Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Katowicach IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 2014 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. L.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego Katowice - Wschód w Katowicach

z dnia 15 października 2013 r.

sygn. akt I C 512/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Powód W. L. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W.:

⚫

w pozwie wniesionym 14 marca 2013 r. – kwoty 1.525 zł

⚫

w pozwie wniesionym 19 kwietnia 2013 r. - kwoty 1.567 zł

w obu przypadkach z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu.

Uzasadniając powyższe żądania przytoczył tożsame okoliczności faktyczne wskazując, że 9 maja 2011 r. samochód R. (...) należący do H. K. (1) i A. K. prowadzących działalność gospodarczą pod nazwą (...) s.c. uczestniczył w wypadku wskutek czego doszło do utraty przewożonego nim towaru stanowiącego własność firmy (...) Spółka z o. o. Prawomocnym wyrokiem z 21 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził od H. K. (1) i A. K. na rzecz Spółki (...) odszkodowanie za utracony towar w kwocie 127.738,34 zł. Wobec sprawcy wypadku toczy się postępowanie karne. Pozwany przyznał uprawnionym odszkodowanie w związku ze śmiercią kierowcy biorącego udział w wypadku a także odszkodowanie w związku z uszkodzeniem samochodu R. (...), przyjmując w ten sposób odpowiedzialność za zdarzenie z 9 maja 2011 r.

A. i H. K. (2) 25 lutego 2013 r. przenieśli na Biuro (...) Spółkę z o. o. wierzytelność w kwocie 127.738,34 zł. Ta z kolei Spółka przeniosła na powoda: umową przelewu wierzytelności z 27 lutego 2013 r. kwotę 1.525 zł a umową przelewu wierzytelności z 4 marca 2013 r. kwotę 1.567 zł w obu przypadkach: z tytułu części odszkodowania przysługującego wobec pozwanego w związku ze szkodą z 9 maja 2011 r.

Obie sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Pozwany w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu zarzucając brak legitymacji czynnej po stronie powoda. Pozwany zaprzeczył, by A. i H. K. (1) przysługiwała wobec niego jakakolwiek wierzytelność, podnosząc, że z przedstawionych przez powoda dokumentów nie wynika z czego taka wierzytelność miałaby wynikać. W szczególności zaś z treści powołanego w pozwie wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy wynika, że A. i H. K. (1) są dłużnikami a nie wierzycielami Spółki (...) a zasądzona kwota stanowi odszkodowanie za nienależyte wykonanie umowy przewozu. Z wyroku tego nie wynika, by pozwany (...) SA był zobowiązanym do zapłaty na rzecz A. i H. K. (1) zasądzonej kwoty.

Z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował wysokość objętych pozwem roszczeń a ponadto wskazał, że w związku z wypadkiem z 9 maja 2011 r. i szkodą w postaci uszkodzenia towaru przewożonego przez H. i A. K. pozwanemu została zgłoszona szkoda w wysokości 127.738,34 zł zaś pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie.

W piśmie procesowym z 30 sierpnia 2013 r. powód wskazał, że „w związku z uznaniem roszczenia przez pozwanego decyzją z dnia 22 sierpnia 2013 r. ogranicza wartość przedmiotu sporu o kwotę główną, wnosząc o zasądzenie kwoty odsetek ustawowych od dnia wniesienia pozwu do 22 sierpnia 2013 r., tj. do dnia wydania decyzji o zapłacie”.

Pozwany oświadczył, że nie wyraża zgody na ograniczenie powództwa, zaprzeczając, by uznał roszczenie objęte pozwem w jakiejkolwiek części. Podał, że odszkodowanie w ramach ubezpieczenia OC przyznał i wypłacił Spółce (...) i to przesądza o bezzasadności roszczeń powoda.

Wyrokiem z 15 października 2013 r. Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach w sprawie o wartości przedmiotu sporu 1.525 zł oddalił powództwo o zapłatę odsetek ustawowych od kwoty 1.525 zł od 14 marca do 22 sierpnia 2013 r. (pkt I.1.), umorzył postępowanie w pozostałym zakresie (pkt I.2.) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 600 zł tytułem kosztów procesu (pkt I.3.). Natomiast w sprawie o wartości przedmiotu sporu 1.567 zł oddalił powództwo o zapłatę odsetek ustawowych od kwoty 1.567 zł od 19 kwietnia do 22 sierpnia 2013 r. (pkt II.1.), umorzył postępowanie w pozostałym zakresie (pkt II.2.) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 600 zł tytułem kosztów procesu (pkt II.3.).

Sąd Rejonowy ustalił, że 9 maja 2011 r. miał miejsce wypadek komunikacyjny, na skutek którego doszło między innymi do utraty towaru należącego do (...) Spółki z o. o. w J. a przewożonego przez A. i H. K. (1) w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Pozwany był ubezpieczycielem odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego będącego sprawcą zdarzenia. W związku z tym pozwany wypłacił zadośćuczynienie członkom rodziny kierowcy prowadzącego samochód należący do A. i H. K. (1), który poniósł śmierć w wypadku. Ponadto pozwany wypłacił A. i H. K. (1) odszkodowanie za szkodę w należącym do nich samochodzie. Kolejno – decyzją z 22 sierpnia 2013 r. – pozwany przyznał Spółce (...) kwotę 127.738,34 zł stanowiącą odszkodowanie za utracony towar; odszkodowanie to zostało przezeń wypłacone.

Prawomocnym wyrokiem z 21 września 2012 r. Sąd Okręgowy w Legnicy zasądził solidarnie od H. K. (1) i A. K. na rzecz (...) Spółki z o. o. w J. kwotę 127.738,34 zł z odsetkami ustawowymi od 27 maja 2011 r. tytułem odszkodowania za towar utracony w trakcie przewozu wykonywanego przez firmę pozwanych a to na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy - Prawo przewozowe.

Pismem z 7 lutego 2013 r. w imieniu A. i H. K. (1) wezwano pozwanego do wszczęcia postępowania likwidacyjnego w zakresie kwoty 127.738,34 zł z odsetkami ustawowymi od 27 maja 2011 r. z tytułu uszkodzonego towaru stanowiącego własność Spółki (...).

A. i H. K. (2) 25 lutego 2013 r. zawarli z Biurem (...) Spółką z o. o. w L. (dalej: Spółka (...)) umowę przelewu wierzytelności wskazując, że przenoszą na nabywcę wierzytelność przysługującą im od pozwanego (...) SA, której wartość wynosi 127.738,34 zł wraz z odsetkami i która wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 21 września 2012 r.

Z kolei 4 marca 2013 r. Spółka (...) zawarła umowę przelewu wierzytelności z powodem wskazując, że przenosi nań wierzytelność przysługującą jej od pozwanego (...) SA, której wartość wynosi 127.738,34 zł wraz z odsetkami i która wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 21 września 2012r. - co do kwoty 1.567 zł.

Omawiając podstawę rozstrzygnięcia Sąd wskazał, że częściowe cofnięcie pozwu nastąpiło przed rozpoczęciem rozprawy, nie wymagało zatem zgody pozwanego, stąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § l k.p.c. umorzył postępowanie co do roszczeń głównych (kwot 1.525 zł i 1.567 zł). Kolejno Sąd stwierdził, że z dokumentów, z których powód wywodzi swe roszczenia nie wynika jego legitymacja czynna. Sąd przywołał art. 509 k.c. i wskazał, że z wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy wynika wyłącznie to, że A. i H. K. (2) są dłużnikami Spółki (...) na podstawie art. 65 ust. 1 Prawa przewozowego. Na podstawie tego wyroku A. i H. K. (2) nie stali się wierzycielami pozwanego, więc nie mogli przenieść nieistniejącej wierzytelności na Spółkę (...). Tym samym nie mogły przenieść nieistniejącej wierzytelności także dalsze umowy przelewu dokonane przez Spółkę (...) na rzecz powoda. Niezależnie od tego Sąd stwierdził, że powód nie udowodnił faktu zawarcia umowy przelewu wierzytelności co do kwoty 1.525 zł z 27 lutego 2013 r. bowiem przedstawił jedynie jej kserokopię, która nie jest dokumentem. z tych przyczyn podtrzymywane powództwo odsetkowe Sąd Rejonowy oddalił, podkreślając, że wobec braku legitymacji czynnej powoda powództwo było w całości całkowicie bezzasadne, stąd o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Przeciwko powyższemu wyrokowi apelację wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucając:

1.  naruszenie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. poprzez niezasądzenie na rzecz powoda kosztów niezbędnych do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, pomimo przegrania sprawy przez pozwanego;

2.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię:

-

art. 14 ust. 1 oraz art. 34 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) przy określaniu zasadności roszczenia odpowiednio w zakresie odsetek oraz roszczenia głównego poprzez przyjęcie, że pozwany nie jest zobowiązany do likwidacji szkody poniesionej przez poszkodowanych zbywców wierzytelności;

-

art. 509 k.c. poprzez przyjęcie, że ekspektatywa nie może być traktowana jako prawo podmiotowe stanowiące samoistny przedmiot obrotu.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od roszczenia głównego oraz o zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest całkowicie nieuzasadniona, bowiem wyrok Sądu pierwszej instancji w pełni odpowiada prawu, zaś ustalenia Sądu i ich ocena, dokonane w oparciu o zaoferowany materiał dowodowy są właściwe, stąd też Sąd Okręgowy przyjmuje je za własne. Nadto zaś wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie zastosował prawidłowe przepisy prawa materialnego i dokonał właściwej ich wykładni - Sąd Okręgowy podziela zatem stanowisko Sądu pierwszej instancji, które legło u podstaw wydania zaskarżonego wyroku.

Dla przyjęcia, że powodowi przysługuje wobec pozwanego dochodzona wierzytelność niezbędnym jest ustalenie, że wierzytelność ta przysługiwała jej pierwotnym cedentom tj. A. i H. K. (1). Tymczasem okoliczności sprawy prowadzą do wniosków całkowicie odmiennych.

Nie jest kwestionowane przez pozwaną, że jest ona odpowiedzialna za szkody powstałe w wyniku kolizji drogowej z dnia 9 maja 2011 r., albowiem sprawca tego zdarzenia był u niej ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. Dochodzona pozwem wierzytelność miała zaś stanowić szkodę powstałą na skutek przedmiotowego zdarzenia i odpowiadać wartości utraconego towaru przewożonego samochodem należącym do firmy (...), który w tej kolizji drogowej uczestniczył. Co istotne – a jest to także okoliczność całkowicie bezsporna – towar ten należał Spółki (...). Stąd jest oczywistym, że szkody (uszczerbku majątkowego) w postaci utraty przewożonego towaru doznała Spółka (...), będąca właścicielem tego towaru a nie - jak błędnie zakłada skarżący – jego przewoźnik tj. A. j H. K. (2). W wyniku tego zdarzenia we wskazanym zakresie po stronie A. i H. K. (1) nie doszło zatem do powstania szkody. Szkodą w rozumieniu przepisu art. 361 k.c. jest bowiem różnica między stanem majątku poszkodowanego, jaki zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie wystąpiło to zdarzenie. Zniszczony towar nie stanowił natomiast majątku A. i H. K. (1).

Prawdą jest prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy zasądzono solidarnie od H. K. (1) i A. K. na rzecz (...) Spółki z o. o. w J. kwotę 127.738,34 zł z odsetkami ustawowymi od 27 maja 2011 r. tytułem odszkodowania za towar utracony w trakcie przewozu wykonywanego przez firmę pozwanych w wyniku kolizji drogowej z dnia 9 maja 2011 r. Niemniej, tej treści rozstrzygnięcie nie czyniło A. i H. K. (1) wierzycielem pozwanego ubezpieczyciela. Z uzasadnienia tego wyroku wynika jasno, że podstawę zasądzonego roszczenia stanowiła łącząca strony tego postępowania umowa przewozu, a więc odpowiednie przepisy ustawy z 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe.

W istocie zatem w niniejszej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdy za tę samą szkodę (tu: doznany przez Spółkę (...) uszczerbek majątkowy polegający na utracie towaru) odpowiedzialność ponoszą dwa różne podmioty i na różnych podstawach: A. i H. K. (2) w ramach odpowiedzialności kontraktowej z tytułu nienależytego wykonania umowy przewozu (art. 65 ust. 1 Prawa przewozowego - co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy) oraz sprawca - samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody w ramach odpowiedzialności deliktowej (art. 436 k.c.) z tym, że odpowiedzialność sprawcy szkody zostaje zgodnie z art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (j. t. Dz.U.2013.392 z późn. zm.; dalej powoływanej jako u.u.o.) zastąpiona akcesoryjnie przez odpowiedzialność gwarancyjną ubezpieczyciela, z zastosowaniem przepisów kodeksu cywilnego (por. art. 805 § 2 pkt 1 i art. 822 § 1 k.c.). Innymi słowy, każdy z tych podmiotów ma własny dług wynikający z zobowiązania obejmującego obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego w całości. Jest to odpowiedzialność in solidum (solidarność niewłaściwa) co oznacza, że spełnienie świadczenia przez jeden z odpowiedzialnych podmiotów zwalnia w takim zakresie z obowiązku świadczenia drugi z nich (spełnienie zobowiązania na rzecz poszkodowanej Spółki (...) przez A. i H. K. (1) zwalnia z obowiązku zapłaty pozwanego ubezpieczyciela, zaś spełnienie zobowiązania przez pozwanego ubezpieczyciela zwalnia z tego obowiązku A. i H. K. (1)).

Choć jak już wyżej wskazano, A. i H. K. (2) oraz pozwany ubezpieczyciel sprawcy wypadku odpowiadają (wobec Spółki (...)) za tę samą szkodę, jednakże okoliczność ta sama w sobie nie rodzi pomiędzy nimi żadnego stosunku prawnego. W szczególności zaś nie powoduje, że A. i H. K. (2) stają się wierzycielami pozwanego. Instytucja odpowiedzialności in solidum nie jest wprawdzie przedmiotem regulacji prawnej i wynika z praktyki orzeczniczej niemniej charakteryzuje się pewnymi cechami do których zaliczyć należy: jedność i niepodzielność szkody spowodowanej przez osoby ponoszące odpowiedzialność in solidum, niezależność stosunków prawnych pomiędzy sprawcą szkody i poszkodowanym, z których wynikają niezależne od siebie roszczenia, a w konsekwencji brak więzi pomiędzy osobami ponoszącymi taką odpowiedzialność.

Jednocześnie w orzecznictwie dopuszczono możliwość dochodzenia roszczeń regresowych (sensu largo) pomiędzy dłużnikami ponoszącymi odpowiedzialność in solidum poprzez analogiczne stosowanie art. 441 § 2 i 3 k.c. (por. uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego: z dnia 25 marca 1994 r., III CZP 5/94, OSNCP 1994, nr 7-8, poz. 145, oraz z dnia 21 października 1997 r., III CZP 34/97, OSNC 1998, Nr 2, poz. 19, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 5/01, OSNC 2001, Nr 11, poz. 161, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2007 r., III CZP 66/07, OSNC 2008, Nr 9, poz. 98 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 r., IV CK 361/03, Lex nr 174211). Niemniej podstawowym warunkiem powstania jakichkolwiek roszczeń regresowych pomiędzy dłużnikami in solidum jest to, że jeden z nich spełnił świadczenie względem wierzyciela (poszkodowanego). Tymczasem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw dla ustalenia, że A. i H. K. (2) zapłacili poszkodowanej Spółce (...) jakąkolwiek część odszkodowania. Twierdzenie takie w istocie pojawia się dopiero w apelacji, w której wskazano, że „określone świadczenie podlegało stopniowemu spełnianiu przez zbywców wierzytelności, mimo oczywistej odpowiedzialności pozwanego towarzystwa związanego z udzieloną ochroną w ramach OC”. Pomijając już kwestię, że jest to powołanie nowego faktu, co w postępowaniu apelacyjnym podlega ograniczeniom z art. 381 k.p.c., zwrócić uwagę należy przede wszystkim na to, że twierdzenia skarżącego są niekonkretne: nie wynika z nich nawet kiedy i w jakiej wysokości zbywcy wierzytelności (jak można domniemywać – A. i H. K. (2)) spełnili świadczenie na rzecz Spółki (...). Ponadto twierdzenia skarżącego w tym zakresie pozostają gołosłowne – nie przedstawia on żadnego dowodu dla ich wykazania a jest to niezbędne, skoro pozwany w toku niniejszego postępowania twierdził, że to on zapłacił Spółce (...) całe należne odszkodowanie (wykazując zresztą ten fakt dokumentem).

Podsumowując, w pełni podziela Sąd Okręgowy stanowisko Sądu pierwszej instancji, że wbrew stanowisku powoda nie ma podstaw dla uznania, że A. i H. K. (2) byli lub są wierzycielami pozwanego ubezpieczyciela; tym bardziej nie można uznać, że by A. i H. K. (1) przysługiwała względem pozwanego wierzytelność będąca przedmiotem umów przelewu z 25 lutego, 27 lutego i 4 marca 2013 r. tj. wierzytelność o wartości 127.738,34 zł wraz z odsetkami „która wynika z wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy z dnia 21 września 2012 r.”. Wynika zatem z tego, że wierzytelność, która miała być przedmiotem przelewu faktycznie nie istniała. Tymczasem przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Brak wierzytelności czyni umowę o przelew wierzytelności nieskuteczną prawnie (tak E. Łętowska, System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 904, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 2003 r. V CKN 1630/00, LEX nr 80251). Wobec tego, skoro pierwotnym cedentom nie przysługiwała wierzytelność w stosunku do pozwanego to ani oni nie mogli skutecznie przenieść jej na Spółkę (...), ani też ta Spółka nie mogła przenieść jej w żadnej części na powoda.

Rację ma skarżący, że na podstawie art. 509 i n. k.c. cedowane mogą być tzw. wierzytelności przyszłe (zakładając, że pisząc w apelacji o „ekspektatywie”, skarżący miał na myśli właśnie wierzytelność przyszłą), a zatem wierzytelności, które w chwili ich przeniesienia nie istnieją, a które mają powstać w przyszłości ( tak też m.in. E. Łętowska (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 903; J. Mojak, Obrót wierzytelnościami, Warszawa 2004, s. 20; K. Zawada, Umowa przelewu wierzytelności, Kraków 1990, s. 34-36; A. Szpunar, glosa do uchwały SN z 19 września 1997 r., III CZP 45/97, OSP 1998, z. 7-8, poz. 137, s. 382 i n). Pełny skutek przelew ten wywiera dopiero z chwilą powstania wierzytelności. Ponownie podkreślić jednak należy, że dochodzona wierzytelność nigdy nie powstała. Jak już bowiem wskazano H. K. (1) i A. K. nie zapłacili Spółce (...) żadnej części odszkodowania zasądzonego wyrokiem Sądu Okręgowego w Legnicy. Odszkodowanie za utracony towar wypłacił Spółce (...) w całości pozwany, co jednak wbrew przekonaniu powoda w żadnym razie nie oznacza, że pozwany uznał roszczenie dochodzone w niniejszym procesie. Jak już bowiem wyżej wskazano, wypłacając odszkodowanie Spółce (...) pozwany spełnił własny dług, za który ponosił odpowiedzialność zgodnie z art. z art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 u.o.b.

W związku z powyższym za oczywiście bezzasadny uznać należy zarzut naruszenia art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Nie ulega wątpliwości, że to powód jest w niniejszej sprawie stroną przegrywającą. To na nim zatem – zgodnie z treścią wskazanych przepisów – spoczywa obowiązek zwrotu kosztów procesu poniesionych przez pozwanego.

Reasumując, stwierdzić należy, że zarzuty skarżącego są chybione i nie mogą odnieść skutku w postaci zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku, który w pełni odpowiada prawu; dlatego też Sąd Okręgowy orzekając na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację powoda, jako całkowicie bezzasadną.

Poniesionymi przez pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego (wynagrodzenie jego pełnomocnika w kwocie 60 zł tj. w stawce minimalnej ustalonej stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia ustalonego postanowieniem z 3 marca 2014 r., zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych...), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu, obciążono powoda – przy czym podstawę rozstrzygnięcia w tym przedmiocie stanowią przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.