Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa J. P. i A. P.

przeciwko R. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 23 października 2013 roku, sygn. akt I C 143/13

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 178/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 października 2013 r. Sąd Rejonowy
w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z powództwa J. P.
i A. P.przeciwko R. R.o zapłatę oddalił powództwo oraz zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanego R. R.kwotę 2 417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 10 maja 2011 r. R. R.prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...)z siedzibą w P.zawarł z A. P.i J. P. umowę nr (...). Na podstawie umowy powodowie powierzyli pozwanemu realizację inwestycji polegającej na wybudowaniu na działce o nr ewidencyjnym (...)położonej w miejscowości B., w gminie T., budynku mieszkalnego o powierzchni 115 m2. Pozwanego obciążał obowiązek dostarczenia materiałów do wybudowania domu, zgodnego z zamówieniem pozwanych. Stosownie z § 10 umowy nr (...)strony ustaliły wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy w wysokości 113.550,00 zł brutto. W kwotę tę pozwany wliczył koszty montażu domu, które wynoszą 9.000,00 zł. Stosownie do §11 umowy zapłata wynagrodzenia miała następować ratami wedle harmonogramu, gdzie:

- pierwszą wpłatę w wysokości 10 % wartości robót budowlanych, o których mowa w § 10 ust. 1 umowy, tj. 11.355,00 zł., powodowie mieli dokonać w terminie 3 dni od dnia podpisania umowy,

- drugą wpłatę o wartości 35 % wartości robót budowlanych, tj. 39.742,50 zł., powodowie mieli dokonać w terminie w terminie 21 dni przed uzgodnionym i wyznaczonym przez strony terminem dostawy,

- trzecią wpłatę o wysokości 30 % wartości robót budowlanych, tj. 34.065,00 zł., powodowie mieli dokonać w terminie w terminie 3 dni od dnia zakończenia montażu stanu zewnętrznego otwartego,

- czwartą wpłatę o wartości 15 %, wartości robót budowlanych, tj. 17.023,50 zł., powodowie mieli dokonać w terminie w terminie 5 dni od zgłoszenia zakończenia prac dekarskich,

- piątą wpłatę o wartości 10 % wartości robót budowlanych odpowiadająca kwocie 11.355,00 zł., powinna być dokonana w terminie 3 dni od daty zakończenia trzeciego etapu zleconych robót, o którym mowa w załączniku nr 1 do umowy.

Stosownie do §14 umowy w przypadku zwłoki pozwanego przy realizacji inwestycji (zgodnie z załącznikiem nr 1 do niniejszej umowy) zapłaci on powodom karę umowną w wysokości 0,05 % wartości wynagrodzenia, o którym mowa w § 10 ust. 1, za każdy dzień zwłoki po terminie, nie więcej jednak niż 10,0% tej wartości. W przypadku, gdy zwłoka pozwanego w ukończeniu realizacji inwestycji przekroczy 30 dni roboczych powodowie będą mogli wyznaczyć dodatkowy termin na ukończenie inwestycji nie dłuższy jednak niż 30 dni roboczych, z powołaniem się na punkt u zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu terminu klient będzie uprawniony do odstąpienia od umowy oraz będzie miał prawo do zwrotu wpłaconych przez niego zaliczek. W przypadku szkody wyrządzonej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy przekroczą wysokość kar umownych strony mogą dochodzić swoich roszczeń na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego.

Stan zewnętrznie otwarty stanowi definicję pozwanego, która została przedstawiona powodom ustnie.

Powodowie wpłacili pozwanemu dwie raty wynagrodzenia adekwatnie do ustaleń umownych oraz wystawionych faktur VAT o numerach (...) z dnia 12 maja 2011 r. oraz (...) z dnia 9 września 2011 r. W dniu 12 maja 2011 r. dokonali przelewu na kwotę 11.355,00 zł, a w dniu 28 września 2011 r. na kwotę 39.742,50 zł.

Po drugiej wpłacie została dostarczona konstrukcja szkieletowa ścian zewnętrznych z poszyciem zewnętrznym, folia wiatrowa i elementy stropu poza belkami stropowymi. Z elementów stropu dostarczony był podciąg i deska odbitkowa. Ze względów logistycznych belki miały być przywiezione razem z elementami konstrukcji dachu. Wszystkie materiały kupował pozwany. Zakupy były realizowane z wpłat inwestora.

W dniu 3 grudnia 2011 r. pozwany zakończył etap stanu zewnętrznie otwartego rozumianego jako montaż ścian zewnętrznych budynku z poszyciem zewnętrznym wykonanym z płyty OSB.

Powodowie nie wpłacili III transzy. Pozwany zastrzegł, iż dokończy pracę po zapłacie.

Pismem z dnia 13 stycznia 2012 r. pełnomocnik powodów wyznaczył
14 dniowy termin na ukończenie inwestycji z uwagi na wystąpienie zwłoki
w ukończeniu realizacji inwestycji przekraczającej 30 dni roboczych oraz obciążenie pozwanego karą umowną z tego tytułu. Pismem z dnia 25 stycznia 2012 r. pozwany wyjaśnił przyczyny przerwania robót, podnosząc brak III wpłaty oraz zawiadomił o zawieszeniu realizacji umowy. Pismem z dnia
8 lutego 2012 r. powodowie odstąpili od umowy z uwagi na zwlokę
w „ukończeniu realizacji inwestycji przekraczającą 30 dni roboczych oraz bezskuteczny upływ terminu wyznaczającego dodatkowy termin". Następnie powodowie wezwali pozwanego pismem z dnia 2 kwietnia 2012 r. do zapłaty łącznej kwoty 35.535,33 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania tegoż pisma, tj. do dnia 19 kwietnia 2012 r.

W dniu 15 marca 2012 r. przeprowadzono inwentaryzację powykonawczą (kosztorys) w celu wykonania wyceny sprawdzającej, czy w ramach wypłaconych rat pozwany wykonał robociznę i zakupił materiały. Podczas wykonywania inwentaryzacji były ściany zewnętrzne obite płyta OSB, folia, nie było stropu ani więźby dachowej.

Ostatecznie dalsze prace zostały wykonane przez inną firmę upoważnioną przez powodów.

Pozwany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod firmą (...) na budowie domu drewnianego w miejscowości B. w gminie T. na działce o numerze ewidencyjnym (...) stanowiącej własność A. i J. małż. P. wykonał wszystkie prace, których zakres w umowie nr (...) został opisany jako „stan zewnętrznie otwarty". W ramach tego zakresu wykonano:

- kompletną konstrukcję drewnianą ścian zewnętrznych z gotowych elementów ustawioną na izolacji poziomej na ścianie fundamentowej, obitą z zewnątrz płytą wiórową OSB i obłożoną folią paroprzepuszczalną (wiatroszczelną) C., - ramę usztywniającą konstrukcję ścian (która jest jednocześnie elementem wewnętrznej konstrukcji stropu nad parterem).

Wartość prac wykonanych w ramach „stanu zewnętrznie otwartego" wraz z kwotą niezbędną na zakup kolejnej partii materiałów strony postępowania w umowie nr (...) ustaliły na kwotę 85.162,50 zł, co stanowi sumę trzech rat wg har­monogramu płatności. Powyższa wartość jest wartością umowną. Nie można porównywać ze sobą wartości prac budowlanych ustalonych w umowie (wartość umowna) z wartością kosztorysową bez uzgodnienia w umowie podstaw i metod szacowania wartości robót budowlanych.

Zakres prac umówiony w umowie został wykonany w 100% jeśli chodzi o etap I i II, czyli wszystkie prace które upoważniały do żądania kolejnej raty przed przystąpieniem do etapu III budowy.

Stan zewnętrznie otwarty to nie to samo co stan surowy otwarty. Nie ma definicji ustawowej ani żadnych przepisów, co to jest stan zewnętrznie otwarty, nie pojawia się to pojęcie w literaturze fachowej.

Prace dekarskie zostały wyłączone ze stanu zewnętrznie otwartego, ponieważ są wymienione przy czwartej wpłacie, a prace dekarskie to ostatni etap, który wieńczy stan surowy otwarty. Stąd te dwa pojęcia nie są tożsame. Wykonanie dachu nie stanowiło warunku III wpłaty. Prace dekarskie to oszalowanie dachu i pełne pokrycie poszyciem dachowym, czyli zewnętrzna warstwa położona na więźbie dachowej. Do pojęcia prac dekarskich nie wchodzi wykonanie więźby dachowej. Z umowy i harmonogramu w żaden sposób nie wynika, kiedy miała być wykonana sama konstrukcja dachu, czyli więźba dachowa.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo nie jest zasadne.

Podstawę żądania powodów stanowił art. 471 k.c. wraz z postanowieniami zawartej przez strony umowy.

Strona pozwana zakwestionowała roszczenie co do zasady i podniosła, iż brak wykonania przyjętych w umowie warunków, a w konsekwencji wstrzymanie robót na budowie, leży po stronie powodów na skutek niezapłacenia III raty wynagrodzenia pomimo wykonania etapu z zakresu tzw. „stanu zewnętrznie otwartego".

Zgodnie z § 14 umowy w przypadku zwłoki pozwanego przy realizacji inwestycji (zgodnie z załącznikiem nr 1 do niniejszej umowy) zapłaci on powodom karę umowną w wysokości 0,05 % wartości wynagrodzenia, o którym mowa w § 10 ust. 1, za każdy dzień zwłoki po terminie, nie więcej jednak niż 10,0% tej wartości. W przypadku, gdy zwłoka pozwanego w ukończeniu realizacji inwestycji przekroczy 30 dni roboczych powodowie będą mogli wyznaczyć dodatkowy termin na ukończenie inwestycji nie dłuższy jednak niż 30 dni roboczych, z powołaniem się na punkt u zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu terminu klient będzie uprawniony do odstąpienia od umowy oraz będzie miał prawo do zwrotu wpłaconych przez niego zaliczek. W przypadku szkody wyrządzonej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przedmiotu umowy przekroczą wysokość kar umownych strony mogą dochodzić swoich roszczeń na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego.

Kwestią sporną było ustalenie znaczenia „stanu zewnętrznie otwartego", na które to pojęcie strony wyraziły zgodę podczas zawierania umowy nr
(...).

Stosownie do § 10 umowy strony ustaliły wynagrodzenie za wykonanie przedmiotu umowy w wysokości 113.550,00 zł brutto. Stosownie do §11 umowy zapłata wynagrodzenia miała następować ratami wedle harmonogramu, trzecią wpłatę o wysokości 30 % wartości robót budowlanych, tj. 34.065,00 zł., powodowie mieli dokonać w terminie w terminie 3 dni od dnia zakończenia montażu stanu zewnętrznego otwartego.

Umowa nr (...) zawarta przez strony nie zawiera elementów precyzujących ogólne ustalenia umowne, w tym również zakresu wykonywanych robót uznanych za realizowanie stanu zewnętrznie otwartego. Podłożem sporu są zatem rozbieżności w interpretacji zapisów umowy.

W toku sprawy strony przedstawiły różne definicje stanu zewnętrznie otwartego. W pozwie z dnia 24 stycznia 2013 r. powodowie uznają, że jest on tożsamy ze stanem określanym jako stan surowy otwarty, odnoszony do prac konstrukcyjno-montażowych w nadziemnej części budynku, którego ukończenie oznacza, że wykonane są ściany zewnętrzne i wewnętrzne, stropy, schody, kominy i więźba dachowa z pokryciem. Powódka na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2013 r. wyjaśniła, że stan ten miał polegać na wykonaniu ścian, stropów, więźby dachowej, która miała być zabezpieczona czyli zamknięta. Natomiast pozwany w odpowiedzi na pozew dowodzi, że stan zewnętrznie otwarty oznacza montaż ścian zewnętrznych budynku z poszyciem zewnętrznym wykonanym z płyt OSB, o czym pisemnie informował powodów. A. R.na rozprawie w dniu 17 czerwca 2013 r. zeznał, że sporne określenie jest definicją firmową, która nie ma powiązania z prawem budowlanym i nie musi być nigdzie zawarta oraz że była ona przedstawiona inwestorom ustnie. Twierdzenia pozwanego potwierdziła również świadek będąca wówczas pracownicą pozwanego i pośrednicząca przy zawieraniu umowy. W związku z rozbieżnościami pomiędzy stronami Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego d/s budownictwa. Opinię tę po uzupełnieniu Sąd uznał za jasną, pełną i logiczną oraz zgodną z aktualną wiedzą z dziedziny budownictwa. Powodowie nie podnieśli wobec niej skutecznych merytorycznie zarzutów.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż pozwany wykonał kompletną konstrukcję drewnianą ścian zewnętrznych z gotowych elementów ustawioną na izolacji poziomej na ścianie fundamentowej, obitą z zewnątrz płytą wiórową OSB i obłożoną folią, a także ramę usztywniającą konstrukcję ścian. Jednocześnie Sąd w pełni podzielił argumentację i wnioski biegłego i uznał, że pojęcie stanu zewnętrznie otwartego nie jest tożsame z ogólnie przyjętym pojęciem stanu surowego otwartego, w związku z czym zakres prac wykonany przez pozwanego stanowi w całości montaż stanu zewnętrznie otwartego, co uzasadniało dokonanie przez powodów wpłaty III transzy przed przystąpieniem przez pozwanego do etapu III budowy.

Sąd wskazał, że powodowie na poparcie swoich twierdzeń co do zasadności dochodzonego roszczenia nie przedstawili w sprawie żadnego dowodu, z którego wynikałoby znaczenie sformułowania „stan zewnętrznie otwarty".

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Stosownie do art. 227 k.p.c. przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Podstawową funkcją reguły ciężaru udowodnienia z art. 6 k.c. jest umożliwienie sądowi merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w sytuacji, gdy nie udało się ustalić leżących u podstaw sporu faktów. W każdym bowiem wypadku spełnienia przesłanek procesowych sąd obowiązany jest wydać merytoryczne rozstrzygnięcie, niezależnie od tego, czy postępowanie dowodowe przyniosło konkretny efekt. Przepis ten nakazuje rozstrzygnąć sprawę na niekorzyść osoby opierającej swoje powództwo lub obronę na twierdzeniu
o istnieniu jakiegoś faktu prawnego, jeżeli fakt ten nie został udowodniony.

W związku z powyższym Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo jako nieudowodnione.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie, którzy zaskarżyli wyrok w Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie I C 143/13 z dnia 23 października 2013 r. w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili:

1.  nierozpoznanie istoty sprawy polegającej na żądaniu rozliczenia wpłaconych przez powodów zaliczek na poczet wybudowania budynku mieszkalnego w sytuacji, gdy doszło do odstąpienia od umowy, budynek nie został przez pozwanego ukończony, a suma uiszczonych zaliczek przekracza wartość wykonanych prac;

2.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1, art. 217 § 1 i 3, art. 227, art. 286, art. 299, art. 328 § 2 k.p.c, mające wpływ na treść orzeczenia, poprzez:

-

oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii nowego biegłego wnioskowanego w piśmie procesowym z dnia 25.09.2013 r. w sytuacji, gdy przedłożona opinia biegłego jest niejasna, niepełna i wewnętrznie sprzeczna;

-

oddalenie wniosku o uzupełniające przesłuchanie powodów zgłoszonego na rozprawie w dniu 09.10.2013 r. w sytuacji, gdy po ich przesłuchaniu na kolejnej rozprawie Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadka K. M., i w konsekwencji powodowie nie mogli odnieść do okoliczności przez tego świadka przytoczonych;

-

dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego,
w szczególności dokumentów, opinii biegłego oraz przesłuchania stron i zeznań świadków z naruszeniem zasad logicznego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego
z zakresie ustalenia wartości wykonanych przez pozwanego robót oraz treści umowy pomiędzy stronami;

-

pominięcie przy ocenie dowodów złożonej przez powodów prywatnej opinii rzeczoznawcy wskazującej na wadliwość
i niepełność opinii biegłego i nie odniesienie się w uzasadnieniu wyroku do sformułowanych zarzutów wobec tejże opinii;

-

zaniechanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazania jak Sąd wartościował dowody, którym odmówił wiarygodności
i mocy dowodowej i z jakich przyczyn, oraz wyjaśniania podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa,
w szczególności prawa materialnego;

3.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65, art. 644, art. 3851 § 1 k.c., art. 385 ³ pkt 12 i 13, art. 483 §1, art. 484 §1 k.c., § 14 umowy łączącej strony, poprzez niewłaściwe zastosowanie polegająca na błędnym przyjęciu, że:

-

w umowie strony określiły stan zewnętrznie otwarty jako nie obejmujący wykonania konstrukcji dachu;

-

pozwany nie był w zwłoce z wykonaniem robót budowlanych uprawniającym powodów do odstąpienia od umowy i naliczenia kary umownej;

-

brak jest przesłanek do rozliczenia zaliczek wpłaconych przez powód na poczet zleconych prac budowlanych stosownie do wartości wykonanych przez pozwanego robót.

W oparciu o powyższe podstawy apelacyjne skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu za II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów zasługuje na uwzględnienie w takim zakresie, że rodzi konieczność uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Słusznie wskazują apelujący, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy nie ustalając czy wartość zaliczek uiszczonych przez powodów przekracza wartość wykonanych przez pozwanego prac.

Sąd bezkrytycznie oparł się w trym zakresie na opinii biegłego K. G. ustalającego wartość wykonanych prac jako sumę trzech pierwszych rat według harmonogramu płatności. Słusznie wskazuje apelujący, że powyższe ustalenie nie może zostać zaakceptowane biorąc pod uwagę zakres wszystkich prac, które pozwany miał wykonać w ramach umowy zawartej
z powodami. Opinia biegłego nadto wkracza w zakres jurydyczny Sądu dokonując ustalenia wykładni sformułowania umownego „stanu zewnętrznie otwartego”. W tym zakresie to rolą Sądu jest dokonanie wykładni tego sformułowania umownego z uwzględnieniem reguł wykładni przewidzianych
w art. 65 k.c. W tym zakresie należało uznać za zasadny zarzut apelacyjny naruszenia prawa materialnego. Umowa łącząca strony nie precyzowała sformułowania „stan zewnętrznie otwarty”; nie jest to również określenie funkcjonujące w prawie budowlanym i w tej sytuacji ważne jest jaki był zgodny zamiar stron w tym zakresie, a w szczególności na jakim etapie miała zostać wykonana więźba dachowa budowanego obiektu. Kwestia ta ma kluczowe znaczenie dla przesądzenia czy odstąpienie od umowy przez powodów było zasadne czy też nie.

Słusznie skarżący zarzuca obrazę przepisów prawa procesowego w zakresie oparcia ustaleń na opinii biegłego, która jest niejasna, niepełna i wewnętrznie sprzeczna, nie sposób bowiem uznać, że wartość wykonanych prac przez pozwanego wynosi 85.162,50 zł przy całkowitej cenie 113.550 zł, gdzie wykonano zaledwie cześć prac w postaci postawienia samych ścian budynku, gdzie do wykonania za pozostałą cześć wynagrodzenia pozostały więźba dachowa, pokrycie dachowe, stolarka okienna, parapety, elewacja budynku, odwodnienie połaci dachu. Powyższe jest nielogiczne i nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym. Zaznaczyć bowiem należy, że sam fundament i podłoże stanu zero wykonali powodowie.

Sąd pierwszej instancji nie przesądził w swych rozważaniach jaki charakter miała umowa między stronami; czy była to jedna z umów nazwanych w Kodeksie cywilnym, czy też należało uznać, że umowa ta ma charakter umowy nienazwanej. Biorąc pod uwagę dokonane przez Sąd ustalenia należy jednak uznać, że umowa ta ma charakter umowy o roboty budowlane opisanej w art. 647 k.c. i następnych. Pozwany jako wykonawca zobowiązał się bowiem do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a powodowie jako inwestorzy zobowiązali się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych
z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy
i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Sąd pierwszej instancji przez niedokonanie rodzajowej kwalifikacji umowy łączącej strony nie zastosował przepisu art. 644 k.c. w zw. z art. 656 §1 k.c., który ma zastosowanie do umów o roboty budowlane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie II CKN 1334/00, opubl. LEX Nr 75355). Oznacza to, ze z chwilą odstąpienia od umowy zamawiającego obciążał ustawowy obowiązek zapłaty wynagrodzenia za roboty faktycznie wykonane przez przyjmującego zamówienie. Jednoczesna zapłata wynagrodzenia nie stanowi jednakże warunku prawnego odstąpienia od umowy na podstawie art. 644 k.c. (teza 2 wskazanego wyżej orzeczenia).

W związku z odstąpieniem od umowy o dzieło na podstawie art. 644 k.c., od wskazanego w tej umowie wynagrodzenia zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła (art. 644 zd. 2 k.c.). Oszczędnością może być w tym wypadku w szczególności wartość majątkowa wszystkiego, co przyjmujący zamówienie musiałby zużyć do wykonania dzieła, a co wskutek zaniechania wykonywania dzieła może wykorzystać zarobkowo w inny sposób (w tym także czas potrzebny do wykonania zamówienia). Ciężar dowodu powstania oszczędności przyjmującego zamówienie spoczywa w tej sytuacji na zamawiającym (art. 6 k.c.). W tym zakresie Sąd pierwszej instancji bezpodstawnie pozbawił powodów inicjatywy dowodowej, która miała na celu wykazanie powstania po stronie pozwanego oszczędności i jej wysokości oddalając wniosek powodów o opinię innego biegłego w tym zakresie.

Znamiennym jest to, że koszty sporządzenia powyższej opinii ponieśli powodowie, którzy konsekwentnie ją podważali wskazując na uchybienia sporządzonej opinii, które podparli prywatnym dokumentem w postaci ekspertyzy rzeczoznawcy budowlanego, a Sąd mimo słusznych zastrzeżeń powodów nie rozważył konieczności opinii innego biegłego.

Zatem również z tych względów zarzuty i argumenty apelującego dotyczące naruszenia prawa materialnego w zakresie art. 644 k.c. w zw. z art. 656 §1 k.c. okazały się uzasadnione, a apelacja powodów podlegała uwzględnieniu.

Za zasadny należało uznać również zarzut naruszenia przepisów postępowania w szczególności art. 299 k.p.c. oddalając wniosek pełnomocnika powodów o uzupełniające przesłuchanie powodów. Z charakteru przedmiotowego środka dowodowego wynika jednak, że co do zasady dowód ten powinien być przeprowadzony w końcowej fazie postępowania dowodowego. Zasadniczo dopiero wówczas można stwierdzić, czy fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pozostały jeszcze niewyjaśnione. Przyjmuje się, że jedynie wtedy, gdy brak innych środków dowodowych w sprawie, postępowanie dowodowe może rozpocząć się od przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. (por.
T. Ereciński (w:) Kodeks postępowania cywilnego..., t. 1, red. T. Ereciński, s. 785). Celowość ponownego przesłuchania stron należy każdorazowo oceniać w zależności od okoliczności konkretnej sprawy. W przedmiotowej sprawie celowość taka powstała w związku z kwestionowaniem przez powodów okoliczności, podanych przez świadka K. M., która składała zeznania na okoliczności ustaleń dotyczących rokowań poprzedzających zawarcie umowy między stronami. Były to okoliczności sporne i powodowie mieli prawo do uzupełniającego ustosunkowania się co do tych okoliczności.

Wszystkie opisane naruszenia prawa materialnego i procesowego stanowiły podstawę do stwierdzenia, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy
i skutkowały uchyleniem na podstawie art. 386 §4 k.p.c. i art. 108 §2 k.p.c. zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy temuż Sądowi do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Rejonowy przede wszystkim przystąpi do jej merytorycznego rozpatrzenia, w pierwszej kolejności ustalając charakter umowy łączącej strony oraz jej postanowień, w szczególności ustaleniu jaki był zgodny zamiar stron co do wskazanego w umowie „stanu zewnętrznie otwartego” z uwzględnieniem wykładni przewidzianej w art. 65 §2 k.c. oraz przesłuchania powodów na wskazaną okoliczność, w szczególności na jakim etapie realizacji budowy miała być wykonana więźba dachowa; przeprowadzenia opinii biegłego z zakresu budownictwa lądowego celem ustalenia procentowego zaawansowania prac wykonanych przez pozwanego
w ramach realizacji umowy łączącej strony w stosunku do całości prac przewidzianych do zrealizowania w ramach tej umowy oraz wartości wykonanych prac przez pozwanego oraz materiałów dostarczonych na plac budowy w stosunku do pozostałych mu do wykonania prac w ramach umowy. Nadto Sąd rozważy konieczność uzupełniającego przesłuchania powodów na okoliczności sporne w zakresie przebiegu negocjacji przed zawarciem umowy
i dokonanych w ich toku ustaleń.

Na oryginale właściwe podpisy