliczności faktyczne tej kontrolowanej sprawy Sąd Okręgowy zgodził się z apelującym oskarżycielem publicznym, że nawet przy założeniu, że K. W. kierowała samochodem B. w dniu 6 lipca 2020 r. to wskazanie jej przez W. W. jako osoby, której powierzył pojazd do kierowania lub używania, nie zwalniało obwinionej z obowiązku wymienionego w art. 78 ust. 4 ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Tym samym skoro K. W. nie wywiązała się z tego i zaniechała wskazania na żądanie uprawnionego organu komu powierzyła pojazd marki B. do kierowania lub używania w dniu 6 lipca 2020 r. to w ten sposób wyczerpała ona wszystkie ustawowe znamiona wykroczenia z art. 96 § 3 kw.

W myśl reguły ne peius wyrażonej w art. 454 § 1 kpk, stosowanej w sprawach o wykroczenia na mocy art. 109 § 2 kpw, sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego (obwinionego), który został uniewinniony w pierwszej instancji. Skoro wyrok uniewinniający obwinioną Sąd Okręgowy uznał za bezzasadny, koniecznym stało się uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W trakcie ponownego rozpoznania sprawy Sąd Rejonowy Grunwald i Jeżyce w Poznaniu winien skupić się przede wszystkim na zarzucanym obwinionej K. W. zachowaniu opisanym we wniosku o ukaranie. Mając przy tym na względzie powyższe wskazania Sądu Okręgowego i uwzględniając wszystkie okoliczności faktyczne oraz aspekt prawny zadaniem tego organu będzie ponowne zbadanie czy to zaniechanie obwinionej wyczerpywało wszystkie ustawowe znamiona wykroczenia z art. 96 § 3 kw.

Na koniec Sąd II instancji uczula Sąd I instancji na treść art. 45 § 1 kw, tj. 3 – letni okres przedawnienia karalności wykroczeń, co powinno zmobilizować ten organ do sprawnego przeprowadzenia postępowania w sprawie obwinionej K. W.. Karalność zarzucanego w sprawie wykroczenia upływa bowiem 24 września 2023 r.

Hanna Bartkowiak