Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2023 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jerzy Skorupka /spr./

Sędziowie: SA Wiesław Pędziwiatr

SA Maciej Skórniak

Protokolant: Daria Machnik

przy udziale Marka Zielińskiego prokuratora Prokuratury (...) we W.

po rozpoznaniu 10 maja 2023 r.

sprawy A. P.

oskarżonej z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk i art. 299 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 w zw. z art. 12 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżoną oraz prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu

z 9 sierpnia 2022 r. sygn. akt III K 1/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uniewinnia A. P. od przypisanego jej czynu;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz r. pr. K. M. kwotę 1200 zł, w tym należny podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  koszty postępowania odwoławczego zalicza na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Opolu wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2022 r., III K 1/22 uznał A. P. za winną przestępstwa udzielenia pomocy do oszustwa, tj. czynu z art. 18§3 KK w zw. z art. 286§1 KK w zw. z art. 12§1 KK w zw. z art. 294§1 KK i art. 299§1 KK w zw. z art. 11§2 KK w zw. z art. 12§1 KK i za to wymierzył jej karę roku pozbawienia wolności, zawieszając warunkowo wykonanie tej kary na okres próby 5 lat oraz orzekł obowiązek naprawienia szkody na rzecz 300 pokrzywdzonych.

Wyrok zaskarżył oskarżyciel publiczny w zakresie dotyczącym orzeczenia o karze zarzucając obrazę prawa materialnego przez wymierzenie kary roku pozbawienia wolności, gdy przepis art. 12§1 KK wymaga wymierzenia kary w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a także przez niewłaściwe zastosowanie art. 70§1 i 2 KK przez zawieszenie kary pozbawienia wolności na okres 5 lat próby, gdy dopuszczalne jest zawieszenie kary na okres nie przekraczający 3 lat, wnosząc o wymierzenie oskarżonej kary roku i jednego miesiąca kary pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia.

Wyrok zaskarżył w całości także obrońca oskarżonej r. pr. K. M. , zarzucając:

I.  obrazę prawa materialnego polegającą na orzeczeniu warunkowego zawieszenia wykonania kary na okres próby 5 lat, gdy dopuszczalne jest zawieszenie wykonania kary na okres do 3 lat;

II.  obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj.:

1.  art. 193§1 KPK i art. 202§1 KPK w zw. z art. 167 KPK, przez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność istnienia u oskarżonej deficytu intelektualnego mogącego wpływać na poczytalność oskarżonej w chwili popełnienia zarzucanego jej czynu,

2.  art. 4 KPK i art. 7 KPK przez błędną ocenę wyjaśnień oskarżonej,

3.  art. 4 KPK i art. 7 KPK przez błędną ocenę korespondencji sms i mailowej pomiędzy oskarżoną i sprawcą czynu głównego, gdy oskarżona nie wiedziała do czego będą wykorzystane dane w postaci loginu i hasła bankowego przekazane temu sprawcy oraz nie obejmowała świadomością ewentualnych skutków przedsiębranych działań;

III.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, polegający na uznaniu, że oskarżona:

1.  obejmowała swoją świadomością, że podjęte przez nią czynności mają na celu i zmierzają do udzielenia innej osobie pomocy do popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286§1 KK,

2.  dopuściła się zarzucanego jej czynu umyślnie, gdy działała lekkomyślnie i z nieuwagą, które wykluczają istnienie zamiaru popełnienia przestępstwa i świadczą o nieumyślnym popełnieniu tego czynu,

3.  obejmowała świadomością charakterystykę zarzucanego jej czynu i znaczenie swojego zachowania, gdy świadomości takiej nie można jej przypisać,

4.  świadomie przekazywała dane do logowania w bankowości mobilnej, udzielając nieograniczonego dostępu do jej rachunków bankowych, w celu popełnienia przestępstwa z art. 299§1 KK, gdy brak do tego jakichkolwiek danych.

We wniosku odwoławczym skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonej.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonej jest zasadna, gdyż celnie wskazuje na dowolną ocenę wyjaśnień złożonych przez A. P. i w efekcie na błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący uznaniem jej za winną zarzuconego przestępstwa.

W omawianej apelacji trafnie podnosi się na s. 10-11, że „oskarżona na żadnym etapie nie miała wiedzy, że jej zachowanie może być wykorzystane do popełnienia przestępstwa. Działała w przekonaniu, że udziela pomocy, ale nie do przestępstwa. Za nieumyślnością działania oskarżonej przemawia stanowczo fakt, że w całej korespondencji prócz jednej wiadomości, nie przejawiała ona żadnych wątpliwości, że postępuje zgodnie z prawem. Nie znała motywów działania sprawcy i nie wiedziała do czego w rzeczywistości zostaną wykorzystane dane, które udostępniła. Nawet, jeżeli pojawiły się u oskarżonej jakieś wątpliwości co do prawidłowości jej zachowania, to nie odnośnie do oszustwa”.

O trafności wywodu autora apelacji przekonuje zachowanie oskarżonej, gdy powzięła informacje o możliwości przestępnego wykorzystania danych do bankowości mobilnej, które przekazała nieznanej osobie. O takiej sytuacji oskarżona dowiedziała załatwiając sprawę zasiłku socjalnego. Od razu udała się do urzędu miasta, gdzie dowiedziała się, że na jej nazwisko została zarejestrowana działalność gospodarcza, za pomocą „profilu zaufanego”. W jednej chwili oskarżona dokonała wykreślenia tej działalności z rejestru. Następnie przeczytała wpisy na F., z których dowiedziała się, że jej rachunek bankowy został wykorzystany do oszukania wielu osób nabywających telefony komórkowe w fikcyjnym sklepie internetowym. Mając tą wiedzę, oskarżona od razu poszła na policję i złożyła zawiadomienie, że została oszukana. Szczegółowo opisała całą sytuację wraz z motywami swojego zachowania i załączyła wydruki korespondencji mailowej i sms-owej z osobą, której przekazała dane do bankowości mobilnej.

W sprawie nie ma żadnego dowodu wskazującego na świadomość oskarżonej, że przekazane przez nią dane zostaną wykorzystane do popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286§1 KK oraz prania pieniędzy z art. 299§1 KK. Stanowczo należy więc powiedzieć, że całkowicie dowolne jest ustalenie, że oskarżona wiedziała, że wymienione dane zostaną wykorzystane do oszukania osób kupujących telefony komórkowe w sklepie internetowym i działała w zamiarze udzielenia pomocy do popełnienia tego przestępstwa. W apelacji zasadnie podnosi się, że tylko jedna wiadomość mailowa pozwala na ustalenie stanu świadomości oskarżonej. Otóż, osoba, której przekazała rzeczone dane napisała w mailu, że z powodu lekkomyślnego zachowania wspólnika musiała ogłosić upadłość i komornik zajął wszystkie rachunki bankowe, przez co nie ma możliwości dokonywania różnych płatności. Stąd, prosi oskarżoną o udostępnienie jej rachunku. Oskarżona podała, że chciała pomóc swojemu rozmówcy, tym bardziej, że zapewniał ją o legalności swojego i jej postępowania. Oskarżona nie znała autora ogłoszenia i osoby, z którą korespondowała. Pomimo to, nie pojawiła się u niej żadna wątpliwość, że przekazane dane mogą zostać wykorzystane do popełnienia przestępstwa. Wyjaśnienia te są wiarygodne, niezależnie od tego, jak naiwne było zachowanie oskarżonej. Wskazują one na niezgodność pomiędzy rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości oskarżonej. A. P. była nieświadoma rzeczywistej potrzeby oraz wykorzystania podanych przez nią danych. Przez cały czas jej postępowania towarzyszyło jej mylne wyobrażenie o całej sytuacji, gdyż w miejsce elementów rzeczywistości, które nie zostały u niej odzwierciedlone, powstały w jej świadomości wyobrażenia, które nie odpowiadały rzeczywistemu stanowi rzeczy. Oskarżona działała więc w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego. Był to błąd ważny, gdyż odnosił się do istoty oszustwa w postaci wprowadzenia drugiej osoby w błąd i doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, a także tzw. prania pieniędzy, czyli legalizowania korzyści osiągniętych z przestępstwa. Oskarżona nie chciała, aby podane przez nią dane zostały wykorzystane do oszukania kogokolwiek oraz do „prania pieniędzy”. Działała też w dobrej wierze przekonana, że udziela pomocy upadłemu przedsiębiorcy, a nie, ze udziela pomocy do popełnienia przestępstwa. Te dwie przesłanki wyłączają zamiar oskarżonej, niezależnie od tego, że przy bardziej rozważnym czy mniej naiwnym postępowaniu tego błędu można było uniknąć.

Uznając wyjaśnienia oskarżonej za niewiarygodne, nielogiczne, niespójne i sprzeczne z innymi dowodami, sąd pierwszej instancji ani jednym zdaniem nie uzasadnił takiej oceny wyjaśnień A. P.. Okoliczność, że oskarżona zbyt łatwo uwierzyła sprawcy, ufając w jego zapewnienia i starając się spełnić jego żądania nie świadczy o tym, że jej wyjaśnienia są nielogiczne i niewiarygodne czy niespójne. Przeciwnie, oskarżona szczerze, w szczegółowy sposób przedstawiła swoje postępowanie, niczego nie ukrywając. Podała, dlaczego odpowiedziała na ogłoszenie o przekazanie danych do logowania do bankowości mobilnej, w jaki sposób doszło do nawiązaniu kontaktu z osobą, która zamieściła to ogłoszenie oraz jakie dane i w jaki sposób przekazała. Oskarżona opisała także swoje przemyślenia i zachowanie, gdy tylko dowiedziała się, że jej rachunek bankowy mógł być wykorzystany do oszukania innych ludzi. Poszła na policję i dokonała wręcz samooskarżenia, gdyż tak należy ocenić ujawnienie dowodów i okoliczności swojego postępowania. Zachowanie oskarżonej znajduje potwierdzenie w korespondencji mailowej i sms-owej oraz jej postępowaniu w sprawie. Gdy dowiedziała się, że za pomocą „profilu zaufanego” zarejestrowano działalność gospodarczą na jej nazwisko, od razu wykreśliła tą działalność z rejestru; zaczęła przeszukiwać internet, aby dowiedzieć się, czy rzeczywiście, za pomocą jej rachunku bankowego oszukiwani są ludzie, a gdy tylko uzyskała potwierdzenie tej sytuacji, poszła na policję i wszystko szczegółowo wyjawiła.

Oskarżona została wykorzystana i stała się ofiarą własnej naiwności i łatwowierności. Ponieważ pozostawała w błędzie nie ma możliwości przypisania jej działania nacechowanego umyślnością. Nie można jej zatem przypisać, że w zamiarze, aby inna osoba dokonała oszustwa bądź prania pieniędzy swoim zachowaniem ułatwiła jej popełnienie tych czynów. Oskarżonej nie można też przypisać, że działała w zamiarze popełnienia przez inną osobę przestępstwa z art. 300§1 KK sugerowanego w apelacji. Co prawda, oskarżona wiedziała, że jej rozmówca będący upadłym przedsiębiorcą chce wykorzystać jej rachunek do regulowania płatności, ale nie wiedziała, że w ten sposób będzie on udaremniał lub uszczuplał zaspokojenie swoich wierzycieli. Innymi słowy, oskarżona nie wiedziała, że rozmówca chce ukryć swój majątek przed wierzycielami, skutkiem czego ma być udaremnienie lub uszczuplenie ich zaspokojenia, gdyż również dobrze rozmówca dzięki rachunkowi oskarżonej mógł zaspokajać wierzycieli, spłacając swoje długi. Nie wiadomo, co wtedy myślała oskarżona, ale nie wolno przypisywać jej złego zamiaru nie mając na to żadnych dowodów.

W tym stanie rzeczy, orzeczono jak na wstępie.