Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2019 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Katarzyna Banko
Protokolant:	stażysta Małgorzata Spendel

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2019 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa T. T., A. T.

przeciwko M. B., M. W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanych M. B. i M. W. solidarnie na rzecz powodów T. T. i A. T. solidarnie kwotę 19.868,35 (dziewiętnaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt osiem 35/100) złotych
z odsetkami:

a.  ustawowymi za opóźnienie od kwoty 17.408,35 (siedemnaście tysięcy czterysta osiem 35/100) złotych od dnia 14 czerwca 2019 roku,

b.  ustawowymi od dnia 13 września 2012 roku do 31 grudnia 2015 roku
i ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku od kwoty 2.460 (dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt) złotych;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powodów T. T. i A. T. solidarnie na rzecz pozwanych M. B. i M. W. solidarnie kwotę 7.282 (siedem tysięcy dwieście osiemdziesiąt dwa) złote tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach:

a.  od powodów T. T. i A. T. solidarnie z zasądzonego roszczenia kwotę 10.872,40 (dziesięć tysięcy osiemset siedemdziesiąt dwa 40/100) złotych,

b.  od pozwanych M. B. i M. W. solidarnie kwotę 1.769,90 (jeden tysiąc siedemset sześćdziesiąt dziewięć 90/100) złotych

tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

5.  oddala wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt I C 167/12

UZASADNIENIE

Powodowie A. T. i T. T. domagali się zasądzenia od pozwanych M. B. i M. W. solidarnie na rzecz powodów kwoty 143.100,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, tj. 10 sierpnia 2012r. Nadto wnieśli o zobowiązanie pozwanych do wydania powodom kompletu dokumentacji dotyczącej budowy nieruchomości położonej w G. przy ulicy (...), w szczególności: pozwolenia na budowę wraz z projektem, decyzji o zmianie pozwolenia na budowę, dziennika budowy, protokołów odbiorów częściowych i końcowych, operatu geodezyjnego, książki obmiarów, dokumentacji powykonawczej w zakresie dokonanych zmian wraz z inwentaryzacją, geodezyjnych pomiarów powykonawczych, dokumentacji technicznej instalacji wodociągowej, sieci kanalizacji sanitarnej, sieci kanalizacji deszczowej, gazowej, energetycznej i teletechnicznej oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

W uzasadnieniu powyższego żądania podano, że w ramach prowadzonej przez pozwanych działalności gospodarczej dnia 07 marca 2008r. strony zawarły umowę o roboty budowlane w przedmiocie wybudowania budynku mieszkalnego, spełnienia warunków umożliwiających dostawę mediów oraz uzyskania prawomocnego pozwolenia na użytkowanie budynku. Nadto, w dniu 07 marca 2008r. strony zawarły przed notariuszem K. D. w jego Kancelarii w G. przy ul. (...) przedwstępną umowę sprzedaży na mocy, której zobowiązali się do wybudowania na działce nr (...) o powierzchni około 0,0232 ha, powstałej po podziale nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), domu mieszkalnego opisanego w umowie o roboty budowlane i załącznikach oraz do sprzedania tak zabudowanej projektowanej działki na rzecz powodów, po uprzednim jej nabyciu od współwłaścicieli E. i R. A.. Strony ustaliły, że sprzedaż budynku mieszkalnego na rzecz powodów nastąpi za cenę 530.000,00 zł. W następstwie poczynionych uzgodnień w dniu 18 grudnia 2009r. strony zawarły przed notariuszem K. D. w jego Kancelarii w G. umowę przenoszącą własność zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) wraz z 1/20 udziału w części nieruchomości wspólnej objętej księgą wieczystą (...). Przed podpisaniem umowy powodowie uiścili na rzecz pozwanych kwotę 481.700,00 zł, resztę ceny w kwocie 50.000,00 zł powodowie wpłacili na rzecz pozwanych w terminie przewidzianym treścią umowy. W § 5 umowy pozwani zapewnili powodów, iż przekazali im wszystkie niezbędne dokumenty, a budynek został wykonany zgodnie z umową przedwstępną oraz umową o roboty budowlane.

Po zawarciu powyższych umów powodowie zamieszkali w budynku, jednakże w późniejszym czasie w budynku zaczęły ujawniać się wady i usterki. Powodowie każdorazowo niezwłocznie po wykryciu wad notyfikowali okoliczność ich zaistnienia. Wobec braku porozumienia w zakresie usunięcia zaistniałych usterek powodowie wystąpili do rzeczoznawcy budowlanego o kompleksową opinię w przedmiocie oceny wykonanych przez pozwanych robót budowlanych.

Rzeczoznawca budowlany L. G. w opinii z dnia 14 maja 2012r. wskazał na następujące usterki w wykonanych przez pozwanych robotach budowlanych:

1.  drewniane płatwie konstrukcji nośnej dachu winny mieć przekrój 160 mm x 250 mm, a mają 150 mm x 240 mm;

2.  drewniane krokwie konstrukcji nośnej dachu winny mieć przekrój 80 mm x 160 mm, a mają 70 – 75 mm x 150 mm;

3.  drewniane krokwie koszowe konstrukcji nośnej dachu winny mieć przekrój 120 mm x 200 mm, a mają 115 mm x 200 mm;

4.  drewniane jętki konstrukcji nośnej dachu winny mieć przekrój 80 mm x 160 mm, a mają 70 – 75 mm x 150 mm;

5.  wykonawca zamontował drewniane krokwie konstrukcji nośnej dachu w ilości 11 szt., podczas gdy miało ich być 13 szt., a ponadto zamontowano je niezgodnie z rozmieszczeniem określonym w projekcie; o grubości 8 cm, a jest wykonana ze styropianu o grubości 5 cm;

6.  wykonawca nie zamontował izolacji przeciwwodnej muru fundamentowego z 2 warstw papy, tak jak powinno to zostać zrobione według projektu; na murze fundamentowym brak było śladów jakiejkolwiek izolacji, nawet przeciwwilgociowej; natomiast styropian, stanowiący termoizolację muru pokryty był powłoką izolacyjną przeciwwilgociową;

7.  wykonawca zamontował poszycie skośnych ścian I – szego piętra (skosów dachu) z płyt gipsowo – kartonowych ułożonych pojedynczo (w jednej warstwie), a według projektu powinny one być ułożone podwójnie (w 2 warstwach);

8.  fragmenty ścian zamykających lukarny winny być wykonane w konstrukcji drewnianej z zachowaniem analogicznego do dachu układu warstw zapewniających prawidłowe przenikanie ciepła, tj. winny posiadać termoizolację z wełny mineralnej o grubości 16 cm; wykonawca jednak nie zachował w obrębie ścian zamykających lukarny, analogicznego do dachu układu warstw zapewniających prawidłowe przenikanie ciepła, a ponadto ściany te nie posiadają termoizolacji z wełny mineralnej o grubości 16 cm;

9.  wszelkie przegrody zewnętrzne budynku, w tym brama garażowa, winny być zrealizowane w sposób chroniący budynek przed szkodliwymi wpływami warunków atmosferycznych, uniemożliwiających m. in. przedostawanie się wód opadowych do jego wnętrza; projektowany poziom posadzki wynosi + 20 cm; wykonawca natomiast wykonał posadzkę garażową na poziomie terenu w sposób umożliwiający zalewanie jej wodami opadowymi; wykonany poziom posadzki jest niezgodny z projektem.

Dodatkowo biegły wyszczególnił wady wykonawstwa będące skutkiem nienależytego wykonania umowy, a to:

1.  strop podwieszony nad I – szym piętrem, z poszyciem z płyt gipsowo – kartonowych, winien posiadać warstwę paroizolacji, ze względu na usytuowanie, jako przegroda pomiędzy pomieszczeniami ogrzewanymi a nie ogrzewanym poddaszem, natomiast wykonawca nie zamontował paroizolacji stropu podwieszonego pod nie ogrzewanym poddaszem;

2.  strop podwieszony nad I – szym piętrem z poszyciem z płyt gipsowo – kartonowych, winien posiadać warstwę termoizolacji, ze względu na usytuowanie, jako przegroda pomiędzy pomieszczeniami ogrzewanymi a nie ogrzewanym poddaszem, natomiast wykonawca nie zamontował termoizolacji stropu podwieszonego pod nie ogrzewanym poddaszem;

3.  wykonawca ułożył tynk zewnętrzny w obrębie styku z płaszczyzną zamykająca połać dachu, przy balkonie, bez zastosowania odpowiedniego sposobu wykonania styku (elastycznego); niewłaściwe wykonawstwo skutkuje pojawieniem się spękań, odspojeń i wykruszania się tynku;

4.  wykonawca zamontował poszycie skośnych ścina I-szego piętra (skosów dachu) z płyt gipsowo – kartonowych w obrębie styków z innymi elementami budynku bez zastosowania odpowiedniego sposobu wykonania styku (elastycznego); niewłaściwe wykonawstwo skutkuje pojawieniem się spękań i odspojeń;

5.  poszycie sufitów podwieszonych I-szego piętra z płyt gipsowo – kartonowych na ruszcie winno być wykonane w sposób uniemożliwiający powstawanie spękań i zarysowań zarówno na całej swojej powierzchni, jak i w obrębie styków z innymi elementami budynku, natomiast wykonawca zamontował poszycie sufitów podwieszonych I – ego piętra z płyt gipsowo – kartonowych ułożonych pojedynczo (w jednej warstwie); niewłaściwe wykonawstwo skutkuje pojawieniem się spękań w obrębie sąsiadujących ze sobą płyt oraz na obrzeżach;

6.  węzły w obrębie murłat ułożonych na ścianach kolankowych a stanowiących podparcie dla krokwiowej konstrukcji dachu, winny być wykonane z zachowaniem ciągłości wszystkich warstw, tj. izolacji przeciwwiatrowej, termoizolacji, izolacji paroszczelnej; węzły te, analogicznego do dachu i ścian zewnętrznych, winny być wykonane z zachowaniem układu warstw zapewniających prawidłowe przenikanie ciepła, tj. winny posiadać termoizolację z wełny mineralnej o grubości 16 cm, natomiast wykonawca w obrębie powyższych węzłów nie zachował analogicznego do dachu układu ciągłości warstw zapewniających prawidłowe przenikanie ciepła;

7.  podłogi, zwłaszcza te wykonywane na gruncie, winny być zrealizowane w sposób uniemożliwiający jakiekolwiek ich osiadanie, natomiast wykonawca wykonał podłogę w pomieszczeniu salonu na parterze w sposób wadliwy, skutkujący jej nierównomiernym zapadaniem się sięgającym 0,5 cm;

8.  wykonawca ułożył tynk zewnętrzny w obrębie styku ściany z obróbką blacharską dachu, w obrębie pokoju(...) bez zastosowania odpowiedniego sposobu wykonania styku (elastycznego); niewłaściwe wykonawstwo skutkuje występowaniem nieszczelności w obrębie tych styków;

9.  tynk ścienny wewnętrzny winien być wykonany w sposób umożliwiający swobodne otwieranie stolarki okiennej, natomiast wykonawca ułożył tynk ścienny wewnętrzny w obrębie otworów okiennych kuchni w sposób uniemożliwiający prawidłowe korzystanie z wbudowanej stolarki okiennej; tynk ścienny został wykonany w zbyt grubej warstwie, bez pozostawienia odpowiednich odstępów od zawiasów okiennych;

10.  płyta tarasowa wykonana na gruncie winna być zrealizowana w sposób uniemożliwiający jakiekolwiek jej osiadanie, natomiast wykonawca wykonał płytę tarasową w sposób wadliwy, skutkujący jej nierównomiernym zapadaniem się sięgającym 0,5 cm;

11.  wszelkie przegrody zewnętrzne budynku, w tym ściany, winny być zrealizowane w sposób chroniący budynek przed szkodliwymi wpływami warunków atmosferycznych, uniemożliwiający m. in. przedostawanie się wilgoci do jego wnętrza, natomiast wykonawca wykonał ścianę zewnętrzną przydylatacyjną w sposób wadliwy, skutkujący jej zawilgoceniem;

12.  tynki ścian i sufitów winny być wykonywane w sposób kompletny podobnie jak przejścia instalacyjne w stropach, które to „przejścia” powinny być zaślepione, natomiast wykonawca nie zaślepił otworu w stopie nad pomieszczeniem gospodarczym, który to otwór służy jako „przejście” instalacyjne; w obrębie powyższego otworu tynk sufitowy nie został wykonany w sposób kompletny, brak jest fragmentu tynku sufitowego;

13.  podjazd do garażu wykonany z kostki brukowej winien być zrealizowany w taki sposób aby jego powierzchnia tworzyła jedna płaszczyznę, natomiast wykonawca wykonał podjazd do garażu w sposób wadliwy, skutkujący nierównomiernym zapadaniem się nawierzchni przekraczającym 3 cm;

14.  stwierdzono usterkę układu CO: nieszczelność – układ wymaga uzupełnienia wody co ok. 4 tygodnie oraz uszkodzenie pompy obiegowej;

15.  uszkodzone są dwa siłowniki (...) zainstalowane w układzie sterowania ogrzewaniem podłogowym;

Koszt powyższych napraw rzeczoznawca oszacował na kwotę 128.000,00 zł netto. Do powyższej wartości powodowie doliczyli podatek VAT wysokości 8 %. Dodatkowo do wartości dochodzonego roszczenia doliczono koszty naprawy instalacji CO (pompa około 2.000,00 zł, siłowniki około 400 zł + koszty robocizny). Do wartości dochodzonego roszczenia dodano koszty opinii budowlanej w wysokości 2.460,00 zł (faktura k. 133).

Podstawą prawną dochodzonego odszkodowania stanowi art. 471 k.c., natomiast drugim roszczeniem jest żądanie wydania niezbędnych dokumentów (§ 5 umowy notarialnej w zw. z art. 60 i 63 ustawy Prawo budowlane).

Pozwani M. B. i M. W. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego stanowiska podano, że pozwani wybudowali budynek powodów zgodnie z dokumentacją projektową, pozwoleniem na budowę oraz zmianami nieistotnymi zaakceptowanymi przez projektanta. Kierownik budowy złożył wymagane prawem oświadczenia, a Powiatowy Inspektora Nadzoru Budowlanego zawiadomiony o zakończeniu robót, nie wniósł sprzeciwu dopuszczając budynek do użytkowania. Pozwani dodali, że na własny koszt, bez żadnego dodatkowego wynagrodzenia wykonali w budynku powodów szereg prac, których nie obejmował ani projekt budowlany ani umowa o roboty budowlane, a to w szczególności drenaż (o wartości 1.000,00 zł), opaskę wieńca budynku aż do kaletnicy (o wartości ok. 3.500,00 zł), dwa stelaże urządzeń WC (o wartości łącznej ok. 1.500,00 zł), system indywidualnego sterowania pętli układu ogrzewania podłogowego (siłownik i termostat – o łącznej wartości ok. 2.500,00 zł), pompę obiegową ogrzewania podłogowego (o wartości 800,00 zł), montaż grupy filtrów wody i wykonanie podejść do stacji zmiękczania wody. Ponadto zamiast bramy w formie rolety wykonana została brama segmentowa ocieplona (o wartości ok. 4.000,00 zł), podczas gdy cena rolety to jedynie ok. 1.000,00 zł, a zamiast drzwi (...) zamontowane zostały dwie pary drzwi antywłamaniowych (...), których cena jest wyższa o łącznie ok. 1.400,00 zł Ponadto wszelkie instalacje wewnętrzne – elektryczna, wodno – kanalizacyjna, CO były wykonywane według wskazań inwestorów, bez ograniczenia w zakresie materiałów, czy liczny punków eksploatacyjnych. Powodowie mieli możliwość wskazania dowolnej liczby punktów, nawet znacząco odbiegającej od standardu (z której notabene nie skorzystali) bez konieczności uiszczania z tego tytułu jakichkolwiek dodatkowych opłat.

Na wniosek pozwanych zawarty w piśmie procesowym z dnia 15 czerwca 2016r. Sąd zawiadomił o toczącym się procesie (...) S.A. w W. (k. 1157 – 1159, 1161, 1165, doręczono w dniu 08 lipca 2016r.), jednakże ubezpieczyciel pozwanych nie przystąpił do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 07 marca 2008r. pomiędzy stronami została zawarta umowa o roboty budowlane. Przedmiotem umowy było:

- wybudowanie budynku mieszkalnego opisanego w projekcie budowlanym i zatwierdzonym przez Urząd Miasta w G. Wydział (...) – pozwolenia na budowę nr(...) z dnia 04 września 2007r.

- spełnienie warunków umożliwiających dostawę mediów, w tym prądu, gazu, wody, odprowadzenia ścieków,

- uzyskanie prawomocnego pozwolenia na użytkowanie budynku od właściwego organu nadzoru budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Parametry budynku określone w załączniku nr 1 do umowy stanowią jej integralną cześć.

Strony postanowiły także, że w dniu 07 marca 2008r. zostanie zawarta w formie aktu notarialnego umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości składającej się z działki i budynku mieszkalnego będącego przedmiotem umowy o roboty budowlane. Postanowienie umowy przedwstępnej zawartej w formie aktu notarialnego miały mieć pierwszeństwo przed postanowieniami umowy o roboty budowlane. Nie zawarcie umowy przedwstępnej skutkować miało rozwiązaniem umowy o roboty budowlane.

W § 3 umowy strony podały, że dopuszczają możliwość nieznacznej (maksimum 5 %) zmiany powierzchni budynku, którego dotyczy umowa, z przyczyn architektoniczno – konstrukcyjnych. Ewentualna zmiana wielkości powierzchni nie miała mieć wpływu na rozkład budynku. Strony dopuściły także zmianę rozwiązań technologicznych i materiałowych zawartych w projekcie, jeżeli wykonawca (sprzedający) uzna, że przemawia za tym ważny interes, lub jest to korzystne ze względów technologicznych, użytkowych lub bezpieczeństwa zdrowia i życia właściciela budynku, a zamawiający wyrazi na to zgodę albo zmiana będzie konieczna w związku ze zmianą obowiązujących przepisów prawa. Wprowadzone zmiany nie mogą wpływać na zmniejszenie standardu budynku, czy też ograniczać jego wyposażenia w stosunku do tego przedstawionego w umowie. O ewentualnych zmianach sprzedający był zobowiązany powiadomić zamawiającego pisemnie.

Zgodnie z przedwstępną umową sprzedaży budynek mieszkalny wraz z prawomocnym pozwoleniem na użytkowanie miał zostać przekazany powodom najpóźniej do dnia 31 grudnia 2009r. Pozwani zastrzegli sobie jednak możliwość wcześniejszego postawienia budynku do dyspozycji powodów, jak również przedłużenie terminu realizacji inwestycji z przyczyn wskazanych w § 5 ust. 3.

Cena brutto zgodnie z § 6 i załącznikiem nr 2 miała wynosić 530.000,00 zł

Powodowie mieli prawo do kontroli jakości robót i stosowanych materiałów oraz ich zgodności z ustaleniami umowy, obowiązującymi przepisami i normami, w każdej chwili osobiście lub przez pisemnie upoważnionego przedstawiciela, po uprzednim zgłoszeniu tego faktu sprzedającemu. Powodowie mogli żądać od sprzedawcy atestów, certyfikatów lub innych dokumentów na użyte materiały, które zostaną w takim wypadku dołączone do końcowego protokołu odbioru. Powodowie mieli prawo do składania wizyt na placu budowy celem oceny postępu prac. Wejście na teren budowy miało być możliwe po zgłoszeniu w biurze budowy, w obecności kierownika robót lub osoby przez niego upoważnionej, po wcześniejszym uzgodnieniu terminu oględzin. Wstęp na budowę mógł podlegać ograniczeniom ze względu na zasady bezpieczeństwa zdrowia i życia osób. Po zakończeniu każdego etapu sprzedający miał powiadomić powodów o tym fakcie. Powodowie mieli dokonać weryfikacji i odbioru realizacji etapu w terminie 14 dni od powzięcia informacji od sprzedającego. Niezwłocznie po zakończeniu budowy budynku, sprzedający miał zawiadomić kupującego o gotowości postawienia budynku do jego dyspozycji i wyznaczyć termin końcowego odbioru pisemnie co najmniej z 14 – dniowym wyprzedzeniem. W przypadku niestawienia się na odbiorze w wyznaczonym dniu, kupujący tracił wszelkie uprawnienia z tytułu kary umownej za zwłokę w przekazaniu budynku za wyjątkiem niestawienia się z przyczyn niezależnych od kupującego. Końcowy odbiór budynku miał być dokonany przez kupującego osobiście lub przez pełnomocnika. W odbiorze mogły brać dodatkowo udział osoby upoważnione przez kupującego. Z czynności końcowego odbioru miał zostać sporządzony protokół, w którym miały zostać ujęte wszelkie wady i usterki. Sprzedający był zobowiązany usunąć usterki w terminie ustalonym przez strony z uwzględnieniem możliwości organizacyjno – technicznych sprzedającego i czynników zewnętrznych (zwłaszcza warunków atmosferycznych). Jeżeli kupujący nie dokonałby w ustalonym terminie odbioru usuniętych wad, przyjąć należało, że zamawiający nie zgłasza żadnych roszczeń, co do jakości budynku. Kupujący mógł odmówić przyjęcia budynku i podpisania protokołu odbioru tylko wówczas, gdy nie został w całości wykonany zakres robót określonych w załączniku nr 1,2 i załączniku nr 3. Ciężary i ryzyka związane z budynkiem przechodzić miały na kupującego z chwilą podpisania umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego. Odbioru budynku miał dokonać właściwy organ nadzoru budowlanego według obowiązujących przepisów. Sprzedający miał zgłosić zamiar użytkowania obiektu najpóźniej w terminie 30 dni od daty przekazania sprzedanego budynku.

Budynek miał zostać wykonany zgodnie z dokumentacja techniczną. Kupującemu przysługiwać miało prawo wprowadzenia zmian w budynku, po zatwierdzeniu tych zmian przez projektanta i po ustaleniu zasad ich rozliczenia. Sprzedający mógł odrzucić zaproponowane zmiany z przyczyn technicznych, niezgodności tych zmian z polskimi normami i obowiązującymi przepisami, a także w przypadku za późnego ich zgłoszenia, w stosunku do zaawansowania robót. Wprowadzenie w/w zmian miało odbywać się listem poleconym na adres sprzedającego lub osobiście w siedzibie biura Spółki.

Sprzedający odpowiadał względem zamawiającego z tytułu rękojmi za wady ukryte budynku przez okres 36 miesięcy dla elementów konstrukcyjnych i 24 miesiące dla pozostałych elementów. Okresy te obowiązywały od daty sprzedaży budynku. W okresie tym sprzedający zobowiązany był na wezwanie kupującego bezzwłocznie w terminie ustalonym obopólnie, na swój koszt usuwać wszelkie wady i usterki w obiekcie. Odpowiedzialność sprzedającego nie obejmowała wad budynku będących następstwem zwykłego zużycia lub niewłaściwej eksploatacji.

Sprzedający zobowiązał się do dostarczenia kupującemu dokumentacji niezbędnej do eksploatacji budynku, w tym: kopii projektu, kopii pozwolenia na budowę, dziennika budowy.

Wszelkie prace wykończeniowe w budynku kupujący mógł prowadzić dopiero po protokolarnym odbiorze budynku od sprzedającego.

Zmiany umowy pod rygorem nieważności wymagały formy pisemnej. Za formę pisemną uważa się pisemne zgłoszenie przez zamawiającego robót dodatkowych, zaniechanych i zamiennych, a także pisemną akceptację tych zmian przez sprzedającego, a nadto zawiadomienie, o którym mowa w § 3 pkt 5.

Inwestycja obejmowała 20 domków szeregowych. Osiedle miało mieć prywatną drogę wewnętrzną, a nadto miało zostać ogrodzone z możliwością monitorowania całodobowo. Segment w zabudowie szeregowej miał mieć powierzchnię 152,10 m ², składać się z pięciu pokoi.

W budynku miały zostać zamontowane okna drewniane z kolorem dwustronnym z szybą zespoloną (ciemny orzech).

Brama garażowa miała zostać wykonana w formie rolety wraz z automatyką. Wykończenie zewnętrzne budynku – ściany zewnętrzne miały zostać pokryte tynkiem silikatowym maszynowym. Odwodnienie dachu z PCV w kolorze z brązowym z kompletem kształtek i akcesoriów.

Posadzki miały być wykończone wylewką. Schody wewnętrzne miały być drewniane, ażurowe; tynki wewnętrzne – gipsowe maszynowe pokryte jednorazowa farbą w kolorze białym; sufit piętra z płyt gipsowo – kartonowych 12,5 mm na stelażu systemowym, pokryty jednorazowo farbą w kolorze białym; drzwi zewnętrzne antywłamaniowe typu (...) (lub ekwiwalentne) w kolorze brązowym; wzmocnienie posadzki w miejscu przeznaczonym na montaż kominka.

W budynku miały zostać wykonane instalacja elektryczna; instalacja grzewcza z piecem jednofunkcyjnym (...) z zasobnikiem (...) (...), grzejniki; instalacja gazowa; instalacja wody; instalacja bramofonowa.

Inwestycja w postaci budowy zespołu – 20 budynków mieszkalnych jednorodzinnych z garażami w zabudowie szeregowej na działce nr (...) obręb (...)w G. wraz z budową zjazdu była realizowana na podstawie decyzji administracyjnej z dnia 04 września 2007r. nr (...)

Ściany fundamentowe budynku stanowił mur bloczków betonowych o grubości 0,24 m. Ściany nośne parteru i piętra zaprojektowano z pustaków ceramicznych o grubości 0,25 m. W ścianach nośnych należało wykonać nadproża żelbetowe, a w poziomie stropu należało wykonać żelbetowy wieniec obwodowy o przekroju 0,25 x 0,25 m. Na ścianach murowanych piętra należało wykonać murek ogniowy o minimalnej wysokości 0,3 m. Ścianki działowe parteru i piętra miał stanowić mur z pustaków ceramicznych o grubości 0,12 m. przerwę dylatacyjną pomiędzy ścianami zewnętrznymi sąsiadujących budynków należało wypełnić styropianem.

Zaprojektowano strop ceramiczny A. o grubości 0,24 m, którego maksymalna rozpiętość wynosić miała 4,11 m. W obrębie schodów zaprojektowano płytę żelbetonową 0,12 m wspartą na belkach żelbetonowych. Od strony elewacji ogrodowej zaprojektowano żelbetonowy balkon.

Zaprojektowano dach drewniany o konstrukcji krokwiowo – płatwiowej. Ze względu na kształt budynku więźba podzielona została na dwie części: nad garażem i zasadniczą. Zaprojektowano krokwie o przekroju 0,08 x 0,16 m w maksymalnym rozstawie 0,9 m. Krokwie oparte miały być na murze na murłacie o przekroju 0,12 x 0,12 m oraz na płatwiach o przekroju poprzecznym 0,16 x 0,25 m. Płatwie o przekroju 0,16 x 0,25 m oparte miały być na murze i w części zasadniczej budynku na słupach żelbetowych. Krokwie spinać miały jętki o przekroju 0,08 x 12 m. Konstrukcje lukarny stanowić miały krokwie koszowe o przekroju 0,12 x 0,2 m. Ściany zewnętrzne zamykające lukarnę zaprojektowano jako drewniane ścianki wsparte na krokwiach i stanowiące podporę dla belek podpierających krokwie daszku. W miejscach występowania kominów i okien miały zostać umieszczone wymiany.

Schody wewnętrzne miały być drewniane, ażurowe, o wysokości stopnia 174 mm.

W budynku miały zostać zamontowane okna i drzwi drewniane Drzwi dzielące garaż od pomieszczenia gospodarczego, którym znajduje się piec gazowy należało wykonać jako drzwi o odporności ogniowej do 90 min.

Posadzkę parteru zaprojektowano na gruncie w postaci zaizolowanej płyty żelbetonowej na warstwach gruzu i zagęszczonego piasku. Na stropie zaprojektowano podłogę pływająca zapewniającą izolację akustyczną stropu.

Ściany fundamentowe miały zostać wykonane z bloczków betonowych i fundamenty żelbetonowe należało zabezpieczyć izolacją przeciwwodną. Na ścianach należało dodatkowo ułożyć izolację termiczną w postaci styropianu. Na murowanych ścianach nadziemia należało wykonać systemowe ocieplenia budynku styropianem o grubości 0,12 m. Od strony wewnętrznej budynku ściany miały być otynkowane tynkiem cementowo – wapiennym. Wieńce, nadproża i płytę żelbetonową balkonu należało dodatkowo ocieplić styropianem. Fragmenty ścian zamykających lukarny należało wykonać w konstrukcji drewnianej zachowując analogiczny do dachu układ warstw zapewniających prawidłowe przenikanie ciepła.

Jako pokrycie dachu zaprojektowano dachówkę ceramiczną.

dowód: umowa o roboty o roboty budowlane k. 17 - 27 wraz z załączniki nr 2 i 3 k. 28 – 31, projekt architektoniczno – budowlany zespołu budynków mieszkalnych jednorodzinnych w zabudowie szeregowej przy ulicy (...) w G. k. 213 – 262,

W dniu 07 marca 2008r. przed notariuszem K. D. w jego Kancelarii Notarialnej w G. pomiędzy powodami T. T. i A. T. a pozwanymi M. W. i M. B. została zawarta umowa przedwstępna sprzedaży, na mocy której pozwani M. W. i M. B. zobowiązali się sprzedać T. T. i A. T. projektowaną działkę nr (...) zabudowaną domem mieszkalnym oraz udział wynoszący ½ części w projektowanej działce drogi (...) za cenę brutto 530.000,00 zł w terminie 30 dni od dnia, w którym na powyższej działce zostanie wybudowany dom mieszkalny zgodnie z umową o roboty budowlane, nie później jednak niż w terminie do dnia 31 grudnia 2009r., zaś powodowie T. T. i A. T. zobowiązali się kupić taką działkę i udział w działce za powyższą cenę i w powyższym terminie. W § 4 umowy zostały określone także warunki zawieszające zawarcie umowy przyrzeczonej zastrzeżone zarówno na korzyść kupujących (pkt 3 i 4) oraz na korzyść sprzedających (pkt 5). Nadto w § 4 pkt 6 umowy przedwstępnej strony postanowiły, że w razie gdy oświadczenia i zapewnienia pozwanych złożone w umowie okażą się nieprawdziwe lub niezupełne cena zostanie obniżona o kwotę równą kosztom jakie będą musieli ponieść kupujący aby doprowadzić do stanu, w którym nieruchomość będzie odpowiadała powyższym oświadczeniom i zapewnieniom.

dowód: umowa przedwstępna z dnia Rep. A (...)

W dniu 18 grudnia 2009r. przed notariuszem K. D. w jego Kancelarii Notarialnej w G. pomiędzy powodami T. T., A. T. a pozwanymi M. W. i M. B. została zawarta umowa sprzedaży wraz z oświadczeniem o ustanowieniu służebności. Na podstawie tej umowy powodowie nabyli ze środków pochodzących z ich majątku wspólnego zabudowaną jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym w zabudowie szeregowej o powierzchni 152,10 m ² nieruchomość, o powierzchni 0.02.36 ha, objętą księgą wieczystą nr (...) oraz udział wynoszący 1/20 części nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) stanowiącą drogę. Z treści umowy wynika, że w budynku znajdują się instalacje: elektryczna, grzewcza, gazowa, wodno-kanalizacyjna, bramofonowa, internetowa, telewizyjna, telefoniczna oraz, że Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w dniu 14 grudnia 2009r. został zawiadomiony o zakończeniu robót budowlanych nr (...) i nie wniósł on sprzeciwu do przystąpienia do użytkowania opisanego budynku mieszkalnego. Powodowie nabyli powyższe nieruchomości za cenę brutto 531.700,00 zł, na którą składają się cena zabudowanej działki w kwocie 523.700,00 zł i cena udziału w działce drogi w kwocie 8.000,00 zł. Część ceny, tj. kwota 481.700,00 zł została zapłacona przed podpisaniem umowy sprzedaży, zaś kwota 50.000,00 zł miała zostać zapłacona w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy i co zapłaty tej kwoty powodowie poddali się rygorowi egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 4 k.p.c. Strony postanowiły, że wszelkie prawa i obowiązki związane z własnością nabytej zabudowanej działki i udziałem w działce przechodzą z dniem zawarcia umowy na nabywców, którzy oświadczyli, że są już w posiadaniu i współposiadaniu tych działek oraz budynku. Pozwani M. W. i M. B. zapewnili, że budynek został wykonany zgodnie z umową przedwstępną oraz umową o roboty budowlane z dnia 07 marca 2008r., a ponadto wydali nabywcom również niezbędne dokumenty, w tym aktualne świadectwo charakterystyki energetycznej opisanego budynku mieszkalnego. Powodowie ustanowili na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) nieodpłatną i nieograniczoną w czasie służebność przesyłu na rzecz (...) S.A.” w G. polegającą na prawie korzystania z części obciążonej nieruchomości w zakresie korzystania z sieci energetycznej zgodnie z jej przeznaczeniem, a także przeprowadzenia przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, jak również dostępu do tych urządzeń w przyszłości w celu usuwania awarii, przeglądu, kontroli, konserwacji, remontów, rozbudowy i modernizacji oraz do układu pomiarowego.

dowód: umowa sprzedaży oraz oświadczenie o ustanowieniu służebności rep.(...) Kancelarii Notarialnej notariusza K. D. k. 40 – 42

Powodowie pismami z dnia 23 sierpnia 2011r. i 05 października 2011r.zgłosili pozwanym szereg usterek w wybudowanym domu przy ulicy (...) w G., do których pozwani ustosunkowali się w pismach z dnia 31 października 2011r. i 16 listopada 2011r. Pozwani wezwani ostatecznie do usunięcia wad opisanych w opinii L. G. pismem z dnia 15 czerwca 2012r. odnośnie części zgłoszonych usterek uznali je za bezzasadne, zaś odnośnie niektórych z nich wyrazili gotowość ich usunięcia jeśli wizja lokalna potwierdzi ich istnienie.

dowód: pisma z dnia 23 sierpnia 2011r. i 05 października 2011r. z dowodami doręczeń k. 44 – 48, 50 – 52, pisma z dnia 31 października 2011r. i 16 listopada 2011r. k. 55 -59,

pismo z dnia 15 czerwca 2012r. k. 123 – 126, pismo z dnia 27 czerwca 2012r. k.127 - 128

Biegły sądowy J. K. po oględzinach budynku powodów wydał w dniu 24 września 2013r. pisemną opinię, w której stwierdził następujące niezgodności z projektem:

1.  więźba dachowa – pomiary elementów konstrukcyjnych więźby dachowej wykazały, że elementy nośne mają przekroje: krokwie 70 x 150 mm; krokwie koszowe 120 x 175 mm; płatwie 150 x 255 mm; jętki 75 x 150mm; z porównania z dokumentacją projektową wynika, iż istniejące przekroje są mniejsze; w tej sytuacji zachodziła konieczność sprawdzenia nośności pod kątek bezpieczeństwa konstrukcji; przeprowadzone przez biegłego obliczenia statyczne wykazały, że przy zastosowaniu krokwi 7 x 15 cm występuje znaczny zapas naprężeń, a stany graniczne użytkowania (ugięcia) nie zostały w tym przypadku przekroczone; to samo dotyczy krokwi koszowych – nośność przekrojów w obu elementach jest wykorzystana w 50 %; zastosowanie zatem mniejszych przekrojów krokwi nie wpłynęło niekorzystnie na wytrzymałość i bezpieczeństwo, a tym samym więźba pomimo drobnych odstępstw od projektu została wykonana zgodnie zasadami sztuki budowlanej; zastosowanie mniejszej niż w projekcie ilości wiązarów dachowych skutkuje zwiększonym ich rozstawem; fakt ten uwzględniono w obliczeniach statycznych, z których wynika, że zmiana ta nie miała żadnego wpływu na wytrzymałość elementów konstrukcyjnych, gdyż zapas naprężeń pozostaje i tak znaczny; zatem stwierdzić należy, że nie popełniono błędu w sztuce budowlanej, a bezpieczeństwo konstrukcji oraz bezpieczeństwo użytkowania nie jest zagrożone;

2.  sposób wykonania izolacji pionowej ścian fundamentowych został zmieniony, jednakże oba rozwiązania (projektowane i zrealizowane) są równoważne pod względem skuteczności, gdy wody gruntowe znajdują się poniżej poziomu posadowienia; rozwiązanie projektowe posiadało jednak wadę, gdyż dopuszczało do styku warstwy styropianu z papą bitumiczną;

3.  poszycie stropu podwieszonego oraz skosów wykonano z pojedynczych płyt grubości 12,5 mm zamiast płyt podwójnych o grubości 9 mm każda; z punktu widzenia użytkowego zmiana ta nie miała żadnego znaczenia, zaś korzyścią płynąca z tej zmiany jest mniejszy ciężar stropu i tym samym mniejsze obciążenia przekazywane na konstrukcję nośną; zastosowanie płyt pojedynczych nie zmniejszyło wytrzymałości poszycia stropu i skosów dachu; podwójne płyty gipsowe łączone tylko na stykach, a nie wielopunktowo na całej powierzchni nie będą mieć większej wytrzymałości, gdyż każda z płyt pracuje niezależnie, poza tym poszycie stropu nie jest obciążone i przenosi wyłącznie ciężar własny, więc ilość warstw nie ma żadnego znaczenia;

4.  w obrębie otworów drzwiowych poziom terenu jest identyczny z poziomem posadzki, jednakże w takich sytuacjach nawierzchnia zewnętrzna winna być ułożona ze spadkiem od budynku a czego w opiniowanym budynku nie wykonano.

Biegły także przedstawił stwierdzone wady i usterki:

1.  projekt nie przewidywał paroizolacji na stropie podwieszanym; ułożenie takiej paroizolacji nie było konieczne;

2.  zarysowania tynków zewnętrznych są prawdopodobnie wynikiem osiadania budynku, nie można ich wiązać z niewłaściwym wykonawstwem; wadą jest brak elastycznego styku powierzchni tynku z obróbkami okapu dachu, który winien być wykonany z uszczelnieniem materiałem elastycznym;

3.  pęknięcia płyt gipsowo – kartonowych są następstwem osiadania budynku i w związku z tym zarysowań wypraw wewnętrznych (naroża i fasety) nie można wiązać przyczynowo z niewłaściwym wykonawstwem

4.  w budynku zastosowano drzwi o zwiększonej odporności na włamanie; w potocznym rozumieniu drzwiami antywłamaniowymi określa się drzwi o podwyższonej odporności na włamanie;

5.  zmiana bramy garażowej typu roletowej na segmentową nie ma żadnego znaczenia z punktu widzenia użytkowego, zaś bramy segmentowe są w mniejszym stopniu narażone na uszkodzenia związane z ich użytkowaniem;

6.  nie stwierdzono utrudnionego użytkowania okien w kuchni;

7.  tynk na suficie w pomieszczeniu gospodarczym w miejscu przejścia instalacji został wykonany nieprawidłowo;

8.  nawierzchnia podjazdu do garażu wykazuje deformacje objawiające się lokalnym zapadaniem, przyczyną tego są przypuszczalnie niewłaściwie zagęszczone warstwy podłoża; naprawa powinna polegać na przełożeniu nawierzchni podjazdu z wykonaniem na nowo warstw podłoża;

9.  taras przy budynku został zaprojektowany i wykonany jako taras ziemny; jest on posadowiony płytko i w takiej sytuacji może dochodzić do niewielkich ruchów pionowych; przy tego typu budowlach istotne jest wykonanie prawidłowej dylatacji w nawierzchni ostatecznej (w tym przypadku nawierzchni z płytek ceramicznych) a budynkiem.

Biegły J. K. określił także zakres robót poprawkowych, których koszt na poziomie cen z II kwartału 2013r. określił na kwotę 3.084,67 zł brutto.

Poza zakresem objętym umową strona pozwana wykonała w budynku powodów dodatkowe prace takie jak:

1.  wykonanie daszku nad wejściem głównym od strony frontowej,

2.  wykonanie części chodnika wzdłuż drogi na szerokości posesji powodów,

3.  wykonanie drenażu liniowego wzdłuż tylnej ściany budynku z rur preforowanych w obsypce żwirowej,

4.  ogrodzenie tylne typu (...) złożone z paneli (...) 3D na słupkach systemowych typ (...), łącznie zamontowano pięć kompletów paneli i sześć słupków oraz akcesoria,

5.  schody drewniane na poddasze,

6.  montaż dodatkowych urządzeń w instalacji c.o.

Wartość tych dodatkowych prac biegły oszacował na kwotę 4.678,72 zł brutto.

W dniach 04 września 2014r. oraz 17 września 2014r. dokonano w budynku powodów odkrywek mających na celu ustalenie stanu izolacji w obrębie lukarn oraz murłat dachowych. Odkrywki wykonano w jednym z pokoi mieszkalnych na poddaszu. Polegały one na miejscowym wycięciu okładziny z płyt gipsowo – kartonowych i sprawdzeniu przestrzeni znajdujących się poza nimi. Łącznie wykonano trzy odkrywki:

1.  ściana pionowa lukarny – stwierdzono, iż występują następujące warstwy licząc od strony zewnętrznej: płyta (...), wełna mineralna grubości 24 cm, folia paroszczelna, płyty gipsowo – kartonowe; dodatkowo na płytach (...) od strony zewnętrznej istnieje termoizolacja z warstwy styropianu grubości 10 cm – warstwy izolacyjne ścian lukarn zostały wykonane prawidłowo;

2.  murłata pod oknem połaciowym – od strony zewnętrznej murłata została zaizolowana warstwą styropianu grubości 10 cm z wyprawą elewacyjną oraz dodatkową ścianą z bloczków (...) grubości 6 cm; obie warstwy izolacyjne dochodzą do izolacji połaci dachowej; od strony wewnętrznej istnieje ciągła izolacja paroszczelna całej wysokości murłaty oraz okładzina z płyt gipsowo – kartonowych; w takcie oględzin stwierdzono lokalne przebarwienia warstwy izolacyjnej z wełny mineralnej, co może wskazywać na istnienie drobnych nieszczelności pomiędzy oknem połaciowym a warstwą termoizolacji; przebarwienie zaś oznacza nawiewanie pyłu poprzez te nieszczelności; naprawa tej usterki winna zostać przeprowadzona poprzez wykonanie uszczelnienia po obwodzie okna połaciowego przy pomocy pianki poiluteranowej;

3.  zawilgocenie występuje w jednym miejscu w narożu ściany zabudowanej regałem z książkami; zawilgocenie nie występuje w narożach odkrytych co świadczy o tym, że zabudowa regałem powoduje, iż miejsce to nie jest w żaden sposób wentylowane.

W trakcie realizacji inwestycji wykonawca dokonał zmian w stosunku do założeń projektowych. Ich zakres obejmuje:

1.  zmianę przekrojów poszczególnych elementów więźby dachowej oraz zmniejszeniu ilości krokwi dachowych,

2.  zmiany w obrębie dachu nad lukarnami,

3.  zmiany rozstawu okien na piętrze,

4.  izolację murów fundamentowych wykonano z zastosowaniem styropianu grubości 5 cm zamiast 8 cm oraz zmieniono technologię wykonania izolacji przeciwwilgociowych.

W ocenie biegłego sądowego J. K. wprowadzone zmiany noszą znamiona zmian nieistotnych i nie wymagały zmiany warunków pozwolenia na budowę. Nie wpłynęły też niekorzystnie na walory użytkowe budynku. Koszt przywrócenia obecnego stanu do stanu zgodnego z projektem według cen z III kwartału 2014 wynosiłby netto 63.335,95 zł (k. 776)

dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa J. K. k. 511 – 543, k. 684 – 688, 672 – 794

W celu ustalenia przyczyn osiadania płyty betonowej posadzki w budynku mieszkalnym przy ulicy (...) w G. mgr M. P. (1) prowadzący (...) w dniu 28 maja 2015r. przeprowadził przy udziale powoda, pozwanych oraz biegłego sądowego J. K. wizję lokalną w trakcie, której dokonano jednego odwiertu przez wszystkie warstwy podłogowe wraz z podłożem. Rdzenie poddano oględzinom, opisom i pomiarom. Przeprowadzono badania wytrzymałościowe otrzymanych rdzeni betonowych. W powstałym otworze po wyjęciu rdzenia wykonano sondowanie (...) dla oceny zagęszczenia gruntów oraz wiercenie penetracyjne dla pobrania prób w wyniku czego geolog opisał rodzaje i stan gruntów podpodłogowych. We wnioskach końcowych podano, że w budynku powodów posadzka na gruncie wykonana jest jako kilkuwarstwowa z izolację termiczną i paraizolacyjną. Podbudowa wykonana została z betonu konstrukcyjnego klasy C16/20. Podkład podłogowy wykonany został jako zaprawa cementowa o klasie C12. Nie stwierdzono śladów nawodnienia betonu podkładowego. Grubość betonu podbudowy wynosi 11 cm, cementowego podkładu podłogowego około 6 cm a styropianu łącznie 10 cm (2 x 5 cm). Generalnie nasypowe grunty sypkie pod płytą betonową, które określane są jako piaski różnoziarniste z grudkami pyłu posiadają za niski wskaźnik zagęszczania Is >; 0,91. Na zagęszczenie gruntów między fundamentowych, podposadzkowych nie ma normy, natomiast z reguły projektanci i technolodzy nakazują aby wskaźnik zagęszczenia wynosił Is > 0,95. Według opinii M. P. (1) brak należytego zagęszczenia gruntu nasypowego, co wynika z opisu badań zawartych w pkt 8a opinii, był główną przyczyną jego osiadania. Leżące od głębokości 0,70 m rodzime grunty spoiste, gliny, posiadają do głębokości 1,20 m stopień plastyczności IL = 0.40 – 0,45, zatem znajdują się w stanie plastycznym. Gliny o miąższości 0,5 m w takim słabym stanie plastyczności, także mogły być przyczyną niewielkiego osiadania gruntów.

dowód: opinia mgr M. P. (1) k. 1014 – 1019

Po wykonaniu badań laboratoryjnych na okoliczność przyczyn osiadania płyty betonowej posadzki w budynku przy ulicy (...) w G. biegły sądowy J. K. w opinii z dnia 05 lutego 2016r. stwierdził, że przeprowadzone badania laboratoryjne wykazały, że warstwy posadzkowe ułożone na podłożu gruntowym zostały wykonane prawidłowo zgodnie z dokumentacją budynku (opisem budowlanym, rysunkami – przekrojami). Własności fizykochemiczne zastosowanych materiałów mieszczą się w granicach normowych, tak co do charakteru, jak i parametrów wytrzymałościowych. Dokumentacja projektowa nie określa wielkości wskaźnika zagęszczenia podłoża pod posadzkami. Projektant ograniczył się do zalecenia, by podłoża były zagęszczone. W wykonanej ekspertyzie pt. „Badania laboratoryjne wykonane na okoliczność przyczyn osiadania płyty betonowej posadzki w budynku mieszkalnym przy ulicy (...) w G.” stwierdzono prawidłowe wykonanie wszystkich warstw podłogi. Beton w płycie posadzkowej o grubości 110 mm zakwalifikowano do klasy C16/20, która jest wystarczająca dla przeniesienia obciążeń podłogi. Ułożone na płycie posadzkowej: poślizgowa warstwa izolacji wodochronnej o grubości 0,2 mm, dwie warstwy styropianu o łącznej grubości 100 mm ( 2 x 50 mm) i pokrywająca styropian warstwa folii politylenowej wykonano prawidłowo i zgodnie z projektem. Podkreślono nawet, że mimo kilkuletniej eksploatacji materiał ten (styropian) nie uległ odkształceniu. Grubość każdej z warstw styropianu wynosiła 49 mm. Ułożoną na warstwie izolacyjnej wylewkę o grubości 60 mm wykonano z zaprawy cementowej z kruszywem o grubości do 8 mm. Zaprawę w podkładzie pod posadzką zakwalifikowano do klasy C12 według PN – EN 13813:2003. Podkład ten spełnia wymagania zawarte w „Warunkach technicznych wykonania i odbioru robót budowlano montażowych, w którym podano, że wytrzymałość na ściskanie podkładu z tworzyw mineralnych powinna wynosić nie mniej niż 12 MPa. Odpowiada to klasie wytrzymałości na ściskanie C12 według normy PN-EN 13813:2003 „Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania. Materiały. Właściwości i wymagania”. Stwierdzono także całkowitą ciągłość wszystkich warstw podłogowych i podłoża oraz ciągłość pomiędzy warstwą betonu podbudowy (podłoża) a leżącym pod betonem gruntem nasypowym co świadczy zdaniem biegłego J. K. o tym, że niewielkie osiadanie było równomierne i nie powodowało pęknięć lub zarysowań w posadzce oraz pokładzie podłogowym i konstrukcyjnej płycie posadzkowej. Z przeprowadzonych pomiarów i badań wynika, że podłoże bezpośrednio pod warstwami posadzkowymi wykazuje średni wskaźnik zagęszczenia podłoża co zdaniem autora badań jest zbyt mały. Biegły sądowy J. K. stwierdził natomiast, że badania przeprowadzone były wyłącznie w jednym miejscu, w miesiącu maju kiedy nie funkcjonowało już ogrzewanie podłogowe, dlatego przeprowadzone badania wyłącznie w jednym miejscu nie dają pełnego obrazu sytuacji gruntowej pod posadzkami i nie można na ich podstawie wysuwać jednoznacznych wniosków, ani wskazywać jednej przyczyny osiadania płyty betonowej. Nadto nie istnieją normy określające wielkość wskaźnika zagęszczenia, jaki należy uzyskać w podłożach pod posadzkami. Literatura fachowa zaleca, by w przypadku gruntu nasypowego pod posadzki wskaźnik zagęszczenia mieścił się w granicach Is = 0,94 – 1,00.

dowód: opinia biegłego sądowego J. K. z dnia 05 lutego 2016r. k. 1091 – 1093.

Biegła sądowa R. Ż. po oględzinach budynku powodów, przeprowadzeniu badań kamerą termowizyjną wydała opinie pisemne i ustne, w których stwierdziła:

1.  drenaż wokół tarasu:

a.  projekt budowlany nie przewidywał drenażu wokół tarasu,

b.  umowa nie przewidywała drenażu wokół tarasu,

c.  drenaż wzdłuż budynku od strony ogrodu okalający taras betonowy na gruncie wykonany został na głębokości 0,5 m poniżej terenu – wykonany niezgodnie z przepisami,

d.  drenaż wymaga demontażu;

Drenaż powinien być wykonany na podstawie projektu opracowanego przez projektanta z uprawnieniami budowlanymi o specjalności sieci wodno – kanalizacyjne. Podstawową zasadą wykonania drenażu przy budynku jest wykonanie go wokół budynku. W przypadku budynku powodów (przy ciągłej zabudowie szeregowej) wykonany drenaż powoduje, że wody opadowe są odprowadzane na sąsiednie działki. Przy gruncie spoistym (grunty wysadzinowe, zalegające na danym terenie) przy zmniejszonej ilości wody grunt zmniejsza swoją objętość, a przy większym nawodnieniu zwiększa objętość. Powodować to może nierównomierne osiadanie fundamentów a w przypadku budynku powodów nierównomierne osiadanie płyty tarasu betonowego. Drenaż odprowadzający wody opadowe powinien być zlokalizowany poniżej poziomu przemarzania gruntu. Przy płytszym posadowieniu dochodzi do zamarzania wody opadowej w rurach drenarskich.

2.  sufit podwieszony I piętra – poddasze użytkowe:

a.  projekt budowlany nie zawiera żadnych rozwiązań odnośnie poddasza,

b.  umowa nie obejmowała wyposażenia poddasza nieużytkowego,

c.  nie stwierdzono sprzeczności z obowiązującymi przepisami technicznymi oraz nie zagraża on bezpieczeństwu użytkowników i mienia pod warunkiem nie przekroczenia obciążeń użytkowych 1kN/m ²,

d.  podłoga na poddaszu nieużytkowym jest zmianą nieistotną i nie wymaga zamiennej decyzji o pozwoleniu na budowę,

e.  w ramach robót dodatkowych wykonano podłogę na poddaszu nieużytkowym z płyt (...);

Zgodnie z umową sufit podwieszony winien być wykonany z pojedynczej płyty kartonowo – gipsowej 12,5 mm na stelażu systemowym. Przy założeniu przez projektanta sufitu podwieszanego o grubości 5 cm, jedyne możliwe wykonanie to sufit na ruszcie z pojedynczą płytą kartonowo – gipsową o grubości 12,5 mm.

3.  posadzka parteru na gruncie:

a.  przeprowadzone wizje lokalne nie potwierdziły zjawiska osiadania budynku; stwierdzono miejscowe osiadanie podłoża pod posadzką parteru w pokoju dziennym z miejscowym spękaniem płytek ceramicznych; osiadanie od 3 do 4 mm; stan techniczny podłogi w salonie z aneksem kuchennym na parterze od daty zgłoszenia reklamacji, tj. od dnia 23 sierpnia 2011r. nie uległ zmianie,

b.  podbudowa betonowa pod posadzkę została wykonana zgodnie z projektem, nieznacznie zwiększono miejscowo grubość płyty betonowej (do 11 cm) co poprawiło wartość techniczną betonowej podbudowy pod posadzkę; podłoże betonowe zostało wykonane zgodnie z projektem budowlanym i zasadami wiedzy technicznej w sposób nie zagrażający użytkownikom i mieniu,

c.  powodem odspojenia cokołów od posadzki i miejscowe odkształcenie podłoża powstało na skutek błędów wykonawczych ogrzewania podłogowego; wadliwie została wykonana posadzka z płytek ceramicznych na posadzce parteru i warstwa jastrychu z przewodami ogrzewania podłogowego; w trakcie użytkowania nastąpiło odspojenie cokołów posadzki od samej posadzki i spękanie płytek ceramicznych przy słupie żelbetonowym;

W opinii uzupełniającej z dnia 22 stycznia 2017r. biegła opisała sposób wykonania warstw podłogi na gruncie i stwierdziła, że została ona wykonana na właściwym podłożu gruntowym. Świadczy o tym zachowanie istniejącej podłogi, tj. brak oznak osiadania podłogi na poziomie parteru budynku, brak nawodnienia. Badania laboratoryjne wykonane przez M. P. (1) obejmowały próbkę grubości 30 cm co oznacza, że poniżej płyty betonowej nie zbadano zalegającego gruntu. Grubość próbki 30 cm kończy się na płycie betonowej grubości 10 cm, a układ warstw pod posadzką na gruncie wynosi 60 cm. Autor badań laboratoryjnych stwierdził jedynie, że poniżej zalega grunt nasypowy. Badania nie wykazują braku warstwy piasku (15 cm) i żwiru (15 cm), gdyż pobrana próbka miała grubość 30 cm i kończyła się na podłożu betonowym. Zgodnie z projektem, pod warstwami posadzki założono piasek i żwir bez podania parametrów zagęszczenia. Badania wykazały, że 70 cm poniżej posadowienia płyty posadzki wykonano podłoże z gruntu nasypowego różnoziarnistego co jest zgodne z projektem budowlanym Podciąganiu kapilarnemu wody do płyty betonowej, podposadzkowej zapobiega pozioma izolacja przeciwwilgociowa lub przeciwwodna w formie folii budowlanej bądź papy, jak wykonano to w budynku powodów. Warstwa żwiru nie jest izolacją poziomą przeciwwodną lub przeciwwilgociową. Ewentualnie izolację przeciwwodną mogą stanowić grunty spoiste. (np. gliny). Podłoga na gruncie nie wymaga ponownego jej wykonania od podstaw. W budynku nie stwierdzono kapilarnego podciągania wody.

4.  brama garażowa:

a.  zamontowano bramę garażową segmentową podnoszoną; zaprojektowana była brama rolowana;

b.  zamontowana brama spełnia warunki przepisów technicznych, nie zagraża bezpieczeństwu użytkowników i mienia;

c.  cena bramy rolowanej wraz z kompletem akcesoriów i montażem różni się od bramy segmentowej z identycznym wyposażeniem i montażem o 1.473,66 zł;

d.  ponieważ bramy segmentowe zostały zamontowane we wszystkich budynkach nieuzasadniona jest wymiana bramy garażowej tylko w jednym segmencie osiedla; wykonawca powinien zwrócić różnicę w cenie.

5.  warstwy wykończeniowe połaci dachowej:

W projekcie budowlanym zastosowano następujący układ warstw od góry: dachówka ceramiczna, łaty, wiatroizolacja, krokwie z izolację termiczną między krokwiami, paroizolacja.

Przeprowadzone badania kamerą termowizyjną w dniu 21 listopada 2018r. wykazały, że w żadnym badanym punkcie na przegrodzie budowlanej nie stwierdzono temperatury niższej od temperatury punktu rosy, przy której na powierzchniach pojawia się kondensat. Świadczy to o tym, że zaprojektowano i wykonano izolację termiczną budynku w sposób właściwy. Do wykraplania rosy (pojawienia się kondensatu) dochodzi w dwóch przypadkach:

1.  gdy obniżona jest temperatura fragmentu wewnętrznej powierzchni przegrody (słaba izolacyjność termiczna),

2.  zbyt dużej wilgotności powietrza wewnątrz pomieszczenia.

W badanym budynku nie stwierdzono podwyższonej wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Izolacyjność przegród budowlanych nie dopuszcza do powstania punktu rosy.

Badania kamerą termowizyjną i sporządzony raport potwierdziły prawidłowość wykonania izolacji termicznej ścian i połaci dachowej.

Stwierdzono przypadek niedocieplenia słupa i nadproża w jednym z narożników. Jednak na przegrodzie budowlanej nie stwierdzono temperatury niższej od temperatury punktu rosy, przy której na powierzchniach pojawia się kondensat. Sposób ocieplenie został wykonany zgodnie z projektem. Współczynnik przenikania ciepła przez fragment ściany ze słupem żelbetowym jest gorszy niż przez ścianę ceramiczną, jednak jak wynika z badań termowizyjnych, nie występuje niebezpieczeństwo pojawiania się kondensatu na powierzchni ściany. Roboty wykonane przez pozwanych w tym zakresie są zgodne z projektem budowlanym.

Występują nieszczelności i braki w izolacji termicznej wokół ościeżnic okiennych i drzwiowych. W związku z tym należy ponownie uszczelnić osadzanie okien i drzwi zewnętrznych poprzez ułożenie wokół ościeżnic pianki poliuretanowej rozprężonej.

Szczelina dylatacyjna oddzielająca poszczególne budynki w zabudowie szeregowej nie wymaga wypełnienia jej izolacją termiczną. Wykazały to badania kamerą termowizyjną. Ściany szczytowe (dylatacyjne) mają właściwą izolację termiczną, nie ma zagrożenia wystąpienia na nich punktu rosy. W stanie istniejącym szczelina dylatacyjna została zaślepiona profilem uszczelniającym, co jest właściwym rozwiązaniem. Zrywanie listy dylatacyjnej i sprawdzanie czy ułożono na niej piankę jest zbędnym niszczeniem istniejącej dylatacji. Projekt budowlany nie przewiduje uszczelnienia szczeliny dylatacyjnej piankami.

6.  wjazd do garażu:

a.  wjazd do garażu został tak zaprojektowany, aby spadek podłużny zjazdu pochylony był w stronę drogi wewnętrznej; minimalny spadek zapewniający właściwy odpływ wody opadowej od garażu do kanalizacji deszczowej w drodze to 1,5 %; w rzeczywistości podjazd wykonany z kostki betonowej osiada a spadek jest niemal niewidoczny, woda opadowa nie spływa swobodnie do sieci kanalizacji deszczowej w drodze lecz do garażu,

b.  podjazd został wykonany niezgodnie z projektem budowlanym oraz umową,

c.  zalecane roboty budowlano – remontowe obejmują: rozbiórkę nawierzchni z kostki betonowej w celu uzupełnienia podsypki piaskowej, ułożenie odwodnienia liniowego na szerokości bramy z podłączeniem go do najbliższej rury spustowej, uzupełnienie podsypki piaskowej o około 3 – 5 cm; ponowne ułożenie nawierzchni z kostki betonowej i zagęszczenie mechaniczne;

7.  izolacja ścian fundamentowych:

a.  zaprojektowano izolację przeciwwodna typu średniego (2 x papa) oraz izolacje termiczną ze styropianu twardego grubości 12 cm,

b.  izolacja termiczna została wykonana ze styropianu o grubości 5 cm, a więc niezgodnie z projektem technicznym oraz umową zawartą pomiędzy stronami,

c.  roboty remontowe obejmują: usunięcie wykonanej izolacji, oczyszczenie ściany fundamentowej z resztek izolacji styropianowej i placów zaprawy, ponowne wykonanie izolacji jak opisano w projekcie budowlany;

8.  tynki zewnętrzne:

a.  projekt techniczny oraz umowa nie obejmuje szczegółowych opisów technologii robót budowlanych,

b.  tynki na styku z obróbkami blacharskimi wykonano niestarannie i mało estetycznie, niezgodnie z zasadami wiedzy technicznej,

c.  przy ewentualnej wymianie izolacji połaci dachowej oraz uzupełnieniu izolacji termicznej przy lukarnach i na ściankach kolankowych dachu konieczne będzie uzupełnienie tynków; dla zachowania jednolitego koloru tynków silikatowych, maszynowych, barwionych zaleca się wykonanie na elewacji całego budynku nowej siatki tynkarskiej na zaprawie klejowej i wykonanie tynków od podstaw;

9.  więźba dachowa:

a.  została wykonana niezgodnie z projektem i umową, gdyż zastosowano niewłaściwe przekroje elementów konstrukcyjnych: wykonano 16/25, 8/16, 10/20, 8/16 a zgodnie z projektem winno być 15/24, 75/15, 1,5/20, 7,5/15; projekt przewidywał 13 sztuk krokwi wykonano 11 sztuk,

b.  więźba dachowa została wykonana zgodnie z przepisami technicznymi i w sposób nie zagrażający bezpieczeństwu użytkowników oraz mienia;

10.  płyta tarasowa:

w projekcie technicznym oraz umowie brak informacji o sposobie jej wykonania dlatego nie można stwierdzić czy została wykonana zgodnie z projektem i umową;

11.  drzwi wejściowe:

a.  projekt techniczny nie zawiera jakiejkolwiek informacji technicznej o drzwiach wejściowych, natomiast z umowy wynika, że drzwi zewnętrzne winny być antywłamaniowe typu (...) lub ekwiwalentne w kolorze brązowym,

b.  zamontowano drzwi (...) o podwyższonej odporności na włamanie, nie wymagają wymiany;

12.  przesunięcie okien na I piętrze:

a.  nastąpiło rozsunięcie okien tak, że filarek międzyokienny powiększył się z szerokości 600 mm do szerokości 1340 mm,

b.  przesunięcia otworów okiennych (okien) wykonano w każdym segmencie (na całym osiedlu składającym się z 20 domków w zabudowie szeregowej),

c.  przesunięcie otworów do wymiarów jak wskazano w projekcie budowalnym jest nieuzasadnione technicznie i architektonicznie; nie zaburzają one funkcjonalności pomieszczeń, a może nawet poprawiają; powstają przy ścianach filarki, które pozwalają na zabudowanie np. regałem;

13.  zawilgocenia ścian wewnętrznych (duży pokój na parterze):

a.  miejscowe zwilgocenie w narożnikach pokoju dziennego na parterze i narożnik pod meblami kuchennymi powstało na skutek braku skutecznej wentylacji; w kuchni przewód wentylacyjny został zaślepiony przez powodów, zaślepiony przewód należy udrożnić,

b.  w dniu 29 maja 2018r. przeprowadzono drugą wizje lokalną stwierdzając, że pozioma izolacja ścian fundamentowych, w najniekorzystniejszym przypadku na poziomie przylegającego terenu i połączona z pionową izolację powłokową, bitumiczną; wykonanie izolacji przeciwwilgociowej i przeciwwodnej, jak zinwentaryzowano dwukrotnie, nie jest powodem miejscowego występowania wykwitów i pleśni na ścianach zewnętrznych parteru (od wewnątrz) w narożniku pokoju przy ścianie dylatacyjnej; przy pierwszej wizji lokalnej i w opinii podstawowej biegła stwierdziła, że powodem takiego stanu jest ustawienie półki z książkami przy ścianie zewnętrznej; powodem takiego zjawiska był brak dostępu powietrza do przegrody budowlanej; w narożniku powstała martwa przestrzeń, gdzie nie docierało ogrzane powietrze, przy ścianie z półki i książek powstała przegroda izolacyjna, która powodowała, że w tym narożniku skraplała się para wodna i ściana nie była ogrzana; przy drugiej wizji lokalnej, powód przemeblował pokój i w narożniku ustawił stolik na nóżkach; zlikwidowana została przeszkoda w dostępie ogrzanego powietrza, narożnik jest wentylowany i nie występują plamy pleśni i wykwitów; regał z książkami został ustawiony na podłodze z ogrzewaniem podłogowym; nałożyły się dwa zjawiska: utrudniony przepływ w ku górze ogrzanego powietrza od ogrzewania podłogowego i drugie – regał z książkami to gruba warstwa izolująca dopływ ogrzanego powietrza do ścian zewnętrznych; ogólnie, w narożniku ograniczono cyrkulację powietrza; w takiej sytuacji na ścianie zewnętrznej, od wewnątrz pojawiły się wykwity i plamy pleśni; po przemeblowaniu niepożądane zjawisko ustąpiło; powyższe potwierdziły pomiary kamerą termowizyjną wykonane w dniu 21 listopada 2018r., które wykazały, że izolacja termiczna ścian została wykonana zgodnie z projektem budowlanym i nie stwierdzono ponownych zwilgoceń; w budynku powodów nie występują niekorzystne zjawiska spowodowane wykonaniem poziomej izolacji przeciwwilgociowej na ścianach fundamentowych;

14.  drzwi balkonowe:

a.  zamontowano drzwi o szerokości 2,00 m, natomiast zaprojektowane były drzwi o szerokości 2,50 m

b. zastosowane rozwiązanie jest zgodne z przepisami technicznymi, nie zagraża bezpieczeństwu użytkowników i mieniu; zostało zapewnione wymagane oświetlenie naturalne (dzienne) pomieszczenia pokoju dziennego z aneksem kuchennym,

c. na całym osiedlu, we wszystkich budynkach w zabudowie szeregowej zostały zabudowane identyczne drzwi balkonowe, wymiana jednych drzwi w szeregu budynków jest nieuzasadniona i wręcz nie wskazana ze względu na architektoniczne walory zabudowy,

d. do zwrotu pozostaje różnica w cenie pomiędzy projektowanymi a zamontowanymi drzwiami, tj. kwota 1.712,80 zł;

15.  przesunięcie ławy fundamentowej:

a.  segment nr 2 oddzielony jest od segmentu nr 4 dylatacją – dylatacja między ścianami nadziemia; oznacza to, że tynki również powinny być oddzielone listwą dylatacyjną; wykonano niezgodnie z projektem i umową,

b.  w miejscu dylatacji ścian budynku konieczna jest dylatacja tynków zewnętrznych,

c.  brak dylatacji nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę,

d.  zalecane roboty naprawcze to przecięcie istniejącego tynku w miejscu dylatacji; w trakcie nakładania nowej warstwy tynku osadzić należy listwę dylatacyjną z tworzywa sztucznego;

16.  wysokość budynku:

a.  budynek jest wyższy o 26 cm,

b.  rozwiązanie to jest zgodne z projektem budowlanym, umową, przepisami technicznymi i nie zagraża bezpieczeństwu użytkowników;

17.  zawilgocenie ściany wewnętrznej garażu:

a.  napływająca woda opadowa z podjazdu zewnętrznego spowodowała zawilgocenie fragmentu tynku wewnętrznego, który należy skuć, odtworzyć i ponownie pomalować.

Nadto w uzupełniającej opinii biegła podała, że nie analizowała drzwi do pomieszczenia gospodarczego, gdyż przepisy określające konieczność montowania drzwi p. poż. do kotłowni nie dotyczą zabudowy jednorodzinnej. Komin wentylacji grawitacyjnej wykonany z pustaków systemowych nie wymaga tynkowania. Projekt budowlany będący załącznikiem do umowy zawartej przez strony nie obejmuje części: instalacje (w tym instalacje grzewcze). Brak danych technicznych o projektowanych kominach odprowadzających spaliny, jak również o uzbrojeniu komina w wymagane wkłady kominowe. Brak zatem podstaw do stwierdzenia konieczności tynkowania pozostałych kominów.

dowód: opinie pisemne biegłej sądowej R. Ż. k. 1179 – 1253, k. 1331 – 1352, k. 1400 – 1412, k. 1512 – 1614, k. 1659 – 1681, k. 1707 – 1721, k. 1734 – 1757,

ustne opinie biegłej sądowej R. Ż. – zapis audio – video przebiegu rozprawy z dnia 02 lutego 2018r. k. 1459, zapis audio – video przebiegu rozprawy z dnia 10 maja 2019r. k. 1691, zapis audio – video przebiegu rozprawy z dnia 31 maja 2019r. k. 1726

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił w oparciu o wskazane wyżej dowody, w szczególności dokumenty urzędowe, sporządzone przez uprawnione organy w granicach ich kompetencji, które w ocenie Sądu były w pełni wiarygodne oraz dokumentny prywatne, których prawdziwość nie budziła wątpliwości. Zeznania świadków M. C., J. H., M. K., J. P. oraz przesłuchanie stron zasadniczo jedynie uzupełniły ustalony stan faktyczny, nie były swą treścią istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż dla oceny zasadności roszczeń powodów konieczne było przeprowadzenie dowodów z opinii biegłych sądowych.

Pierwszą opinię w sprawie wydał biegły sądowy z zakresu budownictwa J. K., jednak jego opinia okazała się być niewystarczająca dla rozstrzygnięcia sprawy, zaś wobec zarzutów strony powodowej odnośnie opinii biegłego J. K. Sąd na wniosek powodów przeprowadził dowód z opinii innego biegłego z zakresu budownictwa, tj. opinii biegłej sądowej R. Ż..

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98 (OSNC 2001, Nr 4, poz. 64) opinia biegłego podlega ocenie - zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. – na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Oceniając dowód z opinii biegłej sądowej R. Ż. stwierdzić należy, że jej opinie zasadnicza i uzupełniające zawierają w części merytorycznej analizę całości załączonej do akt sprawy dokumentacji (projektu architektoniczno – budowlanego, pozwolenia na budowę objętych Decyzją Administracyjną nr (...), umowy o roboty budowlane) oraz okoliczności faktycznych sprawy, w tym wynikających z oględzin budynku, są więc prawidłowe pod względem formalnym. W ocenie Sądu przedstawione przez biegłą pisemne opinie uzupełnione złożonymi następnie do nich ustnymi wyjaśnieniami biegłej odpowiadają na wszystkie pytania zakreślone zbudowaną w toku sprawy tezą dowodową. Zdaniem Sądu, wydane przez biegłą sądową R. Ż. opinie są logiczna, płynące z nich wnioski są wewnętrznie spójne i uzupełniają się. Biegła szczegółowo i precyzyjnie dokonała specyfikacji robót budowlanych wykonanych wadliwe. Sąd nie znalazł najmniejszych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej sporządzonej opinii. Z tych powodów Sąd przyjął za miarodajne wnioski biegłej R. Ż. uznając je za pełnowartościową podstawę czynionych ustaleń z zakresie przedstawionej biegłemu tezy dowodowej. Dodać należy, że biegła sądowa R. Ż. analizowała także wyniku odwiertu wykonanego przez M. P. (2), jednakże dodała, iż nie był on jako geolog uprawniony do przedstawiania wniosków w zakresie ewentualnych wad z zakresu budownictwa. Nadto stwierdzić należy, że wnioski biegłych sądowych J. K., R. Ż. co do sposobu wykonania: podbudowy betonowej pod posadzką parteru, więźby dachowej czy izolacji ścian fundamentowych są zbieżne.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu projektowania i wykonawstwa odnośnie poprawności wykonania instalacji elektrycznej oraz instalacji teletechnicznej, gdyż strona powodowa w piśmie z dnia 09 września 2014r. cofnęła powyższy wniosek dowodowy.

Sąd zważył co następuje:

Bezspornym w sprawie było, że w dniu 18 grudnia 2009r. przed notariuszem K. D. w jego Kancelarii Notarialnej w G. pomiędzy powodami A. T. i T. T. a pozwanymi M. W. i M. B. została zawarta umowa sprzedaży wraz z oświadczeniem o ustanowieniu służebności, na podstawie której powodowie nabyli ze środków pochodzących z ich majątku wspólnego zabudowaną, jednorodzinnym budynkiem mieszkalnym w zabudowie szeregowej o powierzchni 152,10 m ², nieruchomość, o powierzchni 0.02.36 ha, objętą księgą wieczystą nr (...) oraz udział wynoszący 1/20 części nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) stanowiącą drogę. Zawarcie tej umowy poprzedzało zawarcie w dniu 07 marca 2008r. umowy o roboty budowlane.

Umowa o roboty budowlane charakteryzuje się zobowiązaniem osiągnięcia materialnego rezultatu w postaci końcowego efektu przewidzianego w umowie. Zgodnie z jej treścią wykonawca zobowiązany jest do wykonania określonych umową robót, zaś inwestor do ich odbioru i zapłaty umówionego wynagrodzenia (art. 647 k.c.). Wynikające z tej umowy roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia powstaje z chwilą zrealizowania przedmiotu umowy, oddania go, a zatem wykonania obciążającego go zobowiązania niepieniężnego, rodzącego po stronie inwestora obowiązek odebrania wykonanych robót. Zasada powiązania przy tego typu umowie warunku powstania obowiązku zapłaty wynagrodzenia z przyjmowaniem wykonanych robót wynika z art. 647 i 654 k.c.

W razie wadliwego wykonania robót budowlanych inwestorowi przysługuje wybór co do sposobu uzyskania rekompensaty od wykonawcy. Może on realizować uprawnienie wynikające z rękojmi za wady fizyczne budynku (art. 636 lub 637 k.c. w zw. z art. 656 k.c.) lub dochodzić roszczenia odszkodowawczego w oparciu o przepisy regulujące odpowiedzialność kontraktową (art. 471 k.c.). Dokonanie wyboru przez wierzyciela pociąga za sobą określone skutki. Wybierając reżim odpowiedzialności z rękojmi za wady wierzyciel musi wykazać istnienie wad. Natomiast, jeśli wybrał reżim odpowiedzialności kontraktowej musi udowodnić istnienie przesłanek tej odpowiedzialności, tj. fakt nienależytego wykonania umowy przez wykonawcę, rodzaj i wysokość doznanej szkody oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem umowy a szkodą.

Powodowie jako podstawę dochodzonych roszczeń wskazali art. 471 k.c.

Wadliwe wykonanie robót budowlanych może stanowić nienależyte wykonanie zobowiązania. Jeżeli zatem wierzyciel poniósł na skutek takiego nienależytego wykonania zobowiązania szkodę, dłużnik obciążony jest obowiązkiem jej naprawienia. Powodowie dochodzili w niniejszej sprawie odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadach ogólnych. W związku z takim wyborem winni byli wykazać istnienie przesłanek tej odpowiedzialności, czyli powstanie szkody i jej rozmiar, fakt nienależytego wykonania zobowiązania przez pozwanych oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy tymi zdarzeniami. Pozwani mogliby zaś w takiej sytuacji bronić się, wykazując, że nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które nie ponoszą odpowiedzialności.

Pomiary elementów konstrukcyjnych więźby dachowej i ich porównanie z dokumentacją projektową wykazały, że elementy nośne mają inne, tj. mniejsze przekroje. W tej sytuacji zachodziła konieczność sprawdzenia nośności pod kątek bezpieczeństwa konstrukcji. Przeprowadzone obliczenia statyczne wykazały, że przy zastosowaniu krokwi 7 x 15 cm występuje znaczny zapas naprężeń, a stany graniczne użytkowania (ugięcia) nie zostały w tym przypadku przekroczone. To samo dotyczy krokwi koszowych – nośność przekrojów w obu elementach jest wykorzystana w 50 %. Zastosowanie zatem mniejszych przekrojów krokwi nie wpłynęło niekorzystnie na wytrzymałość i bezpieczeństwo, a tym samym więźba pomimo odstępstw od projektu została wykonana zgodnie zasadami sztuki budowalnej. Sąd nie uwzględnił żądania powodów w zakresie zwrotu kosztów napraw więźby dachowej, gdyż z opinii biegłych sądowych J. K. i R. Ż. wynika, że więźba dachowa została co prawda została wykonana niezgodnie z projektem, jednakże zastosowanie mniejszych przekrojów jej elementów konstrukcyjnych nie wpłynęło niekorzystnie na wytrzymałość i bezpieczeństwo, a tym samym więźba pomimo odstępstw od projektu została wykonana zgodnie zasadami sztuki budowlanej. Ponieważ powodowie nie ponieśli w tym zakresie żadnej szkody to powództwo w tym zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.

W projekcie budowlanym zastosowano następujący układ warstw połaci dachowej (od góry): dachówka ceramiczna, łaty, wiatroizolacja, krokwie z izolację termiczną między krokwiami, paroizolacja. Przeprowadzone badania kamerą termowizyjną w dniu 21 listopada 2018r. wykazały, że w żadnym badanym punkcie na przegrodzie budowlanej nie stwierdzono temperatury niższej od temperatury punktu rosy, przy której na powierzchniach pojawia się kondensat. Świadczy to o tym, że zaprojektowano i wykonano izolację termiczną budynku w sposób właściwy. Do wykraplania rosy (pojawienia się kondensatu) dochodzi w dwóch przypadkach:

1.  gdy obniżona jest temperatura fragmentu wewnętrznej powierzchni przegrody (słaba izolacyjność termiczna),

2.  zbyt duża wilgotność powietrza wewnątrz pomieszczenia.

W badanym budynku nie stwierdzono podwyższonej wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Izolacyjność przegród budowlanych nie dopuszcza do powstania punktu rosy. Badania kamerą termowizyjną i sporządzony raport potwierdziły prawidłowość wykonania izolacji termicznej ścian i połaci dachowej. Stwierdzono przypadek niedocieplenia słupa i nadproża w jednym z narożników. Jednak na przegrodzie budowlanej nie stwierdzono temperatury niższej od temperatury punktu rosy, przy której na powierzchniach pojawia się kondensat. Sposób ocieplenie został wykonany zgodnie z projektem. Współczynnik przenikania ciepła przez fragment ściany ze słupem żelbetowym jest gorszy niż przez ścianę ceramiczną, jednak jak wynika z badań termowizyjnych, nie występuje niebezpieczeństwo pojawiania się kondensatu na powierzchni ściany. Roboty wykonane przez pozwanych w tym zakresie są zgodne z projektem budowlanym.

Występują nieszczelności i braki w izolacji termicznej wokół ościeżnic okiennych i drzwiowych. W związku z tym należy ponownie uszczelnić osadzanie okien i drzwi zewnętrznych poprzez ułożenie wokół ościeżnic pianki poliuretanowej rozprężonej. Koszt tych prac biegła wyceniła na kwotę 1.819,01 zł netto.

Szczelina dylatacyjna oddzielająca poszczególne budynki w zabudowie szeregowej nie wymaga wypełnienia jej izolacją termiczną. Wykazały to badania kamerą termowizyjną. Ściany szczytowe (dylatacyjne) mają właściwą izolację termiczną, nie ma zagrożenia wystąpienia na nich punktu rosy. W stanie istniejącym szczelina dylatacyjna została zaślepiona profilem uszczelniającym, co jest właściwym rozwiązaniem. Zrywanie listy dylatacyjnej i sprawdzanie czy ułożono na niej piankę jest zbędnym niszczeniem istniejącej dylatacji. Projekt budowlany nie przewiduje uszczelnienia szczeliny dylatacyjnej piankami.

Podbudowa betonowa pod posadzkę została wykonana zgodnie z projektem. W opinii uzupełniającej z dnia 22 stycznia 2017r. biegła opisała sposób wykonania warstw podłogi na gruncie i stwierdziła, że została ona wykonana na właściwym podłożu gruntowym. Świadczy o tym zachowanie istniejącej podłogi (brak oznak osiadania podłogi na poziomie parteru budynku, brak nawodnienia). Badania laboratoryjne wykonane przez M. P. (2) obejmowały próbkę grubości 30 cm co oznacza, że poniżej płyty betonowej nie zbadano zalegającego gruntu. Grubość próbki 30 cm kończy się na płycie betonowej grubości 10 cm, a układ warstw pod posadzką na gruncie wynosi 60 cm. Autor badań laboratoryjnych stwierdził jedynie, że poniżej zalega grunt nasypowy. Badania nie wykazują braku warstwy piasku (15 cm) i żwiru (15 cm), gdyż pobrana próbka miała grubość 30 cm i kończyła się na podłożu betonowym. Zgodnie z projektem, pod warstwami posadzki założono piasek i żwir bez podania parametrów zagęszczenia. Badania wykazały, że 70 cm poniżej posadowienia płyty posadzki wykonano podłoże z gruntu nasypowego różnoziarnistego co jest zgodne z projektem budowlanym. Podciąganiu kapilarnemu wody do płyty betonowej, podposadzkowej zapobiega pozioma izolacja przeciwwilgociowa lub przeciwwodna w formie folii budowlanej bądź papy, jak wykonano to w budynku powodów. Warstwa żwiru nie jest izolacją poziomą przeciwwodną lub przeciwwilgociową. Ewentualnie izolację przeciwwodną mogą stanowić grunty spoiste. (np. gliny). Podłoga na gruncie nie wymaga ponownego jej wykonania od podstaw.

W budynku powodów zamontowano drzwi balkonowe o szerokości 2,00 m, natomiast zaprojektowane były drzwi o szerokości 2,50 m. Zastosowane rozwiązanie jest zgodne z przepisami technicznymi, nie zagraża bezpieczeństwu użytkowników i mieniu, zapewnia wymagane oświetlenie naturalne (dzienne) pomieszczenia pokoju dziennego z aneksem kuchennym. Na całym osiedlu, we wszystkich budynkach w zabudowie szeregowej zostały zabudowane identyczne drzwi balkonowe, wymiana jednych drzwi w szeregu budynków jest nieuzasadniona ze względu na architektoniczne walory zabudowy. Do rozliczenia pozostaje kwota 1.585,93 zł netto stanowiąca różnicę w cenie pomiędzy drzwiami zaprojektowanymi a zamontowanymi.

Na pierwszym piętrze nastąpiło rozsunięcie okien tak, że filarek międzyokienny powiększył się z szerokości 600 mm do szerokości 1340 mm. Przesunięcia otworów okiennych (okien) wykonano w każdym segmencie (na całym osiedlu składającym się z 20 domków w zabudowie szeregowej). W ocenie biegłej sądowej R. Ż. przesunięcie otworów do wymiarów jak wskazano w projekcie budowlanym jest nieuzasadnione technicznie i architektonicznie, gdyż nie zaburzają one funkcjonalności pomieszczeń, a może nawet poprawiają.

Nie jest wymagana zmiana obudowy poddasza, gdyż więźba dachowa i izolacja termiczna połaci dachowej została wykonana zgodnie z normami.

Zgodnie z projektem budowlanym pionowa izolacja termiczna powinna być wykonana o grubości 8,0 cm, natomiast wykonano o grubości 5,00 cm. Jest to wada, którą należy naprawić poprzez wykonanie nowej izolacji pionowej ścian fundamentowych. Taki jest warunek, gdy poziom posadzki jest powyżej przylegającego terenu. W przypadku gdy poziom posadzki jest na poziomie terenu, wówczas grubość izolacji termicznej powinna wynosić jak izolacja ścian nadziemia – 12,0 cm.

W trakcie realizacji budynku, pozwani wykonali posadzkę parteru na poziomie przylegającego terenu co jest to dopuszczalne przepisami technicznymi, lecz wymaga w tym przypadku wykonania izolacji termicznej ściany fundamentowej o grubości identycznej jak części nadziemia, czyli grubości warstwy styropianu, tj. 12,00 cm. Ten zakres robót uznaje się jako konieczny do wykonania w ramach robót naprawczych.

Koszt naprawy izolacji termicznej i przeciwwilgociowej ścian fundamentowych biegła R. Ż. wyceniła na kwotę 3.902,63 zł netto.

W narożniku garażu biegła stwierdziła zawilgocenie tynku wewnętrznego, a koszt remontu w tym zakresie wyceniła na kwotę 50,10 zł netto. Nadto podała, ze cena zamontowanej bramy garażowej (segmentowej) jest niższa od projektowanej bramy rolowanej o 1.364,50 zł netto.

Wykonanie poprawnej izolacji termicznej ścian fundamentowych wymaga wyburzenia i odtworzenia tarasu zewnętrznego, zaś koszty tych prac biegła wyceniła na kwotę 2.142,68 zł netto.

Wjazd do garażu został tak zaprojektowany, aby spadek podłużny zjazdu pochylony był w stronę drogi wewnętrznej. Minimalny spadek zapewniający właściwy odpływ wody opadowej od garażu do kanalizacji deszczowej w drodze to 1,5 %. W rzeczywistości podjazd wykonany z kostki betonowej osiada a spadek jest niemal niewidoczny, woda opadowa nie spływa swobodnie do sieci kanalizacji deszczowej w drodze lecz do garażu. Podjazd został wykonany niezgodnie z projektem budowlanym oraz umową. Zalecane roboty budowlano – remontowe obejmują: rozbiórkę nawierzchni z kostki betonowej w celu uzupełnienia podsypki piaskowej, ułożenie odwodnienia liniowego na szerokości bramy z podłączeniem go do najbliższej rury spustowej, uzupełnienie podsypki piaskowej o około 3 – 5 cm, ponowne ułożenie nawierzchni z kostki betonowej i zagęszczenie mechaniczne. Wykonanie odwodnienia przy wjeździe do garażu związane jest nie tylko ze spadkiem podjazdu na zewnątrz, ale również wynika z faktu, że do garażu wprowadzane są samochody oraz co najważniejsze, konstrukcja bramy wjazdowej jest taka, że przy zamykaniu nie zapewnia pełnej szczelności, co potwierdziły również badania kamerą termowizyjną. Koszt naprawy podjazdu do garażu biegła wyceniła na kwotę 1.485,18 zł netto, zaś koszt odwodnienia liniowego przed wjazdem do garażu na kwotę 3.348,82 zł netto.

Łącznie wartość nakładów na roboty budowlane, jakie należy ponieść w celu doprowadzenia budynku powodów do stanu zgodnego z przepisami technicznymi i ze zwrotem za wartość wyrobów (dopuszczonych do stosowania w budownictwie), zamontowanych innych niż wskazano w projekcie budowlanym i umowie zawartej pomiędzy stronami według cen na poziomie I kwartału 2019r. biegła oszacowała na kwotę 15.698,84 zł netto – 16.954,75 zł brutto. Do kwoty tej należy także doliczyć różnicę w cenie folii (według projektu miała zostać zastosowana folia 1,00 mm, zaś zastosowano folię 0,2 mm) - 420,00 zł netto – 453,60 zł brutto. Zatem łączna wartość nakładów wynosi brutto 17.408,35 zł.

Powodowie dochodzili także zwrotu kosztów opinii budowalnej sporządzonej przez rzeczoznawcę L. G., a jej koszt udokumentowali fakturą dołączona do pozwu, a wystawiona na kwotę 2.460,00 zł (k. 133). W judykaturze akcentuje się, że konkretne okoliczności sprawy winny decydować w każdym przypadku, czy poniesienie kosztów ekspertyzy prywatnej na etapie przedprocesowym było obiektywnie uzasadnione i konieczne, stanowiąc element dochodzonej sądownie szkody (por. uchwała z dnia 18 maja 2004r. III CZP 24/04 OSNC 2005/7-8/117). Powyższe wydatki mogą również być rozliczone w ramach kosztów procesu. Wyjątkowo za niezbędne mogą być uznane koszty wyłożone przed wytoczeniem procesu, a nawet po jego zakończeniu, przykładowo koszty bezskutecznego postępowania pojednawczego (art. 186) albo mediacji (art. 98 ¹ ), czynności zmierzających do zabezpieczenia dowodów, upomnienia dłużnika, opinii biegłego wykorzystanej przez sąd w czasie postępowania, zbierania przez pełnomocnika informacji czy materiałów niezbędnych do prawidłowej realizacji praw mocodawcy w procesie itp. (por. Jacek Gudowski Kodeks postępowania cywilnego – Komentarz WK 2016 Tom I). Powodowie nie posiadając fachowej wiedzy z dziedziny budownictwa, nie byli w stanie samodzielnie ustalić czy roboty budowlane zostały wykonane niezgodnie z umową i projektem budowlanym lub czy są wadliwe, jak również nie mogli samodzielnie oszacować kosztów ewentualnych napraw. Te wydatki pozostają zatem w związku przyczynowym z nienależytym wykonaniem zobowiązania i mogą być dochodzone również na podstawie art. 471 k.c. Nie uwzględniono natomiast w zasądzonej kwocie kosztów naprawy instalacji CO (pompa około 2.000,00 zł, siłowniki około 400 zł + koszty robocizny). Fakturę dotyczącą powyższych napraw powodowie przedstawili dopiero na ostatnim terminie rozprawy, dlatego też przeprowadzone postepowanie dowodowe nie obejmowało kwestii naprawy instalacji CO (zakresu i przyczyn uszkodzeń, zakresu naprawy i jej celowości).

Mając powyższe ustalenia i rozważania na względzie na podstawie art. 471 k.c. orzeczono jak w pkt 1 wyroku. O ustawowych odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. Skoro wysokość odszkodowania została ustalona przez biegłą R. Ż. na podstawie cen z I kwartału 2019r. to ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzono od dnia 19 czerwca 2019r, tj. od dnia wyrokowania, natomiast odnośnie zwrotu kosztów opinii rzeczoznawcy L. G. od dnia doręczenia pozwanym odpisu pozwu, tj. 13 września 2012r.

Drugim zgłoszonym roszczeniem było żądanie wydania niezbędnych dokumentów (§ 5 umowy notarialnej w zw. z art. 60 i 63 ustawy Prawo budowlane). Powyższe żądanie nie zasługuje na uwzględnienie. Z treści opinii L. G. wynika, że została ona wydana m. in na podstawie projektu budowlanego i decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że nie została wydana decyzja o zmianie pozwolenia na budowę. W dniu 2 marca 2012r. pełnomocnikowi powodów został doręczony dziennik budowy, dokumentacja sieci wodociągowej, sieci kanalizacji sanitarnej, kanalizacji deszczowej. Dokumentacja sieci energetycznej i gazowej została przekazana przedsiębiorstwu energetycznemu jako właścicielowi tych sieci, natomiast dokumentacja wewnętrznych instalacji budynku nie została sporządzona.

Poza zakresem objętym umową pozwani wykonali w budynku powodów dodatkowe prace budowlane takie jak: daszek nad wejściem głównym do budynku, chodnik zewnętrzny, drenaż od strony tarasu, przesunięcie ścianki działowej na poziomie parteru. Wartość tych prac biegła R. Ż. oszacował na kwotę 1.716,58 zł brutto. Strona pozwana nie wykazała jednak, aby co do tych należności złożyła oświadczenie o ich potrąceniu stąd też nie podlegały one rozliczeniu w niniejszym postępowaniu.

Wartość przedmiotu sporu wynosiła 143.100,00 zł, zaś powództwo zostało uwzględnione do kwoty 19.868,35 zł, tj. w 13,88 % w zaokrągleniu 14 %.

Koszty wydanych w sprawie opinii wyniosły 16.212,57 zł.

Powodowie uiścili zaliczki na opinie biegłych w kwocie 3.570,00 zł oraz ponieśli opłaty sądowe: od pozwu – 7.155,00 zł; od wniosku o zabezpieczenie roszczeń – 100,00 zł; od zażalenia - 40,00 zł – łącznie 10.865,00 zł.

Powodowie domagali się zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Sąd uwzględnił powyższy wniosek zgodnie z § 2 ust. 1, § 4 ust.1 , § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461) stąd przy rozliczeniu kosztów uwzględnił kwotę 3.600,00 zł wraz z opłatami skarbowymi od pełnomocnictw.

Natomiast pełnomocnik pozwanych wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według 6 – krotnej stawki. Sąd uwzględnił powyższy wniosek pełnomocnika pozwanych według 3 – krotnej stawki, zgodnie z § 2 ust. 1, § 4 ust. 1, § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r. poz. 490). Postępowanie w rozpoznawanej sprawie toczyło się dłuższy czas, sprawa była zawiła, nakład pracy pełnomocnika był znaczny, zatem jego wniosek zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zatem koszty procesu powodów wyniosły: 14.499,00 zł. Powodowie wygrali sprawę w 14 %, zatem z kwoty 14.499,00 zł należy im się zwrot kwoty 2.029,86 zł w zaokrągleniu 2.030,00 zł.

Koszty zastępstwa procesowego należne pozwanym wynoszą 10.834,00 zł.

Skoro pozwani wygrali proces w 86 % to z kwoty 10.834,00 zł należy im się zwrot kwoty 9.317,24 zł w zaokrągleniu 9.317,00 zł

Różnica pomiędzy w/w kwotami, tj. kwota 7.287,00 zł stanowi koszty procesu należne pozwanym (w wyroku zasądzono kwotę 7.282,00 zł co wynikało z błędnego przyjęcia, iż powodowie uiścili dwukrotnie opłatę od zażalenia w wysokości 40,00 zł).

O kosztach procesu orzeczono więc w oparciu o art. 100 zdanie 1 k.p.c., mając na względzie wynik postępowania, stosunkowo je rozdzielając.

Do rozliczenia pozostawały koszty sądowe obejmujące wydatki na opinie biegłych sądowych pokryte ze środków Skarbu Państwa w kwocie 12.642,30 zł.

Na podstawie art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach:

- od powodów solidarnie z zasądzonego roszczenia kwotę 10.872,40 zł

- od pozwanych solidarnie 1.769,90 zł.

Wobec braku przesłanek z art. 333 § 3 k.p.c. Sąd oddalił wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

SSO Katarzyna Banko

Gliwice, dnia 16 lipca 2019r.

SSO Katarzyna Banko