Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2016 r. w Katowicach

sprawy z odwołania M. H. (M. H. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 28 października 2015 r. sygn. akt IX U 882/15

oddala apelację.

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA K.Merker /-/ SSA M.Małek-Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn akt III AUa 2317/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14.07.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. odmówił M. H. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił on wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony odwołał się od tej decyzji i wniósł o jej zmianę podnosząc, że ma wymagany okres pracy w warunkach szczególnych bo przez 4 lata pracował w KWK (...), a następnie prawie 15 lat w (...) G. jako kierowca ciągnika wykonując prace transportowe.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podnosząc, że po ponownej analizie stażu pracy ubezpieczonego zaliczył mu okres pracy pod ziemią w KWK (...) oraz okres pracy na stanowisku operatora koparki
w KWK (...) jako okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach, tj. 6 lat 11 miesięcy i 15 dni takiej pracy. Ponadto organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił okresu pracy w charakterze kierowcy ciągnika z uwagi na brak jednoznacznej odpowiedzi na pytanie ZUS jakie prace ubezpieczony wykonywał jako kierowca ciągnika - czy tylko prace transportowe czy również polowe przy pomocy ciągnika.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt IX U 882/15, Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił decyzję organu rentowego z dnia 14 lipca 2015r. i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od

dnia 12 maja 2015r.

Sąd I instancji ustalił, że M. H. urodzony (...) w dniu 12.05.2015r. złożył wniosek o emeryturę. Nie jest on członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W sposób niesporny między stronami udokumentował on na dzień 1.01.1999r. 28 lat, 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Na mocy decyzji
z dnia 23.12.2005r. pobierał on rentę strukturalną przyznaną od 6.12.2005r.
do 5.11.2015r. przez kierownika Biura Powiatowego Agencji (...)
i (...) w R.. W okresie od 5.08.1968r. do 30.08.1971r. ubezpieczony był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako robotnik niewykwalifikowany pod ziemią w KWK (...). Ponadto w okresie od 1.02.1973r. do 18.12.1976r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę operatora koparki w KWK (...), co udokumentował świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W okresie od 5.01.1977r. do 30.11.1991r. M. H. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy jako traktorzysta w Spółdzielni Kółek Rolniczych. W trakcie tego zatrudnienia ubezpieczony w dniu 9.05.1981r. zdobył uprawnienia operatora kombajnu zbożowego, zaś 12.10.1975r. przekazano mu do obsługi spycharko - koparkę (...),
a 7.08.1980r. przyznano mu dodatek do wynagrodzenia za te dni pracy, kiedy ją obsługiwał.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, w okresie od 1.07.1977r. do 23.05.1978r. ubezpieczony pełnił obowiązki dyspozytora punktu usługowego w Ż., a następnie od 1.09.1982r. do 30.07.1985r. ponownie wykonywał obowiązki brygadzisty-dyspozytora. Do obowiązków ubezpieczonego na tym stanowisku należało między innymi opracowywanie planów operatywnych i harmonogramów usług
i przekazywanie ich do realizacji na poszczególne stanowiska pracy, informowanie usługobiorców o rodzajach usług, ich zakresu i cenach, przyjmowanie zamówień na usługi i ich ewidencjonowanie, dopilnowanie ich realizacji, nadzór nad właściwym wykorzystaniem sprzętu, ustalanie i potwierdzanie sprawności technicznej środków transportu, kwalifikowanie do przeglądów technicznych, bieżące wydawanie i odbiór kart pracy i kart drogowych, rozliczanie kierowców i traktorzystów z pobranego paliwa oraz prowadzenie w tym zakresie ewidencji rozliczeń.

W trakcie zatrudnienia w (...) G. ubezpieczony przez 2 miesiące przebywał na urlopie bezpłatnym (akta osobowe). Prace na stanowisku brygadzisty-dyspozytora związane z przyjmowaniem zleceń i podziałem prac oraz prowadzeniem kart drogowych i paliwowych oraz innej ewidencji zajmowały ubezpieczonemu około 2 godzin dziennie, zaś w pozostałym czasie pracy wykonywał czynności traktorzysty. Wykonywał głównie usługi transportowe w zakresie wożenia wapna dla rolników, odwozu płodów rolnych, przywożenia wysłodków z cukrowni lub usług transportowych zlecanych przez Urząd Gminy w L. czy rejon dróg publicznych.

Prace polowe ciągnikiem ubezpieczony wykonywał sporadycznie. Za prace żniwne
w charakterze kombajnisty przyznano ubezpieczonemu dodatkowe wynagrodzenie,
a także za prace polowe przysługiwała wyższa premia niż za prace transportowe.

Sąd Okręgowy uznał zeznania ubezpieczonego za wiarygodne w takim zakresie, w jakim nie są sprzeczne z dokumentami znajdującymi się w jego aktach osobowych.

Powołując treść regulacji art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd Okręgowy stwierdził, że do uznanego przez organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wynoszącego 6 lat 11 miesięcy i 15 dni doliczyć należy następujące okresy zatrudnienia w (...) G. w charakterze traktorzysty: od 5.01.1977r.
do 30.06.1977r., od 24.05.1978r. do 31.08.1982r. i od 31.08.1985r. do 30.11.1991r.
z wyłączeniem urlopu bezpłatnego, to jest 10 lat 10 miesięcy i 2 dni. Zebrane
w sprawie dowody jednoznacznie bowiem wskazują, że w tych okresach stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku kierowcy ciągnika, to jest na stanowisku wymienionym w Wykazie A Dział VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. W ocenie Sądu I instancji bez znaczenia dla uznania za pracę w warunkach szczególnych pracy kierowcy ciągnika jest czy wykonywał on wyłącznie prace transportowe.

Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, wyrażony
w uzasadnieniu wyroku z dnia 1.04.2015r. sygn. III AUa 1842/14, iż charakter pracy kierowcy ciągnika wykonującego wyłącznie transport oraz kierowcy wykonującego
w pewnych okresach wyłącznie transport, w innych zaś przemiennie transport i prace polowe nie różni się - polega bowiem na kierowaniu określonym pojazdem mechanicznym. Co więcej, praca polowa może być bardziej uciążliwa, gdyż może być wykonywana w znacznie cięższych warunkach niż prace transportowe (np. na pochyło umiejscowionych polach, na błotnistych terenach, przy użyciu maszyn wytwarzających duży hałas).

Sąd I instancji nie podzielił stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu wyroku z dnia 3.12.2013r. sygn. akt I UK 172/13, iż wykonywanie przez kierowców ciągnika innych prac niż transportowe wyklucza zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie są to prace wymienione w wykazie A Dział VIII,

z uwagi na fakt, że prawodawca w tej samej pozycji działu VIII obok prac kierowców ciągników wymienił prace kierowców kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, które z racji swojego przeznaczenia nie są przeznaczone do wykonywania prac transportowych i prac rolnych i robót rolnych. Zatem uznano pracę kierowców ciągników, kombajnów i pojazdów gąsienicowych za pracę w szczególnych warunkach ze względu na samo kierowanie tymi pojazdami, a nie ze względu na wykonywanie takiej pracy wyłącznie „w transporcie - rozumianym jako ruchu publicznym”. Znaczny stopień uciążliwości i szkodliwości w pracy kierowcy ciągnika polega na narażeniu na hałas przez traktor emitowany, wibracje w trakcie jego pracy, poruszanie się po nieutwardzanych i pochyłych powierzchniach.

W ocenie Sądu Okręgowego gdyby uznać, że znaczny stopień uciążliwości prac wymienionych w dziale VIII - transport polegał na wykonywaniu pracy kierowcy wyłącznie w ruchu publicznym, co wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i innych podmiotów, to należałoby tu zaliczyć prace wszystkich kierowców poruszających się po drogach publicznych niezależnie od rodzaju pojazdu np. kierowców samochodów dostawczych. Prawodawca tego jednak nie uczynił, co wskazuje, że znaczenia nie ma wykonywanie prac transportowych lecz kierowanie wskazanym typem pojazdu.

Dodatkowo Sąd I instancji zwrócił uwagę, że urządzenie, jakim jest ciągnik (traktor) z uwagi na jego konstrukcję, ograniczoną możliwość osiągania wysokich prędkości jest w pierwszym rzędzie przeznaczony do wykonywania prac polowych
a nie do wykonywania transportu w ograniczonym zakresie.

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając, jak w sentencji wyroku.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Apelujący zaskarżając wyrok w całości, zarzucił naruszenie art. 184 w zw.
z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie orzeczenia Sądu I instancji
i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Zdaniem skarżącego prace traktorzysty, zgodnie z nazwą działu, mają być pracami w transporcie. Tym czasem ubezpieczony będąc zatrudniony na stanowisku traktorzysty wykonywał nie tylko prace transportowe ujęte w dziale VIII, poz. 3 wykazu A, ale także prace polowe, które nie są wymienione w wykazie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zakwestionowania orzeczenia Sądu I instancji, który przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe i na jego podstawie wywiódł trafne wnioski.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe i na jego podstawie wywiódł trafne wnioski.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcia wymagało, czy ubezpieczony spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym
na podstawie art. 184 i 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016r., poz. 887 j.t), a w szczególności, czy legitymuje się piętnastoletnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy.

Badanie tej przesłanki wymagało ustalenia, czy ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w G. od 5 stycznia 1977r.
do 30 listopada 1991r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Organ rentowy kwestionował wskazany okres zatrudnienia podnosząc,
że ubezpieczony będąc zatrudniony na stanowisku traktorzysty wykonywał nie tylko prace transportowe ujęte w dziale VIII, poz. 3 wykazu A rozporządzenia z dnia
7 lutego 1983r., ale także prace polowe, które nie są wymienione w wykazie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego stanowisko organu rentowego jest nieuzasadnione.

Rację ma Sąd I instancji uznając, że dla zakwalifikowania spornego okresu zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy ubezpieczony wykonywał wyłącznie prace transportowe.

Praca kierowcy ciągnika (traktorzysty) jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8,
poz. 43 ze zm.), dział VIII poz. 3.

Faktem jest, że spółdzielnie kółek rolniczych nie należą do sektora transportowego gospodarki, jednak, jak trafnie uznał Sąd Okręgowy, pod poz. 3 działu VIII wykazu A, stanowiącego załącznik do cyt. rozporządzenia, obok prac kierowców ciągników wymienione zostały również prace kierowców kombajnów i pojazdów gąsienicowych. Nie ulega wątpliwości, że kombajny są maszynami rolniczymi
i podobnie, jak ciągniki, są wykorzystywane głównie do prac polowych, nie zaś
w transporcie.

Jak trafnie zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 marca 2013r. sygn. akt III AUa 1163/12, LEX nr 1293638: „Prace kierowców ciągników
i kombajnów zostały zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, czyli prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości
i wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. W związku z tym przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników
czy kombajnów zatrudnieni w firmach transportowych wykonywali pracę
w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 u.e.r.f.u.s., wypaczałoby sens tej regulacji, bowiem ze względu na ich specyfikacje, pojazdy te wykorzystywane
są do określonych dla nich czynności, w tym prac polowych, z którymi wiąże się także szereg czynności transportowych”.

W konsekwencji, prawidłowo Sąd I instancji zaliczył ubezpieczonemu cały sporny okres zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych, z uwzględnieniem prac polowych.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego jako pozbawioną słusznych podstaw.

/-/ SSA J.Ansion /-/ SSA K.Merker /-/ SSA M.Małek-Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek