Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział IV Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Krzysztof Głowacki (spr.)

Sędziowie SSO Joanna Żelazny

(...) del. do SO Piotr Wylegalski

Protokolant Justyna Gdula

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Ireny Głogowskiej

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2014 r.

sprawy:

1.  R. K. oskarżonego o przestępstwo z art.291§1 kk.;

2.  S. P. oskarżonego o przestępstwo z art.280§1 kk. i art.278§1 kk. w związku z art.278§5 kk. i art.275§1 kk. w zw. z art.11§2 kk.

3.  M. Z. oskarżonego o przestępstwo z art. z art.280§1 kk. i art.278§1 kk. w związku z art.278§5 kk. i art.275§1 kk. w zw. z art.11§2 kk.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Śródmieścia

z dnia 4 lutego 2014 r. sygn. akt IIK 1098/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając wszystkie apelacje za oczywiście bezzasadne;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (Kasa Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Śródmieścia) na rzecz adwokata T. W. kwotę 516,60 złotych (pięciuset szesnastu i ⁶⁰ / 100 , w tym VAT), tytułem nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

Prokurator Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia oskarżył:

1. R. K. o to, że:

w dniu 29 września 2013 roku we W. na pętli tramwajowej na pl. (...) przyjął pieniądze w kwocie 400 zł wiedząc, że pochodzą one z przestępstwa spenalizowanego w art.280§1 kk. dokonanego na osobie D. S., tj. o czyn z art.291§1 kk.;

2. M. Z. i S. P. o to, że:

w dniu 29 września 2013 roku we W. na pętli tramwajowej na pl. (...), działając wspólnie i w porozumieniu doprowadzili D. S. do stanu bezbronności grożąc mu pozbawieniem życia bądź uszkodzeniem ciała, zastawiając drogę ucieczki, szarpiąc za ubranie, uderzając dłonią w twarz czym spowodowali u niego obrażenia w postaci zaczerwienia na głowie oraz rany na ręce lewej a następnie zabrali mu w celu przywłaszczenia mienie w postaci portfela wraz z zawartością dowodu osobistego, prawa jazdy, legitymacji studenckiej, legitymacji (...), dwóch sztuk kart bankomatowych (...) oraz M., oraz pieniędzy w kwocie 2400 zł, tj. mienia o łącznej wartości nie mniejszej niż 2480 zł na szkodę w/w, tj. o czyn z art.280§1 kk. i art.278§1 kk. w zw. z art.278§5 kk. i art.275§1 kk. i art.276 kk. w zw. z art.11§2 kk.

Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Śródmieścia Wyrokiem z dnia 4 lutego 2014 r., sygn. akt II K 1098/13,:

I.  uznał oskarżonego R. K. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku i za to na podstawie art.291§1 kk. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  uznał oskarżonego S. P. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku z tym, że z kwalifikacji wyeliminował art.276 kk. i za to na podstawie art.280§1 kk. w zw. z art.11§3 kk. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

III.  uznał oskarżonego M. Z. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu, opisanego w części wstępnej wyroku z tym, że z kwalifikacji wyeliminował art.276 kk. i za to na podstawie art.280§1 kk. w zw. z art.11§3 kk. wymierzył mu karę 2 (dwóch) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art.69§1 i 2 kk. i art.70§2 pkt.1 kk. wykonanie orzeczonych kar pozbawienia wolności zawiesił oskarżonym R. K. i S. P. warunkowo na okres 3 (trzech) lat próby;

V.  na podstawie art.73§2 kk. oddał oskarżonych R. K. i S. P. w okresie próby pod dozór kuratora;

VI.  na podstawie art.63§1 kk., na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył R. K. i S. P. okres zatrzymania w dniach od 29.09.2013 r. do 30.09.2013 r., zaś oskarżonemu M. Z. okres tymczasowego aresztowania liczony od dnia zatrzymania tj. od 29.09.2013 r. do 04.02.2014 r.;

VII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. T. W. kwotę 885,60 zł (w tym VAT), tytułem zwrotu kosztów obrony udzielonej oskarżonemu M. Z. z urzędu;

VIII.  zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych, w tym opłaty, zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku wywiedli obrońca oskarżonych R. K. i S. P. oraz obrońca oskarżonego M. Z..

Obrońca oskarżonych R. K. i S. P. zaskarżył orzeczenie w całości i zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na treść tego orzeczenia, polegający na:

a.  przyjęciu, że S. P. dopuścił się przestępstwa rozboju działając wspólnie i w porozumieniu z M. Z., pomimo że z przeprowadzonych w sprawie dowodów - zeznań pokrzywdzonego i wyjaśnień oskarżonych - wynika, iż oskarżony mógł zastawić pokrzywdzonemu drogę, jednakże nie było to celowe działanie utrudniające ucieczkę, a ponadto S. P. i R. K. - w części wyjaśnień uznanych przez Sąd za wiarygodne - nie potrafili stwierdzić, czy M. Z. zabrał pokrzywdzonemu portfel czy też wypadł on na skutek szarpaniny z pokrzywdzonym, co wskazuje na brak porozumienia S. P. z oskarżonym M. Z. co do czynu rozboju;

b.  pominięciu przy ocenie zeznań pokrzywdzonego D. S. oraz
wyjaśnień R. K. i S. P. okoliczności
pojednania się pokrzywdzonego z oskarżonymi, o czym świadczą przeprosiny
złożone przez oskarżonych oraz twierdzenie pokrzywdzonego, że nie ma do
oskarżonych pretensji w związku z przedmiotowym zdarzeniem;

c.  przyjęciu, że nie zachodzą przesłanki warunkowego umorzenia postępowania
karnego wobec R. K., pomimo że wina i społeczna
szkodliwość czynu popełnionego przez oskarżonego nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni przestępstwa;

2.  rażącą niewspółmierność kar, polegającą na wymierzeniu — przy ustalonym przez Sąd stanie faktycznym sprawy — R. K. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby, a S. P. kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby, pomimo że oskarżeni studiują, nigdy dotychczas nie weszli w konflikt z prawem, współpracowali z funkcjonariuszami policji bezpośrednio po popełnieniu przypisanych im przestępstw, co wprost wynika z zeznań tych funkcjonariuszy, wykazują krytyczny stosunek do tych czynów, zaś w miejscu zamieszkania mają nieposzlakowaną opinię.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonych wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie I części dyspozytywnej orzeczenia poprzez warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego R. K. na okres 2 lat próby na podstawie art.66§1 kk.;

2.  zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie II części dyspozytywnej orzeczenia poprzez przyjęcie, że czyn oskarżonego S. P., polegający na przyjęciu pieniędzy w kwocie 400 zł wiedząc, że pochodzą one z przestępstwa spenalizowanego w art.280§1 kk. dokonanego na osobie D. S., wyczerpuje znamiona przestępstwa z art.291§1 kk. i warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec oskarżonego S. P. na okres 2 lat próby na podstawie art.66§1 kk.

Obrońca oskarżonego M. Z. zaskarżył orzeczenie w całości i zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na
ustaleniu, że oskarżony M. Z. wyjął portfel pokrzywdzonemu D. S., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do takiego przyjęcia;

2.  naruszenie przepisów postępowania, a to art.424§1 pkt.1 kpk. poprzez brak wyjaśnienia, dlaczego Sąd przyjął, że M. Z. wyjął portfel pokrzywdzonemu podczas zajścia w dniu 28.09.2013 r., podczas gdy okoliczność, iż tego nie uczynił była przez niego konsekwentnie podnoszona w toku postępowania, jest zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, a jednocześnie nie wynika z przytoczonych przez Sąd dowodów;

3.  rażącą niewspółmierność kary w stosunku do popełnionego czynu, polegającą na wymierzeniu oskarżonemu bezwzględnej kary pozbawienia wolności, bazując jedynie na zdezaktualizowanych okolicznościach wynikających z przeszłości oskarżonego, podczas gdy jego zachowanie po popełnieniu czynu zabronionego daje podstawę do przyjęcia, że zaszła w nim znacząca zmiana, implikująca odmienną prognozę kryminologiczną.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie oskarżonemu M. Z. kary dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata oraz oddanie oskarżonego pod dozór kuratora, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do Sądu pierwszej instancji w celu ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Wszystkie wniesione w sprawie apelacje okazały się bezzasadne.

Odnośnie apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonych R. K. i S. P. należy stwierdzić, że w tym przypadku nie został złożony wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, stąd też Sąd Odwoławczy nie był zobligowany do przedstawienia motywów wyroku w tym zakresie (art.423§1a kpk. w zw. z art.457§2 kpk.), a w konsekwencji ograniczył zakres uzasadnienia do rozważenia okoliczności podnoszonych przez obrońcę oskarżonego M. Z..

Kompleksowa analiza zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji przeprowadził niezbędne dla prawidłowego wyrokowania dowody i tak zgromadzony materiał ocenił w sposób wszechstronny oraz pozbawiony błędów natury faktycznej, czy też logicznej.

Nie można jednak odmówić apelującemu słuszności, kiedy stawia zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na przyjęciu, że oskarżony M. Z. „wyjął portfel” pokrzywdzonemu D. S.. Sąd I instancji w istocie dopuścił się w tym zakresie pewnej nadinterpretacji, bowiem zgromadzony materiał dowodowy faktycznie nie pozwala na takie kategoryczne stwierdzenie i przypisanie oskarżonemu zachowania w takiej formie.

Nie jest to jednak okoliczność wykluczająca przypisanie oskarżonemu popełnienia przestępstwa rozboju w taki sposób, jak uczynił to Sąd I instancji w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku. Porównanie opisu przypisanego oskarżonemu czynu z ustaleniami zawartymi w treści normatywnej orzeczenia i dokonana przez Sąd Rejonowy analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie pozostawiają wątpliwości co do tego, iż nie zachodzi tu taka rozbieżność, która dyskwalifikowałaby wydane w sprawie rozstrzygnięcie.

Nie ulega bowiem żadnej wątpliwości, że oskarżony zabrał pokrzywdzonemu portfel, który najprawdopodobniej wypadł mu z kurtki podczas szarpaniny. Jednocześnie oskarżony doskonale zdawał sobie sprawę z tego, kto jest właścicielem przedmiotowego portfela, nawet jeśli zauważył go na ziemi już po oddaleniu się pokrzywdzonego z miejsca zdarzenia.

W sposób bezsprzeczny wynika to z samych wyjaśnień oskarżonego M. Z..

Nie ma więc większego znaczenia - w kontekście zachowania oskarżonego poprzedzającego zabranie portfela, czy portfel z pieniędzmi został wyjęty z kurtki pokrzywdzonego, czy też wypadł on podczas szarpaniny i tuż po tym został zabrany przez oskarżonego, bowiem w obu tych sytuacjach następuje zabór mienia w celu przywłaszczenia (kradzież), który jest jednym ze znamion przestępstwa rozboju i takie właśnie zachowanie zostało przypisane oskarżonemu w części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie budzi wątpliwości Sądu Odwoławczego także i to, że zamach na osobę pokrzywdzonego w postaci groźby natychmiastowego użycia przemocy i następnie użycia przemocy przez M. Z. był środkiem do realizacji celu, jakim była kradzież pieniędzy.

Jak słusznie ustalił Sąd I instancji na podstawie zeznań pokrzywdzonego, a czego skarżący zdaje się nie zauważać, oskarżony M. Z. podszedł do pokrzywdzonego na przystanku i najpierw zażądał od niego pieniędzy na piwo, gdy zaś D. S. odmówił i wstał, oskarżony zagroził mu pobieiem, jeśli będzie próbował uciekać. W momencie, gdy pokrzywdzony zaczął biec w stronę autobusu, oskarżony pobiegał za nim, złapał go za kurtkę i zaczął szarpać a następnie uderzył go w twarz.

Z powyższych ustaleń w sposób niewątpliwy wynika, że oskarżony od początku przebiegu zdarzenia działał w zamiarze zaboru pieniędzy będących własnością pokrzywdzonego D. S. i ten fakt nie może budzić żadnych wątpliwości. Oskarżony M. Z. nie podszedł do pokrzywdzonego bez powodu, lecz motywem jego działania była chęć uzyskania, w sposób bezprawny pieniędzy. Odmienne twierdzenie skarżącego, iż postępowanie oskarżonego motywowane było jedynie upojeniem alkoholowym, razi naiwnością.

Związek przedmiotowy między groźbą i przemocą, które oskarżony zastosował, a faktem niewątpliwego zaboru na szkodę pokrzywdzonego portfela z zawartością pieniędzy i dokumentów jest bezsporny. Już w chwili wypowiadania wobec pokrzywdzonego groźby, kiedy to oskarżony zażądał wydania pieniędzy, a najpóźniej w czasie używania wobec niego przemocy w sposób i w formie ustalonej przez Sąd I instancji, oskarżonemu towarzyszył zamiar dokonania rozboju.

Chybione jest zatem wnioskowanie obrońcy o zakwalifikowanie działania oskarżonego M. Z. jako przestępstwa z art.278§1 kk., skoro oskarżony groził pokrzywdzonemu i użył wobec niego przemocy w celu uzyskania pieniędzy „na piwo”. Występuje tu więc nie tylko zabór rzeczy w celu przywłaszczenia. Oskarżony zabierając pokrzywdzonemu portfel dopuścił się rozboju, bowiem wyjął spod władztwa pokrzywdzonego, przysparzając sobie korzyść, cudzą rzecz, po uprzednim zastosowaniu wobec pokrzywdzonego przemocy.

Zachowanie M. Z., działającego wspólnie i w porozumieniu z S. P., było umyślne a sposób działania oskarżonego, polegający na szarpaniu i uderzeniu D. S. a następnie zaborze portfela, daje w pełni podstawy do przyjęcia, że wypełnił on wszystkie znamiona czynu penalizowanego w art.280§1 kk.

Reasumując ocenę zarzutów apelacji należy uznać, że ze wskazanych wyżej przyczyn, nie zasługiwały one na uwzględnienie, a przypisanie oskarżonemu M. Z. sprawstwa i winy w zakresie przestępstwa z art.280§1 kk. było prawidłowe. Skarżący nie przedstawił argumentów mogących skutecznie podważyć stanowisko Sądu Rejonowego. O udziale oskarżonego w rozboju na osobie D. S. świadczy wiele dowodów: nie tylko konsekwentne zeznania pokrzywdzonego, ale też w szerokim zakresie wyjaśnienia samego oskarżonego oraz wyjaśnienia pozostałych współoskarżonych, które to dowody Sąd I instancji ocenił z zachowaniem wszystkich wymogów procesowych.

Tym samym również zarzut obrazy art.424 kpk. nie jest trafny, bowiem Sąd I instancji w pisemnych motywach wyroku wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, a nadto wyjaśnił podstawę prawną wyroku.

Odnosząc się do ostatniego z zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego M. Z. oraz argumentacji apelacji w tym zakresie zawartej w jej uzasadnieniu, należy podkreślić, że Sąd Odwoławczy nie dopatrzył się w orzeczonej oskarżonemu karze dwóch lat i ośmiu miesięcy pozbawienia wolności rażącej niewspółmierności, a tylko taka ocena pozwalałaby na obniżenie wysokości orzeczonej kary.

Sąd I instancji w części uzasadnienia dotyczącej kary wskazał w sposób prawidłowy okoliczności zarówno wpływające na winę, jak i szkodliwość społeczną, ale przede wszystkim bezpośrednio wpływające na wymiar kary. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że na wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego miały wpływ zarówno okoliczności łagodzące (przyznanie się do popełnienia zarzucanego mu czynu i wyrażona skrucha), jak też obciążające (m.in. uprzednia wielokrotna karalność).

Wymierzona oskarżonemu kara jedynie nieznacznie przekracza dolną granicę ustawowego zagrożenia przestępstwa rozboju w typie podstawowym. Wywiedziony w uzasadnieniu apelacji wniosek o zmianę wyroku poprzez wymierzenie kary w dolnej granicy ustawowego zagrożenia z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jest zupełnie oderwany od realiów niniejszej sprawy. Oskarżony M. Z. był inicjatorem popełnienia przestępstwa i w istocie jego rola w przestępstwie była wiodąca, był już uprzednio wielokrotnie karany, w tym za przestępstwa przeciwko mieniu i wolności, a wymierzane kary z warunkowym zawieszeniem ich wykonania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. W sposób jednoznaczny przemawia to za tym, że oskarżony jest osobą zdemoralizowaną, która przejawia trwale negatywny stosunek do norm społecznych i wymaga intensywnych oddziaływań penitencjarnych. Wskazane przez obrońcę oskarżonego okoliczności („determinizm społeczny”, zmiana sposobu życia, podjęcie zatrudnienia) nie mogły wpłynąć łagodząco na wymiar kary, która i tak jest bliska dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

W konsekwencji nie zaistniały w ocenie Sądu Odwoławczego żadne okoliczności, które nakazywałyby obniżenie orzeczonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności. Dalsze łagodzenie sankcji karnej nie byłoby uprawnione w świetle ustalonego charakteru, właściwości i warunków osobistych oskarżonego. Z kolei rozważanie możliwości warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności byłoby aktualne dopiero wtedy, gdyby orzeczona kara nie przekraczała dwóch lat.

W oparciu o treść §2 ust.3 w zw. z §14 ust.2 pkt.4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, orzeczono na rzecz obrońcy oskarżonego z urzędu koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu odwoławczym, natomiast. na podstawie art.624 kpk. oraz art.17 ust.1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych /Dz. U. z 1983r. Nr 49 poz.223 z późn. zm./

Orzeczono o zwolnieniu oskarżonych od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze z uwagi na ich aktualną sytuację materialną, w tym pobytu w zakładzie karnym oskarżonego M. Z..