Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Mirosław Godlewski

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2014 r. w Łodzi

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziałowi w Ł.

o emeryturę,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 9 maja 2013 r., sygn. akt: VIII U 669/13;

oddala apelację.

Sygn. akt: III AUa 1184/13

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 stycznia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił J. K. prawa do emerytury w obniżonym wieku argumentując, że ubezpieczony nie udowodnił 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego, jak również nie udokumentował wymaganego przepisami 15 – letniego stażu pracy
w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem organu rentowego na dzień 1 stycznia 1999 r. J. K. udowodnił 20 lat 8 miesięcy
i 9 dni stażu sumarycznego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił zaliczenia w poczet stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 17 października 1966 r. do 18 lipca 1977 r. Z dokumentu wystawionego przez Urząd Miejski w R. nie wynika bowiem, że rodzice ubezpieczonego posiadali gospodarstwo rolne, a jedynie działkę.

W odwołaniu od decyzji J. K. zakwestionował prawidłowość rozstrzygnięcia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie ubezpieczonego posiada on, bowiem 15 – letni staż pracy w warunkach szczególnych, w tym okres zatrudnienia
w (...) Spółdzielni (...) w Ł. od 1 stycznia 1982 r. do końca września 1998 r. W związku z powyższym wniósł o zmianę spornej decyzji
i przyznanie mu prawa do wnioskowanej emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jej oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

Zaskarżonym wyrokiem z 9 maja 2013 r., sygn. akt: VIII U 669/13, Sąd Okręgowy
w Ł. oddalił odwołanie.

Powyższe orzeczenie poprzedziły następujące ustalenia faktyczne:

J. K. urodził się (...) W 1973 r. rodzice ubezpieczonego C. i W. małżonkowie K. uzyskali akt własności działki rolnej nr (...) o pow. 0,48 ha położonej w R. przy ulicy (...). Z dokumentacji uwłaszczeniowej wynika, że nieruchomość ta była użytkowana od 1957 r. W roku 1977 C. K. nabyła w drodze spadkobrania po K. K. (2) działkę rolną nr (...) o pow. 0,30 ha położoną w R. przy ul. (...) oraz 1/2 część działki siedliskowej nr (...) o pow. 0,06 ha położonej przy ulicy (...) w R.. W latach dziewięćdziesiąty, w wyniku odnowienia ewidencji gruntów, łączna powierzchnia nieruchomości wynosiła 0,8059 ha i (...) (0,0582 ha). Rodzice J. K. zajmowali się hodowlą róż. W. K. był głównym ogrodnikiem w miejscowym PGR. W okresie od 15 października 1980 r. do 30 września 1998 r. ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) Spółdzielnia Zakład Pracy (...) w Ł. na stanowisku obuwnika szwacza, pracownika transportu wewnętrznego w wymiarze pełnego etatu. Stanowisko pracy – obuwnik przy nanoszeniu kleju i sklejaniu elementów z użyciem klejów toksycznych, na którym był zatrudniony J. K. od 1 stycznia 1982 r. zaliczone zostało do I kategorii zatrudnienia. Spółdzielnia trudniła się wytwarzaniem obuwia profilaktycznego. Ubezpieczony kleił elementy do obuwia tekstylnego roboczego. Pracę tą wykonywał ręcznie. Zajmował się też pracami przygotowawczymi do szycia. Był to bowiem wydział szwalni. Praca wykonywana była przy wykorzystaniu szkodliwych dla zdrowia klejów, butaprenu, kauczuku, bardzo szkodliwego kleju PU. Za pomocą rzeczonego kleju łączono podeszwy do butów. Pracownicy otrzymywali mleko i mięte. W późniejszym czasie ubezpieczony rozwoził kleje na wydziały, transportował toksyczne gumy. W wolnych chwilach ubezpieczony był oddelegowywany od np. mycia holu.

W świetle tak poczynionych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie. J. K. nie posiada bowiem 25 – letniego ogólnego stażu pracy. W ocenie Sądu Okręgowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych słusznie odmówił zaliczenia w poczet rzeczonego stażu okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rodziców w okresie od 17 października 1966 r. do 18 lipca 1977 r. Z przedłożonego w sprawie zaświadczenia wystawionego przez Urząd Miejski
w R. z 9 stycznia 2013 r. rodzice J. K. byli właścicielami działki rolnej o powierzchni 0,48 ha. Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 15 listopada 1984 r.
o podatku rolnym za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1 o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiący własność lub znajdujący się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej,
w tym spółki nie posiadającej osobowości prawnej. Zgodnie zaś z art. 6 ust. 4 ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników, za gospodarstwo rolne rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej. Co za tym idzie, jako że ziemia stanowiąca własność rodziców ubezpieczonego, nie stanowiła gospodarstwa rolnego
w rozumieniu przywołanych przepisów, praca J. K. nie mogła zostać uwzględniona w poczet ogólnego stażu pracy. Jedynie na marginesie swych rozważań Sąd Okręgowy odniósł się do kwestii zatrudnienia ubezpieczonego w okresie od 15 października 1980 r. do 30 września 1998 r. w Fabryce (...) w Ł., uznając że była to praca w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Niemniej jednak, z uwagi na brak 25 – letniego ogólnego stażu pracy, Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie J. K. jako bezzasadne.

Powyższe orzeczenie apelacją z 18 czerwca 2013 r. zaskarżył J. K., podnosząc m.in., że Sąd I instancji, rozpoznając sprawę, nie dysponował kompletną dokumentacją pracowniczą. W ocenie skarżącego Sąd Okręgowy nie uwzględnił lat pracy przypadających po 1998 r., aż do chwili obecnej, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.
W związku z powyższym skarżący wniósł o ponowne rozpatrzenie sprawy i przyznanie mu prawa do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Podstawę prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach stanowi art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią przywołanego artykułu, ubezpieczonemu, urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 roku, przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego
w art. 32 ustawy, tj. po ukończeniu 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życia ustawy tj. na dzień
1 stycznia 1999 roku, osiągnął okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wymagany w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) - 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, czyli 25 lat.

Poza tym, stosownie do treści art. 184 ust. 2 przywołanej ustawy, emerytura przysługuje pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy.

W myśl § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy pracy uzasadniające prawo do wcześniejszego świadczenia emerytalnego to okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze wykonywana jest stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 ww. rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji,
w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia, lub
w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W przedmiotowej sprawie w sporze pozostawał przede wszystkim ogólny 25 – letni staż pracy, a ściślej możliwość zaliczenia w poczet rzeczonego stażu, okresu pracy J. K. w gospodarstwie rodziców C. i W. małżonków K.
w okresie od 17 października 1966 r. do 18 lipca 1977 r. w zakresie niezbędnym do osiągnięcia wymaganego ustawą wymiaru. Nadto, ubezpieczony dowodził realizacji przesłanki 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie może pozostawiać żadnych wątpliwości, co do tego, że J. K. nie spełnia przesłanki 25 – letniego stażu pracy, o którym mowa w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W tym stanie rzeczy rozważania dotyczące realizacji przesłanki 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych pozostają więc bezprzedmiotowe.

Z akt sprawy wynika, że poza sporem pozostaje staż sumaryczny ustalony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wymiarze 20 lat 8 miesięcy i 9 dni. Organ rentowy odmówił przy tym uwzględnienia w poczet rzeczonego stażu pracy, w zakresie niezbędnym do jego uzupełniania, okresu jej rzekomego wykonywania w gospodarstwie rodziców ubezpieczonego od 17 października 1966 r. do 18 lipca 1977 r. Wskazać bowiem należy, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy
w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5 - 7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury,
w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Przesłanką zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym, o którym stanowi art. 10 ust. 1 pkt 3) jest znaczący dla funkcjonowania tego gospodarstwa wymiar czasu pracy, za który uważa się wymiar co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy (vide: wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie (...) UK 368/12, LEX nr 1363452). Mając na uwadze okoliczności przedmiotowej sprawy, kluczowym staje się wpierw ustalenie rzeczywistego statusu gospodarstwa stanowiącego własność rodziców J. K. , w ramach którego ubezpieczony miał świadczyć pracę po ukończeniu 16 roku życia. Z treści znajdującej się w aktach sprawy informacji udzielonej przez Urząd Miejski w R. – Ewidencje Gruntów z 9 stycznia 2013 r. wynika bowiem jednoznacznie, że w 1973 r. małżonkowie C. i W. K. uzyskali akt własności ziemi i stali się właścicielami działki rolnej nr (...), o powierzchni 0,48 ha, położonej w R. przy ulicy (...). Poza tym w 1977 r. C. K. nabyła drogą spadkobrania po K. K. (2), rolną działkę nr (...) o pow. 0,30 ha położoną w R. przy ulicy (...) oraz 1/2 część działki siedliskowej nr (...) o pow. 0,06 ha położonej przy ulicy (...) w R.. W wyniku odnowienia ewidencji gruntów (lata ’90 XX wieku) łączna powierzchnia nieruchomości wynosiła 0,8059 ha, a ich oznaczenia w ewidencji gruntów przybrały postać Dz. nr. (...) (0,4633 ha), 993 (0,2844 ha) i (...) (0,0582 ha). Brak przy tym jakichkolwiek innych dokumentów dotyczących spornej powierzchni gruntu, świadczących o jej innej powierzchni, niż ta wynikająca z informacji udzielonej przez Urząd Miejski w R.. Wskazać przy tym należy, że w świetle obowiązujących przepisów, to właśnie powierzchnia gruntu stanowi
o tym, czy dane gospodarstwo jest gospodarstwem rolnym w rozumieniu ustawy. Zgodnie więc z art. 2 ust. 1 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów, o których mowa w art. 1, o łącznej powierzchni przekraczającej
1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej. W myśl art. 6 ust. 4 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników za gospodarstwo rolne rozumie się każde gospodarstwo służące prowadzeniu działalności rolniczej.

Mając na uwadze powyższe, nie sposób zaakceptować twierdzeń J. K. , by całkowita powierzchnia gospodarstwa jego rodziców wynosiła
w rzeczywistości 1,75 ha, a w konsekwencji przywołanych przepisów, pozwalała uznać gospodarstwo za gospodarstwo rolne. Powyższe nie znajduje, bowiem uzasadnienia
w żadnym z przeprowadzonych dowodów, w tym przede wszystkim w treści zgromadzonej
w sprawie dokumentacji. Z informacji udzielonej przez Urząd Miejski w R. – Ewidencji Gruntów z 9 stycznia 2013 r. wynika jednoznacznie, że powierzchnia spornej działki wynosiła 0,48 ha. Twierdzenia, jakoby pomiary przeprowadzone przez Urząd Miejski w R. obarczone były błędem o nieustalonej etiologii, nie są dla Sądu przekonujące, a co za tym idzie nie mogą obalić ustaleń poczynionych w oparciu o dane zawarte
w przedłożonym przez Urząd dokumencie. Ustaleń tych nie są też w stanie wzruszyć zeznania przesłuchanych na tę okoliczność świadków A. S. oraz E. W.. Pokreślić w tym miejscu należy, że nie jest rzeczą Sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia
z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96, opubl. OSNC 2 1997 r., z. 6 - 7, poz. 76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. (...) UKN 244/98, opubl. OSNAPiUS 1999 r., nr 20, póz. 6621). W tym stanie rzeczy twierdzenia ubezpieczonego stanowią jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami sądu I instancji i nie mogą odnieść zamierzonego przez stronę skarżącą skutku.

Odnosząc się jedynie na marginesie do zarzutu pominięcia przez Sąd lat pracy przypadających po 1998 r. do chwili obecnej wskazać należy, że przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. warunki stażowe, do których należą: okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący 25 lat dla mężczyzn oraz okres zatrudnienia
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze spełnione muszą być do dnia wejścia w życie ustawy tj. 1 stycznia 1999 r. Co za tym idzie zarzut skarżącego pozostaje bezzasadny.

Reasumując, J. K. nie spełnia przesłanek uprawniających go do emerytury w obniżonym wieku w rozumieniu art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Brak realizacji przesłanki 25 – letniego ogólnego stażu pracy czyni dalsze rozważania, co do spełnienia pozostałych przesłanek, w tym przesłanki 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, bezprzedmiotowymi.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny, uznając rozstrzygnięcie sądu I instancji za słuszne i odpowiadające prawu, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.