Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 69/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sadu Rejonowego w Tomaszów Maz. z dnia 28 października 2022 roku w sprawie II K 49/22

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.1.2.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. zarzut obrazy przepisów postępowania tj. art. 2 § 2 kpk, art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk i art. 424 § 1 kpk, która mogła mieć wpływ na treść wyroku i dokonanie dowolnej w miejsce swobodnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego oraz niewszechstronnej, sprzecznej ze wskazaniami wiedzy i zasadami prawidłowego rozumowania oraz ze wskazaniami wiedzy, w odniesieniu do zeznań M. K. (1) i wyjaśnień B. A. (1),

2.zarzut obrazy prawa materialnego poprzez przypisanie oskarżonemu sprawstwa i winy za czyn z art. 217 § 1 kk, w konsekwencji błędne uznanie, że działanie oskarżonego stanowi w/w przestępstwo, w sytuacji w której z prawidłowo przeprowadzonej oceny dowodów winno wynikać, że zachowanie B. A. nie wypełnia jego dyspozycji, bo zachowanie oskarżonego nie polegało na odepchnięciu M. K. (1) rękoma, które mogłoby dalej wypełniać dyspozycję czynu z art. 217 § 1 kk;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Skarżący polemizuje z ustaleniami Sądu Rejonowego, że oskarżony odepchnął pokrzywdzoną, a które to odepchnięcie należy zakwalifikować jako naruszenie nietykalności cielesnej w rozumieniu art. 217§1 kk. Podnosi, że w realiach przedmiotowej sprawy zeznania pokrzywdzonej nie były konsekwentne, a zachowaniu oskarżonego nie towarzyszyły: zwiększona aktywność fizyczna, nasilenie złej woli i zamiar, które oceniane łącznie pozwalałyby na subsumpcję zachowania B. A. jako w/w przestępstwo. Na poparcie swojej tezy przywołuje orzeczenie Sądu Najwyższego wydane w sprawie sygn. WA 1/10.

Sądowi odwoławczemu znane są orzeczenia wydane na tle podobnych do przedmiotowego stanów faktycznych, gdzie odepchnięcie poczynione dla uniemożliwienia nagrywania określonej osoby telefonem komórkowym, w szczególności towarzyszące próbie odebrania takiego telefonu czy zakrycia pola jego widzenia, a w których to sprawach ostatecznie zapadały wyroki uniewinniające.

Analizując okoliczności przedmiotowej sprawy można ustalić z całą pewnością przebieg „wizyty” oskarżonego, na podstawie nawet nie tyle zeznań pokrzywdzonej czy wyjaśnień B. A., lecz na podstawie analizy nagrania poczynionego telefonem komórkowym przez M. K. (1).

Otóż widać na nim, jak pokrzywdzona wychodzi szybkim krokiem z domu i udaje się na ulicę, gdzie obchodzi dookoła zaparkowany tam samochód oskarżonego. Cały czas, od chwili opuszczenia domu, ma przed sobą wyciągnięta rękę w której trzyma telefon komórkowy z włączoną funkcją nagrywania. Tym telefonem filmuje auto i siedzącą w środku kobietę. Milczy. Nic do nikogo się nie odzywa i nie odpowiada. To oskarżony komentuje zachowanie pokrzywdzonej, a w pewnym momencie słychać zdanie z ust pasażerki auta (I po co mnie filmujesz, po co ci to). Pomimo słownych protestów B. A., pokrzywdzona podchodzi bardzo blisko otwartych drzwi pasażera i dalej nagrywa z bliska siedzącą w pojeździe kobietę (ustalono, że to kuzynka towarzysząca oskarżonemu). Właśnie wtedy – i tylko wtedy – dochodzi do kontaktu ciała oskarżonego z pokrzywdzoną, odepchnięcie następuje wraz z ruchem ciała oskarżonego, który dodatkowo wchodzi pomiędzy ręką pokrzywdzonej z telefonem, a boku pojazdu, chcąc uniemożliwić dalsze filmowanie kobiety w pojeździe. Całość bezprawnego kontaktu, choć wyraźnie towarzyszy mu wrogie nastawienie wobec pokrzywdzonej i użycie siły, trwa zaledwie kilka sekund (co widać na nagraniu) i jest stosunkowo delikatne, w odpowiedzi nie powoduje nic innego, jak słyszalne już oburzone słowa pokrzywdzonej o telefonie ( Dlaczego bierzesz mój telefon). Po tym kontakcie pokrzywdzona dalej nagrywa pojazd, a oskarżony wzywa policję informując o kolejnym uniemożliwieniu mu wizyty z córką.

Sąd odwoławczy analizując przedmiotowe zachowanie, mając dodatkowo wiedzę o toczących się innych sprawach z udziałem oskarżonego i pokrzywdzonej, także o losach spraw rodzinnych, gdzie pomimo korzystnych orzeczeń (kontakty są, choć ograniczone), B. A. od bardzo długiego okresu czasu ani razu nie miał kontaktu z córką mieszkającą z matką tj. pokrzywdzoną M. K. - doszedł do wniosku, że akurat ustalony przebieg zdarzenia, pomimo odepchnięcia celowego i nacechowanego złą wolą oraz chęcią wyrządzenia jakieś niewielkiej, ale jednak krzywdy pokrzywdzonej, nie osiągnął takiego poziomu społecznej szkodliwości, by mówić o przestępstwie. Milczenie pokrzywdzonej było w przedmiotowej sprawie bardzo wymowne, sugestywne, można rzec „krzyczące”: jej wyjście z domu – energiczne i z wyciągniętą ręką filmującą oskarżonego i jego pojazd również. Nie chodziło przy tym o ciszę w ramach odwiedzin dziecka, gdzie rodzice są pokłóceni - lecz o bardzo wymownie niechętne zachowanie wobec niechcianej osoby ojca dziecka. W istocie odnośnie przyczyn odwiedzin domu pokrzywdzonej na nagraniu nie słychać, by pomiędzy stronami podjęto jakąkolwiek rozmowę (pytanie o dziecko). Dopiero po inkryminowanym zachowaniu słychać, jak to oskarżony wzywa policję. Obie jednak strony doskonale wiedziały, że odwiedziny mają związek z wizytą ojca u córki (próbą), a nie z czymkolwiek innym. Jak widać obie strony uparcie trwają w swoich zamierzeniach. Nie bez znaczenia dla sprawy jest jednak to, że nikt nie zaprzeczył, iż B. A. nie widział córki od około 4 lat, za co sąd rodzinny ukarał pokrzywdzoną.

Przedmiotem niniejszego postępowania nie są słowa – ewentualnie znieważające – pod adresem pokrzywdzonej „madka”, czy wulgaryzm słyszalny z ust oskarżonego pod adresem byłej teściowej.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 § 1 kk przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary. Dla uznania zatem jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne stając się przez to czynem karygodnym, którą to karygodność wiązać należy z wyższym niż znikomym stopniem społecznej szkodliwości, co z kolei stanowi rację dla sankcji karnej (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2006 roku, II KK 242/05, Legalis nr 125543).

Czyn zabroniony popełniony przez B. A. (1) nie osiągnął tego stopnia społecznej szkodliwości, by wywołać sankcję karną.

Oskarżony jakkolwiek swoim zachowaniem realizował znamiona czynu zabronionego z art. 217 & 1k.k. to zestawienie tego naruszenia normy prawno – karnej z okolicznościami sprawy, wzburzeniem związanym z wieloletnim pobawieniem kontaktów z własnym dzieckiem, prowadzi do oceny stopnia społecznej szkodliwości przypisanego przez sąd odwoławczy czynu jako znikomego i nie stanowiącego przestępstwa. Skoro sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że wskazane istotne okoliczności ocenione kompleksowo, rozstrzygające znaczenie dla rozważań w przedmiocie kwalifikatorów szczególnej szkodliwości czynu, wpływają na zredukowanie stopnia społecznej szkodliwości czynu do poziomu jego znikomości w ujęciu art. 1 & 2 k.k.

Zgodnie z art. 1 § 2 kk czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, nie stanowi przestępstwa. Ustalenie takie z kolei stanowi negatywną przesłankę procesową określoną w art. 17 § 1 pkt 3 kpk, skutkującą koniecznością umorzenia postępowania karnego, niezależnie od etapu, na którym się znajduje.

W tej sytuacji też sąd okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego B. A. (1).

Wniosek

- o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

- materiał dowodowy był w sprawie kompletny do wydania rozstrzygnięcia o uznaniu stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego jako znikomy; szerzej w punkcie 3.1.;

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

- ocena stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego;

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

- materiał dowodowy był w sprawie kompletny do wydania rozstrzygnięcia o uznaniu stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego jako znikomy; szerzej w punkcie 3.1.;

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

- nie orzeczono o utrzymaniu w mocy jakiegokolwiek rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji, albowiem wobec uznaniu stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego jako znikomy, postępowanie co do jego osoby umorzono, orzekając odmiennie co do tak kosztów sądowych, jak i uzasadnionych wydatków strony przeciwnej tj. oskarżycielki prywatnej w postepowaniu pierszoinstancyjnym;

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- podano powyżej w punkcie 3.1;

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

- ustalenia w zakresie stopnia społecznej szkodliwości zachowania oskarżonego oraz rozstrzygnięcia związane z uznaniem go za znikomy;

Zwięźle o powodach zmiany

- podano powyżej w punkcie 3.1;

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Stwierdzając, iż zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona zarzuconego mu czynu, sąd okręgowy uznał jednakże, że stopień społecznej szkodliwości tego czynu jest znikomy. Za tego rodzaju oceną przemawia przede wszystkim niewielki ładunek aktywności i nasilenie złej woli po stronie oskarżonego (nawet jak na przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej), jak również okoliczności przedmiotowego zdarzenia tj. kilkuletnia batalia sądowa o umożliwienie oskarżonemu kontaktu z dzieckiem i skuteczne uniemożliwianie oskarżonemu tego kontaktu (nie negując, iż dziecko jest chore, co może uzasadniać ograniczenia lub wykluczenia takich kontaktów). Powyższe uzasadniało natomiast umorzenie postępowania karnego wobec B. A. po uprzednim uchyleniu zaskarżonego wyroku. Uchylenie dotyczyło całości wyroku tj. jego rozstrzygnięć zawartych w punktach 1-3, albowiem sąd odwoławczy w swoim orzeczeniu od początku orzekł zarówno o kosztach procesu za I-szą, jak i za II-gą instancję (o czym szerzej poniżej);

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2-5

Wobec zmiany zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania na podstawie art. 17§1 pkt.3 kpk, o kosztach procesu za postepowania pierwszosinstancyjne należało orzec na podstawie art. 629 kpk w zw. z art. 628 pkt.1 kpk. Tym samym należało zasądzić od oskarżonego na rzecz oskarżycielki prywatnej kwotę 720 zł. (wnioskowana) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego, a na podstawie art. 622 kpk należało zwrócić oskarżycielce prywatnej wpłaconą przez nia kwotę 300 zł. tytułem zryczałtowanych wydatków w sprawie z oskarżenia prywatnego. Finalnie więc nie zmieniono kwot uzyskanych przez M. K. (1) (w porównaniu do orzeczenia Sądu rejonowego), a jedynie, co do 300 zł. zmieniono podmiot, który zwróci tą kwotę M. K.. Jako, że apelacja obrońcy oskarżonego – co do zasady oczekująca uniewinnienia – okazała się niezasadna na podstawie art. 636 § 1 i 2 kpk obciążono B. A. wydatkami poniesionymi przez oskarżycielkę prywatną w związku z ustanowieniem pełnomocnika w postepowaniu odwoławczym, a wobec ciężkiej sytuacji materialnej (B. A. jest rencistą) zwolniono w/w od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wina i sprawstwo

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana