Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016 r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. A. (J. A. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 17 sierpnia 2015 r. sygn. akt IX U 614/15

oddala apelację.

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA K. Merker /-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1973/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22.05.2015r. zmienioną decyzją z dnia 8.06.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu J. A. prawa do emerytury wobec nieudokumentowania wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w odwołaniach od powyższych decyzji wniósł o ich zmianę
i przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury po uprzednim zaliczeniu do okresów pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy okresu zatrudnienia
od października 1969r. do września 1971r. na stanowisku kierowcy ciągnika gąsienicowego.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie z przyczyn, jak w zaskarżonych decyzjach.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 17 sierpnia 2015r., sygn. akt IX U 614/15,
Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia
13 kwietnia 2015r.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony urodził się w dniu (...)

W dniu 13.04.2015r. złożył wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, w rozpoznaniu którego organ rentowy wydał zaskarżone decyzje opisane na wstępie. Organ rentowy uwzględnił ubezpieczonemu na dzień 1.01.1999r. łącznie 29 lat, i 22 dni okresów składkowych, nieskładkowych - w tym 14 lat, 4 miesiące
i 10 dni pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, ubezpieczony podjął pracę w PGR T. w październiku 1969r.

Początkowo pracował w warsztacie kowalsko - ślusarskim. Po kilku miesiącach skierowano go na kurs traktorzystów, a po jego ukończeniu powierzono do obsługi rolniczy ciągnik gąsienicowy (...), który również był wyposażony w pług. Zakład dysponował dwoma takimi ciągnikami, które wykonywały pracę na powierzchni
1000 ha. Z uwagi na fakt, że grunty na terenie gospodarstwa charakteryzowały się ciężką glebą, nie było możliwości używania ówczesnych ciągników kołowych.
Pracy dla ciągników było bardzo dużo bez względu na porę roku. Były to orki, bronowanie zasiewów, równanie dróg, praca w zakładowej żwirowni oraz w lesie
przy wyciąganiu i układaniu ściętych drzew. Ubezpieczony pracował w godzinach
od 7.00 do 15.00 - często również w godzinach nadliczbowych. Największą ilość godzin przepracował w miesiącach: lutym 1970r. - 224 godziny, w marcu 1970r. - 230 godzin, w kwietniu 1970r. - 262 godziny, w maju 1970r. - 242 godziny, w czerwcu 1970r. - 248 godzin, w lipcu 1970r. - 263 godziny, we wrześniu 1970r. - 236 godzin,
a w październiku 1970r. - 238 godzin. Taką pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie miał świadomości, że zatrudniono go jako pracownika sezonowego.

W okresie spornym razem z ubezpieczonym w PGR w T. pracowali H. S. i A. K. - świadkowie w sprawie, którzy potwierdzili rodzaj wykonywanej przez niego pracy oraz jej wymiar.

Ubezpieczony nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Powołując treść art. 184 i 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd I instancji wskazał, że spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia,
czy ubezpieczony spełnia warunek posiadania co najmniej piętnastoletniego okresu pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu I instancji, mając na uwadze wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczony w spornym okresie co najmniej w okresach od 1.02.1970r. do 31.07.1970r. oraz od 1.09.1970r.
do 31.10.1970r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze prace w szczególnych warunkach, o których mowa w wykazie A, dziale VIII poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. prace kierowców pojazdu gąsienicowego.

Ustalając powyższe w zakresie rzeczywiście wykonywanej przez ubezpieczonego pracy, Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom słuchanych w sprawie świadków, którzy pracowali razem z ubezpieczonym i stąd niewątpliwie byli bezpośrednimi świadkami wykonywanej przez niego pracy. Sąd uznał również
za wiarygodne zeznania ubezpieczonego, które pokrywają się z zeznaniami świadków, a także znajdują potwierdzenie w przedłożonej dokumentacji. W sprawie bezsporne jest, iż ubezpieczony w dniu (...) ukończył wiek emerytalny 60 lat, udowodnił na dzień 1.01.1999r. wymagany co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Jednocześnie nie ulega wątpliwości, iż po zaliczeniu uznanych przez Sąd miesięcy pracy wskazanych powyżej, do uznanego przez organ rentowy okresu pracy w szczególnych warunkach, ubezpieczony posiada wymagany 15-letni okres takiej pracy.

W konsekwencji powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia 13 kwietnia 2015r., tj. od daty złożenia wniosku.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Apelujący zaskarżając wyrok w całości, zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez błędne przyjęcie, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach z wykazu A, dział VIII poz. 3;

- naruszenie prawa procesowego, a w szczególności art. 233 k.p.c., art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyraźnego uzasadnienia przyczyn, dla których Sąd przyjął,
iż ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez co najmniej 15 lat,
w szczególności od 1.02.1970r. do 31.07.1970r. oraz od 1.09.1970r. do 31.10.1970r.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania albo o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że nawet przy założeniu, iż ubezpieczony
w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku traktorzysty, to brak jest podstaw do zaliczenia tych okresów do pracy
w szczególnych warunkach. Z zeznań świadków i ubezpieczonego wynika bowiem,
że ubezpieczony wykonywał nie tylko prace traktorzysty, ujęte w wykazie A, dział VIII poz. 3, ale także prace nie wymienione w tym wykazie. Organ rentowy wskazał na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 grudnia
2013r., sygn. akt I UK 172/13, niepubl, wskazujący, że „wymienienie w wykazie A, dziale VIII pod pozycją 3 prac kierowców ciągników i kombajnów nie oznacza,
że należy uznać za pracę w szczególnych warunkach kierowanie tymi pojazdami przy jakichkolwiek zadaniach, a nie tylko transportowych. Prace uznane za wykonywane
w szczególnych warunkach bez względu na rodzaj i miejsce zostały wymienione
w dziale XIV – prace różne”.

Dodatkowo apelujący podniósł, że wykaz A rozporządzenia ma charakter stanowiskowo – branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne rodzaje prac przypisywane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach.

Zdaniem skarżącego umieszczenie kierowcy ciągnika, kombajnu, pojazdu gąsienicowego w dziale VIII w transporcie i łączności łączy szkodliwość tej pracy nie z faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz z faktem ich prowadzenia przy uwzględnieniu specyfiki technologii pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem tych pojazdów w ruchu publicznym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest bezzasadna.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcia wymagało, czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym
na podstawie art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r., poz. 748 j.t.) zwanej ustawą emerytalną, a w szczególności, czy legitymuje się 15-letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu tej ustawy.

Bezzasadny jest podniesiony przez apelującego zarzut naruszenia art. 233 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu
art. 233 k.p.c. W szczególności ocena ta w żaden sposób nie narusza zasad wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego.

Apelujący podnosząc zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego ograniczył się do przedstawienia alternatywnego stanu faktycznego, co nie stanowi skutecznego zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001r., sygn. akt II CKN 588/99, LEX nr 52347).

Chybiony okazał się również zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c.

Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia powyższego unormowania byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby uzasadnienie zaskarżonego rozstrzygnięcia uniemożliwiało dokonanie kontroli instancyjnej, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

W rozpoznawanej sprawie sporna kwestia sprowadzała się do ustalenia,
czy ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym
w T. od 1 lutego 1970r. do 31 lipca 1970r. oraz od 1 września 1970r.
do 31 października 1970r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę
w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A, dział VIII poz. 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Jak wynika z ustaleń faktycznych, w trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony obsługiwał ciągnik gąsienicowy (...), który był również wyposażony w pług.
Pracy dla ciągników było bardzo dużo - przy orkach, bronowaniu zasiewów, równaniu dróg, w żwirowni przy wyciąganiu i układaniu ściętych drzew.

W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowo Sąd I instancji ustalił zakres czynności wykonywanych przez odwołującego w spornym okresie oraz wymiar czasu, uznając, że praca odwołującego odpowiada pracy określonej w wykazie A, dziale VIII, pod poz. 3, jako prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych.

Faktem jest, że państwowe gospodarstwo rolne nie należy do sektora transportowego gospodarki, jednak pod poz. 3 działu VIII wykazu A, stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia, obok prac kierowców ciągników wymienione zostały również prace kierowców kombajnów i pojazdów gąsienicowych.

Nie ulega jednak wątpliwości, że ciągniki są maszynami rolniczymi i podobnie, jak kombajny, są wykorzystywane głównie do prac polowych, nie zaś w transporcie.

Jak trafnie zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 marca 2013r., sygn. akt III AUa 1163/12, LEX nr 1293638: „Prace kierowców ciągników
i kombajnów zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, czyli prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. W związku z tym przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników
czy kombajnów zatrudnieni w firmach transportowych wykonywali pracę
w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 u.e.r.f.u.s., wypaczałoby sens tej regulacji, bowiem ze względu na ich specyfikacje, pojazdy te wykorzystywane
są do określonych dla nich czynności, w tym prac polowych, z którymi wiąże się także szereg czynności transportowych”.

W konsekwencji, prawidłowo Sąd I instancji zaliczył ubezpieczonemu cały sporny okres zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w T..

Uwzględnienie powyższego okresu zatrudnienia powoduje, że ubezpieczony legitymuje się ponad 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Z tych przyczyn, Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA K. Merker /-/ SSA J. Ansion

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek