Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2022 r. w (...)

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

przeciwko T. C.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 29 września 2021 r., sygn. akt (...)

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) na rzecz adwokat B. S. kwotę 1.620 zł (jeden tysiąc sześćset dwadzieścia złotych) tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.

Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 31 października 2019 r. do Sądu Rejonowego (...) w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych T. C. oraz K. D. na rzecz powoda kwoty 114.560,53 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 99.542,82 zł od dnia 28 października 2019 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy (...) postanowił przekazać sprawę do Sądu Okręgowego w (...).

Sąd Okręgowy w (...) w dniu 15 maja 2020 r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany K. D. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 5 października 2020 r. Sąd zawiesił postępowanie w stosunku do pozwanego T. C. (art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.).

30 października 2020 r. Sąd Okręgowy wydał wyrok częściowy w zakresie dotyczącym K. D., zasądzając od niego na rzecz powodowego banku 114.560,53 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 ¹ k.c.) liczonymi od 99.542,82 zł od dnia 28 października 2019 r. do dnia zapłaty. Nadto zasądził od pozwanego na rzecz powoda 11.146 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok stał się prawomocnym od 5 stycznia 2021 r.

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2021 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie w stosunku do pozwanego T. C., uchylił nakaz zapłaty wydany w dniu 15 maja 2020 r. i ustanowił dla pozwanego T. C. nieznanego z miejsca pobytu kuratora w osobie adw. B. S..

W odpowiedzi na pozew kurator pozwanego T. C. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz kuratora zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, a nieopłaconej nawet w części - według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 29 września 2021 r. Sąd Okręgowy w (...) zasądził od pozwanego T. C. na rzecz powoda kwotę 114.560,53 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (art. 481 § 2 ^{( 1 )}k.c.) liczonymi od kwoty 99.542,82 zł od dnia 28 października 2019 r. do dnia zapłaty, zastrzegając, że odpowiedzialność pozwanego jest odpowiedzialnością solidarną z odpowiedzialnością K. D. wynikającą z pkt 1 prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w (...) wydanego w sprawie (...)w dniu 30 października 2020 r. (pkt 1); zasądził od pozwanego T. C. na rzecz powoda kwotę 13.306 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, zastrzegając, że odpowiedzialność pozwanego jest odpowiedzialnością solidarną z odpowiedzialnością K. D. wynikającą z pkt 2 prawomocnego wyroku sądu Okręgowego w (...) wydanego w sprawie (...) w dniu 30 października 2020 r. w zakresie kwoty 11.146 zł (pkt 2); zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w (...)na rzecz adw. B. S. 2.160 zł tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora pozwanego nieznanego z miejsca pobytu (pkt 3).

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski.

Pozwany T. C. wraz z K. D. prowadzili działalność gospodarczą, będąc wspólnikami spółki cywilnej pod firmą (...) S.C. K. D., T. C.. Spółka ta została rozwiązana z uwagi na brak porozumienia pomiędzy wspólnikami.

8 maja 2017 r. powodowy bank zawarł z T. C. oraz K. D. umowę o (...) (...) z (...)

T. C. jako swój adres zamieszkania wskazał: ul. (...), (...)-(...) Ś..

Powód udzielił pozwanemu oraz K. D. kredytu w wysokości 110.000 zł. Spłata kredytu nastąpić miała w 120 ratach miesięcznych obejmujących kapitał, odsetki za prowadzenie rachunku kredytowego w 8 dniu każdego miesiąca spłaty, poczynając od 8 czerwca 2017 r. Strony w umowie zastrzegły, że w przypadku opóźnienia w spłacie powodowi będą należne odsetki w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie. (...) oraz „(...)” zawierały w szczególności wysokość oprocentowania, prowizji i opłat za czynności związane z umową i stanowiły integralną część umowy. W zakresie nieuregulowanym umową stosowało się postanowienia obowiązującego regulaminu stanowiącego integralną część umowy oraz przepisy prawa polskiego.

W myśl § 8 ust. 2 pkt 5 Regulaminu (obowiązującego w dniu zawarcia umowy) w przypadku zmiany adresu zameldowania lub siedziby, zmiany adresu do korespondencji, nazwy i numeru dokumentów potwierdzających tożsamość, a także w przypadku zmiany nazwy (firmy), nazwiska, stanu cywilnego lub numeru telefonu, kredytobiorca był zobowiązany do niezwłocznego powiadomienia o tym zdarzeniu powoda, a następnie w terminie 7 dni od dnia dokonania zmiany tych danych potwierdzić ten fakt na piśmie. W przypadku niewykonania przez kredytobiorcę powyższego zobowiązania wszelka korespondencja kierowana do Kredytobiorcy pod dotychczasowy adres była uważana za prawidłowo doręczoną ze wszystkimi konsekwencjami dla kredytobiorcy.

Zgodnie z § 11 Regulaminu (obowiązującego w dniu zawarcia umowy) w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie uraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej powód mógł wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia, a w przypadku zagrożenia w opinii powoda upadłością klienta terminu 7 dniowego (ust. 1 pkt 6). W przypadku niespłacenia zadłużenia w okresie wypowiedzenia stawało się ono zadłużeniem przeterminowanym, od którego powód pobierał odsetki zgodnie z „(...)” (ust. 5).

W Tabeli Oprocentowania wskazano, że oprocentowania dla zadłużenia przeterminowanego wynosi 2 - krotność wysokości odsetek za opóźnienie.

Następnie 11 maja 2017 r. strony zawarły umowę o nabycie (...).

Zgodnie z § 4 umowy, podpisując umowę o nabycie (...), kredytobiorca oświadczył, że zapoznał się i zostały mu przekazane:

1) Regulamin korzystania z (...),

2)(...)

W § 7 umowy wskazano, że reklamacje oraz zapytania dotyczące warunków oferty należy składać, zgodnie z zasadami określonymi w „(...) N. Bank (...)”.

Zarówno umowa o (...) (...) z (...), jak i umowa o nabycie pakietu elastycznego zostały podpisane przez pozwanego T. C. i K. D..

Powód uruchomił kredyt na rzecz pozwanego i K. D., jednak regulowali oni raty kredytu nieterminowo, a ostatecznie całkowicie zaniechali jego spłaty. W konsekwencji powód naliczał odsetki karne od należności przeterminowanych.

Pismami z 23 października 2018 r. powód wezwał pozwanego i K. D. do zapłaty zadłużenia z tytułu umowy kredytu w terminie do 14 dni. Jednocześnie powód poinformował pozwanego i K. D., że zgodnie z art. 75c ustawy Prawo bankowe istniała możliwość złożenia przez każdego z nich w ciągu 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia.

Pismo przeznaczone dla T. C. zostało wysłane na adres jego zamieszkania ujawniony w umowie o (...) (...) z (...)

Pismami z 13 grudnia 2018 r. powód wypowiedział pozwanemu oraz K. D. umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia.

Pismo przeznaczone dla pozwanego zostało wysłane na adres jego zamieszkania ujawniony w umowie o (...) (...) z (...).

Pismami z dnia 19 marca 2019 r. powód wezwał przedsądowo pozwanego i K. D. do zapłaty.

Wymagalne zadłużenie pozwanego wobec powoda na dzień 29 kwietnia 2020 r. wynosiło 114.560,53 zł, w tym:

-

z tytułu niespłaconego kapitału – 99.542,82 zł;

-

z tytułu niespłaconych odsetek umownych naliczonych od 8 października 2018 r. do 28 stycznia 2020 r. – 2.754,98 zł;

-

z tytułu opłat – 1.600 zł;

-

z tytułu niespłaconych odsetek za zwłokę, naliczonych od 9 lipca 2018 r. do 27 października 2019 r. – 10.642,73 zł.

Powód dochodził od T. C. i K. D. solidarnie zapłaty kwoty 114.560,53 zł. Uzasadniając swoje roszczenie, powód podał, że w związku z zaprzestaniem spłat rat kredytu wypowiedział T. C. i K. D. umowę kredytu. W konsekwencji postawił przysługującą mu względem nich wierzytelność pieniężną w stan wymagalności.

W sprawie aktualnie występował czynnie jedynie pozwany T. C. (w którego imieniu działał kurator ustanowiony dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu), gdyż wobec K. D. postępowanie zostało już prawomocnie zakończone wcześniej wydanym wyrokiem częściowym.

T. C. negował powództwo tak co do zasady, jak i wysokości. Strona pozwana podniosła, że z treści pozwu i jego uzasadnienia trudno wywnioskować, od którego z pozwanych powód domaga się zapłaty.

Nadto zdaniem pozwanego trudno jest przyjąć za fakt, że umowa o nabycie pakietu elastycznego wiąże pozwanego w sytuacji, gdy z tej umowy wynika, że kredytobiorca nabywa na podstawie umowy (...) „na warunkach określonych w Regulaminie korzystania z (...) N. (...) O. (...)”, a tymczasem do umowy został załączony regulamin kredytowania działalności gospodarczej (...) Bank S.A.- mikroprzedsiębiorstwa, który obowiązuje dopiero od 24 października 2018 r.

Następnie pozwany stwierdził, że pisma nadawane przez podwoda do pozwanego nie były wysyłane na prawidłowy adres. Przy tym powód nie miał możliwości stosowania procedury skuteczności doręczenia przesyłki w sytuacji braku jej dwukrotnego podjęcia przez pozwanego. Nie ma podstawy prawnej, która daje powodowi takie uprawnienie. W związku z tym pozwany wniósł o stwierdzenie nieważności klauzuli zawartej w regulaminie kredytowania działalności gospodarczej N. (...) O. (...) (obowiązującego od dnia 1 lipca 2016 r., a mianowicie, że „wszelka korespondencja kierowana do kredytobiorcy pod dotychczasowy adres będzie uważana za prawidłowo doręczoną ze wszystkimi konsekwencjami dla Kredytobiorcy” (§ 8 ust. 2 pkt 5), co poskutkowało nieprawidłowym doręczeniem wezwania do zapłaty, jak również nieprawidłowym wypowiedzeniem umowy kredytu.

Oprócz tego pozwany podniósł, że wobec treści § 4 umowy i § 7 umowy nie jest w stanie stwierdzić, który regulamin go faktycznie obowiązuje wobec rozbieżności w samej umowie.

Poznawany zaznaczył także, że istotne znaczenie ma informacja, czy powód zabezpieczył się przed zaniechaniem płacenia należności przez kredytobiorcę, a tym samym – czy otrzymał odszkodowanie od towarzystwa ubezpieczeniowego. Jeśli bowiem powód takie odszkodowanie uzyskał, to jego powództwo tym bardziej jest bezpodstawne i zmierza wyłącznie do bezpodstawnego wzbogacenia powoda.

Z najdalej posuniętej ostrożności procesowej pozwany (zastępowany przez kuratora) zaprzeczył, aby podpis widniejący na umowie z dnia 11 maja 2017 r. faktycznie pochodził od pozwanego.

Powództwo znajdowało oparcie w art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Wbrew twierdzeniom pozwanego – powód domagał się zasądzenia roszczenia od pozwanych solidarnie, co wynika z treści pozwu złożonego w dniu 31 października 2019 r. Wprawdzie powód nieprecyzyjnie formułował swe twierdzenia w uzasadnieniu pozwu oraz w następnych pismach procesowych, ale z żądania pozwu złożonego 31 października 2019 r. jednoznacznie wynika, że domagał się zasądzenia poszczególnych kwot od pozwanych solidarnie.

Z przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wynika, że pozwany wraz z K. D. zawarli z powodem w dniu 8 maja 2017 r. umowę o (...) (...) z (...). Powód uruchomił kredyt na ich rzecz, co wynika z przedłożonych przez powoda dokumentów. Następnie w dniu 11 maja 2017 r. strony zawarły umowę o nabycie (...). Wprawdzie pozwany kwestionował swój podpis pod tą umową, jednak nie zdołał tego wykazać, a niewątpliwie to jego obciążało udowodnienie, że podpis od niego nie pochodzi (art. 6 k.c. i art. 253 k.p.c.). Co znamienne pozwany nie kwestionował już swojego podpisu złożonego pod drugą z umów łączących go z powodem, tj. umową o (...) (...) z (...). Oprócz tego zawarcie umowy z powodem potwierdził także K. D. we wniesionym sprzeciwie.

W kontekście umowy o nabycie pakietu elastycznego rację miał pozwany, że powód nie przedłożył Regulaminu korzystania z (...) N. Bank (...), jednakże nie miało to istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Wiodącą umową zawartą przez strony była umowa o (...) (...) z (...), do której powód załączył wszystkie niezbędne regulaminy dla ustalenia przez Sąd treści łączącego strony stosunku prawnego.

Powyższe zobowiązanie wobec powoda pozwany wraz z K. D. zaciągnęli jako wspólnicy spółki cywilnej. Stosownie do art. 864 k.c. ich odpowiedzialność za to zobowiązanie była solidarna. Solidarność zobowiązania oznacza, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, przy czym zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (art. 366 § 1 k.c.). Jednocześnie dopóty, dopóki całe zobowiązanie nie zostanie wypełnione, wszyscy wspólnicy pozostają zobowiązani wobec wierzyciela (art. 366 § 2 k.c.). Nadto zakresem przedmiotowym art. 864 k.c. objęci są wspólnicy, którzy byli uczestnikami spółki w momencie powstawania zobowiązania (por. P. Nazaruk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. J. Ciszewski, Warszawa 2019, art. 864.).

Zatem, powód niezależnie od relacji łączących pozwanych po terminie powstania zobowiązania mógł żądać spełnienia świadczenia przez nich łącznie lub od każdego z nich z osobna. Prawomocne zakończenie postępowania wobec K. D. co do zasady nie miało wypływu na odpowiedzialność pozwanego.

Nie był również zasadnym podniesiony przez pozwanego zarzut, że wobec treści § 4 umowy i § 7 umowy nie jest w stanie stwierdzić, który regulamin go faktycznie obowiązuje wobec rozbieżności w samej umowie. Zgodnie z § 4 umowy, podpisując umowę o nabycie pakietu elastycznego, kredytobiorca oświadczył, że zapoznał się i zostały mu przekazane:

1) Regulamin korzystania z (...)

(...)

W § 7 umowy wskazano, że reklamacje oraz zapytania dotyczące warunków oferty należy składać zgodnie z zasadami określonymi w „Regulaminie kredytowania działalności gospodarczej N. Bank (...)”.

Z powyższego wynika, że oba postanowienie umowne były względem siebie komplementarne, a na pewno nie wykluczały się. W § 4 umowy pozwany jedynie potwierdził, że zapoznał się z Regulaminem korzystania z (...) zaś § 7 umowy regulował, na jakich zasadach i w oparciu o jaki regulamin należy składać reklamacje oraz zapytania dotyczące warunków oferty. Zatem treść tych postanowień umownych nie mogła wprowadzać pozwanego w błąd co do tego, jaki regulamin go obowiązuje.

Art. 75c Prawa bankowego stanowi, że jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych (ust. 1). W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia - w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania - wniosku o restrukturyzację zadłużenia (ust. 2). Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy (ust. 3).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić należy, że niewątpliwie pozwany oraz K. D. nie regulowali zobowiązań wobec powoda w terminach wynikających z umowy. W konsekwencji powód po dochowaniu obowiązków wynikających z art. 75 c prawa bankowego skutecznie wypowiedział pozwanemu umowę kredytu.

Przy czym pisma przeznaczone dla T. C. wzywające go do zapłaty zadłużenia z tytułu umowy kredytu w terminie do 14 dni oraz zawierające informację o możliwość złożenia w ciągu 14 dni roboczych wniosku o przeprowadzenie restrukturyzacji zadłużenia, jak również samo wypowiedzenie umowy kredytu zostały wysłane na adres jego zamieszkania ujawniony w umowie o (...) (...) z (...). Tym samym zostały mu skutecznie doręczone na poprawny adres.

Nawet gdyby przyjąć, że pozwany zmienił adres zamieszkania, to brak w aktach sprawy dowodu, że poinformował o tym powoda, co czego był zobowiązany (§ 8 ust. 2 pkt 5 Regulaminu). Zatem i tak korespondencję kierowaną do niego na adres ujawniony w umowie należało uznać za doręczoną (§ 8 ust. 2 pkt 5 Regulaminu).

Wprawdzie pozwany podnosił nieważność klauzuli zawartej w § 8 ust. 2 pkt 5 Regulaminu, jednakże zarzut ten był chybiony. Zauważyć bowiem trzeba, że choć rzeczywiście zgodnie z art. 385 ⁵ k.c. przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 385 ¹ -385 ³ k.c., stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o (...). Jednakże w myśl art. 70 ust 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. poz. 1495 z późn. zm.) przepisów art. 385 ⁵, art. 556 ⁴, art. 556 ⁵ i art. 576 ⁵ ustawy zmienianej w art. 1, czyli kodeksu cywilnego nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r.

Tymczasem pozwany zawarł umowę kredytu z bankiem w dniu 8 maja 2017 r. Działał przy tym jako przedsiębiorca (wspólnik spółki cywilnej), nie zaś jako konsument. Zatem normy wynikające z art. 385 ¹ k.c. w związku z art. 385 ⁵ k.c. nie znajdują zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ ww. umowa została zawarta przez strony przed dniem 1 stycznia 2021 r.

Gdyby nawet nie podzielić powyższego stanowiska, to i tak klauzula zawarta § 8 ust. 2 pkt 5 Regulaminu nie stanowiła klauzuli abuzywnej. Klauzula ta nie wprowadzała bowiem dla pozwanego jakichkolwiek uciążliwości, a jedynie wymagała poinformowania banku o zmianie adresu. Obowiązek ten w pełni odpowiada zasadom obrotu. Zarówno w judykaturze, jak i w doktrynie przyjmuje się, że niepoinformowanie drugiej strony o ewentualnej zmianie adresu stanowi ryzyko adresata (por. wyrok SA w Warszawie z 25.10.2012 r., VI ACa 610/12, LEX nr 1254549, a także SN w wyroku z 13 IX 1985 IV CR 225/85 jak i Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 302; J. Pokrzywniak, Oświadczenia i zawiadomienia, Mon. Praw. 2005, nr 4, s. 223 i n.; P. Machnikowski (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 144; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 347.).

Ponadto podkreślenia wymaga, że pozwany nie wykazał (art. 6 k.c.), aby powód uzyskał odszkodowanie za zaniechanie płacenia należności przez pozwanego. Należy przy tym wskazać na jednoznaczne oświadczenie powoda zawarte w piśmie z dnia 3 września 2021 r., że „zawarta przez strony umowa kredytowa nie została ubezpieczona”.

Wobec tego powód wykazał swoje roszczenie co do zasady. Natomiast wysokość dochodzonego roszczenia powód wykazał poprzez przedłożone dokumenty, w szczególności wyciąg z ksiąg banku, historię odsetek, wyciąg, raporty. Z dokumentów tych wynikało, że wymagalne zadłużenie pozwanego wobec powoda na 29 kwietnia 2020 r. wynosiło 114.560,53 zł, w tym: z tytułu niespłaconego kapitału – 99.542,82 zł; z tytułu niespłaconych odsetek umownych naliczonych od 8 października 2018 r. do 28 stycznia 2020 r. – 2.754,98 zł; z tytułu opłat – 1.600,00 zł; z tytułu niespłaconych odsetek za zwłokę, naliczonych od 9 lipca 2018 r. do 27 października 2019 r. – 10.642,73 zł.

Przy czym oczywistym jest, że w postępowaniu cywilnym wyciąg z ksiąg banku stanowi dokument prywatny, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów uznał treść dokumentu prywatnego za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy (por. Wyrok SA w (...) z 19.01.2017 r., I ACa 782/16, LEX nr 2287458), co też Sąd, mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy, uczynił w postępowaniu. Zatem przedłożony przez powoda wyciąg z ksiąg banku przedstawiał rzetelnie zadłużenie pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 69 Prawa bankowego orzekł jak w pkt 1 wyroku. O odsetkach w wysokości maksymalnej za opóźnienie od kwoty 99.542,82 zł od 28 października 2019 r. do dnia zapłaty orzekł na podstawie postanowień umowy łączącej strony oraz art. 481 § 2 ¹ k.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Jednocześnie w pkt 1 i 2 wyroku (przy czym w pkt 2 jedynie do kwoty 11.146 zł) Sąd zastrzegł solidarną odpowiedzialność pozwanego z odpowiedzialnością K. D. wynikającą z pkt 1 i 2 wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt (...) z dnia 30 października 2020 r. Stosownie do art. 864 k.c. ich odpowiedzialność za te zobowiązanie była bowiem solidarna.

Sąd na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w związku z zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie - zasądził od Skarbu Państwa – Sadu Okręgowego w (...) na rzecz adw. B. S. kwotę 2.160 zł tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora pozwanego nieznanego z miejsca pobytu.

Apelację od wyroku w imieniu pozwanego T. C. złożył kurator ustanowiony z urzędu dla nieznanego z miejsca pobytu, zaskarżył go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucał:

-

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. w zw. z art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 139 k.p.c., poprzez jego niezastosowanie, co doprowadziło do uznania, że powód skutecznie doręczył pozwanemu wezwanie do zapłaty i wypowiedział pozwanemu sporną umowę kredytową, w sytuacji gdy powód nie udowodnił, aby pozwany miał realną możliwość zapoznania się z treścią wezwań do zapłaty i wypowiedzenia umowy kredytu,

-

naruszenie § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu poprzez jego niezastosowanie, co poskutkowało zasądzeniem na rzecz kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu wynagrodzenia niepowiększonego o podatek VAT, w sytuacji gdy wobec luki prawnej w obowiązującym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, należało przez analogię zastosować pierwsze z ww. rozporządzeń.

Mając na uwadze powyższe, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, zmianę wyroku w pkt 3 poprzez zasądzenie od Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w (...) na rzecz adw. B. S. kwoty 2.656,8 zł (w tym 23% VAT) tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora pozwanego nieznanego z miejsca pobytu; zasądzenie od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w (...)na rzecz adw. B. S. kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, a nieopłaconej nawet w części, tytułem wynagrodzenia za sprawowanie funkcji kuratora pozwanego nieznanego z miejsca pobytu w postępowaniu przed Sądem II instancji, według norm przepisanych, powiększonych o stawkę 23% podatku VAT.

Sąd Apelacyjny, zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Ustalenia te nie są też w istocie podważane w apelacji.

Zasadniczy, i w rzeczywistości jedyny zarzut środka zaskarżenia sprowadza się bowiem do kwestionowania faktu doręczenia pozwanemu oświadczeń woli związanych z wypowiedzeniem umowy kredytu, tzn. pism powodowego banku z dnia 23 października 2018r. (zawierającego wezwanie do zapłaty zaległości oraz informację, o jakiej mowa w art. 75c prawa bankowego) oraz z dnia 23 grudnia 2018 r. (zawierającego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu).

Jak się wydaje, apelujący w ten sposób próbuje, jakkolwiek nie wyrażając tego expressis verbis, podważyć stanowisko Sądu Okręgowego, zgodnie z którym, na skutek wypowiedzenia umowy, cała przysługująca powodowi należność z tytułu udzielonego kredytu, w tym obejmująca przewidziane umową odsetki, stała się wymagalna.

Argumentacja podniesiona w tym zakresie w apelacji nie zasługuje jednak na uwzględnienie.

W realiach sprawy nie może być bowiem mowy o naruszeniu przez sąd I instancji przepisu art. 61 kc, co miałoby, według pozwanego, polegać na bezpodstawnym uznaniu, że doszło do skutecznego złożenia przez bank oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy kredytu.

Przede wszystkim nie sposób podważać ważności postanowień kolejno obowiązujących strony regulaminów kredytowania, w których wprowadzono obowiązek informowania banku przez kredytobiorcę o zmianie adresu dla doręczeń z zastrzeżeniem, że w przypadku jego niedotrzymania korespondencja będzie uznana za skutecznie doręczoną pod dotychczasowym adresem.

Tego rodzaju klauzula nie tylko nie jest sprzeczna z prawem, ale wręcz jest w umowach długoterminowych celowa i konieczna, bowiem gwarantuje właśnie możliwość składania przez kontrahentów wzajemnie skutecznych oświadczeń woli (i innych oświadczeń, por. art. 65 ¹kc) związanych z wykonywaniem umowy.

Przyjęcie odmiennego stanowiska, prezentowanego w apelacji, prowadziłoby w istocie do możliwości łatwego uchylania się przez jedną ze stron umowy od odbioru adresowanych do niej oświadczeń i innych pism, a w konsekwencji do bezterminowego unikania ujemnych konsekwencji niewykonywania (niewłaściwego wykonywania) zobowiązania.

Zresztą w apelacji nie wskazuje się, w jaki sposób bank miałby składać na ręce pozwanego skuteczne oświadczenia woli w przypadku zmiany przez pozwanego adresu czy tez nieodbierania kierowanej do niego drogą pocztową korespondencji.

W szczególności nie sposób byłoby nakładać na powoda obowiązku wykazywania, że kredytobiorca rzeczywiście zamieszkuje pod podanym przez niego w umowie adresem.

W rzeczywistości od dawna przyjmuje się, że, także w relacji między bankiem a kredytobiorcą, dopuszczalne jest doręczanie temu ostatniemu korespondencji drogą pocztową, poprzez wysłanie jej w postaci przesyłki rejestrowanej na podany w umowie adres do korespondencji.

Dla uznania skuteczności takiego doręczenia nie jest przy tym konieczne, wbrew poglądowi skarżącego, wykazanie przez bank, że przesyłka taka została faktycznie przez adresata odebrana.

W orzecznictwie przyjmuje się bowiem od dawna, że dowód nadania przesyłki rejestrowanej stanowi uprawdopodobnienie jej doręczenia adresatowi, który może to domniemanie obalić, wykazując, że nie miał możliwości zapoznania się z jej treścią (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r. w sprawie II CSK 454/09, OSNC, z. 10 z 2010 r., poz. 142).

Wbrew obawom skarżącego adresatowi nie grożą zatem ujemne konsekwencje związane z nieodebraniem przesyłki, jeżeli nastąpi to z przyczyn obiektywnych, od niego niezależnych.

Uzupełniająco można dodać, że w sprawie w ogóle nie znajdowały zastosowania reguły dotyczące doręczania pism sądowych przez pocztę, określone w przepisach art. 139 kpc, a wskazana wyżej wykładnia art. 61 kc nie stanowi uprzywilejowania banków, ale znajduje powszechne zastosowanie, szczególnie w obrocie gospodarczym.

Z kolei bezprzedmiotowe są wywody apelacji, zdające odwoływać się do przepisów o ochronie konsumentów.

Za sądem I instancji należy bowiem powtórzyć, że w stosunku umowy kredytowej z powodem pozwany nie występował jako konsument w rozumieniu przepisu art. 22 ¹ kc, ale jako przedsiębiorca, podejmujący czynność bezpośrednio związaną z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą.

W realiach sprawy nie znajdowało także zastosowanie uregulowanie zawarte w nowym przepisie art. 385 ⁵ kc.

Wszedł on bowiem w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. i nie stosuje się do umów zawartych przed tą datą (por. art. 70 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, Dz. U. 2019.1495 ze zm.).

W apelacji nie podnosi się jakichkolwiek zarzutów związanych z ustaleniem przez sąd I instancji stanu zadłużenia pozwanego.

W związku z tym wystarczające jest stwierdzenia, że ustalenia te oraz związane z nimi rozważania prawne, zawarte w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, zasługują na pełną aprobatę.

Nie popełnił też sąd I instancji błędu, przyznając wyznaczonemu dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego kuratorowi wynagrodzenie bez dodawania do niego podatku VAT.

Przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w postępowaniu cywilnym (Dz. U. 2018.536) nie przewidują podwyższenia należnego kuratorowi wynagrodzenia o stawkę podatku od towarów i usług również w sytuacji, gdy jest on podmiotem zobowiązanym do rozliczania takiego podatku.

Jest to zatem istotna zmiana w stosunku do poprzedniego stanu prawnego (por. § 1 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w postępowaniu cywilnym, Dz. U. 2013.1476).

Oznacza to, że obecnie, z woli samego ustawodawcy, podatek VAT, na zasadach ogólnych, mieści się już w kwocie należnego kuratorowi wynagrodzenia (por. art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług, Dz. U. 2019. 178).

Dodatkowo należy wskazać, że w w/w Rozporządzeniu z 9 marca 2018 r. odwołano się do stawek za czynności adwokatów oraz radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy – Prawo o adwokaturze oraz art. 22 ⁵ ust. 3 ustawy o radcach prawnych, które nie przewidują podwyższenia stawek wynagrodzenia o podatek VAT, a nie w przepisach wydanych odpowiednio na podstawie art. 29 ust. 2 Prawa o adwokaturze oraz art. 22 ³ ust. 2 ustawy o radcach prawnych, które takie podwyższenie przewidują.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O wynagrodzeniu należnym kuratorowi za reprezentowanie pozwanego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono (punkt. 2. wyroku) na podstawie art. 5 ust. 1 pkt. 3) oraz art. 83 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przy uwzględnieniu treści przepisów § 1 w/w Rozporządzenia z 9 marca 2018 r. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.).

Bogdan Wysocki