Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 31 maja 2022 r. (data prezentaty) (...) W. – Zarząd (...) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 1 663,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 czerwca 2019 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Powód wskazał, że dochodzi swoich roszczeń przeciwko ubezpieczycielowi odpowiadającemu na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej jako „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”) za szkody wywołane przez sprawcę wypadku komunikacyjnego polegające na uszkodzeniu drogi. ( pozew, k. 1-4v.)

2.  W sprzeciwie z dnia 4 lipca 2022 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że żądanie pozwu jest bezzasadne, gdyż nie był on ubezpieczycielem sprawcy szkody. Pozwana spółka działała wyłącznie jako reprezentant duńskiego ubezpieczyciela G. w Polsce, co nie oznacza, że ponosi ona odpowiedzialność za szkody spowodowane przez osoby, które zawarły umowę ubezpieczenia z tym ubezpieczycielem (sprzeciw, k. 38-39)

Ustalenia faktyczne

3.  Dnia 4 września 2018 r. ok. 10:25 na ul. (...), skrzyżowanie z ul. (...), miało miejsce zdarzenie, w którym brali udział kierujący pojazdami marki R. o nr rej. (...), i M. o nr rej. (...), przy czym sprawcą był kierowca pierwszego z nich, który przyjął mandat karny. W chwili zdarzenia był on ubezpieczony w (...)/S w ramach obowiązkowej umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej kierowców pojazdów. Pismem z dnia 9 maja 2019 r. Zarząd (...) wezwał (...) Sp. z o.o. do zapłaty odszkodowania w kwocie 2 397,60 zł, wskazując, że jest to rynkowy koszt przywrócenia nawierzchni drogi do stanu pierwotnego sprzed zdarzenia drogowego z 4 września 2018 r. Pismo to doręczono adresatowi dnia 15 maja 2019 r. Pismem z dnia 20 maja 2019 r. (...) Sp. z o.o. poinformowała, że działając w imieniu (...)/S odmawia wypłaty odszkodowania, gdyż brak do tego podstawy prawnej – zgłoszona szkoda nie podlega naprawieniu z ubezpieczenia OC, a przy tym czynności usuwania skutków kolizji drogowej należą do ustawowych obowiązków zarządcy drogi. W pouczeniu na końcu pisma wskazano, że poszkodowany może wystąpić z powództwem do sądu powszechnego przeciwko ubezpieczycielowi, (...)/S.

( notatka informacyjna, k. 26; wezwanie, k. 31; ZPO, k. 32; odpowiedź, k. 33)

4.  (...) Sp. z o.o. uzyskał pełnomocnictwo od (...)/S z siedzibą w K. m.in. do pełnego rozpatrywania roszczeń złożonych przez poszkodowane osoby trzecie, podejmowania decyzji w sprawie zgłoszonych roszczeń, otrzymywania i obsługi reklamacji, a także do reprezentowania G. we wszystkich postępowaniach opartych na wymienionym w pełnomocnictwie prawie przed sądami i innymi urzędami publicznymi. Pełnomocnictwo to udzielono spółce 31 maja 2016 r. (...)/S z siedzibą w K. jest ubezpieczycielem prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń szkód. Dnia 7 czerwca 2021 r. Sąd Morski i Gospodarczy w K. ogłosił upadłość tej spółki, a syndykiem został mianowany S. J. i B. F..

( pełnomocnictwo, k. 43; wypis z duńskiego rejestru, k. 43-45; fragment Dz.Urz.UE, k. 49 )

Omówienie dowodów

5.  Sąd oparł swoje ustalenia faktyczne na podstawie wskazanych powyżej dowodów, uznając je za wiarygodne i wystarczające do podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Z racji tego, że powód skierował pozew przeciwko osobie prawnej, która nie odpowiada za szkodę i nie ma legitymacji procesowej w tym postępowaniu, dokonywanie dalszych ustaleń co do meritum sprawy byłoby bezprzedmiotowe. Z tego powodu nie dokonano ustaleń faktycznych co do treści umowy powoda z wykonawcą prac interwencyjnych, rodzaju uszkodzeń na drodze spowodowanych wypadkiem, itd. Z tego samego powodu Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c. wnioskowane przez powoda dowody z zeznań świadka oraz opinii biegłego – nie mogły one mieć znaczenia dla zasadności roszczenia skierowanego przeciwko pozwanemu w tej sprawie.

Podstawa prawna rozpoznana na posiedzeniu niejawnym

6.  Zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c., Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W myśl § 3 tego przepisu rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo. W tej sprawie żadna ze stron nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy. Sąd był w stanie ustalić stan faktyczny sprawy na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów.

Ocena prawna

7.  Powództwo podlegało oddaleniu w całości z uwagi na brak legitymacji procesowej pozwanego.

8.  Za szkodę, za którą odpowiadał sprawca kolizji, na podstawie art. 822 § 1 k.c. i 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych odpowiada ubezpieczyciel, z którym sprawca zawarł umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC. Ubezpieczycielem w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych jest zakład ubezpieczeń (por. art. 5 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, zakład ubezpieczeń może wykonywać działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki akcyjnej, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych albo spółki europejskiej określonej w rozporządzeniu Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) (Dz. Urz. WE L 294 z 10.11.2001, s. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 6, t. 4, s. 251). W myśl art. 204 ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r. zagraniczny zakład ubezpieczeń z innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej może wykonywać działalność ubezpieczeniową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli uzyskał odpowiednie zezwolenie na wykonywanie tej działalności w państwie, w którym ma swoją siedzibę. Za zobowiązania z tytułu wykonywanej działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej zagraniczny zakład ubezpieczeń lub zagraniczny zakład reasekuracji odpowiada całym swoim majątkiem (art. 205 ust. 2 ustawy z 11 września 2015 r.). Zagraniczny zakład ubezpieczeń mający siedzibę na terenie UE może wykonywać działalność poprzez swój oddział lub w inny sposób, w ramach swobody świadczenia usług (art. 207 ust. 1 ustawy z 11 września 2015 r.). W myśl art. 208 ust. 1 tej ustawy jeśli taki zakład ubezpieczeń zamierza wykonywać na terytorium RP działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych, z wyjątkiem odpowiedzialności cywilnej przewoźnika, w inny sposób niż przez oddział, w ramach swobody świadczenia usług, przekazuje organowi nadzoru, za pośrednictwem organu nadzorczego państwa, w którym znajduje się jego siedziba 1) imiona i nazwiska lub nazwy, a także adresy przedstawicieli do spraw roszczeń upoważnionych do jego reprezentowania w zakresie niezbędnym do: a) podejmowania i zaspokajania zgłaszanych roszczeń; oraz b) zapewnienia zastępstwa prawnego zakładu w sporach przed polskimi sądami powszechnymi; 2) oświadczenie, że jest członkiem Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

9.  Pojęcie „reprezentanta do spraw roszczeń” pojawia się także w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 11a tej ustawy reprezentant do spraw roszczeń oznacza reprezentanta do spraw roszczeń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1130, 2140 i 2328), ustanowionego w Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń z państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Zadania i obowiązki reprezentanta do spraw roszczeń określono w art. 78-82 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z art. 81 tej ustawy zadaniem reprezentanta do spraw roszczeń jest likwidacja szkód będących następstwem zdarzeń, o których mowa w art. 78 ust. 1, jeżeli szkoda powstała w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, którego posiadacz miał zawartą umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z reprezentowanym zakładem ubezpieczeń. Poszkodowany lub uprawniony, o którym mowa w art. 78 ust. 1, może zgłosić żądanie odszkodowawcze reprezentantowi do spraw roszczeń (art. 79 ustawy), choć może zgłosić je też bezpośrednio zagranicznemu ubezpieczycielowi (art. 80 ust. 5 ustawy).

10.  Powyższe przepisy wskazują na to, że zagraniczny zakład ubezpieczeń udzielający ochrony w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC, o ile nie posiada oddziału w Polsce, musi wyznaczyć reprezentanta do spraw roszczeń. Zadaniem tego reprezentanta jest otrzymywanie zgłoszeń i przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego służącego ustaleniu wysokości szkody. Nie zmienia to jednak odrębności prawnej zakładu ubezpieczeń oraz jego reprezentanta – stroną umowy ubezpieczenia jest nadal ubezpieczyciel i to on ostatecznie podejmuje decyzję o wypłacie odszkodowania i z jego środków pochodzi ta wypłata. Reprezentant do spraw roszczeń prowadzi na rzecz zakładu ubezpieczeń czynności usługowe, które mają na celu uproszczenie zgłaszania szkód i kontaktu z ubezpieczycielem osobom poszkodowanym (uprawnionym do otrzymania odszkodowania). Wykonuje je w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, a nie w swoim własnym.

11.  Z powyższych przepisów (ani z żadnego innego przepisu) nie wynika jednak, aby dochodzący wypłaty odszkodowania mógł bezpośrednio pozwać reprezentanta do spraw roszczeń ubezpieczyciela, który udzielał sprawcy szkody ochrony ubezpieczeniowej. Nie można wyprowadzić takiego wniosku ani z ogólnych przepisów k.c., ani z k.p.c., a w braku szczególnej podstawy prawnej możliwość pozwania reprezentanta do spraw roszczeń o wypłatę odszkodowania z ubezpieczenia OC należy odrzucić.

12.  Powyższą wykładnię przyjmuje się jednolicie w orzecznictwie sądowym. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 24 stycznia 2014 r., sygn. I ACa 919/13, wskazał, że udział reprezentanta jest potrzebny tak długo jak toczy się postępowanie likwidacyjne przed zagranicznym ubezpieczycielem. Jeżeli natomiast poszkodowany jest niezadowolony z wyniku postępowania likwidacyjnego i postanawia dochodzić swych praw przed sądem, to mając możliwość (jak w niniejszej sprawie) dochodzenia swych roszczeń przed sądem polskim, właściwym według swojego miejsca zamieszkania, udział reprezentanta w postępowaniu przed sądem staje się całkowicie zbędny. Również Sąd Okręgowy we Wrocławiu w wyroku z dnia 30 sierpnia 2017 r., sygn. II Ca 15/17, wskazał, że zadaniem reprezentanta jest doprowadzić swoim działaniem do tego, aby szkoda została prawidłowo i bez zbędnej zwłoki zlikwidowana, zaś w przypadku odpowiedzialności ubezpieczyciela nadto dopilnowanie, aby w taki sam sposób ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanym należne odszkodowanie – a nie wypłata odszkodowań ze swojego majątku. Tożsame wnioski i argumentację zaprezentowano także w wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 7 października 2016 r., sygn. XIII Ga 399/16.

13.  Poglądu o biernej legitymacji reprezentanta do spraw roszczeń w postępowaniu o odszkodowanie z ubezpieczenia OC sprawy nie można również oprzeć na bezpośrednim stosowaniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/103/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności. W wyroku z dnia 10 października 2013 r., sygn. C-306/12, TSUE wskazał, że z punktu widzeniu dyrektywy wystarczającym umocowaniem, jakim powinien dysponować przedstawiciel wyznaczony do rozpatrywania i zaspokajania roszczeń, znajduje się upoważnienie tego przedstawiciela do skutecznego odbierania doręczeń sądowych koniecznych do wszczęcia postępowania o naprawę szkód powypadkowych przed właściwym sądem.

14.  Stanowisko orzecznictwa zostało zaaprobowane także w literaturze – por. G. U. [w:] Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz, red. G. Dybała, K. Szpyt, Warszawa 2022, art. 79.

15.  Z powyższego wynika, że powództwo w niniejszej sprawie jest z gruntu bezzasadne, bo wytoczono je przeciwko (byłemu – z racji otwarcia postępowania upadłościowego i wygaśnięcia pełnomocnictw) reprezentantowi do spraw roszczeń ubezpieczyciela (...)/S. Reprezentant tymczasem nie odpowiada za wypłatę odszkodowań i nie może być wskazany jako strona pozwana w zastępstwie zakładu ubezpieczeń. (...) Sp. z o.o. w oczywisty sposób nie mogło udzielać ochrony ubezpieczeniowej sprawcy szkody, gdyż nawet forma prawna tej spółki zdradza, że nie może działać jako zakład ubezpieczeń (które działają w formie spółki akcyjnej). Pełnomocnictwo udzielone tej spółce przez ubezpieczyciela uprawniało tę spółkę co najwyżej do zapewniania reprezentacji prawnej w sporach z poszkodowanymi przed sądami polskimi, ale w sprawach przeciwko ubezpieczycielowi. Pozwana spółka należycie poinformowała powoda o możliwości wytoczenia powództwa przeciwko ubezpieczycielowi w piśmie odmawiającym wypłaty odszkodowania. Powództwo podlegało zatem oddaleniu.

Koszty postępowania

16.  O kosztach postępowania między stronami Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., uznając powoda za przegrywającego sprawę w całości. Zasądził więc od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł, na którą składa się równowartość opłaty skarbowej (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego (900 zł – na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

ZARZĄDZENIE

(...)