Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Orzeczeniem z dnia 13 września 2019r. znak (...) (...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. utrzymał w mocy orzeczenie (...) Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 11 lipca 2019r. znak (...)o zaliczeniu Z. G. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od 1 czerwca 2019r. do 30 czerwca 2022r. z powodu schorzeń o symbolach 05 – R, 07 – S, 09 – M, obejmujące wskazania związane z niepełnosprawnością, w tym wskazanie, że adresatka orzeczenia nie wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. (orzeczenia – k. 40, 58 akt organu)

Z. G. wniosła odwołanie od tego orzeczenia powołując się na niezdolność do samodzielnej egzystencji, nadto zaś wskazując, że spełnia przesłanki zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

(...) Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Z. G. ur. (...) jest emerytką.

Niesporne

Wnosząca odwołanie cierpi na wielopoziomowe zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa, a nadto nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu II, chorobę niedokrwienną serca, przewlekłe schorzenia układu oddechowego.

W związku z chorobą nowotworową (nowotworem złośliwym piersi prawej) przebyła w czerwcu 2017r. radykalną mastektomię prawostronną, a po niej radioterapię.

Niesporne, nadto dokumentacja medyczna odwołującej się aktach organu – k. 1 – 8, 11, 21 – 28, 30 tych akt oraz w aktach sprawy – k. 6, 45 – 48, 55 – 70, 73 – 76, 147, 171

Z. G. posiada orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o trwałej całkowitej niezdolności do pracy wydane w 2003r.

Niesporne, nadto orzeczenie – k. 9 akt organu

W związku z chorobą nowotworową wnosząca odwołanie była zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności okresowo od 9 maja 2017r. do 31 maja 2019r.

Niesporne, nadto orzeczenie o niepełnosprawności – k. 20 akt organu,

Stan zdrowia odwołującej się skutkuje umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. W związku z niepełnosprawnością Z. G. nie wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Ograniczeniu ruchomości kręgosłupa występującemu u odwołującej się nie towarzyszą objawy neurologiczne - rozciągowe czy ubytkowe ani wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych. Ruchomość stawów kończyn dolnych mieści się w granicach prawidłowych, ograniczona jest tylko rotacja wewnętrzna stawów biodrowych. Obrysy stawów kończyn dolnych są prawidłowe, obwody tych kończyn jednakowe, siła mięśniowa symetryczna, dobra.

Ograniczona jest ruchomość barku prawego (zgięcie i odwodzenie do 80 ⁰), Ruchomość w innych stawach kończyn górnych mieści się w granicach prawidłowych. Utrzymuje się obrzęk limfatyczny prawego ramienia (obwód tego ramienia pozostaje większy o 1 cm od obwodu ramienia lewego). Siła mięśniowa kończyn górnych jest jednak dobra i jednakowa, a chwytność rąk zachowana.

Chód odwołującej się pozostaje utykający.

U Z. G. występują duża przepuklina pępkowa i żylaki kończyn dolnych ze śladowym obrzękiem podudzi.

Nie stwierdza się niewydolności serca ani układu oddechowego, nadciśnienie nie spowodowało powikłań ani istotnych zmian narządowych (granice serca są w normie, jego czynność miarowa, wątroba i śledziona niepowiększone).

Cukrzyca oraz nietrzymanie moczu i nadmierne pocenie, na które uskarża się Z. G., nie ograniczają samodzielności odwołującej się.

Nie doszło do wznowy schorzenia nowotworowego.

Dowód: opinia biegłych z zakresu ortopedii H. M. i neurologii T. P. – k. 84 – 86, opinia biegłej z zakresu onkologii H. Z. – k. 102 – 103, opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i kardiologii J. S. – k. 122 – 125, opinia biegłej z zakresu pulmonologii W. W. – k. 150 – 154, opinia biegłych z zakresu ortopedii H. M., neurologii T. P., kardiologii i diabetologii G. K. – k. 180 – 182

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie nie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (na dzień orzeczenia t.j. Dz.U.2019.1172), zwanej dalej ustawą, rozróżnić można trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji (art. 4 ust. 1 ustawy). Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych (art. 4 ust. 2 ustawy). Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub techniczne (art. 4 ust. 3 ustawy).

Standardy w zakresie kwalifikowania do poszczególnych stopni niepełnosprawności, uregulowane zostały w wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 6c ust. 9 wskazanej ustawy rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (na dzień orzeczenia t.j. Dz.U. 2018.2027 ze zm.), zwanym dalej rozporządzeniem. I tak zgodnie z rozporządzeniem: konieczność sprawowania opieki oznacza całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2), konieczność udzielania pomocy, w tym pomocy w pełnieniu ról społecznych – zależność od otoczenia wymagającą wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych (§ 29 ust. 1pkt 3), czasowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – konieczność udzielania pomocy, o której mowa w § 29 ust.1 pkt 3 w okresach wynikających ze stanu zdrowia (§ 30 ust. 1 pkt 1), a częściowa pomoc w pełnieniu ról społecznych – wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o której mowa w § 29 ust. 1 pkt 3 (§ 30 ust. 1pkt 2). Przytaczanie pozostałych określonych rozporządzeniem standardów (odnoszących się do niezdolności do pracy i przesłanek lekkiego stopnia niepełnosprawności) wydaje się zbyteczne, skoro w sprawie spornym pozostawało li tylko, czy zakres koniecznego odwołującej się wsparcia kwalifikuje ją do znacznego czy umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Analiza zebranego materiału dowodowego nie dawała podstaw do uznania, że stan zdrowia Z. G. powoduje znaczny stopień niepełnosprawności.

Z wydanych na potrzeby postępowania opinii biegłych sądowych wynika bowiem, iż odwołująca się jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym. Opinie biegłych były dwojakiego rodzaju – większość z nich wydana została wyłącznie na podstawie dokumentacji w aktach postępowania (wobec niestawiennictwa odwołującej się na badaniach w wyznaczonych terminach i wskazywania, że nie wie, czy będzie miała taką możliwość w przyszłości), jednak ostatnią - ortopedy H. M., neurolog T. P. i biegłego z zakresu kardiologii i diabetologii G. K. - poprzedziło badanie Z. G.. Wydanie tej ostatniej opinii warunkowała wywołana kolejnymi pouczeniami sądu (mającego świadomość, że dokumentacja medyczna często jest niewystarczająca dla dokonania rzetelnej oceny sprawności psychofizycznej chorego) deklaracja wnoszącej odwołanie o poddaniu się badaniu. Ocena biegłych dotycząca stopnia niepełnosprawności wnoszącej odwołanie, dokonana po badaniu tejże, okazała się tożsama z uprzednimi ocenami tych samych i innych specjalistów, wydanymi w oparciu li tylko o dokumentację medyczną, której rzetelność i autentyczność nie budziły wątpliwości sądu i nie były kwestionowane przez strony. Wszystkie opinie są jasne, pełne i spójne, a ich przekonująco, acz zwięźle, umotywowane wnioski znajdują oparcie w stwierdzonym ostatecznie przez część biegłych stanie klinicznym. W świetle szczegółowych opisów tego stanu zawartych w opinii T. P., H. M. i G. K. wniosek wszystkich biegłych o braku podstaw do uznania znacznego stopnia niepełnosprawności wnoszącej odwołanie wydaje się uzasadniony.

Zapisy w zgromadzonej, pochodzącej z okresu objętego orzeczeniem lub nieznacznie poprzedzającego wydanie orzeczenia, dokumentacji medycznej Z. G.) nie dają podstaw do przyjęcia, by warunkowany stanem zdrowia stopień dysfunkcji odwołującej się był większy niż określony przez biegłych. Dokumentacja ta obejmuje rozpoznanie schorzeń i informacje o stosowanym leczeniu bez opisu stanu klinicznego czy zakresu samodzielności odwołującej się, ewentualnie zawiera zapis skarg zgłaszanych przez pacjentkę. Nie ma w niej przykładowo danych co do ograniczenia ruchomości kręgosłupa czy stawów kończyn czy wyników badaniach osłuchowych, kardiologicznych (takie sąd znalazł jedynie w dokumentacji z 2014r. – koperta k. 147).

Wszystko powyższe, przy uwzględnieniu nadto, iż biegli to wysokiej klasy fachowcy o wieloletnim doświadczeniu zawodowym, także klinicznym, wieloletnim doświadczeniu orzeczniczym i specjalności odpowiedniej do schorzeń odwołującej się, nakazywało uznać ich opinie za rzetelne i wiarygodne, a w konsekwencji podzielić zawarte w nich wnioski, nie znajdując podstaw do ich kwestionowania.

Za podstawę do odmówienia wiary opinii biegłych nie mogły zostać uznane zarzuty odwołującej się, stanowią one bowiem subiektywną polemikę z wnioskami opinii, a opisany w nich zakres dysfunkcji nie znajduje poparcia w złożonej dokumentacji medycznej. Sąd nie neguje subiektywnie złego samopoczucia Z. G.. Jednak skargi subiektywne, o ile nie są poparte potwierdzającymi określony stopień dolegliwości odchyleniami w badaniu klinicznym, nie mogą przesądzać o zakwalifikowaniu do danego stopnia niepełnosprawności. Biegli w swoim badaniu potwierdzili odchylenia od stanu prawidłowego, jednak nie takie, które rzutowałyby na samodzielność odwołującej się w stopniu skutkującym koniecznością roztoczenia nad nią opieki.

Tymczasem ustawodawca wiąże znaczny stopień niepełnosprawności z koniecznością zapewnienia danej osobie stałej lub długotrwałej opieki w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Konieczność opieki, o jakiej mowa, oznacza zaś całkowitą zależność od otoczenia polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem (§ 29 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia). Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zawiera dodatkowo definicję niezdolności do samodzielnej egzystencji warunkującej zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności. Zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację. Dla przyjęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji konieczne jest stwierdzenie, że niepełnosprawny wymaga zarówno pielęgnacji czyli zapewnienia możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. jak i pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego. Wskazane przesłanki muszą występować łącznie (por. wyroki Sądów Apelacyjnych: w B. z dnia 18 lutego 2014r. (...), LEX nr 1437853 i w Ł. z dnia 29 października 2013r.(...), LEX 1400349). Wynikające z opinii biegłych i dokumentacji nasilenie schorzeń odwołującej się przeczy uznaniu, by po jej stronie w dacie wydania orzeczenia i datach badania biegłych taka niezdolność występowała.

Na ocenę trafności opinii biegłych nie może rzutować okoliczność, iż Z. G. była okresowo zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności. Stopień ten, o czym świadczy symbol schorzenia zawarty w ówczesnym orzeczeniu o niepełnosprawności (wymieniony w § 32 ust. 2 pkt 9 rozporządzenia), powodowała choroba nowotworowa niedawno rozpoznana i intensywnie leczona. W okresie, gdy orzeczenie wydawano, stan zdrowia odwołującej się (jej sprawność) był zatem inny niż w 2019r.

Nie budził także wątpliwości wniosek biegłych o niespełnianiu przez wnoszącą odwołanie przesłanek prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia przy ocenie korzystania z prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju bierze się pod uwagę rodzaj niepełnosprawności, w szczególności to, czy osoba porusza się na wózku inwalidzkim, jest leżąca, ma znaczne ograniczenia w przyjmowaniu pokarmów i innych czynnościach fizjologicznych. Żadna z wymienionych w przepisie sytuacji nie zachodzi, co wynika z opinii biegłych, w przypadku odwołującej się. Użycie w regulacji zwrotu „w szczególności” wskazuje wprawdzie, że zawarte tam wyliczenie nie jest wyczerpujące, jednak przytoczone przykłady przemawiają za przyjęciem, że chodzi o sytuacje, gdy stała obecność innej osoby w tym samym pomieszczeniu jest niewskazana, bo utrudniająca niepełnosprawnemu funkcjonowanie. Nie wydaje się, być zakres dysfunkcji Z. G. pozwalał na uznanie, że tak jest w jej przypadku.

Tym samym zarówno przyjęty przez (...)Zespół stopień niepełnosprawności odwołującej się jak i omówione wskazanie pozostawały prawidłowe.

Inaczej rzecz się miała z okresem, na jaki zaliczono Z. G. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Z opinii biegłych wynika bowiem, że wskazany stopień ma charakter trwały, co koresponduje z orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS o całkowitej trwałej niezdolności wymienionej do pracy. Orzeczenie takie zgodnie z art. 5 pkt 2 ustawy traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i powinno być przez organ uwzględnione. Zresztą zważywszy na rodzaj schorzeń odwołującej się i jej wiek, możliwość poprawy stanu zdrowia warunkująca przyznanie okresowego stopnia niepełnosprawności (§ 3 ust. 4 rozporządzenia) w sposób oczywisty nie występuje.

Mając na uwadze wszystko sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone orzeczenie co do okresu, na jaki je wydano, a w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałej części jako nieuzasadnione.

Zaliczenie do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na stałe nie sprzeciwia się wystąpieniu przez Z. G. do (...) Zespołu o wydanie kolejnego orzeczenia w związku ze zmianą (pogorszeniem) stanu zdrowia, który odwołująca się deklaruje. Postępowanie cywilne z zakresu ubezpieczeń społecznych (czyli także postępowanie o ustalenie stopnia niepełnosprawności) jest postępowaniem kontrolnym. Sąd w takim postępowaniu ocenia prawidłowość decyzji (orzeczenia) organu rentowego (zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności), co oznacza, co do zasady, odnoszenie się do stanu rzeczy z daty jej (jego) wydania. Świadczy o tym m.in. treść art. 477 § 4 – 6 k.p.c. Sąd nie może więc opierać swojego rozstrzygnięcia na nowych okolicznościach zaistniałych po dacie wydania orzeczenia. Zmiany w stanie zdrowia zainteresowanego stanowią podstawę do wystąpienia z ponownym wnioskiem do (...) Zespołu zgodnie z § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności.

Na wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym pozwalała regulacja art. 148 ¹ k.p.c. Nie były wnioskowane dowody, których prowadzenie wymagałoby rozprawy, sama ubezpieczona zaś deklarowała w toku procesu wielokrotnie niemożność podróży do siedziby sądu orzekającego, a swoje stanowisko procesowe (ustosunkowanie się do dowodów) wyrażała w kolejnych pismach. Po ostatniej opinii biegłych odwołująca się nie zgłasza nowych wniosków dowodowych i nie występowała z zarzutami (sąd zobowiązał ja do ustosunkowania się do opinii pod rygorem przyjęcia, że treści tejże nie kwestionuje), nie skorzystała też z możliwości ostatecznego wypowiedzenia się na piśmie, choć miała taką możliwość.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)