Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 maja 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2014 r. na rozprawie

sprawy W. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o podjęcie wypłaty emerytury

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 lipca 2013 r. sygn. akt IV U 1475/13

p o s t a n a w i a :

umorzyć postępowanie apelacyjne.

Sygn. akt III AUa 901/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 23 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do wypłaty świadczenia emerytalnego od 1 października
2011 r. do 31 grudnia 2011 r.

Ubezpieczony dochodził wypłaty wstrzymanych świadczeń emerytalnych
za okres od dnia zawieszenia ich wypłaty, tj. od 1 października 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Organ rentowy podniósł, że dopiero z chwilą ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw, tj. począwszy od 22 listopada 2012 r., utracił moc prawną art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,
w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie
z dniem ogłoszenia i z tym dniem następuje utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego, którego dotyczy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Na gruncie rozpatrywanej sprawy zdaniem organu rentowego wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie ma zastosowania.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony urodził się (...)
Od 1 kwietnia 1974 r. pracował w Spółdzielni Mieszkaniowej w S.. 3 marca 2009 r. złożył wniosek o emeryturę. Decyzją z 10 marca 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od 1 marca 2009 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Ubezpieczony nie rozwiązał ze swoim pracodawcą stosunku pracy, a w konsekwencji utrzymywał się z dwóch źródeł – wynagrodzenia za pracę i świadczenia emerytalnego.

Sąd okręgowy wskazał, że ustawą zmieniającą dokonano nowelizacji ustawy emerytalnej, w wyniku której zmieniono przepis art. 103 ust. 1 i ust. 2 oraz dodano
art. 103a. W rezultacie zniesiono możliwość pobierania świadczenia emerytalnego bez rozwiązywania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą osobom, którym organ rentowy przyznał emeryturę po 8 stycznia 2009 r. Jednocześnie zgodnie z treścią
art. 28 ustawy zmieniającej, emeryci, którym ZUS przyznał emeryturę przed
1 stycznia 2011 r. mogli ją pobierać bez rozwiązania umowy o pracę
z dotychczasowym pracodawcą jeszcze przez 9 miesięcy od daty wejścia w życie nowelizacji, czyli do 30 września 2011 r. W wykonaniu powyższego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. 12 października 2011 r., wydał decyzję, mocą której wstrzymał ubezpieczonemu wypłatę emerytury od 1 października 2011 r. Organ rentowy w treści decyzji wskazał, że wypłata świadczenia emerytalnego została zawieszona z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczonego. Ubezpieczony nie odwołał się od w/w decyzji i stała się ona prawomocna. Sąd
I instancji wskazał nadto, że 13 listopada 2012 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie
o sygn. akt K 2/12 orzekł, że przepis art. 28 ustawy zmieniającej w związku z art. 103a ustawy emerytalnej w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. Wyrok został opublikowany
w Dzienniku Ustaw 22 listopada 2012 r. Decyzją z 16 marca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1 stycznia 2012 r. tj. od miesiąca rozwiązania stosunku pracy.
18 grudnia 2012r. ubezpieczony złożył do organu rentowego wniosek o wznowienie wypłaty i wyrównanie zawieszonej z dniem 1 października 2011r. emerytury. Decyzją z 4 kwietnia 2013r. Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu uchylenia decyzji
z 12 października 2011 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury za okres od 1 października 2011 r. do 31 grudnia 2011 r.

Sąd okręgowy zważył, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Wskazał, że ubezpieczony po raz pierwszy nabył prawo do emerytury z dniem 1 marca 2009 r.

W dacie tej uchylony był już przepis art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, zgodnie
z którym, prawo do emerytury ulegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Jednocześnie nie obowiązywał jeszcze przepis art. 103a ustawy emerytalnej, który dodany został przez art. 6 pkt 2 ustawy zmieniającej z dniem
1 stycznia 2011 r. W konsekwencji, ubezpieczony nabywając prawo do emerytury mógł łączyć pracę zarobkową u dotychczasowego pracodawcy z pobieraniem świadczenia emerytalnego, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Ubezpieczony zatem znajduje się w kręgu osób, dla których zawieszenie wypłaty świadczenia w okresie od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. uznane zostało przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 13 listopada 2012 r. (K 2/12) za niezgodne z zasadą ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wyrażoną w Konstytucji. Sąd okręgowy wskazał, że wyroki Trybunału Konstytucyjnego mają skuteczność ex tunc. Zdaniem sądu okręgowego, przyjęcie stanowiska organu rentowego, że do momentu ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, akt uznany za niekonstytucyjny ma pełną moc obowiązującą
i powinien być bez żadnych zastrzeżeń stosowany przez sądy do stanów faktycznych powstałych przed ogłoszeniem orzeczenia, przekreślałby sens instytucji, które pozwalają na ponowne badanie sprawy (m.in. w drodze wznowienia postępowania)
w sytuacji, gdy orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zawiera wiążące stwierdzenie, iż akt normatywny pozostaje w sprzeczności z aktem prawnym wyższego rzędu,
a sprzeczność ta istnieje z reguły od samego początku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy. Zarzucił Sądowi pierwszej instancji naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 190 ust. 3 Konstytucji RP i niezastosowanie art. 2 Konstytucji polegające na przyjęciu przez sąd, że niekonstytucyjność art. 28 ustawy zmieniającej w związku z art. 103a ustawy emerytalnej w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, istnieje (w związku z wyrokiem TK w sprawie o sygn. akt K 2/12), od chwili wejścia w życie zakwestionowanego przepisu, tj. od 1 października 2011 r. i w konsekwencji stwierdzeniu w zaskarżonym wyroku braku podstaw do wstrzymania emerytury od 1 października 2011 r., czyli z mocą wsteczną co narusza konstytucyjną zasadę niedziałania prawa wstecz, która wynika z art. 2 Konstytucji. Wyrok TK z 13 listopada 2012 r. wobec nieokreślenia innego terminu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu, wywołuje skutki na przyszłość ( ex nunc), od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli 22 listopada 2012 r. Apelujący zarzucił również naruszenie prawa materialnego przez niezastosowanie art. 28 ustawy zmieniającej w związku z art. 103a ustawy emerytalnej i przyznanie prawa do wypłaty emerytury od 1 października 2011 r. do 31 grudnia 2011 r., podczas gdy w okresie
od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. przepis ten posiadał moc obowiązującą, czego naturalną konsekwencją powinno być uznanie, że świadczenie emerytalne dla osób, które nabyły prawa do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. i nie rozwiązały stosunku pracy, podlegało zawieszeniu od 1 października 2011 r. do dnia utraty mocy obowiązującej wskazanego przepisu. Organ rentowy wskazał, że nie podziela stanowiska sądu I instancji w zakresie daty, od jakiej powstał obowiązek spłaty zawieszonego świadczenia emerytalnego wobec ubezpieczonego. W ocenie apelującego przepis art. 28 ustawy zmieniającej w zw. z art. 103 a ustawy emerytalnej przestał obowiązywać od momentu ogłoszenia powoływanego wyroku, a nie ex tunc. Organ rentowy przedstawił szereg argumentów na poparcie tej tezy, przytoczył poglądy przedstawicieli doktryny i judykatury. Zdaniem organu rentowego podstawowym argumentem uzasadniającym jego stanowisko jest to, że Trybunał Konstytucyjny w sentencji wyroku nie wskazał innego terminu utraty mocy obowiązującej powoływanej regulacji niż dzień ogłoszenia wyroku. W związku
z powyższym, treść zaskarżonej decyzji była prawidłowa. Wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Dania 13 maja 2014 r. organ rentowy cofnął apelację. Swoją decyzję uzasadnił tym, że ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o wypłatę zawieszonego świadczenia za okres
od 1 października 2011 r. do 31 grudnia 2011 r., na podstawie przepisów ustawy
z dnia 13 grudnia 2013 r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

Sąd apelacyjny zważył, co następuje:

Postępowanie odwoławcze należało umorzyć w związku z cofnięciem apelacji.

Zgodnie z art. 391 § 2 k.p.c., w razie cofnięcia apelacji sąd drugiej instancji umarza postępowanie apelacyjne i orzeka o kosztach jak przy cofnięciu pozwu. Przy czym, cofnięcie apelacji jest czynnością dyspozycyjną strony, która nie podlega kontroli sądu (por. uchwała Sądu Najwyższego z 29 maja 2000 r., III CZP 6/00, Lex nr 40100). Jednak w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych powyższa czynność, z uwagi na treść art. 469 k.p.c., który stanowi, że sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego
oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego, podlega kontroli sądu. Przepis art. 469 k.p.c. nakazuje badanie skutków związanych
z cofnięciem apelacji w aspekcie słusznego interesu pracownika, niezależnie od tego, czy została wniesiona przez pracownika, czy przez pracodawcę (por. postanowienie SN z dnia 11 grudnia 2000 r., I PKN 808/00, OSNP 2002/16/382). Odnosi się to także do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sąd w sprawach z zakresu prawa pracy
i ubezpieczeń społecznych bada nadto, czy cofnięcie apelacji jest sprzeczne
z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. Jeśli zajdzie któraś z powyższych okoliczności, sąd uzna cofnięcie apelacji
za niedopuszczalne, zgodnie z odpowiednio stosowanym art. 203 § 4 k.p.c. (por. postanowienie SN z 24 marca 2011 r., I UK 385/10, Lex nr 811836).

W ocenie sądu apelacyjnego, organ rentowy skutecznie dokonał czynności procesowej – cofnięcia apelacji i brak jest przesłanek do uznania, że czynność ta jest sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego, zmierza do obejścia prawa lub narusza słuszny interes stron.

W związku z powyższym, sąd apelacyjny na podstawie art. 391 § 2 k.p.c. umorzył postępowanie apelacyjne.

SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSA Anna Polak SSO del. Beata Górska