Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 157/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 20 grudnia 2022r. w sprawie II K 818/21

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

M. M.

Oskarżony w dniu 1 lutego 2023r. naprawił szkodę wyrządzoną S. D..

Z przedmiotowego konta oskarżonego, niemal w tym samym czasie, korzystały co najmniej dwie różne osoby. Oskarżony udostępnił numery swojego konta i kody BLIK do tego konta nieustalonej osobie podającej się za W. (...) – bez bliższych danych.

potwierdzenie wpłaty

wyjaśnienia oskarżonego

177-178,

179v-180

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.

- potwierdzenie wpłaty;

- uzupełniające wyjaśnienia oskarżonego

- załączona do akt kserokopia dowodu wpłaty, zawierająca poprawne dane oskarżonego i pokrzywdzonej oraz numery kont bankowych, wizualnie odpowiadająca dokumentom wytworzonym jako wydruk z konta bankowego przekonuje; y

- uzupełniające wyjaśnienia oskarżonego uznano za wiarygodne w zakresie tego, iż oskarżony przekazał numer swojego konta bankowego i kody BLIK nieustalonej osobie (podającej się jako W. (...)), gdzie niewątpliwie z owego konta korzystały co najmniej dwie różne osoby (np. dwukrotna zapłata kartą w sklepie stacjonarnym w Z. i niemal jednoczesna wypłata z bankomatu w W., inne rozbieżności opisane szerzej w pkt 3.1. i apelacji obrońcy); jako niewiarygodne uznano natomiast te wyjaśnienia oskarżonego, w których zanegował jakakolwiek swoja świadomość, iż tak przekazane dane wrażliwe do konta bakowego mogą nie zostać wykorzystane przez nieustalona osobę ( w znaczeniu nieznana osobiście, niepotwierdzona personalnie) do popełnienia czynu zabronionego, w szczególności oszustwa internetowego, szerzej w punkcie 3.1.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

podnoszone przez obrońcę:

1. zarzut obrazy prawa procesowego, mający wpływ na treść wydanego orzeczenia i zarzut błędnych ustaleń faktycznych, a to art. 7 kpk, poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, dokonania jej z pominięciem zasad doświadczenia życiowego, logicznego rozumowania oraz wskutek przyjęcia nieracjonalnych zachowań oskarżonego jako najbardziej prawdopodobnych, co skutkowało niezasadnym uznanie, że to oskarżony był autorem przedmiotowego ogłoszenia na portalu (...), a doprowadziło do przypisania mu sprawstwa zarzucanego czynu,

2. zarzut obrazy prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu tj.:

- art. 18 § 3 kk poprzez brak jego zastosowania, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego realizowana z uwzględnieniem powyższych zasad, powinna prowadzić do ustalenia, że oskarżony jedynie udzielił pomocy do popełnienia czynu przez inna osobę,

- art. 286 § 3 kk poprzez brak jego zastosowania, podczas gdy prawidłowa ocena okoliczności przedmiotowych i podmiotowych istotnych dla rozstrzygnięcia winna prowadzić do przyjęcia wypadku mniejszej wagi – i ewentualnej odpowiedzialności z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 §3 kk, a z ostrożności procesowej - w zakresie czynu z art. 286 §3 kk,

3. zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej kary w sensie jej surowości, co obrońca także łączył z niezastosowaniem przepisu art. 66 kk ;

podnoszony przez prokuratora:

4. zarzut obrazy prawa materialnego, a mianowicie art. 37 a kk poprzez błędne zastosowanie przedmiotowego przepisu i orzeczenie wobec oskarżonego grzywny w wymiarze 80 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł., podczas gdy przepis ten przewiduje m.inn. karę grzywny lecz nie niższa nić 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka się określone środki lub przepadek;

☒ zasadne, 1, 2

☐ częściowo zasadne

☒ niezasadny 3, 4

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy okazała się być w dużej części zasadna.

Okoliczności popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu czynu oszustwa w formie sprawstwa (a przy tym bez ustalenia działania wspólnie i w porozumieniu) nie tylko budzą wątpliwości, ale zasadnie i przekonująco zostały zakwestionowane przez apelanta. Oskarżony przyznał się do zachowania polegającego na udostępnieniu nieustalonej osobie – przedstawiającej się w social mediach-facebooku jako W. O. (bez jednak osobistej jego znajomości, czy potwierdzenia tożsamości), numeru swojego konta bankowego oraz - liczne - numery kodów BLIK obsługujących to konto. W tej części jego wyjaśnienia uznano za wiarygodny materiał dowodowy. Za wiarygodne uznano jednocześnie to, iż jest rzeczą niemal niemożliwą, by to akurat oskarżony opublikował sporne ogłoszenie na stronie (...) o sprzedaży telefonu komórkowego nie mając tego telefonu oraz nie mając zamiaru wywiązania się z zawartej umowy kupna-sprzedaży. Przesądza o tym analiza wypłat i wpłat dokonywanych na jego koncie. Otóż potwierdza ona, że niemal w tym samym czasie z tego samego konta musiały korzystać osoby będące w różnych miejscach, gdzie wymagana była często obecność obowiązkowa (np. zapłata kartą płatnicza w sklepach stacjonarnych w miejscach/pobliżu, gdzie oskarżony zamieszkuje np. w Ż. w Z. i niemal jednocześnie wypłata BLIK-kiem z bankomatu w W.), czy też konto było obsługiwane z terenu tak Polski, jak i z zagranicy. Analizy tej przekonująco dokonał obrońca na stronie 3 i 4 apelacji. Rację ma również skarżący, gdy podnosi, że częste wyjazdy do W., do tego samego miejsca (ten sam nadajnik sieci komórkowej) z logowaniem się za pomocą różnych urządzeń mobilnych, celem przestępczego „zarobienia” jedynie kwoty 150 zł. jawią się jako skrajnie nieracjonalne. Tym samym za zasadny uznano zarzut związany z przypisaniem oskarżonemu przestępstwa oszustwa dokonanego w formie sprawstwa.

Rację ma skarżący, iż prawidłowa kwalifikacja prawno-karna zachowania oskarżonego winna wskazywać na art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 3 kk i takiej tez zmiany opisu przypisanego M. M. czynu dokonał sąd odwoławczy.

Niewątpliwie oskarżony podjął istotną, z punktu widzenia powodzenia oszukańczego zamiaru czynność organizacyjną, która umożliwiły nieustalonemu sprawcy przeprowadzenie oszukańczego procederu, w ramach którego doprowadzono pokrzywdzoną S. D. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 159 zł. Żadnym usprawiedliwieniem dla oskarżonego nie jest może jednak – wbrew temu, co w uzasadnieniu wniesionego środka zaskarżenia podnosi obrońca, okoliczność, że czynności te wykonywał za namową bliżej nieustalonej osoby, a przede wszystkim nie dla oszukania kogokolwiek z wykorzystaniem przekazanego dostępu do własnego konta, lecz jedynie z własnej „głupoty”, będąc samemu de facto oszukanym przez inną osobę i zwabionym obiecanym dużym zarobkiem. Sąd odwoławczy zważył także, że czynności podejmowane przez oskarżonego, w ramach ewentualnego pomocnictwa do przestępstwa oszustwa, miały charakter świadomy. Zresztą, sam obrońca popada tu w wewnętrzną sprzeczność, gdyż sam podnosi obrazę prawa materialnego i wnioskuje o przyjęcie kwalifikacji prawno-karnej zachowania oskarżonego jako wyczerpującej dyspozycje art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 §3 kk, a jednocześnie zdaje się oczekiwać uznania za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego w całości - gdy M. M. zakwestionował swoją świadomość, co do bezprawnego wykorzystania udostępnionych numerów konta bankowego i kodów BLIK. W ocenie sądu odwoławczego, prawidłowa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym wyjaśnienia oskarżonego, dokonana zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 7 kpk winna prowadzić do przekonania, że oskarżony przekazując nieznanej osobie numery swojego konta, a jednocześnie kody BLIK do niego, co najmniej godził się na to, że tak wrażliwe dane mogą zostać wykorzystane przez inną osobę do popełnienia oszustwa, a w szczególności oszustwa internetowego - co jest zjawiskiem niestety częstym i powszechnie znanym z uwagi na liczne przekazy i informacje - dotyczące takich właśnie zachowań przestępczych w środkach masowego przekazu. Na kanwie przedmiotowej sprawy, niewiarygodnie brzmią tłumaczenia oskarżonego o tym, że wpłacał komuś bliżej nieznanemu ( W. (...) bez ustalenia i potwierdzenia personaliów z osobą) pieniądze, nie mając pewności nie tyle nawet zarobku, co ich zwrotu, a jeszcze bardziej niewiarygodnie brzmią informacje dotyczące rzekomego zwrotu pieniędzy przy wykorzystaniu jakiejś bliżej nieznanej kobiety, znajomej W. (...) (która sama coś mu była winna). Bez najmniejszego sensu brzmią tezy, że ów W. (...) nie chciał, by ewentualnie oskarżony przesyłała mu pieniądze z konta na konto, a tak przecież czynią co do zasady ludzie nie mający nic złego do ukrycia. Już natomiast samo tłumaczenie że „on” nie chciał takiego przelewania pieniędzy, lecz wyciągał je fizycznie z bankomatu z konta oskarżonego, , gdzie to oskarżony na swoim telefonie chwilę później zatwierdzał operacje pinem – samo w sobie jest już „podejrzane”. U oskarżonego, jako osoby choć młodej, to przecież już dorosłej, prowadzącej własną działalność gospodarczą, wykształconej i zdrowej na umyśle, musiała więc powstać świadomość, że tak przekazane dane (przekazane nieustalonej tj. niesprawdzonej personalnie osobie), mogą jednak posłużyć komuś do oszustwa. Oskarżony sygnalizował, że chciał „szybko zarobić”, a taka postawa tylko sprzyja poluzowaniu własnych granic moralnych i sprzyja lekkomyślnym decyzjom. Nie ulega także wątpliwości, że pomocnictwo do oszustwa z art. 286 § 1 kk, może być dokonane także w zamiarze ewentualnym. O ile więc postać sprawcza tego przestępstwa wymaga nastawienia kierunkowego, to pomocnik może jedynie godzić się na to, że ułatwia sprawcy popełnienie oszustwa – potwierdzeniem tego jest przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2019 r. sygn. II KK 406/18 (opubl. Legalis).

Analiza wpłat i wypłat z konta oskarżonego, przy użyciu spornych kodów BLIK, dotyczy niewielkich sum pieniędzy. Takich także miało dotyczyć ewentualne „korzystanie” z konta przy ich użyciu. W ocenie sądu odwoławczego, z tego właśnie powodu oraz z racji niewielkości wartości wyrządzonej szkody (ostatecznie naprawionej przez wydaniem orzeczenia drugoinstancyjnego), czyn oskarżonego stanowi pomocnictwo do przestępstwa oszustwa, jako czynu mniejszej wagi. I w tym także zakresie przekonująco brzmią argumenty obrony, które należy podzielić.

Sąd odwoławczy zważył, iż postulowana przez apelanta-obrońcę zmiana zastosowanej wobec sprawcy represji karnej nie przekonuje. Nawet bowiem przyjęcie postaci pomocnictwa j.w. nie obliguje jeszcze sąd do skorzystania w pierwszej kolejności z instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego. Przekonująco, przy ocenie postawy oskarżonego, brzmią tezy sądu meriti, iż np. zwrot sumy wpłaconej przez pokrzywdzoną był możliwy wcześniej, skoro oskarżony dysponował danymi pokrzywdzonej i numerem jej konta, a jak deklaruje zarabia ok. 10 tys. zł. miesięcznie. W ocenie sądu odwoławczego, rację ma skarżący, gdy podnosi iż dla warunkowego umorzenia postepowania karnego nie jest niezbędnym przyznanie się, ale niewątpliwie zawsze przyznanie stanowi okoliczność dodatkowo dla sprawcy łagodzącą. Zważywszy na okoliczności sprawy, zasadnym było orzeczenie wobec oskarżonego samoistnej kary grzywny w rozmiarze 80 stawek dziennych przy przyjęciu, iż wartość jednej stawki jest równoważna kwocie 10 zł. Tak zastosowana represja karna nie razi, jest adekwatna do okoliczności sprawy (ilość stawek dziennych uwzględnia wartość karygodności zachowania, a wartość jednej stawki sytuację materialną oskarżonego), a nadto jest dostatecznym sygnałem w ramach prewencji ogólnej dla kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie.

Wobec częściowego uwzględnienia apelacji obrońcy i zmiany wyroku poprzez przyjęcie, że czyn M. M. wyczerpuje dyspozycje art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 3 kk, grzywnę orzeczono bez sięgania do art. 37 a kk, co powoduje, iż apelacja prokuratora stała się już bezpodstawna.

Wniosek

1. obrońcy - o zmianę wyroku, zakwalifikowanie zachowania oskarżonego jako wyczerpującego dyspozycję z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 3 kk, a z ostrożności procesowej - w zakresie czynu z art. 286 §3 kk, a ponadto zastosowaniem przepisu art. 66 kk i warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego,

2. prokuratora – o zmianę orzeczonej kary na grzywnę w rozmiarze 100 stawek dziennych przy przyjęciu, iż wartość jednej stawki dziennej jest równoważna kwocie 10 zł.;

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny 1

☒ niezasadny 2

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- apelacja zmierzająca do zmiany wyroku poprzez ustalenie, że czyn oskarżonego stanowił pomocnictwo do oszustwa, jako wypadku mniejszej wagi, była zasadna, złagodzenie zastosowanej represji karnej poprzez warunkowe umorzenie postępowania karnego uznano jednak za zbyt daleko idące i nieuzasadnione z przyczyn wymienionych powyżej;

- wniosek prokuratora, wobec zmiany podstawy prawnej wymiaru kary, stal się niezasadny;

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

- koszty sądowe za postępowanie pierwszoinstancyjne;

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- dokonana zmiana wyroku pozostawała bez wpływu na koszty sądowe za postępowanie pierwszoinstancyjne;

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

- opis przypisanego czynu i jego kwalifikacja prawno karna- podstawa skazania i podstawa wymiaru kary; rozstrzygnięcie w zakresie obowiązku naprawienia szkody;

Zwięźle o powodach zmiany

- prawidłowa ocena zgromadzonych w sprawie dowodów doprowadził do ustalenia, iż oskarżony jest winny pomocnictwa do przestępstwa oszustwa (jako wypadku mniejszej wagi), ustalono naprawienie wyrządzonej przestępstwem szkody przez data wydania orzeczenia drugoinstancyjnego - szerzej w punkcie 3.1., .;

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Przytoczyć okoliczności

pkt 3, 4

O wydatkach za postępowanie odwoławcze orzeczono w oparciu o treść art. 634 kpk w zw. z art. 628 pkt 2 kpk oraz art. 10 ust. 1 i 9 ustawy o opłatach w sprawach karnych. Zdaniem sądu odwoławczego, mając na uwadze wynik postępowania odwoławczego oraz sytuacje materialną oskarżonego, zasadnym jest obciążenie go obowiązkiem poniesienia całości kosztów sądowych za drugą instancję, drugą ich część – jako związaną z nieuwzględnioną apelacją prokuratora – przejęto na rachunek Skarbu Państwa.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 20.12.2022r. w sprawie II K 818/21

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.1.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 20.12.2022r. w sprawie II K 818/21

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana