Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 r. w Lublinie

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do renty socjalnej

na skutek apelacji wnioskodawcy M. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 18 września 2012 r. sygn. akt VIII U 437/12

I.  zmienia zaskarżony wyrok i ustala M. P. prawo do renty socjalnej na okres od dnia 1 kwietnia 2011 roku do dnia 31 marca 2014 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w L. na rzecz M. P. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 987/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 czerwca 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił M. P. na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t. j. Dz. U. 2003, Nr 135, poz. 1268 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) prawa do renty socjalnej na dalszy okres stwierdzając w postępowaniu orzeczniczym, że nie jest on całkowicie niezdolny do pracy.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do renty socjalnej na dalszy okres. Podniósł, że stan jego zdrowia nie uległ poprawie, lecz pogorszył się. Ponadto Wojewódzki Zespół do spraw Orzekania o niepełnosprawności dnia 21 kwietnia 2008 roku zaliczył go do znacznego stopnia niepełnosprawności od urodzenia na stałe.

Wyrokiem z dnia 18 września 2012 roku Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Podstawą wyroku były następujące ustalenia.

Urodzony (...) M. P. w okresie od dnia 1 października 2003 roku do dnia 31 marca 2011 roku pobierał rentę socjalną. W dniu 3 marca 2011 roku złożył kolejny wniosek o prawo do renty socjalnej.

Lekarz Orzecznik ZUS, po przebadaniu odwołującego się oraz zapoznaniu się z treścią dokumentacji lekarskiej w orzeczeniu z dnia 12 maja 2011 roku stwierdził, że wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do pracy do dnia 31 maja 2014 roku.

Na skutek zgłoszonego zarzutu wadliwości, komisja lekarska rozpoznała u niego wysoką krótkowzroczność oka prawego i lewego, zwyrodnienie krótkowzroczne siatkówki oka prawego i lewego, stan po operacji odwarstwienia siatkówki oka prawego w 1997 roku, zaćmę powikłaną, , ślepotę oka prawego i orzeczeniem z dnia 17 czerwca 2011 roku stwierdziła, że wnioskodawca nie jest osobą niezdolną do pracy.

W oparciu o powyższe orzeczenie organ rentowy decyzją z dnia 21 czerwca 2011 roku odmówił skarżącemu prawa do renty socjalnej.

W celu ustalenia czy M. P. jest nadal całkowicie niezdolny do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza sądowego z zakresu okulistyki.

W opinii sporządzonej w dniu 8 listopada 2011 roku biegła okulista K. S. rozpoznała u odwołującego się zaćmę powikłaną oka prawego i lewego, stan po ablacji oka prawego, stan po cerclage oraz plombę oka prawego, wysoką krótkowzroczność oka prawego i lewego, garbiaka siatkówki oka lewego, zez zbieżny naprzemienny i uznała badanego za całkowicie niezdolnego do pracy począwszy od daty wstrzymania świadczenia na okres 3 lat. W uzasadnieniu biegła, po zbadaniu opiniowanego oraz po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej zawartej w aktach sprawy wskazała, iż wnioskodawca posiada złą ostrość obu oczu do dali i do bliży. Z powodu zwyrodnienia krótkowzrocznego siatkówek istnieje ryzyko ich odwarstwienia i całkowitej utraty wzroku. W związku z tym przeciwwskazany jest duży wysiłek fizyczny.

Zastrzeżenia do powyższej opinii złożył organ rentowy. Wskazał, że poziom kwalifikacji zawodowych - ukończone studium zawodowe medyczne i zawód masażysty pozwalają na świadczenie pracy zawodowej, a same czynności zawodowe nie wymagają posługiwania się narządem wzroku.

Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2012 roku wnioskodawca wskazał, iż od 1 stycznia 2012 roku nie pracuje, gdyż pracodawca nie przedłużył mu umowy

W opinii sporządzonej w dniu 18 marca 2012 roku biegła specjalista medycyny pracy K. Z. rozpoznała u wnioskodawcy wysoką krótkowzroczność oka prawego i oka lewego, stan po ablacji oka prawego, stan pod cerclage oraz plombę oka prawego, garbiaka siatkówki oka lewego, zez zbieżny naprzemienny i stwierdziła brak całkowitej niezdolności do pracy, również w dniu 1 kwietnia 2011 roku. W uzasadnieniu biegła wskazała, że badany ukończył Medyczne Studium Zawodowe uzyskując zawód masażysty. Do 31 marca 2011 roku pobierał rentę socjalną. Wnioskodawca pracował w Ośrodku (...) w Ś. jako masażysta od kwietnia 2010 roku do grudnia 2011 roku. Od stycznia 2012pozostaje bez pracy.

Biegła wskazała na ogólny, dobry stan odwołującego, który pozostaje w logicznym kontakcie, porusza się samodzielnie, sprawnie omija przeszkody, nie ma problemów z dojściem do stołka czy też do leżanki w gabinecie lekarskim. W badaniu fizykalnym wskazała, że wnioskodawca jest krążeniowo i oddechowo wydolny. Powołując się następnie na ustalenia dokonane przez biegłego sądowego z zakresu okulistyki, podniosła biegła, że odwołujący nie jest całkowicie niezdolny do pracy, gdyż poziom jego kwalifikacji zawodowych - zawód masażysty - umożliwia mu świadczenie pracy zawodowej w tym zawodzie. Wskazała, że wykonywanie czynności zawodowych masażysty nie wymaga posługiwania się narządem wzroku. Pracę tę mogą wykonywać zarówno osoby niedowidzące, jak i całkiem niewidome. W konkluzji zgodziła się z opinią Przewodniczącej Komisji Lekarskich, iż świadczenie pracy w zawodzie masażysty nie wymaga specjalnego przystosowania stanowiska pracy ze względu na stan narządu wzroku.

Sąd dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych lekarzy o specjalności okulisty i medycyny pracy.

W opinii sporządzonej w dniu 4 czerwca 2012 roku biegli rozpoznali u wnioskodawcy zaćmę powikłaną obu oczu, stan po operacji odwarstwionej siatkówki oka prawego w 1997 roku, wysoką krótkowzroczność obu oczu, garbiaka oka lewego oraz zez zbieżny naprzemienny i stwierdzili, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy. W oparciu o wyniki przeprowadzonego wywiadu oraz po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską zawartą w aktach sprawy biegli podnieśli, że wnioskodawca już ze znacznie naruszoną funkcja narządu wzroku ukończył Studium (...) i uzyskał zawód masażysty, dostępny dla osób słabowidzących lub niewidomych. Wskazali, że podawane przez odwołującego pogorszenie się widzenia na lewym oku, dotąd lepszym nie stanowi przeciwwskazania do pracy. Może natomiast sprowadzać konieczność z korzystania z pomocy innych osób przy dojściu do pracy, zwłaszcza w obcym terenie.

Sąd podzielił opinie biegłych sądowych sporządzone: w dniu 18 marca 2012 roku oraz w dniu 4 czerwca 2012 roku, wskazując, że jeden zespół biegłych oraz specjalista z zakresu medycyny pracy, po przeprowadzeniu badania odwołującego oraz po zapo­znaniu się z przedłożoną dokumentacją lekarską stwierdzili, że wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy na dalszy okres.

Sąd dał wiarę wymienionym powyżej opiniom jako spójnym, i korespondującym ze sobą i wzajemnie się potwierdzającym.

Sąd pominął opinię biegłej sądowej okulisty z dnia 8 listopada 2011 roku jako odosobnioną mając na uwadze, że pozostali biegli, (w tym także biegła okulista w dniu 4 września 2012 roku) nie stwierdzili u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na istniejące u niego schorzenia okulistyczne.

Sąd uznał, że odwołanie M. P. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. 2003, Nr 135, poz. 1268 ze zm.) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

- przed ukończeniem 18 roku życia;

- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia;

- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Zgodnie z ust. 2 tego przepisu osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Nie ma racji w odwołaniu skarżący twierdząc, iż podstawą do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy winno być orzeczenie z dnia 21 kwietnia 2008 roku Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności o zaliczeniu wnioskodawcy do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe od 1997 roku.

Sąd podniósł, że orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności nie powoduje automatycznie stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy czy niezdolności do samodzielnej egzystencji. Pojęcie niepełnosprawności funkcjonuje w przepisach dotyczących innych świadczeń socjalnych, jak świadczenia pomocy społecznej, świadczenia z funduszu alimentacyjnego czy zasiłków i pielęgnacyjnych.

W niniejszej sprawie wnioskodawca do dnia 31 marca 2011 roku był uprawniony do renty socjalnej. Sporządzone w toku postępowania opinie biegłych lekarzy sądowych, którym Sąd dał wiarę, wskazują na taki stopień naruszenia sprawności organizmu, który nie powoduje u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy. Oznacza to, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania mu prawa do renty socjalnej na dalszy okres, a zatem zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest prawidłowa.

Mając na uwadze powyższe, na mocy wyżej wskazanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł M. P. podnosząc, że stan jego stanu zdrowia, jest bardzo zły ( brak widzenia na prawe oko, w lewym oku widzi jedynie światło). Wnioskodawca wskazuje, że legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Praca masażysty którą wykonywał jedynie sezonowo, była pracą w ośrodku rehabilitacyjnym, który jest ośrodkiem pracy chronionej. Wnosił, jak to wynika z treści apelacji o zmianę wyroku i przyznanie prawa do renty socjalnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie o dowód z ustnej opinii biegłych lekarzy okulistów K. S. i M. K. ( protokół rozprawy apelacyjnej 2 – 12 minuta nagrania). Ocena schorzenia narządu wzroku i jego wpływ na zdolność do pracy wnioskodawcy ma decydujące znaczenie w sprawie.

Ja wynika z opinii pisemnych (k. 20, k. 51) przy rozpoznaniu schorzeń wnioskodawcy, biegłe z zakresu okulistyki poczyniły jednakowe ustalenia rozpoznając stan po ablacji oka prawego, stan po cerclage oraz plombę oka prawego, wysoką krótkowzroczność obu oczu, garbiaka siatkówki oka lewego, zez zbieżny naprzemienny. Rozpoznanie to jest także tożsame z dokonanym w toku postępowania przed organem rentowym, gdzie komisja lekarska rozpoznała u wnioskodawcy wysoką krótkowzroczność oka prawego i lewego, zwyrodnienie krótkowzroczne siatkówki oka prawego i lewego , stan po operacji odwarstwienia siatkówki oka prawego w 1997 roku, zaćmę powikłaną, ślepotę oka prawego.

Różnice co do istnienia całkowitej niezdolności do pracy w opiniach biegłych okulistów wynikały jedynie z odmiennej oceny okoliczności podjęcia przez wnioskodawcy zatrudnienia w charakterze masażysty, i co za tym idzie oceny możliwości pracy na tym stanowisku.

Bezsporne jest, że M. P. ukończył Medyczne Studium Zawodowe uzyskując zawód masażysty. Do 31 marca 2011 roku pobierał rentę socjalną. Wnioskodawca pracował w Ośrodku (...) w Ś. jako masażysta od kwietnia 2010 roku do grudnia 2011 roku. Od stycznia 2012 pozostaje bez pracy.

Z zaświadczenia znajdującego się w aktach rentowych (k. 35) wynika, że pracodawca, który zatrudniał M. P. – Ośrodek (...) w Ś., zgodnie z decyzją Wojewody (...) jest zakładem pracy chronionej, przystosowany do zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Przypomnieć należy , że zgodnie z art. 13 ust 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - zachowanie zdolności do pracy w warunkach określonych w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie stanowi przeszkody do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy.

Istotnie zawód masażysty dostępny jest dla osób słabowidzących , lub niewidomych. Wykonywanie jednakże tej pracy jak każdego innego zatrudnienia, łączy się z koniecznością dotarcia do miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych. Na utrudnienia z tym związane i konieczność korzystania przez wnioskodawcę z pomocy innych osób przy dotarciu do każdej pracy , zwłaszcza w obcym terenie zwracały uwagę obie biegłe z zakresu okulistyki w ustnej opinii uzupełniającej jak również biegła medycyny pracy – L. M. ( k. 51 v).

Biegła okulista K. S. opiniując uzupełniająco na rozprawie apelacyjnej podtrzymała w pełni swoje stanowisko co do całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy począwszy od daty wstrzymania świadczenia na okres 3 lat. Poza aspektem braku możliwości samodzielnego dotarcia do miejsca pracy przez wnioskodawcę, biegła akcentowała, że z powodu zwyrodnienia krótkowzrocznego siatkówek istnieje duże ryzyko ich odwarstwienia i całkowitej utraty wzroku. W związku z tym przeciwwskazany jest duży wysiłek fizyczny (k. 20-21 a.s.). W ustnej opinii jako przeciwskazanie do pracy podała także pracę w pochyleniu, która jest nierozerwalnie związana z czynnościami masażysty.

Biegła M. K., podtrzymując swoją opinię wskazywała, że z racji opiniowania z lekarzem medycyny pracy skupiła się wyłącznie na okoliczności czy wnioskodawca może pracować jako masażysta, - zawodzie wykonywanym także przez osoby niewidome. Wskazała, że poza tym zawodem , dostępnym dla osób całkowicie niewidomych, wnioskodawca z uwagi na wadę wzroku nie może wykonywać żadnego innego zatrudnienia. Wskazała, że istotnie w sytuacji wnioskodawcy istnieją przeciwskazania do ciężkiej pracy fizycznej. Podała także , że wnioskodawca ( o ile nie nabędzie umiejętności samodzielnego przemieszczania się uzyskanego np. na specjalistycznych kursach ) może mieć trudności w przemieszczaniu się i wymaga opieki innej osoby przy dotarciu do pracy.

Przypomnieć należy , że w opinii specjalistycznej lekarza konsultanta okulisty z dnia 29 stycznia 2008 roku (k. 5 akta rentowe) wskazano, że stan wzroku nie rokuje poprawy, ze względu na charakter schorzenia istnieje możliwość pogorszenia się narządu wzroku, przeciwskazana jest jakakolwiek praca, a z punktu widzenia okulistycznego istnie całkowita niezdolność do pracy.

Ta opinia była podstawą do przyznawania wnioskodawcy dalszego prawa do renty socjalnej do dnia 31 marca 2011 roku.

Nie jest sporne, że w stanie zdrowia wnioskodawcy nie nastąpiła żadna poprawa.

Orzeczeniem z dnia 21 kwietnia 2008 roku Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wnioskodawca został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności od 1997 roku na stałe.

Podzielić należy pogląd Sądu I instancji , że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, nawet znacznym, nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Kwestia relacji orzeczenia o niepełnosprawności i niezdolności do pracy została rozstrzygnięta w orzecznictwie, które zgodnie przyjmuje, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem o niezdolności do pracy jako przesłance prawa do renty. Jednocześnie jednak orzeczenie takie, zwłaszcza zaliczające do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe nie może być pomijane przy ocenie niezdolności do pracy warunkującej prawo do renty (por. wyroki Sądu Najwyższego z 16 lutego 2005 r., I UK 179/04, LEX nr 375620 oraz z 28 stycznia 2004 r., II UK 222/03, OSNP 2004, nr 19, poz. 340).

W świetle zasad logiki, doświadczenia życiowego, a także obowiązujących przepisów prawa, Sąd podzielił w całości opinię biegłego okulisty K. S..

W ocenie Sądu drugiej instancji powyższa opinia, uzupełniona w toku postępowania apelacyjnego usunęła istniejące w sprawie wątpliwości. Biegła wskazała w niej konkretne i merytoryczne argumenty na poparcie wywiedzionych wniosków, które wyprowadziła po przeprowadzeniu dokładnego badania jak i wnikliwej analizie zebranej dokumentacji medycznej. Obiektywny walor tej opinii wynika przed wszystkim z analizy stanu zdrowia poczynionego przez biegłą sądową posiadającą odpowiednie i wysokie kwalifikacje umożliwiające dokonanie właściwej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy, z zachowaniem kryteriów orzekania o niezdolności do pracy przewidzianych w art 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zaznaczyć należy, że opinia ta pokrywa się częściowo z opinią biegłej okulisty M. K. - w zakresie rozpoznanych u wnioskodawcy schorzeń, niezdolności do jakiejkolwiek innej pracy poza zawodem masażysty z uwagi na wadę wzroku, przeciwskazania do ciężkiej pracy fizycznej, a także potrzeby pomocy innych osób w dotarciu do miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych. W tym zakresie opinia biegłej M. K. zasługuje w pełni na akceptację.

W części konieczności korzystania z pomocy innych osób przy dojściu do pracy Sąd podzielił także wnioski płynące z opinii biegłej medycyny pracy L. M..

W pozostałym zakresie opinie biegłych L. M. i M. K. nie są przydatne do rozstrzygnięcia sprawy, skoro ze zgodnych twierdzeń biegłych jednoznacznie wynika, że wnioskodawca nie jest w stanie samodzielnie, dotrzeć do miejsca pracy, co jest przecież warunkiem koniecznym do jej rozpoczęcia i wykonywania.

Opinia biegłej medycyny pracy K. Z., pomija całkowicie ten aspekt, i z tego powodu nie może być podstawą dokonanych ustaleń w przedmiocie całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny stwierdzając, że zebrany materiał dowodowy po jego uzupełnieniu przedstawia wystarczające wiadomości specjalne do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy uznał apelację za uzasadnioną.

Jako osoba nadal całkowicie niezdolna do pracy do dnia 31 marca 2014 roku wnioskodawca spełnia przesłanki określone w art. 4 ust 1 i 2 pkt 2 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej( t. j. Dz. U 2003 nr 135, poz. 1268 ze zm. ).

Z tych względów i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach orzeczono na mocy art. 98 k.p.c.