Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 15 listopada 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. z siedzibą w G.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 28 grudnia 2020 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie

2.  zasądza od powoda (...)Sp. z o.o. z siedzibą w G. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

XVII AmE 39/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 grudnia 2020 r. wydaną w sprawie Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki Na podstawie art 56 ust 2, w związku żart 56 ust 1 pkt 12 oraz art 30 ust 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r, - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r„ poz. 833 z późn. zm.) oraz art, 104 ustawy z dnia 14 czerwia 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256 z późn. zm.). po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, wszczętego w dniu 1 października 2020 r, którego stroną byt przedsiębiorca: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., wpisany do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS: (...), posiadający numer identyfikacji podatkowej (NIP): (...), orzekł:

1.  że przedsiębiorca: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., naruszył warunek 2.1.5, koncesji, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 7 czerwca 2013 r. Nr (...) (z późn. zm.), poprzez dokonywanie sprzedaży paliw ciekłych na rzecz przedsiębiorcy, który nie posiadał stosownej koncesji na obrót paliwami ciekłymi, pomimo, i była ona wymagana na podstawie przepisów ustawy - Prawo energetyczne, czym naruszył przepis art 56 ust 1 pkt 12 ustawy - Prawo energetyczne,

2.  za działania opisane w pkt 1, wymierzył przedsiębiorcy; (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., karę pieniężną w wysokości 70 000,00 zł.

(decyzja k. 6-9)

Przedsiębiorca (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniósł odwołanie od tej decyzji zaskarżając ją w części dotyczącej kary pieniężnej przekraczającej kwotę 20.000 zł. Zaskarżonej decyzji zarzucił: naruszenie: art. 56 ust. 6 PE przez błędne zastosowanie określonych w tym przepisie przesłanek ustalenia wysokości kary pieniężnej. Zarzucając powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w zaskarżonej części i umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie i zasądzenie kosztów postępowania.

(odwołanie k. 11-17)

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na odwołanie k. 35-38)

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Przedsiębiorca (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. decyzją z dnia 7 czerwca 2013 r. Nr (...)OKR (...) uzyskał koncesję na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 16 października 2013 r. do 31 grudnia 2030 r. z późniejszymi zmianami dotyczącymi przedmiotu i zakresu koncesji. Zgodnie z niezmienionym warunkiem 2.1.5. koncesji w brzmieniu ustalonym decyzją Prezesa URI z dnia 7 czerwca 2013 r. „Koncesjonariusz nie będzie zawierać umów kupna - sprzedaży paliw ciekłych z przedsiębiorstwami energetycznymi, które nie posiadają stosownej koncesji w przypadkach, gdy koncesja taka jest wymagana przepisami ustawy - Prawo energetyczne”.

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Naczelnika Urzędu Celnego w N., potwierdzonymi przez Przedsiębiorcę w toku postępowania wyjaśniającego, powód dokonał sprzedaży spółce (...) Sp. z o.o. oleju napędowego i benzyny bezołowiowej w łącznej ilości 87 849 l, o wartości 346 325,41 zł na podstawie umowy ramowej z 20 czerwca 2016 r.

Spółka (...) ta nie posiadała koncesji na obrót paliwami ciekłymi, a zgodnie z zapisami umownymi zakup paliwa miał być dokonywany celem zużycia na potrzeby własne i kupujący miał nie wykonywać działalności gospodarczej w zakresie obrotu tym paliwem.

Powód osiągnął w roku 2019 przychód z działalności koncesjonowanej (...) w wysokości: (...) zł, przychód ogółem z działalności gospodarczej (rozumiany jako przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne oraz przychody finansowe) w wysokości

(...) zł, zysk działalności ogółem w wysokości (...) zł.

Okoliczności te nie były kwestionowane przez powoda, a decyzja w tej części stała się prawomocna, wobec zaskarżenia jej jedynie w części odnoszącej się do kary pieniężnej przekraczającej kwotę 20.000 zł.

W myśl art. 32 ust. 1 pkt 4 PE, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi wymaga uzyskania koncesji. Fakt reglamentowania wykonywania określonego rodzaju działalności oznacza poddanie jej szczególnym rygorom, uzasadnionym koniecznością ochrony określonych dóbr oraz stanowi swoistą gwarancję państwa, że działalność ta będzie prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Obrót paliwami ciekłymi, uregulowany w przepisach prawa energetycznego, jest obrotem koncesjonowanym i sformalizowanym przede wszystkim ze względu na ochronę interesów przedsiębiorców i konsumentów. Koncesja jest widocznym wyrazem rękojmi dla tych podmiotów, co do skuteczności ochrony przez państwo takich dóbr jak życie i zdrowie, środowisko, bezpieczeństwo energetyczne, czy równoważenie interesów przedsiębiorców energetycznych i odbiorców paliw. Rękojmia ta jest zapewnieniem ze strony państwa, że przedsiębiorca wykonuje i będzie wykonywał prawidłowo działalność objętą koncesją. Tego rodzaju zapewnienie wiąże się ściśle z powinnością przedsiębiorcy bezwzględnego respektowania norm prawnych związanych z działalnością koncesjonowaną oraz postanowień samej koncesji. Koncesja jest decyzją administracyjną, aktem publicznoprawnym, którego przedmiotem jest udzielenie uprawnień publicznoprawnych, regulowanych przepisami prawa publicznego, ukierunkowanymi na ochronę interesu publicznego. Jest również zobowiązaniem przedsiębiorcy do prowadzenia działalności koncesjonowanej w sposób zgodny z postanowieniami decyzji koncesyjnej i przepisami prawa. Realizacja postanowień koncesji stanowi podstawowy obowiązek koncesjonariusza (zob. wyrok SOKiK z 24.3.2016 r., sygn. akt XVII AmE 156/15, niepubl.).

Konsekwencją naruszenia warunków koncesji jest sankcja określona w art. 56 ust. 1 pkt 12 PE, według którego, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa, podzielanym także przez Sąd orzekający w niniejszym składzie, odpowiedzialność ponoszona na podstawie wskazanego powyżej przepisu ma charakter obiektywny i wynika z samego faktu naruszenia określonych norm prawnych – w tym przypadku norm prawa energetycznego (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniach wyroków z 4.11.2010 r., sygn. akt III SK 21/10, System Informacji Prawnej LEX nr 737390 oraz z 1.06.2010 r., sygn. akt III SK 5/10, System Informacji Prawnej LEX nr 622205). Z tego też względu, odpowiedzialność ta istnieje w oderwaniu od winy, tj. dla ustalenia tej odpowiedzialności nie jest konieczne wykazanie zawinionego zachowania przedsiębiorcy, lecz wystarcza stwierdzenie faktu zaistnienia określonego naruszenia prawa, czyli bezprawności. W związku z tym, przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 PE stanowi samodzielną podstawę do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej za nieprzestrzeganie warunków udzielonej koncesji. Natomiast stopień zawinienia podmiotu, który naruszył warunki koncesji uwzględnia się - stosownie do art. 56 ust. 6 PE – dopiero przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej. Wina nie stanowi więc przesłanki decydującej o samej zasadzie odpowiedzialności administracyjnej.

W ocenie Sądu, treść powołanego wyżej warunku koncesji w sposób jednoznaczny wskazuje, że powód nie będzie zawierać umów kupna - sprzedaży paliw ciekłych z przedsiębiorstwami energetycznymi, które nie posiadają stosownej koncesji w przypadkach, gdy koncesja taka jest wymagana przepisami ustawy - Prawo energetyczne. Przedmiotowy warunek został sformułowany w sposób jasny, jednoznaczny i nie budzi wątpliwości, czego wymaga się od koncesjonariuesza i z tego względu powód podlega karze pieniężnej przewidzianej w art. 56 ust. 1 pkt 12 PE.

W świetle aktualnej linii orzeczniczej, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, to przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest jednak uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Wskazuje się, że co prawda odpowiedzialność z art. 56 ust. 1 PE ma charakter obiektywny, ale nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, gdyby sprzeciwiała się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji organów regulacyjnych nakładających kary pieniężne należy zapewnić wyższy poziom sądowej ochrony praw. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej (zob. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, System Informacji Prawnej LEX nr 1652700 i powołane tam orzecznictwo).

Stosownie do treści art. 56 ust. 3 PE, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Natomiast zgodnie z dyrektywą wymiaru kary, zawartą w art. 56 ust. 6 PE, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Z kolei art. 56 ust. 6a PE daje Prezesowi Urzędu możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Istotne jest przy tym, że obie ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Nadto, należy podkreślić, że skorzystanie z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary nie ma charakteru obligatoryjnego, gdyż decyzję o jej zastosowaniu pozostawiono uznaniu Prezesa URE. Sąd podziela stanowisko Prezesa URE, że w odniesieniu do czynu zarzuconego powodowi w zaskarżonej decyzji, nie można mówić o jego znikomej szkodliwości, o czym mowa będzie poniżej, co z kolei oznacza, że w niniejszej sprawie nie ma podstaw prawnych do zaniechania wymierzenia powodowi sankcji w oparciu o art. 56 ust. 6a PE.

Okręgowy podziela ocenę Prezesa URE, co do zasadności wymierzenia powodowi kary pieniężnej za przypisany mu w sentencji decyzji czyn.

Przechodząc do przesłanek wymienionych w art. art. 56 ust. 6 PE wskazać należy, że:

W odniesieniu do stopnia szkodliwości czynu zgodzić należy się z Prezesem URE, że przesłankę tę należy oceniać przez pryzmat prowadzonej przez powoda działalności objętej szczególną ochroną Państwa. Rację ma pozwany, że zbywanie paliw ciekłych na rzecz podmiotu nieposiadającego odpowiednich uprawnień jest szkodliwe w stopniu znacznym, bowiem stwarza możliwość rozwoju szarej strefy paliw ciekłych, a przedsiębiorca nie posiadający koncesji nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania takiej działalności. Ponadto wprowadzanie do obrotu paliw ciekłych bez wymaganej koncesji powoduje uszczuplenie dochodów budżetu Państwa z tytułu opłat koncesyjnych i skutkuje brakiem kontroli organu koncesyjnego nad przedsiębiorcą energetycznym. Rację ma pozwany twierdząc, że sprzedając paliwo podmiotowi, nie posiadającemu koncesji na obrót paliwami umożliwił obrót tymi paliwami, który pozostawał poza kontrolą Inspekcji Handlowej w zakresie jakości paliw. Nie ma tu znaczenia to, że sprzedawane przez powoda paliwo było należytej jakości, bowiem dalsze działania w tej sprawie podejmował podmiot nieposiadający koncesji i niepodlegający wobec tego kontroli Prezesa URE i wyspecjalizowanych podmiotów. Drugorzędne znaczenie w tym wypadku ma wysokość kwoty uszczuplenia dochodów budżetu państwa z tytułu opłat koncesyjnych, istotny jest fakt przyczynienia się do rozwoju szarej strefy w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, który to obrót z racji jego specyfiki podlega szczególnej reglamentacji i kontroli przez upoważnione do tego podmioty.

W odniesieniu do stopnia zawinienia zgodzić należy się z pozwanym, że Przedsiębiorca nie podejmując skutecznych działań mających na celu wykluczenie możliwości naruszenia warunków udzielonej mu koncesji, nie dochował należytej staranności. Działania takie były uzasadnione również tym, że pod adresem siedziby firmy (...), której powód dostarczał paliwo zlokalizowana była stacja paliw, a zatem powód tym bardziej powinien podjąć działania sprawdzające, wykraczające poza kwestie wypłacalności podmiotu. Rację ma pozwany wskazując na to, że konieczność przeprowadzenia działań sprawdzających uzasadniona była także tym, że z zapisów zawartych w Krajowym Rejestrze Sądowym dotyczących (...) wynika, że przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa i detaliczna paliw. Ponadto powód był doświadczonym przedsiębiorcą prowadzącym działalności koncesjonowaną od 1996 r.

Przesłuchany w charakterze strony członek zarządu powoda W. L. wskazał na to, że procedury sprawdzające klienta przed zawarciem umowy nakierowane są na sprawdzenie jego wiarygodności płatniczej, a jedynym zabezpieczeniem, że firmy nieposiadające koncesji nie będą dalej paliwa odsprzedawać jest deklaracja w umowie. Jak wynika z zeznań powoda procedury wewnętrzne nakierowane były na to czy firma otrzymuje pieniądze z tytułu przeprowadzanych transakcji.

Jednak na korzyść powoda przemawia to, że po uzyskaniu od Naczelnika Urzędu Celnego w N. informacji o możliwości wystąpienia naruszenia warunków koncesji dokonał działań sprawdzających i zaprzestał dostaw paliw dla podmiotu, który nie dysponował koncesją, a także to, że naruszenia miało miejsce w dość krótkim okresie czasu: pomiędzy 4 lipca 2016 r. a 15 października 2016 r. Znaczenie w tej sprawie ma również to, że powód nie był dotychczas karany za naruszenie warunków koncesji.

Oceniając możliwości finansowe powoda Prezes URE uwzględnił dokumenty i wyjaśnienia powoda złożone w trakcie postępowania administracyjnego. Wynika z nich, że Przedsiębiorca osiągnął w roku 2019; przychód z działalności koncesjonowanej (...) w wysokości: (...) zł przychód ogółem z działalności gospodarczej (rozumiany jako przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne oraz przychody finansowe) w wysokości (...) zł zysk działalności ogółem w wysokości (...) zł. Powód tych ustaleń nie kwestionował. Karę wymierzono na poziomie (...) przychodu osiągniętego w 2019 r. z działalności koncesjonowanej, a zatem mieści się ona w ustawowych granicach i jest ona wymierzona na stosunkowo niskim poziomie w odniesieniu do uzyskanego przychodu, co uzasadnione jest wystąpieniem wyżej wymienionych okoliczności łagodzących. Dodatkowo jak wynika z zeznań powoda złożonych na rozprawie firma jest w chwili obecnej w bardzo dobrej kondycji finansowej i sukcesywnie rozwija swoją działalność koncesjonowaną.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że ustalone w postępowaniu administracyjnym okoliczności dotyczące stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu powoda w pełni uzasadniają nałożenie na niego kary pieniężnej w wysokości jaką przyjęto w zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu nałożona kara spełni swoje cele, a jednocześnie jest adekwatna do możliwości finansowych powoda. W tym zakresie zatem Sąd oddalił odwołanie.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., odwołanie podlegało oddaleniu, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że powód - jako przegrywający sprawę – zobowiązany jest do zwrotu Prezesowi URE kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska