Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Monika Rosłan-Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 czerwca 2023 r. w Warszawie

sprawy A. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 4 lutego 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 558/21

UZASADNIENIE

A. B. (1) w dniu 1 marca 2021 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 4 lutego 2021 r., znak (...), odmawiającej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu swojego stanowiska odwołujący podniósł, że ma bardzo duży niedosłuch, od około 2014 roku i mimo posiadania aparatów słuchowych, utrudnia mu to bardzo pracę w szkole, podczas prowadzenia lekcji. W szczególności w grupie lub hałasie, w większych pomieszczeniach, w których występuje echo, często nie rozumie kto co do niego mówi. Musi często prosić osoby, które mówią szeptem, cicho, niewyraźnie o powtarzanie.

Ponadto wskazał, że w tym samym czasie, gdy pojawił się niedosłuch, pojawiły się bardzo silne bóle głowy, które można było zahamować tylko lekami przeciwpadaczkowymi, które przyjmuje on już od około trzech lat. Na początku dostał lek o nazwie D. (...). Zażywanie przez tak długi czas tego leku spowodowało u niego pojawienie się problemów z pamięcią i koncentracją. W marcu 2020 r., gdy był zakaz wychodzenia z domu pojawiły się u niego objawy polineuropatii w nogach i zarazem silne bóle i drgania, które uniemożliwiły mu w nocy spanie. Dlatego ostatnio lekarz neurolog zmienił mu lek D. (...) (...) na G. T. (...). Ponadto, wskazał, że ma zaawansowaną łuszczycę, między innymi na twarzy, głowie, w widocznych miejscach. Powyższe powoduje u odwołującego swędzenie i drapanie się, co jak wskazał innych ludzi to od niego odstręcza. Ubezpieczony wskazał, że pierwszy jego zawód technik analityki medycznej został wymazany z listy zawodów w czasie, gdy Polska wchodziła do Unii Europejskiej. Przez to nikt już nie poszukuje pracowników z taką specjalnością (odwołanie, k. 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli spełnia on łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy, 

3.  niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia (ubezpieczenia) albo nie później niż 18 m - cy od ustania zatrudnienia (ubezpieczenia), chyba że udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 łat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Punktu 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy wynoszący co najmniej 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Punktu 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

4.  nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Z akt rentowych wynika, że komisja lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 5 stycznia 2021r. orzekła, że badany nie jest niezdolny do pracy. W związku z powyższym organ rentowy decyzją z dnia 4 lutego 2021 r. odmówił prawa do renty (odpowiedź na odwołanie, k. 4 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B. (1) z zawodu bibliotekarz, informatyk, nauczyciel w dniu 17 listopada 2020 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o ustalenie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. W toku postępowania lekarz orzecznik ZUS w orzeczeniu z dnia 4 grudnia 2020 r. uznał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Również Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 5 stycznia 2021 r. uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy. Orzeczenie zostało wydane po dokonaniu analizy przedstawionej dokumentacji medycznej. Przy dokonywaniu ustaleń orzeczniczych komisja lekarska uwzględniła stopień naruszenia sprawności organizmu, rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy, poziom wykształcenia, wiek. Komisja lekarska ustaliła, że dostępna dokumentacja medyczna nie daje podstaw do stwierdzenia, że rozpoznane schorzenia aktualnie powodują naruszenie funkcji organizmu w stopniu powodującym utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Wskazała, że przekwalifikowanie zawodowe jest niecelowe. W związku z powyższym organ rentowy wydał decyzję z dnia 4 lutego 2021 r., znak (...), odmawiającą ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy; orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 4 grudnia 2020 r., orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 5 stycznia 2021 r.; decyzja odmowna ZUS z 4 lutego 2021 r., – akta rentowe).

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, a Sąd w toku postępowania, postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2021 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza neurologa celem ustalenia: czy strona odwołująca się w dniu wydania zaskarżonej decyzji była zdolna czy też całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu się, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy strona odwołująca się jest zdolna czy też częściowo niezdolna do pracy tj. utrata w znacznym stopniu niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała (postanowienie z dnia 12 kwietnia 2021 r., k. 7 a.s.).

W opinii z dnia 21 czerwca 2021 r. biegła sądowa neurolog B. A. określiła schorzenia ubezpieczonego jako: bóle głowy bez objawów ogniskowego uszkodzenia CUN, podejrzenie polineuropatii aksonalnej- demielinizacyjnej, niedosłuch obustronny zaaparatowany, łuszczyca, stan po ECPW z powodu kamicy. Biegła wskazała, że nie wystąpiła u ubezpieczonego niezdolność do pracy ze względu na stan neurologiczny, co jest zgodne z oceną Komisji Lekarskiej ZUS. W uzasadnieniu opinii biegła wskazała, że na podstawie analizy akt sprawy, zawartej dokumentacji lekarskiej, po uzupełnieniu wywiadu chorobowego od badanego oraz po przeprowadzeniu badań sądowo lekarskich biegła ustaliła, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Biegła wzięła pod uwagę, że ubezpieczony ma lat 50, wykształcenie wyższe, nauczyciel oraz był pod kontrolą poradni neurologicznej z powodu bólów głowy oraz drżenia kończyn od 2015 roku. Biegła dokonała analizy dokumentacji leczenia z (...). Badanie rezonansu magnetycznego głowy z 2015 roku wykazało struktury mózgu i móżdżku bez zmian ogniskowych. Układ komorowy symetryczny, nieposzerzony. Przysadka, struktury podwzgórza i okolicy skrzyżowania nerwów wzrokowych - prawidłowe. Naczynia modelują się na obu nerwach V oraz obustronnie w bezpośrednim sąsiedztwie otworów słuchowych wewnętrznych na kompleksach nerwów VII- VIII (obustronne konflikty naczyniowo- nerwowe). W badaniu EMG z 2020 roku stwierdzono podejrzenie polineuropatii aksonalno- demielinizacyjnej.

Biegła dokonała analizy przeprowadzonego w dniu 27 maja 2020 r. badania ubezpieczonego przez Lekarzy Orzeczników ZUS. W aktualnym badaniu neurologicznym ubezpieczonego przeprowadzonym przez biegłą w dniu 27 maja 2021 r. stwierdzono prawidłowy, logiczny kontakt, zachowaną orientację auto i allopsychiczną. W ocenie biegłej nie stwierdzono niedowładów ani ataksji, obecności istotnych objawów ubytkowych ani objawów korzeniowych. Funkcja manualna rąk prawidłowa, drżeń nie obserwowano. Próba Romberga była ujemna. Nie stwierdzono cech objawów zespołu piramidowego, brak objawów patologicznych. Nie stwierdzono istotnych cech ogniskowego uszkodzenia CUN. Chód sprawny, samodzielny, bez pomocy sprzętu ortopedycznego. W ocenie biegłej neurolog u ubezpieczonego nie stwierdza się niezdolności do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami ze względu na stan neurologiczny.

Zdaniem biegłej stwierdzone schorzenia mogą wymagać dalszego leczenia w okresach zaostrzeń dolegliwości, ale mogą być leczone w ramach czasowej niezdolności do pracy tj. zwolnienia lekarskiego. Jednocześnie przy aktualnym stopniu zaawansowania i nasileniu objawów, nie powodują znaczącego trwałego upośledzenia funkcji organizmu ubezpieczonego, nie powodują ze względu na stan neurologiczny długotrwałej niezdolności do pracy w rozumieniu rentowym, co jest zgodne z oceną Komisji Lekarskiej ZUS .

Biegła stwierdza, że stan neurologiczny także w przeszłości, nie sprowadzał długotrwałej niezdolności do pracy ubezpieczonego. Nie można więc mówić o poprawie czy w jakim zakresie uległ zmianie (opinia biegłego neurologa, k. 48-21 a.s.).

Do powyższej opinii zarzuty wniósł ubezpieczony pismem z dnia 30 lipca 2021 r., wnosząc o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego specjalisty z zakresu neurologii, na okoliczności zawarte w treści postanowienia Sądu z dnia 26 kwietnia 2021 r., względnie o zobowiązanie biegłego sądowego specjalisty z zakresu neurologii, do sporządzenia opinii uzupełniającej, w której szczegółowo i po kolei odniesie się do zarzutów wyrażonych w treści uzasadnienia niniejszego pisma.

Ubezpieczony wskazał, że po pojawieniu się u niego polineuropatii Komisja Lekarska ZUS już go nie badała. Ocena jego stanu zdrowia została wykonana zaocznie. Ponadto ubezpieczony wskazał, że biegła napisała, że był pod kontrolą poradni neurologicznej od 2015r. Natomiast on cały czas jest pod kontrolą tej poradni. Po wizycie u biegłej, chodził na rehabilitację, która mu nie pomogła, a przy kolejnej wizycie dostał kolejny lek przeciwpadaczkowy L., który lekko złagodził drżenie, które jest troszkę mniejsze podczas spania i siedzenia. Podczas chodzenia nic się nie zmieniło. Ubezpieczony przypomniał, że zażywa też cały czas od 2018 roku jedną tabletkę Depakine Chrono, żeby zmniejszyć bóle głowy. Przy próbie odstawienia leku, bóle wracają. Biegła napisała, że nie stwierdziła u niego niezdolności do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, ze względu na stan neurologiczny. Jednak ubezpieczony wskazał, że praca nauczyciela wymaga przebywania cały czas na nogach podczas prowadzenia lekcji. W opinii ubezpieczonego pomimo, że z zewnątrz nie widać drżeń nóg, on to drżenie czuje i to dość mocno, w szczególności podczas chodzenia i stania, również podczas spania i siedzenia. Bardzo szybko się męczy i musi od czasu do czasu usiąść, żeby odpocząć. W warunkach pracy nauczyciela jest to w jego ocenie niemożliwe. Zdaniem ubezpieczonego przy chodzeniu w małym gabinecie lekarskim nie ma sposobności, żeby ocenić na ile ma problemy z poruszaniem się. Próbował używać kul ortopedycznych, ale ciągle się o nie potykał.

Odnosząc się do stwierdzenia biegłej sądowej, że stwierdzone schorzenia mogą wymagać dalszego leczenia w okresach zaostrzeń, ale mogą być leczone w ramach czasowej niezdolności do pracy tj. zwolnienia lekarskiego, ubezpieczony wskazał, że dyrektorzy szkół nie chcą zatrudniać nauczycieli, którzy ciągle chodzą na zwolnienia lekarskie (pismo z 30 lipca 2021r. k. 33-35 a.s.).

Zarządzeniem z dnia 5 października 2021 r. Sąd zobowiązał biegłą neurolog B. A. do ustosunkowania się do zarzutów wobec treści opinii (zarządzenie z 5 października 2021 r. k. 41v a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 21 października 2021 r. biegła ustosunkowała się do zarzutów ubezpieczonego i wskazała, że załączona przez niego dodatkowa dokumentacja w postaci zaświadczenia od prowadzącego lekarza neurologa z rozpoznaniem polineuropatii oraz wydruk recepty z przepisanym nowym lekiem, nie wpływa na zmianę opinii biegłej. Biegła potrzymała wnioski zawarte w opinii głównej. W uzasadnieniu wskazała, że w badaniu neurologicznym ubezpieczonego przeprowadzonym przez Lekarzy Orzeczników, jak też w badaniu przeprowadzonym przez biegłą w dniu 27 maja 2021 roku, nie stwierdzono istotnych cech ogniskowego uszkodzenia CUN. Nie stwierdzono niedowładów, ataksji, objawów móżdżkowych ani obecności istotnych objawów ubytkowych ani objawów korzeniowych. Nie stwierdzono cech objawów zespołu piramidowego, brak objawów patologicznych. Funkcja manualna rąk była prawidłowa, drżeń nie obserwowano. Próba Romberga była ujemna. Chód sprawny, samodzielny, bez pomocy sprzętu ortopedycznego. Wykonane badania specjalistyczne OUN tj. badanie rezonansu magnetycznego głowy wykazało struktury mózgu i móżdżku bez zmian ogniskowych. Układ komorowy symetryczny, nieposzerzony. Przysadka, struktury podwzgórza i okolicy skrzyżowania nerwów wzrokowych - prawidłowe. W kierunku polineuropatii wykonano badanie EMG z w 2020 roku, w którym stwierdzono podejrzenie polineuropatii aksonalno- demielinizacyjnej. Obiektywnych wykładników polineuropatii u ubezpieczonego nie stwierdzono. Biegła wskazała, że ubezpieczony zgłasza skargi na okresowe bóle głowy, drżenie nóg i rąk, okresowe drętwienia kończyn - są to w jej ocenie odczucia subiektywne. Ubezpieczony podaje brak efektów leczenia farmakologicznego i rehabilitacji. Przyjmuje od 2018 roku Depakine Chrono- lek często stosowany jako stabilizator nastroju- ubezpieczony stwierdza: „przy próbie odstawienia leku bóle powracają”. Drugi lek, który przyjmuje ostatnio to (...) „lekko złagodził drżenie podczas spania i siedzenia. Podczas chodzenia nic się nie zmieniło”. W ocenie biegłej przemawia to za stwierdzeniem, że zgłaszane dolegliwości nie mają podłoża organicznego, ale są objawami somatyzacyjnymi.

W ocenie biegłej ubezpieczony wymaga badania i oceny biegłych z zakresu psychologii i ewentualnie psychiatrii (opinia uzupełniająca k. 43-44 a.s.).

Postanowieniem z dnia 28 grudnia 2021 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza specjalisty laryngologa celem ustalenia czy strona odwołująca się w dniu wydania zaskarżonej decyzji była zdolna czy też całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu się, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy strona odwołująca się jest zdolna czy też częściowo niezdolna do pracy tj. utrata w znacznym stopniu niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała (postanowienie z dnia 28 grudnia 2021 r., k. 53 a.s.).

W opinii z dnia 12 lutego 2022 r. biegła laryngolog E. J. rozpoznała u ubezpieczonego niedosłuch obustronnie odbiorczy, średni ubytek słuchu z częstotliwości pasma mowy wynosi UP - 63 dB, UL - 75 dB (audiogram z dnia 05.09.2019 r.), słuch społecznie upośledzony, zaaparatowany obuusznie. Biegła stwierdziła po przeanalizowaniu akt sądowych i przeprowadzeniu analizy przedstawionej dokumentacji lekarskiej, że zawarte w aktach sprawy informacje dotyczące stanu laryngologicznego A. B. (1) pozwalają w chwili obecnej na wydanie opinii z zakresu laryngologii na podstawie akt sprawy.

W odpowiedzi na pytanie Sądu, po wnikliwej analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej wyjaśniła, że u ubezpieczonego ze strony ORL stwierdza się obustronny niedosłuch odbiorczy (UP-63 dB, UL-75 dB) z upośledzoną społeczną wydolnością słuchu. Ubezpieczony zaaparatowany obuusznie. Stopień upośledzenia funkcji organizmu w dniu wydania decyzji Komisji ZUS ze strony schorzeń laryngologicznych, nie upoważnia do uznania ubezpieczonego za całkowicie niezdolnego do pracy z tego tytułu. Ubezpieczony z medycznego punktu widzenia przyczyn ORL wymaga dalszej kontroli audiologicznej szczególnie w prawidłowym zaaparatowaniu niedosłuchu (zaaparatowanie z zyskiem).

Odpowiadając na kolejne zadane przez Sąd pytanie czy istnieje konieczność powołania biegłych innych specjalności wyjaśniła, że po wnikliwej analizie dostępnej dokumentacji podobnie jak to oceniła biegła neurolog w swej opinii należy rozważyć ocenę biegłych z zakresu psychiatrii i psychologii. Biorąc pod uwagę schorzenia internistyczne (nadciśnienie tętnicze, schorzenia trzustki, nerek) także biegłych z zakresu chorób wewnętrznych (opinia laryngologa k. 61-64 a.s.).

Do powyższej opinii zarzuty wniósł odwołujący w piśmie z dnia 22 marca 2022 r. Ubezpieczony wskazał, że ma bardzo duży niedosłuch i mimo posiadania aparatów słuchowych utrudnia mu to pracę w szkole podczas prowadzenia lekcji, żeby zmienić to musiałby mieć dużo droższe aparaty słuchowe, które pozwalają dobrze rozumieć w pomieszczeniach z pogłosem, jednak nie stać go na taki wydatek. Do odwołania ubezpieczony załączył badanie słuchu z czerwca 2021 r. (pismo z 22 marca 2022 r. k. 73 a.s.)

Zarządzeniem z dnia kwietnia 2022 r. Sąd zobowiązał biegłą laryngolog E. J. do ustosunkowania się do zarzutów wobec treści opinii (zarządzenie z k. 77 a.s.).

W opinii uzupełniającej z dnia 27 kwietnia 2022 r. biegła ustosunkowała się do zarzutów ubezpieczonego i wskazała, że zgadza się ze stanowiskiem ubezpieczonego, że dobrej jakości aparat słuchowy zapewnia znacznie lepszy zysk odnośnie stanu narządu słuchu. Jednakże zauważyła, że brak dobrej jakości aparatu słuchowego nie stanowi argumentu do ustalenia niezdolności do pracy z przyczyn lekarskich. Biegła poddała analizie nową dokumentację medyczną dotyczącą narządu słuchu audiometrię tonalną z dnia 21 marca 2022 r. i audiometrię impedancyjną z 21 marca 2022 r. Wynik audiometrii totalnej wskazuje na występujący u ubezpieczonego obustronny odbiorczy ubytek słuchu o wielkości UP-61 dB, UL 75 dB. Nie stwierdza się progresji niedosłuchu w częstotliwościach istotnych dla oceny społecznej wydolności słuchu w stosunku do badania z 2019 r. Audiometria impedancyjna potwierdza wynik audiometrii tonalnej, odbiorczy charakter niedosłuchu i wielkość. W świetle nowej dokumentacji medycznej po ponownej analizie dostępnych danych w sprawie ubezpieczonego biegła podtrzymywała swoje stanowisko o braku podstaw ze strony ORL do ustalenia u niego niezdolności do pracy. Stopnie upośledzenia funkcji organizmu, narządu słuchu nie powoduje u niego niezdolności do pracy w wykonywanym i wyuczonym zawodzie ani częściowej, ani całkowitej. Zdaniem biegłej może on wykonywać wyuczony zawód bibliotekarza, informatyka, nauczyciela. Opinia ta jest zgodna z oceną Komisji Lekarskiej ZUS (opinia uzupełniająca biegłej laryngolog k. 92 a.s.).

Postanowieniem z dnia 24 czerwca 2022 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza psychiatry i specjalisty chorób wewnętrznych celem ustalenia: czy strona odwołująca się w dniu wydania zaskarżonej decyzji była zdolna czy też całkowicie niezdolna do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu się, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy strona odwołująca się jest zdolna czy też częściowo niezdolna do pracy tj. utrata w znacznym stopniu niezdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polegała (postanowienie z dnia 24 czerwca 2022 r., k. 113 a.s.).

W opinii z dnia 26 września 2022 r. biegły specjalista chorób wewnętrznych P. D. wskazał, że w dniu badania przez biegłego, 20 września 2022 roku, A. B. (1) skarżył się między innymi na osłabienie ostrości wzroku (używa okularów korekcyjnych -0,75 D), niedosłuch obustronny (nosi aparat słuchowy), przewlekły niewielki kaszel oraz szybsze męczenie się (podał, że ze względu na osłabienie siły mięśni i drżenia kończyn dolnych oraz uczucie braku powietrza potrafi wejść bez odpoczynku jedynie na pierwsze piętro). Ponadto podał, że od miesiąca maja 2022 roku stosował dietę odchudzającą i schudł około 28 kg.

Badaniem przedmiotowym z odchyleń od stanu prawidłowego biegły stwierdził m.in.: nadwagę oraz otyłość brzuszną (podany wzrost wynosił 200 cm, masa ciała wynosiła 112 kg, a obliczony przez biegłego indeks masy ciała - BMI - wynosił 28 kg/m2), nieliczne wykwity łuszczycowe na skórze ciała w tym na skórze owłosionej głowy, blizny po resekcji pęcherzyka żółciowego wykonanej metodą laparoskopową, gojącą się ranę w okolicy pępka po cholecystektomii laparoskopowej oraz duże żylaki obu kończyn dolnych.

Poza tym biegły nie stwierdził żadnych innych, istotnych zmian patologicznych, w tym zmian patologicznych w obrębie układów i narządów wewnętrznych, a w szczególności biegły nie stwierdził klinicznych objawów niewydolności układu oddechowego, sercowo- naczyniowego, moczowego, pokarmowego i endokrynnego ani obrzęków obwodowych.

Biegły nie stwierdził zmian patologicznych nad płucami. Szmer oddechowy był szmerem pęcherzykowym prawidłowym. Częstość oddechów była prawidłowa i wynosiła około 16- 18/min. Czynność serca była miarowa i wynosiła około 72 min., a wartości ciśnienia tętniczego krwi mieściły się w granicach normy (RR=135/90 mm Hg). Wątroba była wyczuwalna na wysokości łuku żebrowego prawego. Nerki nie były dostępne badaniem palpacyjnym. Objaw wstrząsania okolic nerek (objaw Goldflama) był ujemny. Tętno na tętnicach stóp było dobrze wyczuwalne. Próba chwiejności Romberga oraz próba „palec-nos” były prawidłowe. Kontakt z pacjentem był dobry. Był on prawidłowo zorientowany co do czasu, miejsca, otoczenia i sytuacji. Do badania lekarskiego rozbierał się samodzielnie, bez trudności.

Zdaniem biegłego specjalisty z dziedziny chorób wewnętrznych, dokumentacja medyczna zawarta w aktach sprawy, w aktach ZUS i okazana biegłemu w dniu badania oraz przeprowadzone przez biegłego badanie lekarskie (badanie podmiotowe i przedmiotowe), upoważniają do rozpoznania u A. B. (1) m.in. następujących chorób i stanów patologicznych: 

1.  nadwaga ( (...)=28 kg/m ²),

2.  nadciśnienie tętnicze

3.  żylaki kończyn dolnych

4.  stan po resekcji pęcherzyka żółciowego metodą laporoskopową (VIII.2022)

5.  stan po endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW) z powodu kamicy dróg żółciowych powikłanej ostrym zapaleniem trzustki i ostrym uszkodzeniem nerek (2018r.)

6.  łuszczyca skóry

7.  w wywiadach: a) wypadanie (prolaps) płatów zastawki dwudzielnej serca, b) astma oskrzelowa łagodna, dobrze kontrolowana, c) zakażenie układu moczowego (2018 r.).

Ze względu na wyżej wymienione choroby i stany patologiczne, konieczne jest przestrzeganie właściwej diety, dalsze systematyczne leczenie farmakologiczne oraz okresowa kontrola w poradniach specjalistycznych, w tym w poradni internistycznej.

W opinii biegłego, biorąc pod uwagę rodzaje i stopień zaawansowanie tzw. chorób internistycznych, w tym w szczególności brak klinicznych objawów niewydolności układów i narządów wewnętrznych, w tym niewydolności układu oddechowego, sercowo- naczyniowego, pokarmowego, moczowego i endokrynnego oraz brak wielonarządowych ciężkich powikłań w przebiegu nadciśnienia tętniczego, biegły nie znajduje wystarczających podstaw, żeby uznać odwołującego się za osobę całkowicie lub częściowo niezdolną o pracy z przyczyn internistycznych.

W opinii biegłego również w przeszłości nie istniały wyżej wymienione podstawy. Zdaniem biegłego, odwołujący się jest zdolny do pracy zarobkowej. Biorąc pod uwagę tzw. choroby internistyczne, odwołujący się w dniu wydania zaskarżonej decyzji był zdolny do pracy zarobkowej zgodnej z jego kwalifikacjami i umiejętnościami.

W opinii biegłego, w ostatnim okresie nie nastąpiła żadna istotna ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) z przyczyn internistyczny Zdaniem biegłego nie istnieje konieczność powoływania biegłych innych specjalności niż tych, którzy zostali powołani przez Sąd (opinia biegłego specjalisty chorób wewnętrznych k. 127-133 a.s.).

W opinii z 3 lutego 2023 r. biegła psychiatra M. P. oceniając stan psychiczny ubezpieczonego wskazała, że występuje u niego orientacja prawidłowa, kontakt rzeczowy, tok myślenia niezaburzony, wypowiedzi rozbudowane, nastrój łagodnie obniżony sytuacyjnie, afekt dostosowany, intelekt, orientacyjnym badaniem sprawny, bez psychozy.

Biegła wskazała, że ubezpieczony nigdy nie leczył się psychiatrycznie, nie posiada żadnej dokumentacji dotyczącej stanu psychicznego. Z uzyskanego wywiadu wiadomo, że wychowywał się w niekorzystnej atmosferze rodzinnej (alkohol, przemoc fizyczna). Zdobył wykształcenie wyższe, ukończył też studium podyplomowe. Pracował jako nauczyciel a po zdiagnozowaniu głuchoty został zatrudniony w ramach 1/2 etatu w bibliotece do 2019 roku. Odbywa obecnie liczne staże organizowane przez PFRON, ale zatrudnienia nikt mu nie proponuje. Używa aparatów słuchowych z powodu głuchoty, jest pod opieką neurologa i (...) z powodu bólów głowy. Ostatnio zdiagnozowano też polineuropatię kończyn dolnych. Otrzymuje w. (...) i p.. Obydwa leki stosowane są zarówno w neurologii jak i psychiatrii. W. (...) jest lekiem przeciwpadaczkowym, w psychiatrii zalecany jest jako stabilizator nastroju. P. również jest lekiem przeciwpadaczkowym zlecanym w bólach neuropatycznych a w psychiatrii - w zaburzeniach lękowych. Przez neurologa, u którego jest pod opieką od 2017 roku nigdy do psychiatry nie był kierowany. Ma orzeczony umiarkowany stopień niepełnosprawności z przyczyn neurologicznych i laryngologicznych - na stałe.

Biegła badaniem psychiatrycznym nie stwierdziła objawów psychotycznych, nastrój obniżony był łagodnie, sytuacyjnie a intelekt orientacyjną oceną - sprawny. Nie można wprawdzie jednorazowym badaniem wykluczyć miernie wyrażonych objawów nerwicowych, ale nie uzasadniają one orzekania niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na pytanie Sądu stwierdziła, że stan psychiczny odwołującego się nie powodował niezdolności do pracy zarobkowej w dniu wydania zaskarżonej decyzji. Nigdy wcześniej nie orzekano niezdolności do pracy z przyczyn psychiatrycznych (opinia biegłego psychiatry, k. 152-156 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty, w tym dokumentację medyczną A. B. (2), konieczną w procesie opiniowania przez biegłych sądowych oraz dokumenty obrazujące przebieg postępowania przed organem rentowym. Zostały one ocenione jako wiarygodne, ponieważ ich treść oraz forma nie budziła zastrzeżeń.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opiniach sporządzonych przez biegłych sądowych: psychiatry M. P., neurologa B. A., lekarza specjalisty chorób wewnętrznych P. D. i laryngologa E. J.. Wskazane opinie zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy z uwzględnieniem dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej ubezpieczonego. Ponadto prezentowane przez biegłych wnioski, dotyczące braku niezdolności do pracy ubezpieczonego w dacie wydania zaskarżonej decyzji oraz braku występowania u niego naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do pracy w tym czasie, są zbieżne oraz mają charakter stanowczy i jednoznaczny, a poza tym zostały należycie i przekonująco uzasadnione.

W toku postępowania ubezpieczony kwestionował opinie biegłych i wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnych lub ustosunkowanie się przez biegłych do jego zarzutów. W tym celu Sąd dopuścił dowody z uzupełniających opinii biegłych, które zostały przez nich przygotowane. Biegli w sposób wyczerpujący odnieśli się do zastrzeżeń ubezpieczonego. Zastrzeżenia co do opinii biegłego sądowego lekarza laryngologa i neurologa nie zasługiwały na uwzględnienie, biegła laryngolog zgodnie z twierdzeniami ubezpieczonego wskazała, że lepszej jakości aparat słuchowy zapewnia znacznie lepszy efekt odnośnie stanu narządu słuchu. Jednakże słusznie biegła zauważyła, że brak dobrej jakości aparatu słuchowego nie stanowi argumentu do ustalenia niezdolności do pracy. Ponadto, ubezpieczony nie podniósł żadnych konkretnych zarzutów do opinii biegłych, załączone przez niego dodatkowe dokumenty zostały zarówno przez biegłą neurolog jak również laryngolog przenalizowane i nie zmieniły ich stanowiska. Zdaniem Sądu odwołujący polemizując z oceną biegłych sądowych powinien przedstawić konkretne zarzuty do wydanych opinii, wskazując na wadliwość oceny z medycznego punktu widzenia bądź sprzeczności w treści opinii. W tym kontekście istotne są również poglądy orzecznictwa, które zwraca uwagę, że Sąd nie jest zobowiązany dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15.02.1974r., sygn. akt II CR 817/73, wyrok Sądu Najwyższego z 18.02.1974r., sygn. akt II CR 5/74, wyrok Sądu Najwyższego z 15.11.2001 r., sygn. akt II UKN 604/00). Potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej złożonej opinii (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5.11.1974 r., sygn. akt I CR 562/74, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 4.08.1999r., sygn. akt I PKN 20/99, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 10.01.2001r., sygn. akt II CKN 639/99). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27.06.2001r., sygn. akt II UKN 446/00).

Uwzględniając powołane okoliczności, Sąd zaaprobował wszystkie opinie biegłych, ponieważ były one oparte na wnikliwej analizie dokumentacji medycznej ubezpieczonego i przeprowadzonych badaniach a ponadto spójne co do tego, że u ubezpieczonego nie istniała chociażby częściowa niezdolność do pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Dokonując rozważań dotyczących zasadności odwołania, w pierwszej kolejności wskazać należy, że renta z tytułu niezdolności do pracy może być przyznana ubezpieczonemu, który spełnia łącznie przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504, dalej jako ustawa emerytalna), a więc:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12 albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów,

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Pierwsza z przesłanek, a więc niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy emerytalnej). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej) (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004r., II UK 222/03).

Przepis art. 12 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy - całkowitą i częściową. Zgodnie z ust. 3 ww. przepisu, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 grudnia 2000r., II UKN 134/00 i z dnia 7 września 1979r., II URN 111/79). Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy" należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy). Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, czyli jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004r., I UK 28/04). Z kolei wyjaśnienie częściowej niezdolności do pracy i treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego) (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006r., I UK 103/06). Dopiero zatem zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowań odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu dają podstawę do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 października 2009r., II UK 106/09, z dnia 8 maja 2008r., I UK 356/07, z dnia 11 stycznia 2007r., II UK 156/06 i z dnia 25 listopada 1998r., II UKN 326/98). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. (I PK 153/05) częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej. Ubezpieczony, który jest częściowo niezdolny do pracy może być jednocześnie z samej definicji zdolny do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami w nieznacznym stopniu. Tak samo, gdy ubezpieczony wykonuje pracę, która nie jest zgodna z posiadanymi kwalifikacjami, a już na pewno, gdy jest pracą poniżej poziomu posiadanych kwalifikacji. Aktualny jest zatem pogląd o konieczności ujmowania łącznie aspektu medycznego i ekonomicznego niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98).

W orzecznictwie przyjmuje się również (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 sierpnia 2003r., II UK 11/03 oraz z dnia 5 lipca 2005r., I UK 222/04), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy emerytalnej przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy. Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999r., sygn. akt II UKN 675/98). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.

Ocena niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania zatrudnienia wymaga wiadomości specjalnych. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie Sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo - lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń wnioskodawcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 lutego 2016r., III AUa 1609/15).

Badając istnienie analizowanej, a w przedmiotowej sprawie spornej przesłanki warunkującej przyznanie ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych: psychiatry M. P., neurologa B. A., lekarza specjalisty chorób wewnętrznych P. D. i laryngologa E. J.. Ich ocena została już zaprezentowana w części obejmującej ocenę dowodów, dlatego w tym miejscu, odwołując się do niej tylko ogólnie, należy jeszcze raz wskazać, że opinie te są rzetelne oraz jasno i przekonująco uzasadnione, stanowiły więc podstawę wydanego w sprawie orzeczenia. Biegli byli zgodni co do oceny stanu zdrowia A. B. (1), a w szczególności co do tego, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy w jakimkolwiek stopniu. Żaden z biegłych nie wskazał, aby stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonego, czy to z przyczyn psychiatrycznych, neurologicznych, laryngologicznych czy internistycznych uzasadniał orzeczenie chociażby częściowej niezdolności do pracy. Biegli odnieśli się do najnowszej dokumentacji medycznej biegłego w szczególności tej załączonej do pism z jego zastrzeżeniami i dokładnie przeanalizowali ją oraz odnieśli się do twierdzeń ubezpieczonego. Biegli wskazali, na jakie schorzenia cierpi ubezpieczony jednak zgodnie stwierdzili, że nie powodują choćby częściowej niezdolności do pracy.

Reasumując brak jest podstaw do stwierdzenia niezdolności do pracy odwołującego się. W tym zakresie wszyscy biegli byli zgodni. Wobec tego nie zachodziły przesłanki do stwierdzenia wadliwości zaskarżonej decyzji oraz do jej zmiany. Mając na względzie powołane okoliczności, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.