Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant –	st. sekr. sądowy Jadwiga.Skrzyńska

po rozpoznaniu 27 stycznia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 30 września 2020 r. Nr D.. (...) (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję;

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) sp. z o.o. w K. kwotę 1720 zł (jeden tysiąc siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmE 13/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 30 września 2020 r., znak: D.. (...) (...).MFr, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, działając w oparciu o przepisy art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. l pkt 3a, w związku z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r., poz. 833 ze zm.), (dalej: p.e.), w związku z § 5 pkt l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz. U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924) (dalej: Rozporządzenie), oraz na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 30 ust. l p.e. po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. kary pieniężnej za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. orzekł, że:

1.  (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. w dniach 10, 11 i 12 sierpnia 2015r., w odniesieniu do punktu poboru energii zlokalizowanego pod adresem: K., (...) ul. (...) (drukarnia), naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. l pkt 3a tej ustawy.

2.  Za działanie wymienione w punkcie l wymierzył przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną w kwocie 105 663 zł.

3.  (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. w dniu 21 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do punktu poboru energii zlokalizowanego pod adresem: K., (...), ul. (...) (drukarnia) naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. l pkt 3a tej ustawy.

4.  Za działanie wymienione w punkcie 3 wymierzył przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną w kwocie 57 zł.

5.  (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. w dniach 28 i 29 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do punktu poboru energii zlokalizowanego pod adresem: K., (...), ul. (...) (drukarnia) naruszył obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. l pkt 3a tej ustawy.

6.  Za działanie wymienione w punkcie 5 wymierzył przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną w kwocie 2 283 zł.

7.  Łącznie za działania wymienione w punktach 1, 3 i 5 wymierzył przedsiębiorcy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. karę pieniężną w kwocie 108 003 zł. (decyzja, k. 6-17).

Odwołanie od tej decyzji wniosła spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.. Przedsiębiorca zarzucił decyzji:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

1)  art. 56 ust. 1 pkt 3a w zw. z art. 11 i art.11 d ust.3 p.e. - poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że stanowią skuteczną podstawę prawną do wymierzenia Skarżącej kary pieniężnej także za naruszenie w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych na podstawie art. 11d ust. 3 p.e., podczas gdy ograniczenia w dniu 10 sierpnia 2015 r. zostały przez (...) S.A. wprowadzone w oparciu o art. 11c ust.2 pkt 2 p.e., który pozostaje poza zakresem regulacji art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., natomiast ograniczenia wprowadzone na podstawie art. 11 ust. 7 p.e. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11.08.2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 1136; dalej: „Rozporządzenie RM z 11.08.2015 r.") weszły w życie dopiero począwszy od dnia 12 sierpnia
2015 r., a w konsekwencji nieuwzględnienie, że art. 56 ust. 1 pkt 3a w zw. z art. 11 p.e. mógłby ewentualnie stanowić podstawę wymierzenia Skarżącej kary pieniężnej wyłącznie za przekroczenia stwierdzone w dniu 12, 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r., a nie za okres poprzedzający, tj. także za 10 i 11 sierpnia 2015 r;

2)  § 5 pkt 1 oraz § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23.07.2007r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924; dalej: „Rozporządzenie") - poprzez, w odniesieniu do § 5 pkt 1 Rozporządzenia, jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie wskutek przyjęcia, że w okresie obowiązywania ograniczeń Skarżąca była podmiotem objętym dyspozycją tego przepisu, a także, w odniesieniu do § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, poprzez jego błędną wykładnię i niezastosowanie wskutek uznania, że Skarżąca nie podlegała z mocy prawa ochronie przed wprowadzonymi w okresie 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeniami w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej pomimo, że obiekty Skarżącej (w tym drukarnia - punkt poboru przy ul. lgołomskiej 25, którego dotyczy Decyzja) wykorzystywane są do obsługi środków masowego przekazu o zasięgu ogólnokrajowym, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia;

3)  art. 56 ust. 6 p.e. - poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i arbitralna ocenę stopnia szkodliwości czynu oraz stopnia zawinienia Skarżącej, a także poprzez uwzględnienie w wymiarze kary pieniężnej jedynie okoliczności w ocenie Organu obciążających Skarżącą z jednoczesnym pominięciem okoliczności przemawiających na korzyść Skarżącej i mających wpływ na wymiar ewentualnej kary, a w konsekwencji rozstrzygnięcie wątpliwości Organu co do stanu faktycznego i wykładni obowiązujących przepisów Prawa energetycznego i Rozporządzenia na niekorzyść Skarżącej, co skutkowało bezzasadnym wymierzeniem Skarżącej kary pieniężnej w rażąco zawyżonej wysokości;

4)  art. 56 ust. 6a p.e. - poprzez jego błędną wykładnię i niezastosowanie możliwości odstąpienia od wymierzenia Skarżącej kary pieniężnej pomimo, że z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że faktyczny stopień szkodliwości czynu Skarżącej był znikomy w związku z faktem, że Skarżąca na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia podlegała z mocy prawa ochronie przed wprowadzonymi w okresie 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeniami w poborze energii, a także nieuwzględnienie, że pomimo braku obowiązku stosowania się do wprowadzonych ograniczeń Skarżąca, mając na uwadze dobro publiczne oraz precedensowy charakter wprowadzonych ograniczeń, z własnej inicjatywy (i w największym możliwym zakrasie z uwagi na proces technologiczny druku prasy) ograniczyła w tym okresie pobór energii elektrycznej w punkie poboru, do którego odnosi się Decyzja, a stwierdzone przez Organ przekroczenia
poboru mocy wystąpiły w istocie tylko w dniach 10, 11 i 12 sierpnia 2015 r. (z wyraźną i istotną tendencją malejącą), natomiast przekroczenia w dniach 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r. były nieznaczne i mieszczą się w granicy możliwego błędu (odchyleń) odczytów operatora, przy uwzględnieniu, że największe stwierdzone przez Organ przekroczenie poboru mocy miało miejsce wyłącznie w pierwszym dniu wprowadzonych ograniczeń, tj. 10 sierpnia 2015 r., a w pozostałych dniach, tj. 11, 12, 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r. pobór mocy przez Skarżącą był widocznie i znacząco niższy, co potwierdza skuteczność podjętych przez Skarżącą działań w celu dostosowania się do wprowadzonych ograniczeń pomimo, że Skarżąca podlegała z mocy prawa ochronie przed ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia i nie była zobowiązana do stosowania się do wprowadzonych ograniczeń;

2.  naruszenie przepisów postępowania, a to:

1)  art. 6, art. 7, art. 10 § 1, art. 77 § 1, art. 80, art. 107 § 3 i art. 189c k.p.a., a także zasad ogólnych z art. 8 i art. 9 k.p.a., w zw. z art. 30 ust. 1 p.e. - poprzez niedostateczne wyjaśnienie stanu faktycznego i niedokonanie wyczerpującego zgromadzenia materiału dowodowego, co skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi Organu i wadliwym przyjęciem, że Skarżąca pomimo podlegania z mocy prawa ochronie przed ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, zobowiązana była do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10 – 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, a także wadliwym i sprzecznym ze stanem faktycznymi materiałem dowodowym sprawy ustaleniem przez Organ stopnia szkodliwości czynu i stopnia zawinienia Skarżącej; niezapewnienie Skarżącej czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym wskutek przyjęcia fikcji doręczenia Skarżącej zawiadomienia o zakończeniu postępowania (powołane przez Organ w uzasadnieniu Decyzji pisma z dnia 9.09.2020 r.) pomimo faktycznego braku awizowania przesyłki przez operatora pocztowego, co skutkowało pozbawieniem Skarżącej prawa do złożenia dodatkowych
wyjaśnień i dokumentów (w tym z zeznań wnioskowanych świadków) oraz arbitralnym uznaniem przez Organ, że materiał dowodowy jest wystarczający do wydania rozstrzygnięcia, a także pozbawieniem Skarżącej możliwości podniesienia zarzutu przedawnienia prawa Organu do nałożenia kar za naruszenia art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e. mające miejsce w sierpniu 2015 r. wskutek pominięcia przez Organ art. 189c k.p.a. nakazującego w tym zakresie stosować ustawę względniejszą dla strony; niedokonanie wszechstronnego i wyczerpującego rozpatrzenia zebranego materiału dowodowego oraz pominięcie faktu podlegania Skarżącej z mocy prawa,
na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, ochronie przed wprowadzonymi ograniczeniami, co skutkowało rażącym przekroczeniem przez Organ granic swobodnej oceny dowodów i w konsekwencji błędnym przyjęciem, że uzasadnione jest wymierzenie Skarżącej kar pieniężnych na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., a ich wysokość w należyty sposób uwzględnia dyrektywy ich wymiaru określone w art. 56 ust. 6 p.e.; niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu Decyzji przyczyn, dla których Organ wymierzył Skarżącej kare pieniężną z pominięciem okoliczności przemawiających na korzyść Skarżącej, w tym faktu podlegania Skarżącej z mocy prawa ochronie przed wprowadzonymi ograniczeniami;

2)  art. 6, art. 7a § 1, art. 8, art. 81a § 1 i art. 107 § 3 k.p.a., w zw. z art. 30 ust.1 p.e. – poprzez bezzasadne i sprzeczne z treścią Rozporządzenia pominięcie przez Organ, że Skarżąca jest podmiotem podlegającym z mocy prawa, na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, ochronie przed wprowadzonymi ograniczeniami, a w konsekwencji naruszenie także dyrektywy rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego lub treści normy prawnej na korzyść strony, co skutkowało błędnym przyjęciem przez Organ, że ochrona przed wprowadzanymi w sierpniu 2015 r. ograniczeniami mogła Skarżącej przysługiwać tylko w przypadku uwzględnienia tego faktu w umowie z operatorem ( (...) S.A.) oraz w sporządzanym przez tego
operatora planie ograniczeń pomimo, że plan ograniczeń nie jest źródłem prawa, a obowiązujące przepisy (Rozporządzenie i Prawo energetyczne) nie określały (i nadal nie określają) wymogu ani procedury, według której w umowach z operatorem lub w planach ograniczeń mają być uwzględniane podmioty podlegające z mocy prawa ochronie przed ograniczeniami; niedostateczne wyjaśnienie w uzasadnieniu Decyzji powodów, z których Organ uznał, że objęcie Skarżącej z mocy prawa ochroną przed ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia, uzależnione było od uprzedniego ujęcia Skarżącej przez operatora ( (...) S.A.) w niestanowiącym źródła prawa planie ograniczeń na okres
1.09.2014 r. - 31.08.2015 r., a w konsekwencji wydanie zaskarżonej Decyzji w warunkach rażącego naruszenia prawa, w tym przepisów postępowania oraz przepisów prawa materialnego wskazanych w pkt 1 powyżej,

3)  art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 30 ust. 1 p.e. - poprzez nieumorzenie przez Organ postępowania administracyjnego pomimo jego bezprzedmiotowości w związku z faktem podlegania przez Skarżącą, w świetle stanu faktycznego i prawnego sprawy, z mocy prawa (na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia) ochronie przed wprowadzonymi w okresie 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeniami w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

W odwołaniu spółka wniosła o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i umorzenie postępowania z uwagi na przedawnienie karalności stwierdzonego przez Organ naruszenia przez Spółkę w dniach 10, 11, 12, 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r. obowiązku określonego w art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., w konsekwencji także możliwości nałożenia przez Organ kary pieniężnej za naruszenia ww. obowiązku dotyczące miesiąca sierpnia 2015 r.,
ewentualnie

2.  uchylenie zaskarżonej Decyzji w całości oraz stwierdzenie, że Decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa z uwagi na wadliwe uznanie przez Organ, że (...) Sp. z o.o. pomimo podlegania z mocy prawa ochronie przed ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23.07.2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii
elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924), zobowiązana była do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, a tym samym, że wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi dopuściła się naruszenia wprowadzonych ograniczeń w dniach 10, 11, 12, 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r.,
ewentualnie

3.  zmianę zaskarżonej Decyzji poprzez uchylenie wymierzonych (...) Sp. z o.o. kar pieniężnych oraz stwierdzenie, że Decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa wskutek uznania przez Organ, że uzasadnione jest nałożenie na Spółkę kar pieniężnych za stwierdzone przekroczenia w poborze energii elektrycznej w dniach 10, 11 12, 21, 28 i 29 sierpnia 2015 r. i nieuwzględnienie okoliczności wyłączającej podleganie Spółki obowiązkowi stosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, tj. faktu podlegania spółki z mocy prawa ochronie przed ograniczeniami na podstawie § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23.07.2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924), jak również wskutek braku podstawy prawnej do wymierzenia przez Organ kary pieniężnej także za naruszenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r., z uwagi na wydanie Decyzji na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a w zw. z art. 11 i art. 11d ust.3 p.e., podczas gdy art. 11d ust. 3 p.e. odnosi się do ograniczeń w świadczeniu usług przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, a nie ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej,

ewentualnie

4.  zmianę zaskarżonej Decyzii w zakresie punktu 1, punktu 2 i punktu 7 Decyzji, poprzez zmianę wysokości nałożonych przez Organ kar pieniężnych oraz stwierdzenie, że Decyzja została w tym zakresie wydana z rażącym naruszeniem prawa z uwagi na wymierzenie Spółce kar pieniężnych także za przekroczenia w poborze energii stwierdzone w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a p.e., podczas gdy przepis ten mógłby ewentualnie stanowić
podstawę prawną do wymierzenia kary pieniężnej wyłącznie za przekroczenia stwierdzone od dnia 12 sierpnia 2015 r., a nie za okresy wcześniejsze, tj. 10 i 11 sierpnia 2015 r.,

ewentualnie

5.  zmianę zaskarżonej decyzji i odstąpienie od wymierzenia (...) Sp. z o.o. kar pieniężnych na podstawie art. 56 ust. 6a p.e.

6.  zasądzenie na rzecz (...) Sp. z o.o. kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według spisu kosztów, a jeśli nie zostanie przedłożony – według norm przepisanych,

Niezależnie od powyższego, Skarżąca wniosła o wydanie przez Organ, w oparciu o art. 479 ⁴⁸ § 2 k.p.c., decyzji uchylającej zaskarżoną Decyzję w całości i umorzenie postępowania administracyjnego w sprawie, w związku z faktem podlegania Skarżącej z mocy prawa (na podstawie § 6 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia) ochronie przed ograniczeniami w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonymi w okresie 10 - 31 sierpnia 2015 r., lub w związku z przedawnieniem możliwości nałożenia przez Organ kar pieniężnych za mające miejsce w sierpniu 2015r. naruszenia art. 56 ust.1 pkt 3a p.e., ewentualnie - z ostrożności procesowej - o zmianę zaskarżonej Decyzji i odstąpienie od wymierzenia Skarżącej kary pieniężnej w oparciu o art. 56 ust. 6a p.e. (odwołanie, k. 19-34).

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (odpowiedź na odwołanie, k. 50-61).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (dawniej: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.) zajmuje się m. in. wydawaniem książek, czasopism i pozostałych periodyków. (odpisy aktualny z KRS powoda, k. 37-42v akt adm.)

W dniu 29 marca 2010 r. spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. zawarła z (...) S.A. „umowę o świadczenie usług dystrybucyjnych nr (...)” na mocy której energia elektryczna miała być dostarczana do obiektu, zlokalizowanego w K., przy ul. (...). W lokalizacji tej mieści się drukarnia powoda, w której usługowo drukowane są tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki i inne periodyki różnych wydawców. Moc umowną ustalono na poziomie 1800 kW (dla pierwszego przyłącza) i 2500 kW (dla drugiego przyłącza), a moc bezpieczną na poziomie 350 kW. Pismem z 29 lipca 2010 r. spółka wniosła o zwiększenie mocy umownej o 100 kW na jednym z przyłączy, co skutkowało łącznie zwiększeniem mocy umownej z 4300 kW na 4400 kW. (umowa o świadczenie usług dystrybucyjnych nr (...) z 29 marca 2010 r., k. 16-22v akt adm.; załącznik nr 3 dane techniczne do umowy, k. 32-33v akt adm.; pismo powodowej spółki z 29 lipca 2010 r., k. 55 akt adm.)

Stosownie do § 4 pkt 2.15 umowy o świadczenie usług dystrybucyjnych nr (...) z 29 marca 2010 r. kupujący zobowiązuje się do ograniczania poboru energii elektrycznej w przypadkach i na zasadach określonych w § 9 ust. 6 umowy. (umowa o świadczenie usług dystrybucyjnych nr (...) z 29 marca 2010 r., k. 18 akt adm.)

Operator systemu dystrybucyjnego – (...) S.A., wiadomością mailową z 3 września 2014 r. adresowaną do powoda, informował go jako odbiorcę, że jego obiekt, zlokalizowany w K., przy ul. (...), podlega planowi ograniczeń w poborze energii elektrycznej, obowiązującemu od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. Operator systemu dystrybucyjnego zawarł w ww. wiadomości tabelę dopuszczalnego poboru mocy w razie wprowadzenia takich ograniczeń. Moc dla 20 stopnia zasilania, czyli moc bezpieczna została określona w planie jako „350”. Plan ograniczeń dotyczący drukarni powoda nie został doręczony powodowej spółce. Nadawca korespondencji nie posiada potwierdzenia odbioru maila zawierającego plan ograniczeń dla spółki, a jednocześnie spółka zaprzeczyła, aby otrzymała taką korespondencję. (wiadomość mailowa z 3 września 2014 r., k. 53 akt adm.)

(...) S.A. z siedzibą w K. (dalej: (...)), pełniące funkcję Operatora Systemu Przesyłowego (dalej: OSP), w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowych (IRiESP), spowodowanych m. in. sytuacją pogodową i hydrologiczną (wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach) oraz wynikającego z niej ograniczenia w pracy części elektrowni, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu art. 3 pkt 16d p.e. i wprowadziły - na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 p.e. - od godz. 10.00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały do godziny 24:00 dnia 11 sierpnia 2015 r.

Dnia 10 sierpnia 2015 r., działając w oparciu o art. 11c ust. 3 p.e., (...) zgłosiły konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 pe, tj. w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, przewidującego na czas oznaczony, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i ciepła.

Rada Ministrów 11 sierpnia 2015 r. wydała rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które przewidywało te ograniczenia w okresie od 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dla odbiorców energii elektrycznej o mocy umownej powyżej 300 kW.

Komunikaty o obowiązujących stopniach zasilania, wprowadzonych jako obowiązujące w najbliższych 12 godzinach i przewidywanych na następne 12 godzin, były ogłaszane w radiowych komunikatach energetycznych w programie (...) o godzinie 7:55 i 19:55 oraz na stronach internetowych operatorów (fakty powszechnie znane, też znane Sądowi z urzędu.)

Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. nie dostosowała się 10, 11, 12, 21, 28, 29 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w obiekcie zlokalizowanym w K., przy ul. (...). Wartość przekroczenia przez odbiorcę, określonego w planie ograniczeń jako dopuszczalny, poboru mocy (MW w godzinie) wyniosła: 10 sierpnia 2015 r. łącznie 26,783 (MW w godzinie), 11 sierpnia 2015 r. łącznie 7,152 (MW w godzinie), 12 sierpnia 2015 r. łącznie 1,286 (MW w godzinie), 21 sierpnia 2015 r. łącznie 0,019 (MW w godzinie), 28 sierpnia 2015 r. łącznie 0,749 (MW w godzinie) oraz 29 sierpnia 2015 r. łącznie 0,012 (MW w godzinie). Oznacza to, że we wskazanych dniach przekroczenie przez powoda dopuszczalnego poboru mocy wyniosło łącznie 36,001 MW w godzinie. (okoliczności bezsporne; Załącznik nr 1 do zawiadomienia o wszczęciu postępowania administracyjnego – „Pobór mocy i ustalony poziom ograniczeń Odbiorcy w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. w punkcie poboru: (…) K., ul. (...)”, k. 4-5 akt adm.)

W roku 2019 spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. uzyskała łączny przychód w wysokości (...) zł (oświadczenie spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. o przychodach z działalności z 26 sierpnia 2020 r., k. 42 akt adm.)

Powyżej opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej wskazane dowody, zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, jak i w oparciu o twierdzenia stron, oraz fakty powszechnie znane. Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, które nie były kwestionowane przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie powoda zasługuje na uwzględnienie.

Podstawę prawną do nałożenia na powoda przez Prezesa URE kary pieniężnej stanowił przepis art. 56 ust 1 pkt 3a p.e., w myśl którego karze pieniężnej podlega ten, kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii, wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

Kluczowy dla ograniczeń w poborze energii jest przepis art. 11 p.e. który stanowi, że w przypadku zagrożenia:

1) bezpieczeństwa energetycznego Rzeczypospolitej Polskiej polegającego na długookresowym braku równowagi na rynku paliwowo energetycznym,

2) bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej,

3) bezpieczeństwa osób,

4) wystąpieniem znacznych strat materialnych

- na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części mogą być wprowadzone na czas oznaczony ograniczenia w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła.

Ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła polegają m.in. na ograniczeniu maksymalnego poboru mocy elektrycznej oraz dobowego poboru energii elektrycznej (art. 11 ust 3 p.e.). Wprowadzone ograniczenia na powyższych zasadach podlegają kontroli w zakresie przestrzegania ich stosowania (art. 11 ust 4 p.e.).

Rada Ministrów w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 11 ust 6 p.e. w rozporządzeniu z 23 lipca 2007r. (Dz.U. 133, poz 924) w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła, określiła szczegółowe zasady i tryb wprowadzania ograniczeń.

Stosownie do treści § 5 pkt 1 Rozporządzenia ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dotyczą odbiorców energii elektrycznej - dla których wielkość mocy umownej określonej w umowach sprzedaży energii ustalona została powyżej 300 kW.

Zgodnie z § 6 ust. 1 Rozporządzenia ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami podlegają odbiorcy energii elektrycznej w ciągu całego roku, dla których wielkość mocy umownej określonej w umowach, o których mowa w art. 5ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, ustalona została poniżej 300 kW, oraz:

1) szpitale i inne obiekty ratownictwa medycznego;

2) obiekty wykorzystywane do obsługi środków masowego przekazu o zasięgu krajowym;

3) porty lotnicze;

4) obiekty międzynarodowej komunikacji kolejowej;

5) obiekty wojskowe, energetyczne oraz inne o strategicznym znaczeniu dla funkcjonowania gospodarki lub państwa, określone w przepisach odrębnych;

6) obiekty dysponujące środkami technicznymi służącymi zapobieganiu lub ograniczaniu emisji, negatywnie oddziaływujących na środowisko.

Odnosząc powyższe regulacje do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniom pozwanego, powodowa spółka podlega z mocy prawa ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, z tej racji, że obiekt powoda, którego dotyczy decyzja, był wykorzystywany do obsługi środków masowego przekazu o zasięgu krajowym.

Przepis § 6 Rozporządzenia nie uszczegółowił charakteru przedmiotu działalności obiektów wykorzystywanych do obsługi środków masowego przekazu o zasięgu krajowym. Zdaniem Sądu przepis ten nie zawęża działalności wydawniczej, obiektów podlegających ochronie przed ograniczeniami, jedynie do takich środków masowego przekazu, których zadaniem jest codzienne informowanie obywateli o najnowszych wiadomościach, czy jak twierdził pozwany o wprowadzonych ograniczeniach lub stanie bezpieczeństwa energetycznego państwa. Brak jest w ocenie Sądu podstaw prawnych do tak wąskiego interpretowania powołanego przepisu Rozporządzenia, tym bardziej, że jest ono zupełnie oderwane od wykładni językowej tego przepisu, z którego literalnie wynika, że kwalifikującym, do wyłączenia od obowiązku dostosowania się do ograniczeń w poborze energii, przymiotem obiektu jest jego wykorzystywanie do masowego przekazu o zasięgu ogólnokrajowym. Przepis ten nie stawia więc, żadnych dalszych warunków i ograniczeń dla tego typu obiektów, zasilanych energią elektryczną, aby mogły podlegać wyłączeniu spod obowiązku. Chociaż więc we współczesnym świecie, gdy komunikacja, a szczególnie rozpowszechnianie wiadomości szerokiemu gremium, odbywać się może błyskawicznie, np. przez Internet, to jednak prawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie wyłączeń spod obowiązku dostosowania się do ograniczeń w poborze energii, jedynie do tych środków masowego przekazu, które przekazują informacje na bieżąco. Zatem nie można wyłączyć drukarni drukującej tygodniki czy inne periodyki z kręgu środków masowego przekazu, bo takimi niewątpliwie są, tym bardziej, że drukowane przez powoda publikacje mają oczywiście charakter ogólnokrajowy.

Można zakładać jedynie, że prawo stworzone wiele lat temu nie odpowiada dzisiejszym realiom technologicznym, co jednak nie pozwala na dokonanie wykładni zawężającej, szczególnie gdy za taką wykładnią idzie odpowiedzialność administracyjno-karna drukarni. Należy przy tym wskazać, że nie jest to jedyna archaiczna regulacja, nie przystająca do współczesnych czasów, zawarta w Rozporządzeniu. Znane jest Sądowi z urzędu, że wielu przedsiębiorców kwestionuje z tego powodu, sposób komunikowania o wprowadzonych ograniczeniach w poborze energii, tj za pośrednictwem komunikatów na antenie programu (...), w ściśle określonych godzinach (§ 12 ust 2 Rozporządzenia). Jednak odnośnie tego przepisu Prezes URE nie podnosił zastrzeżeń, mimo, że nie przystaje on zupełnie do współczesnych technik komunikacji na odległość.

Reasumując, w ocenie Sądu, działalność wydawnicza powoda mieściła się w wyłączeniu określonym w § 6 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia. Wobec powyższego spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. podlegała szczególnej ochronie przed ograniczeniami poboru energii elektrycznej i nie była zobowiązana do dostosowania się do nich, a w konsekwencji Prezes URE nie mógł nałożyć na nią kary administracyjnej za przekroczenie poboru mocy.

Przy czym w ocenie Sądu okoliczność, że dla spółki określono moc bezpieczną w umowie i zawarto w niej zastrzeżenie o obowiązku dostosowania się do wprowadzanych ograniczeń, a operator systemu dystrybucyjnego sporządzał dla powoda plany ograniczeń ­ - nie ma znaczenia dla istnienia ochrony powoda przed wprowadzanymi ograniczeniami. Wyłączenie spod obowiązku dostosowania się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej następuje bowiem z mocy prawa, niezależnie od łączących odbiorcę umów cywilnoprawnych o przesył energii elektrycznej. Kwestionowanie przez Prezesa URE tej zasady może wydawać się mało oczywiste, w przypadku powoda, który zajmuje się „tylko” drukiem periodyków, ale jeśli weźmiemy pod uwagę inne podmioty podlegające wyłączeniom w oparciu o ten sam przepis § 6 Rozporządzenia, to kwestia ta wydaje się być oczywista. Nie sposób bowiem wyobrazić sobie sytuacji, w której szpital lub inny obiekt ratownictwa medycznego podlegałby takim ograniczeniom tylko dlatego, że zawarł z dystrybutorem umowę, w której znalazłyby się postanowienie o podleganiu ograniczeniom poboru energii, a operator systemu sporządzałby dla takiego obiektu plan ograniczeń. W przypadku przepisów o charakterze imperatywnym, a taki charakter ma norma § 6 Rozporządzenia, nie istnieje możliwość ich zmiany wolą stron tj. przez czynność prawną.

W tym stanie rzeczy powód z mocy prawa nie podlegał ograniczeniom w poborze energii elektrycznej.

Nawet gdyby przyjąć odmienną koncepcję, jak twierdzi Prezes URE, że do powoda nie miał zastosowania przepis art. 6 Rozporządzenia, to powód nie mógł podlegać ograniczeniom w poborze mocy w sierpniu 2015r, także z tej przyczyny, że powodowi nie został dostarczony plan ograniczeń.

Dla rozstrzygnięcia tej kwestii istotny jest przepis § 8 Rozporządzenia, w myśl którego operatorzy opracowują plany wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, zwane „planami ograniczeń”, z uwzględnieniem zasad określonych w art. 11 ust. 3 ustawy prawo energetyczne. Plany ograniczeń dla energii elektrycznej określają wielkości maksymalnego poboru tej energii dla poszczególnych odbiorców i stopni zasilania. Plany te podlegają corocznej aktualizacji w terminie do dnia 31 sierpnia. Plany ograniczeń i ich coroczne aktualizacje podlegają uzgodnieniu z:

1) Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki - jeżeli są opracowywane przez operatorów systemu przesyłowego elektroenergetycznego;

2) właściwym operatorem systemu przesyłowego elektroenergetycznego - jeżeli są opracowywane przez operatorów systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych lub operatorów elektroenergetycznych systemów połączonych.

Operatorzy systemów dystrybucyjnych elektroenergetycznych, operatorzy systemów połączonych elektroenergetycznych i odbiorcy przyłączeni do sieci przesyłowej elektroenergetycznej, na wniosek operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego, przekazują dane dotyczące mocy umownej, określonej w umowach z odbiorcami przyłączonymi do sieci przesyłowej elektroenergetycznej lub sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, oraz inne niezbędne dane służące do opracowania planów ograniczeń, w szczególności dane dotyczące:

1) skutków wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej;

2) przewidywanej liczby odbiorców, których ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej dotyczą.

W § 9 Rozporządzenia zostało wskazane, że wielkości planowanych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, ujęte w planach ograniczeń, określa się w stopniach zasilania od 11 do 20, przy czym:

1) 11 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości mocy umownej określonej w umowach sprzedaży energii;

2) stopnie zasilania od 12 do 19 powinny zapewniać równomierne obniżanie mocy elektrycznej pobieranej przez odbiorcę;

3) 20 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości ustalonego minimum, niepowodującego zagrożeń i zakłóceń, o których mowa w § 3 ust. 4 Rozporządzenia (moc minimalna lub moc bezpieczna).

Dopuszczalne maksymalne ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej ujęte w planach ograniczeń, oraz sposób powiadamiania odbiorców o obowiązujących stopniach zasilania uwzględnia się w umowach sprzedaży lub dystrybucji energii (§ 10 Rozporządzenia).

Operatorzy zapoznają odbiorców z planami ograniczeń przez ogłoszenia zamieszczane w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości lub w formie elektronicznej na swojej stronie internetowej albo w formie ustalonej w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy, co najmniej na 30 dni przed dniem obowiązywania ograniczeń (§ 11 Rozporządzenia)

Powyższa regulacja jasno wskazuje, że to plany ograniczeń określają wielkości maksymalnego poboru energii dla poszczególnych odbiorców i stopni zasilania.

Plany te powinny być udostępnione odbiorcom, w taki sposób aby odbiorca – konkretny adresat ograniczeń, mógł się z nimi zapoznać. Rolą operatora jest podjęcie takich działań aby odbiorca mógł się zapoznać z obowiązującym go planem. Przy czym ciężar dowodu, że operator podjął działania skutkiem których odbiorca mógł się zapoznać z planami ograniczeń, spoczywa na operatorze.

W sprawie niniejszej nie zostało wykazane przez Prezesa URE, aby odbiorca został powiadomiony przez operatora o obowiązującym go planie ograniczeń. Wprawdzie operator twierdzi, że wysłał do odbiorcy wiadomość mailową z 3 września 2014 r., w której przedstawił plan ograniczeń dla powoda, jednak nie przesłał żadnego pisma drogą pocztową, ani nie posiada dowodu doręczenia wiadomości mailowej adresatowi. Odbiorca zaś twierdzi, że nie otrzymał wiadomości mailowej z planem ograniczeń.

Zdaniem Sądu powyższe ustalenie nie pozwalają na przyjęcie, że odbiorca, co do którego brak jest dowodów zapoznania się z treścią wiadomości mailowej, jest tą treścią związany oraz, że niezastosowanie się do przedmiotowego planu ograniczeń może dla tego odbiorcy skutkować nałożeniem na niego kary administracyjnej.

Dokonując oceny zachowania powoda Sąd doszedł do przekonania, że powód nie mógłby być zobowiązany do stosowania się do ograniczeń wprowadzonych w okresie 10-31 sierpnia 2015 r. również z uwagi na fakt, że nie został mu przedstawiony obowiązujący go plan ograniczeń.

Mając na uwadze powyższe Sąd doszedł do przekonania, że brak było podstaw do nałożenia na powoda kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 56 ust 1 pkt 3a p.e., skoro nie można uznać, aby odbiorca posiadł informacje o obowiązujących go ograniczeniach ustalonych w planie ograniczeń.

Ponadto, nałożenie na powoda administracyjnej kary pieniężnej nie było możliwe jeszcze z tej przyczyny, że możliwość ukarania powoda była przedawniona.

Aktualnie obowiązujące regulacje kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące administracyjnych kar pieniężnych, zawarte są w dziale IV A, które weszły w życie 1 czerwca 2017r., w art. 189g k.p.a przewidują, że administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia naruszenia prawa albo wystąpienia skutków naruszenia prawa.

Stosownie do treści art. 189a § 1 i 2 pkt 3 k.p.a. przepisy te mogą być stosowane do wszelkich kar administracyjnych, w sytuacji gdy regulacje szczególne zawarte w innym akcie prawnym nie zawierają samodzielnych uregulowań tej kwestii. Ustawa prawo energetyczne w chwili wydawania decyzji nie zawierała regulacji dotyczących przedawnienia kar administracyjnych.

Zatem przedawnienie zgodnie z regułą wyrażoną w art. 189g k.p.a. nastąpiłoby po upływie 5 lat od zdarzenia z którym wiąże się nałożona kara, a więc co do zasady 31 sierpnia 2020 r, gdyż 31 sierpnia 2015r był ostatnim dniem, w którym powód nie dostosował się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej. Nadto w związku ze stanem epidemii bieg przedawnienia uległ zawieszeniu w okresie od 31 marca 2020 r. do 23 maja 2020 r. Stosownie bowiem do treści art. 15zzr ust. 1 pkt 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...)19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych z dnia 2 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 374) w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu (...)19 bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów przedawnienia, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Wobec uchylenia rzeczonego przepisu ustawą zmieniającą z 14 maja 2020 r, która weszła w życie 23 maja 2020 r, zawieszenie biegu przedawnienia trwało przez 53 dni w okresie od 31.03-23.05.2020 r, a więc o tyle dni przedłuża się termin przedawnienia, który zasadniczo upłynąłby 31 sierpnia 2020 r. ostatecznie więc termin przedawnienia w myśl powołanej regulacji nastąpiłby 23 października 2020 r. zatem wydanie decyzji o nałożeniu kary w dniu 30 września 2020 r byłoby dopuszczalne, gdyż w tym dniu nie upłynął jeszcze termin przedawnienia.

Regulacja art. 189g k.p.a. zasadniczo mogłaby mieć zastosowanie w sprawie niniejszej, gdyż przepis przejściowy tj. art. 16 ustawy z 7 kwietnia 2017 r, wprowadzającej regulacje dotyczącej kar pieniężnych (w tym ich przedawnienia) do k.p.a., przewidywał, że do postępowań administracyjnych wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Zatem przepisy te co do zasady znajdują zastosowanie do spraw, w których postępowanie zostało wszczęte po wejściu w życie regulacji przepisów działu IVA k.p.a.

Skoro więc postępowanie w sprawie niniejszej zostało wszczęte 5 sierpnia 2020 r, a więc po wejściu w życie nowelizacji k.p.a., to nowe przepisy znajdą zastosowanie w sprawie.

Dla rozstrzygnięcia kwestii przedawnienia w niniejszej sprawie istotny jest także przepis art. 189c k.p.a. który wprowadza zasadę zastosowania przepisu względniejszego dla strony. Przepis ten stanowi, że jeżeli w czasie wydawania decyzji w sprawie administracyjnej kary pieniężnej obowiązuje ustawa inna niż w czasie naruszenia prawa, w następstwie którego ma być nałożona kara, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla strony.

Przy czym podkreślenia wymaga okoliczność, że przed nowelizacją wprowadzającą dział (...) brak było w k.p.a. regulacji dotyczącej kar pieniężnych, w tym także ich przedawnienia. W dacie powstania (hipotetycznego) obowiązku powoda wynikającego z ustawy prawo energetyczne brak było także w tym akcie prawnym normy szczególnej, która odnosiłaby się do przedawnienia administracyjnych kar nakładanych w oparciu o przepisy ustawy prawo energetyczne. Należy jednak zwrócić uwagę, że w okresie od 30 października 2015r do 1 września 2016 r obowiązywała regulacja art. 56 ust 7a prawa energetycznego, która przewidywała, że w sprawach dotyczących kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Oznacza to, że w rzeczonym okresie obowiązywał także przepis art. 68 ordynacji podatkowej, zawarty właśnie w dziale III ordynacji, który wprost stanowił, że zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2 nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Natomiast według art. 21 § 1 ordynacji, zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania;

2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

W sprawie niniejszej czyn zarzucany powodowi miał miejsce w sierpniu 2015 r. Wobec tego 1 stycznia 2016 r jest dniem początkowym dla biegu 3 letniego terminu przedawnienia, co oznacza, że przedawnienie ukarania w świetle ordynacji podatkowej nastąpiłoby z dniem 31 grudnia 2018 r.

Taki też termin przedawnienia wydania decyzji o nałożeniu kary pieniężnej należy przyjąć za właściwy w sprawie niniejszej.

Wprawdzie w dacie czynu skutkującego nałożeniem kar administracyjnych tj. w sierpniu 2015 r. brak było wyraźnych regulacji prawnych dotyczących kwestii przedawnienia kar administracyjnych (w szczególności nie było to też wprost uregulowane w prawie energetycznym), niemniej jednak przed dodaniem działu IVA w k.p.a., przyjmowane było w orzecznictwie oraz w doktrynie (aczkolwiek niejednolicie), że w demokratycznym państwie prawnym konieczne jest zrównoważenie ochrony interesu publicznego oraz ochrony konstytucyjnych praw i wolności jednostki, która staje pod zarzutem, iż interes ten swoim zachowaniem naruszyła, dlatego luka ta była wypełniana poprzez stosowanie wprost lub w drodze analogii ordynacji podatkowej, jako że odnosi się ona także do innych należności budżetowych, a nie tylko do podatków, a ponadto istnieją istotne podobieństwa zobowiązań podatkowych, określonych w art. 21 ust. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej oraz administracyjnych kar pieniężnych.

Sąd w składzie niniejszym podziela tę koncepcję, stojąc na stanowisku, że w demokratycznym państwie prawa, poza sytuacjami wyraźnie przewidzianymi przez ustawodawcę, wszelkie zobowiązania i należności, czy to cywilno czy publiczno prawne, ulegać powinny przedawnieniu. Konieczne to jest z uwagi na zasadę pewności prawa i stabilizacji sytuacji prawnej jednostki oraz obrotu gospodarczego, ale także przewidywalność działań organów państwa. Przyjęcie bowiem, że przed wejściem w życie regulacji art. 189g k.p.a., możliwość nałożenia kary pieniężnej nie była ograniczona żadnym terminem, prowadziłoby w skrajnych sytuacjach do nakładania kar administracyjnych po upływie 20 lub 50 lat, a nawet 100 lat od zdarzenia, co oczywiście jest rozwiązaniem absurdalnym.

Brak akceptacji dla takiego stanu rzeczy potwierdza fakt, że aktualnie ustawodawca w sposób wyraźny wyartykułował w k.p.a. zasadę przedawnienia prawa do ustalenia kary pieniężnej, określając, że jest to termin 5 lat.

Przy czym w ocenie Sądu w niniejszej sprawie, do przedawnienia kary administracyjnej należało stosować przepisy ordynacji podatkowej, z uwagi na zakres przedmiotowy ordynacji.

W myśl art. 2 § 1 pkt 1 przepisy ustawy stosuje się bowiem do niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe (niepodatkowe należności budżetu to zgodnie z definicją legalną zawarta w tej ustawie to niebędące podatkami i opłatami należności stanowiących dochód budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikające ze stosunków publicznoprawnych art. 3 pkt 8 ordynacji), a ponadto w myśl art 2 § 2. jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III ordynacji stosuje się również do opłat, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w § 1 pkt 1 organy (czyli inne niż podatkowe).

Skoro więc kary administracyjne nakładane przez Prezesa UKE są niepodatkowymi należnościami Skarbu Państwa, ewentualnie są do nich bardzo zbliżone, to należy do nich stosować przepisy działu III, a więc także przepisy o przedawnieniu, zawarte w tym dziale.

Ordynacja podatkowa przewiduje w art. 68 przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego, oraz w art. 70 przedawnienie zobowiązania podatkowego

Oznacza to, że przy odpowiednim zastosowaniu przepisów ordynacji, do zaniechania powoda znaleźć powinien zastosowanie przepis art. 68 § 1 ordynacji, w myśl którego zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Zatem, jak to zostało wyżej wskazane, przedawnienie ukarania w sprawie niniejszej, nastąpiłoby na zasadach określonych w ordynacji podatkowej z dniem 31 grudnia 2018 r.

W świetle powyższych analiz oczywiste jest, że przedawnienie uregulowane w ordynacji podatkowej jest względniejsze dla strony powodowej (bardziej korzystne) niż to aktualnie uregulowane w k.p.a., a więc zgodnie z regułą wyrażoną w art. 189c k.p.a. winno znaleźć zastosowanie w sprawie.

Przyjęcie tego rozwiązania oznacza, że organ nie miał prawa nałożyć na powoda kary pieniężnej, gdyż w dacie wydania decyzji o ukaraniu tj. 30 września 2020 r. możliwość nałożenia kary była przedawniona.

Skoro więc w dacie wydania decyzji zachodziła przeszkoda do ukarania powoda jaką jest przedawnienie, to decyzja wydana przez organ nie może pozostać w obrocie prawnym i podlega uchyleniu.

W tym stanie rzeczy decyzja podlegała uchyleniu w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że pozwany, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu powodowi kosztów procesu, które obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a także opłatę sądową od odwołania w kwocie 1000 zł.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)