Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Adrianna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2014 r. w Gdańsku

sprawy B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 22 października 2013 r. nr (...)

I. Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu B. S. prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 01 lipca 2013r.;

II. nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji;

III. zasądza od pozwanego organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 120, 00 zł ( sto dwadzieścia złotych 00/100 groszy ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

/ Na oryginale właściwy podpis. /

Sygn. akt VII U 2614/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., działając na podstawie przepisu 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U .2013, 1440) odmówił B. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w oparciu o ustalenie, iż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił on wymaganego przez prawo 15 – letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględniono okres od 08 stycznia 1973 roku do 30 września 1974 roku oraz od 01 października 1974 roku do 30 czerwca 1978 roku.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach pozwany nie uwzględnił ubezpieczonemu okresu pracy od 01 lipca 1978 roku do 31 sierpnia 1978 roku , od 01 września 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 01 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku oraz od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku z tytułu zatrudnienia na stanowiskach: kierownik Wytwórni (...), kierownik robót oraz kierownik budowy. W ocenie organu rentowego z przedłożonych przez skarżącego dokumentów oraz akt osobowych nie można ustalić w jakim stosunku czasu pracy ubezpieczony wykonywał prace administracyjno – biurowe, a jakim kontrole międzyoperacyjną jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony B. S. podnosząc, iż w okresie 01 lipca 1978 roku do 01 stycznia 1999 r. świadczył pracę w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji. Jednocześnie pozwany wyjaśnił, iż na podstawie całościowego materiału dowodowego nie można w sposób jednoznaczny stwierdzić, że skarżący wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresie od 01 lipca 1978 do 15 grudnia 1978 r. ( w decyzji błędnie podano jako datę końcową dzień 31 sierpnia 1978 r.), od 02 lutego 1981 roku do 31 sierpnia 1981 roku ( w decyzji nie wskazano tego okresu), od 01 września 1981 roku do 31 grudnia 1998 roku. Ponadto organ rentowy wskazał, że ubezpieczony z dniem 16 grudnia 1987 roku został zwolniony przez (...) S.A, z uwagi na kontrakt zagraniczny realizowany przez inny podmiot.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony B. S., urodzony dnia (...), w dniu 22 lipca 2013 roku złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę.

Ubezpieczony nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego .

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczony udowodnił na dzień 01 stycznia 1999r. staż ubezpieczeniowy w wymiarze 26 lat, 9 miesięcy i 25 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 5 lat, 5 miesięcy i 24 dni pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 22 października 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., działając na podstawie przepisu 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U .2013, 1440 j. t.) odmówił B. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w oparciu o ustalenie, iż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił on wymaganego przez prawo 15 – letniego stażu pracy w szczególnych warunkach

Okoliczności bezsporne, vide: akta rentowe : wniosek z dnia 22 lipca 2013 r. – k. 1-3, decyzja pozwanego z dnia 22 października 2013 r. – k. 4, karta przebiegu zatrudnienia – k. 44

Na skutek ponownego ustalenia ogólnego wymiaru stażu pracy ubezpieczonego organ rentowy uznał, iż skarżący wykazał 40 lat, 8 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych i nieskładkowych.

Mocą decyzji z dnia 29 stycznia 2014 roku pozwany przyznał skarżącemu prawo do świadczenia przedemerytalnego.

Okoliczności bezsporne, vide: akta rentowe: raport ustalenia uprawnień do świadczenia –nienumerowana karta akt rentowych, decyzja pozwanego z dnia 29 stycznia 2014 r. o nienumerowana karta akt rentowych

W okresie od 08 stycznia 1973 roku do dnia 31 marca 2007 roku ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) ( którego następcą prawnym jest (...) S.A.).

Przedsiębiorstwo składało się z licznych oddziałów umiejscowionych na obszarze Polski północnej.

We wskazanym powyżej okresie czasu wnioskodawca zajmował następujące stanowiska: majstra budowy ( od 08 stycznia 1973 roku do 30 września 1974 roku), starszego majstra ( od 01 października 1974 roku do 30 czerwca 1978 roku), kierownika Wytwórni (...) ( od 01 lipca 1978 roku do 15 grudnia 1978 roku oraz od 02 lutego 1981 roku do 31 sierpnia 1981 roku), kierownika robót ( od 01 września 1981 roku do 28 lutego 1989 roku), kierownika budowy (od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku) kierownika robót ( od 01 lutego 1992 roku do 31 października 2002 roku), kierownika budowy ( od 01 listopada 2002 roku do 31 marca 2007 roku).

W spornym okresie czasu tj. od 01 lipca 1978 roku do 15 grudnia 1978 roku oraz od 02 lutego 1981 roku skarżący pracował w charakterze kierownika Wytwórni (...).

Kierownik Wytwórni (...) był zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników Wytwórni oraz pracowników innych jednostek organizacyjnych.

Ubezpieczony odpowiedzialny by wówczas za organizację procesu produkcji i mas bitumicznych i betonowych. Skarżący sprawował bezpośredni nadzór nad odbiorem materiałów, procesom technologicznym, kontrolą jakościową produkcji, terminowością wykonywanych prac. Ponosił także odpowiedzialność za organizację produkcji mas bitumicznych, organizację zespołów roboczych, rozładunek wagonów do produkcji, współpracę z laboratorium w zakresie technologii wytwarzania mas bitumicznych oraz kontrolował pracowników produkcji w zakresie ilości wykonanej masy zgodnie z planem. Nadto odpowiedzialny był za pełne rozliczenie materiałów Wytwórni (...).

Ponadto ubezpieczony zobligowany był do składania w Dziale Technicznym Oddziału wniosków dotyczących potrzeb materiałowych oraz wszelkich wniosków dotyczących zagadnień osobowych w Sekcji Kadr. W związku z powyższym ubezpieczony praktycznie codziennie udawał się do Działu Technicznego przedkładając w nim stosowne wnioski.

Zdarzało się również, że w trakcie pracy ubezpieczony udawał się bezpośrednio na teren placu budowy, sprawdzając jakość mas.

W trakcie zatrudnienia we wskazanym powyżej okresie ubezpieczony przyjmował także raporty oraz uwagi od operatorów maszyn produkcji, konsultował wykonywaną przez nich pracę. Ponadto skarżący sprawdzał konsystencje, skład produkcji wytwarzanych w Wytwórni materiałów, brał udział przy rozkładaniu na czynniki podstawowe mieszanek – celem sprawdzenia czy w/w produkty odpowiadają normie i spełniają odpowiednie standardy.

Pracując w charakterze kierownika Wytwórni (...) ubezpieczony nie posiadał odrębnego gabinetu, co do zasady świadcząc pracę na terenie Wytwórni. Jednakże z racji przypisanych mu obowiązków przez znaczny okres czasu ubezpieczony przebywał także w innych pomieszczeniach ( np. w Dziale Technicznym, który znajdował się w centrali przedsiębiorstwa, poza terenem Wytwórni Oddziale (...) ).

Bezpośrednio ubezpieczonemu podlegał majster.

Podczas pracy ubezpieczony miał codzienny, bezpośredni kontakt z operatorami wytwórni mas bitumicznych, betonów cementowych, operatorami maszyn ( ładowarek, spycharek), pracownikami fizycznymi obsługujący teren budowy oraz pracownikami laboratorium.

Od 07 grudnia 1978 roku do 31 stycznia 1981 roku skarżący nie świadczył pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...).

Przerwa w świadczeniu pracy związana była z pobytem ubezpieczonego na kontrakcie zagranicznym w Libii realizowanym przez przedsiębiorstwo (...) , w trakcie którego w okresie od 20 grudnia 1978 roku do 06 grudnia 1980 roku skarżący był zatrudniony w charakterze majstra budowy .

W kolejnym spornym okresie tj. od 01 września 1981 roku do 28 lutego 1989 roku oraz od 01 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku ubezpieczony świadczył pracę w charakterze kierownika robót. Pracując na wskazanym powyżej stanowisku ubezpieczony świadczył pracę bezpośrednio przy budowie, modernizacji dróg , zajmował się także nadzorem bezpośrednim nad wykonawstwem nawierzchni, ich modernizacją oraz przebudową. Co do zasady wykonywał tożsamą pracę, co będąc zatrudnionym na stanowisku majstra czy starszego majstra.

Świadcząc pracę w charakterze kierownika robót skarżący sprawował również nadzór nad poszczególnymi etapami robót drogowych, kontrolując m. in. terminowość ich wykonania( np. kilku ulic). Ponadto ubezpieczony opracowywał plany robót oraz czuwał nad ich realizacją, a także zabezpieczał roboty pod względem zgodności z przepisami bhp.

Z racji zajmowanego stanowiska do obowiązków ubezpieczonego należało wykonywanie szeregu prostych czynności o charakterze administracyjnym, które trwały od 30 minut do ok. godziny dziennie. Ubezpieczony wypełniał dziennik budowy, rozliczał pracowników z powierzonego im sprzętu oraz wykonywał pomiary konkretnych robót, w związku z powyższym sporządzał raporty zawierające informacje o powierzonym pracownikom sprzęcie, dostarczonych materiałach - a następnie przekazywał te informacje do Działu Technicznego.

Skarżący nie posiadał odrębnego pomieszczenia, baraku, przez cały czas przebywał na terenie budowy razem z pozostałymi pracownikami bezpośrednio uczestnicząc w procesach budowy , modernizacji i remontów dróg. Na niewielkich odcinkach dróg nie było stanowiska majstra – w tym zakresie ubezpieczony wykonywał tożsame prace co majster budowy pracując na stanowisku kierownika.

W kolejnym spornym okresie tj. od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku skarżący pracował w charakterze kierownika budowy. Praca wnioskodawcy we wskazanym powyżej okresie czasu nie różniła się niczym od tej, którą ubezpieczony wykonywał będąc zatrudnionym na stanowisku kierownik robót, z tym zastrzeżeniem, iż jako kierownik budowy wnioskodawca sprawował ogólny nadzór nad całością budowy, a nie jedynie określonym jej fragmentami. W związku powyższym oprócz czynności o charakterze administracyjnym ubezpieczony w dalszym ciągu zajmował się bezpośrednim nadzorem nad wykonawstwem dróg, ich remontem oraz modernizacją, pracując bezpośrednio na budowie.

Pracownikiem (...) Przedsiębiorstwa (...) w okresie od 1969 roku do 2012 roku był również Z. S. świadczący pracę kolejno jako stażysta, kierownik produkcji, kierownika Działu Technicznego oraz dyrektora marketingu.

Zatrudnionym we w/w przedsiębiorstwie od 1976 roku był także R. S., który pracował m. in. w charakterze majstra.

dowód: : akta rentowe : świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 7

dowód: : akta sprawy: akta osobowe ubezpieczonego – w tym: zakres czynności kierownika Wytwórni (...) – k. 74-7,przebieg pracy zawodowej – k. 49, zakres czynności kierownika robót- k. 58-56, zakres czynności kierownika grupy robót – k. 65-64, opinia z dnia 16.01.1981 r. – k. 46, zakres czynności – k. 40

dowód: : akta sprawy: zeznania świadka Z. S. – k. 54-55, zeznania świadka R. S. – k. 55-56, zeznania ubezpieczonego – k. 93 w zw. z k. 54

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy w tym w aktach osobowych ubezpieczonego oraz w aktach rentowych ubezpieczonego jak, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków: R. S. oraz Z. S. tym bardziej, że korespondowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami ubezpieczonego, które Sąd uznał za przekonujące. W szczególności podkreślenia wymaga, że zgromadzimy w sprawie materiał dowodowy w tym zeznania wzajemnie się uzupełniając, stworzyły spójną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego B. S. zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U .2013, 1440 j.t .), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej : 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym, iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale XIV ( prace różne) pod poz. 24 wymieniono prace przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 28 listopada 2011 roku osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat oraz nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany okres zatrudnienia ubezpieczonego od 01 lipca 1978 roku do 15 grudnia 1978 roku , od 02 lutego 1981 do 31 sierpnia 1981 roku, od 01 września 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 01 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku oraz od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) jak również okres od 20 grudnia 1978 roku do dnia 06 grudnia 1980 roku, podczas którego ubezpieczony przebywał na kontrakcie w Libii.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające zaliczenie do stażu pracy wszystkich postulowanych przez skarżącego okresów.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zatrudnienia wnioskodawcy na stanowisku kierownika Wytwórni (...) w okresie od 01 lipca 1978 roku do 15 grudnia 1978 roku oraz od 02 lutego 1981 roku do 31 sierpnia 1981 roku, który w ocenie Sądu nie może zostać uznany za pracę w szczególnych warunkach.

Godzi się w tym miejscu przytoczyć ugruntowany pogląd judykatury, z którego wynika, iż czynności ogólnie pojętego nadzoru lub kontroli w procesie produkcji wykonywanej w wydziałach i oddziałach, w których zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, objęte poz. 24 działu XIV wykazu A rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), to te czynności, które wykonywane są w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, a więc polegające na bezpośrednim nadzorze i bezpośredniej kontroli procesu pracy na stanowiskach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Jeśli zatem czynności te wykonywane są w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z kontrolą międzyoperacyjną, kontrolą jakości produkcji i usług oraz dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 sierpnia 2012 r., III AUa 366/12).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej, mając na uwadze fakt, iż kierownik Wytwórni (...) z racji zajmowanego stanowiska sprawował ogólny nadzór nad całością produkcji a nie jedynie określonym jej elementem , jak również był zwierzchnikiem wszystkich pracowników (nie tylko tych, którzy wykonywali pracę wymienioną w przywołanym powyżej rozporządzeniu), wykonując zarówno prace o charakterze administracyjno – biurowym związanym za kierowaniem zakładu jak i bezpośrednio nadzorczym – Sąd uznał, iż w okresie od 01 lipca 1978 roku do 15 grudnia 1978 roku oraz od 02 lutego 1981 roku do 31 sierpnia 1981 roku ubezpieczony nie świadczył pracy w szczególnych warunkach.

Orzekając w niniejszej sprawie Sąd wziął pod uwagę również zakres obowiązków powierzonych ubezpieczonemu jak również charakter prac przez niego wykonywanych. Zważywszy, że do obowiązków kierownika Wytwórni (...) należało szereg czynności o charakterze administracyjnym oraz kierowniczym ( jak np. opracowywanie planów, odbieranie raportów, zapewnianie współpracy z laboratorium) należało uznać, iż wskazane wyżej obowiązki stanowiły istotę pracy ubezpieczonego . Tym samym wykluczały możliwość styczności skarżącego ze szczególnymi warunkami pracy, w obiektach, w którym jest ona wykonywana w wymiarze uzasadniającym uznanie tej pracy za pracę w szczególnych warunkach.

Nie bez znaczenia dla rozstrzygnięcia powyższej kwestii pozostaje również fakt, iż będąc zatrudnionym na stanowisku kierownika Wytwórni (...) wnioskodawca miał pod swoim zwierzchnictwem majstrów czy kierownika laboratorium - którym z kolei podlegali poszczególni pracownicy. W związku z powyższym, w ocenie Sądu, we wskazanym powyżej okresie czasu skarżący sprawował jedynie ogólne zwierzchnictwo zarówno nad procesem produkcji oraz pracownikami- nie zaś bezpośredni nadzór o jakim mowa pod poz. 24 działu XIV przywołanego powyżej rozporządzenia.

W dalszej kolejności należy odnieść się do zatrudnienia skarżącego na stanowisku kierownika budowy oraz kierownika robót.

W ocenie Sądu Okręgowego, fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie w okresie od 01 września 1981 roku do 28 lutego 1989 roku oraz od 01 lutego 1992 roku do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku kierownika robót oraz w okresie od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku na stanowisku kierownika budowy z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) znajduje potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym- w szczególności w aktach osobowych ubezpieczonego oraz w znajdującym się w aktach rentowych świadectwie pracy w szczególnych warunkach z dnia 15 lipca 2013 r. ( k. 7 akt rentowych).

Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonego został potwierdzony zeznaniami świadków – współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) – którzy jednoznacznie wskazali, iż wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czas świadczył pracę przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym. Należy wskazać, iż świadkowie R. S. oraz Z. S. stanowią dla Sądu wiarygodne osobowe źródło dowodowe, ponieważ pracowali w zakładzie pracy w okresie co do zasady pokrywającym się z zatrudnieniem skarżącego - w związku z powyższym należało uznać, iż posiadają wiedze w zakresie prac w rzeczywistości wykonywanych przez ubezpieczonego.

Nie bez znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy pozostaje fakt, iż zarówno ubezpieczony jak i zeznający w sprawie świadkowie zdołali wiarygodnie wyjaśnić, iż świadcząc pracę zarówno na stanowisku kierownika robót jak i kierownika budowy skarżący co do zasady wykonywał tożsame zadania co będąc zatrudnionym w charakterze majstra oraz starszego majstra budowy. Zmiana stanowiska de facto związana była ze zwiększonym zakresem obowiązków związanych z nadzorem nad robotami oraz podległymi pracownikami- powierzonych skarżącemu na poszczególnych stanowiskach. W trakcie postępowania w/w osoby wprost wskazywały, iż majster miał pod sobą małą garstkę pracowników, straszy majster co do zasady nadzorował już całą brygadę, kierownik robót odpowiedzialny był za określony ich fragment zaś kierownik budowy nadzorował całość prac budowalnych na danym froncie robór. Zważywszy, że organ rentowy zaliczył do stażu pracy ubezpieczonego okres wykonywania przez niego pracy na stanowisku majstra oraz starszego majstra budowy- Sąd uznał, że zaliczeniu podlega także okres pracy ubezpieczonego na stanowiskach kierownika budowy oraz kierownika robót- skoro jak wykazało postępowania dowodowe istota tych prac przez cały czas była ta sama.

Podkreślić także należy, iż będąc zatrudnionym w charakterze kierownika robót czy kierownika budowy ubezpieczony w dalszym ciągu wykonywał prace bezpośrednio przy budowie dróg, a czynności o charakterze administracyjnym nie zajmowały skarżącemu więcej czasu niż godzinę dziennie.

Zdaniem Sądu Okręgowego również okres od 20 grudnia 1978 r. do dnia 06 grudnia 1980 roku podlega zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach z tytułu pracy przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie - bowiem przebywając na kontrakcie zagranicznym w Libii skarżący świadczył pracę w charakterze majstra budowy.

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na uwadze fakt, iż okres pracy na stanowisku majstra budowy świadczonej w trakcie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) został zaliczony przez pozwanego do stażu pracy w szczególnych warunkach również okres przebywania na kontakcie z Libii za takowy winien być uznany. Nadmienić przy tym należy, iż organ rentowy wykazał się swoistą niekonsekwencją , bowiem w sposób niezrozumiały różnicuje pracę której istota polegała na tym samym, ze względu na podmiot, na rzecz którego była wykonywana.

W tym miejscu należy wskazać, że jeżeli czynności ogólnie pojętej kontroli oraz dozoru inżynieryjno-technicznego wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na stanowisku pracy związanym z określoną w pkt 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) kontrolą lub dozorem inżynieryjno-technicznym, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu, niezależnie od tego ile czasu pracownik poświęca na bezpośredni dozór pracowników, a ile na inne czynności ściśle związane ze sprawowanym dozorem i stanowiące jego integralną część, takie jak sporządzanie związanej z nim dokumentacji. Jednakże czym innym jest wykonywanie czynności administracyjno-biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego, a czym innym wykonywanie w ramach zakresu obowiązków również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego dozoru nad procesem produkcji. Wykonywanie takich czynności w ramach zakresu obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 sierpnia 2012 r., III AUa 374/12). Z dokładnego brzmienia pkt 24 działu XIV wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że warunkiem zakwalifikowania tego rodzaju kontroli i dozoru jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych jest to, aby na oddziałach i wydziałach, na których są one wykonywane, jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie. Oznacza to, że objęcie takim nadzorem lub kontrolą także innych niż wymienione w wykazie prac nie wyłącza zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym oddziale lub wydziale podstawowe (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2012 r., I UK 360/11).

Podkreślić również trzeba, że zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach, od którego uzależnione jest przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury podlega okres pracy wykonywanej w takich warunkach do dnia 31 grudnia 1998 roku – z tego też względu praca wykonywana przez wnioskodawcę po tym dniu, niezależnie od jej charakteru nie podlega zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu, ubezpieczony spełnił więc wszystkie przesłanki dla nabycia emerytury w obniżonym wieku, ponieważ na dzień złożenia wniosku osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze powyżej 25 lat, nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego, a także spełnił przesłankę legitymowania się co najmniej 15 letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca w okresie 01 stycznia 1981 roku do 28 lutego 1989 roku, od 01 marca 1989 roku do 31 stycznia 1992 roku, od 01 lutego do 31 grudnia 1998 roku w trakcie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) oraz od 20 grudnia 1978 roku do 06 grudnia 1980 roku w trakcie przebywania na kontrakcie w LIbii wykonywał prace przy kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie – a zatem świadczył prace wymienioną pod poz. 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do przywołanego powyżej Rozporządzenia Rady Ministrów. Uwzględnienie bowiem spornego okresu wskazuje, iż staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest dłuższy niż wymagany ustawą, a zatem, zgodnie z przepisem § 4 rozporządzenia, oznacza spełnienie tego wymogu do przyznania wnioskodawcy świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na to, iż zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. OTK-A 2007/8/97 powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nie ustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o dane zawarte w aktach osobowych ubezpieczonego, zeznania świadków jak i wyjaśnienia ubezpieczonego, wskazujące na zakres obowiązków i charakter pracy ubezpieczonego, co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1a ustawy poprzez wnioskowanie a contrario.

W konkluzji z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami zmienił decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od 01 lipca 2013 roku ( tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o przedmiotowe świadczenie) – o czym orzekł jak w punkcie pierwszym.

W punkcie drugim, działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na określenie charakteru prac w rzeczywistości wykonywanych przez ubezpieczonego, mających wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

W punkcie trzecim sentencji wyroku kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania w oparciu o przepis art. 98 k.p.c.. w zw. z § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349) zasądził od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego , mając na uwadze fakt, iż zasądzone wynagrodzenie jest adekwatne do uzasadnionego nakładu pracy pełnomocnika.

SSO Monika Popielińska