Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2013 r. w O.

sprawy z odwołania W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 13.12.2012r. znak (...)

orzeka:

oddala odwołanie

/-/Na oryginale właściwy podpis

Na skutek apelacji W. S. Sąd Apelacyjny w Białymstoku,
III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 01.04.2014r., sygn. akt III AUa 1498/13

oddala apelację.

/-/Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt III U 161/13

UZASADNIENIE

W dniu 22.10.2012r. W. S. złożył w ZUS wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 13.12.2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił W. S. prawa do tego świadczenia uznając, iż nie udowodnił on wymaganego 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

W. S. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu wskazał, że w ZUS niesłusznie nie uwzględnił wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach w SUR w J. w charakterze kierowcy ciągnika, w (...) w P. w charakterze operatora dźwigu oraz w Spółdzielni (...) w C. w charakterze kierowcy operatora dźwigu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że W. S. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat, rozwiązania stosunku pracy, nie przystąpienia do OFE i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Do pracy w szczególnych warunkach Oddział ZUS nie zaliczył W. S. następujących okresów pracy:

- od 15.09.1976r. do 21.08.1979r. z tytułu zatrudnienia w SUR w J., ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, natomiast przedstawione zaświadczenie wystawione przez Urząd Gminy w J. nie może być środkiem dowodowym, gdyż nie wskazuje czy Urząd Gminy jest następcą prawnym po SUR w J.. Ponadto zaświadczenie nie wskazuje na jakim stanowisku odwołujący był zatrudniony oraz powołuje się na niewłaściwe zarządzenie resortowe;

- od 18.04.1989r. do 27.05.1991r., ponieważ w nadesłanym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 20.09.2012r. podane stanowisko pracy kierowca – operator dźwigu nie odpowiada stanowisku podanemu w załączniku do uchwały nr 16/83 Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni (...).

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie W. S. nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 09.04.1952r. Zgodnie z tymi przepisami (w brzmieniu obowiązującym na datę wydania zaskarżonej decyzji) prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- rozwiązał stosunek pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Na podstawie przedłożonych dokumentów ZUS uznał W. S. staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 11 lat, 6 miesięcy i 28 dni. Nie uwzględnił w tym zakresie okresu zatrudnienia w SUR w J., w (...) w P. i Spółdzielni (...) w C..

Na okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Spółdzielni Usług Rolniczych w J. W. S. nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a jedynie zaświadczenie wystawione przez Wójta Gminy J., datowane na 04.09.2012r., z którego wynika, że odwołujący był zatrudniony w SUR w J. od 15.09.1976r. do 30.06.1978r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, natomiast od 01.07.1978r. do 21.08.1979r. pracę kierowcy ciągnikowego. W zaświadczeniu tym powołano się na przepisy zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 12.07.1983r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wobec zakwestionowania przez ZUS powyższego zaświadczenia, Sąd przeprowadził postepowanie dowodowe celem ustalenia rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w SUR w J..

Na powyższe okoliczności Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych i dokumentacji płacowej.

Z zeznań świadka W. B., który pracował z odwołującym w SUR w J. wynika, że odwołujący był tam zatrudniony jako kierowca ciągnika i mechanik, wykonywał prace rolnicze i naprawiał sprzęt rolniczy. Świadek dodał, że również on był jednocześnie kierowcą ciągnika i mechanikiem. Przeważnie łączyło się te stanowiska pracy.

Podobnej treści zeznania złożył świadek B. T., który podał, że również on pracował w odwołującym w SUR w J.. Świadek podał, że W. S. pracował w firmie jako mechanik i kierowca ciągnika – w zależności od potrzeb. Również ten świadek potwierdził, że zazwyczaj w SUR te dwa stanowiska pracy były łączone. On sam był zatrudniony jako mechanik, ale jak była taka potrzeba to jeździł również ciągnikiem. Świadek podał, że on nie otrzymał z tytułu pracy w SUR w J. świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Zeznania świadków korespondują z zeznaniami odwołującego, który podał, że w SUR był początkowo zatrudniony jako mechanik, a później zmieniono mu angaż na kierowcę ciągnika. Odwołujący przyznał jednak, że nawet jak miał angaż kierowcy ciągnika to zdarzało się, że jeździł kombajnem, wykonywał również pracę mechanika, głównie naprawiał awarie w terenie. Podał, że jako mechanik pracował głównie w kanałach remontowych, ale jeśli sprzęt popsuł się w terenie, naprawy wykonywał również w terenie. Odwołujący przyznał, że im sprzęt był starszy tym częściej zdarzało się, że trzeba było wyjeżdżać do napraw sprzętu w terenie.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w spornych okresach, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy.

Sąd uzyskał także dokumentację osobowo – płacową W. S. za okres jego pracy w SUR w J.. Z umowy o pracę z 15.09.1976r. wynika, że został on zatrudniony w charakterze mechanika w pełnym wymiarze czasu pracy. W karcie obiegowej jako stanowisko pracy wskazane jest stanowisko traktorzysty. Podobnie w świadectwie pracy z 03.09.1979r. wskazane jest, że w okresie zatrudnienia w SUR odwołujący zajmował stanowiska mechanika i kierowcy ciągnikowego. W aktach osobowych brak natomiast jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego formalną zmianę angażu odwołującego z mechanika na kierowcę ciągnika. W aktach osobowych brak jest również jakiegokolwiek dokumentu mogącego potwierdzać, choćby w pośredni sposób, że odwołujący jako mechanik pracował wyłącznie w kanałach remontowych. Z uwagi na powyższe, jak również biorąc pod uwagę fakt, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach (a w tym przypadku zaświadczenie wystawione przez Wójta Gminy J.) jako dokument nieurzędowy, podlega kontroli i weryfikacji przez Sąd zarówno, co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej w nim podstawy prawnej, Sąd zwrócił się do Wójta Gminy J. o wyjaśnienie, w oparciu o jakie konkretnie dokumenty z akt osobowych i dokumentacji płacowej wystawił zaświadczenie z 04.09.2012r., w którym zaświadczył, że od 15.09.1976r. do 30.06.1978r. W. S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, natomiast od 01.07.1978r. do 21.08.1979r. pracę kierowcy ciągnikowego. W odpowiedzi na powyższe Wójt Gminy J. w piśmie z dnia 18.06.2013r. ( vide k. 95-97 a.s.) wskazał, że zaświadczenie wystawił w oparciu o świadectwo pracy, angaże z akt osobowych i list płac. Tymczasem analiza dokumentacji płacowej nie wskazuje nazwy stanowiska zajmowanego przez odwołującego w konkretnych miesiącach a jedynie naprzemiennie działy „warsztat „ bądź „mechanizacja”. Dokumentacja płacowa, podobnie jak akta osobowe, nie potwierdza w szczególności, by odwołujący do końca czerwca 1978r. pracował wyłącznie w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych a od początku lipca wyłącznie w charakterze kierowcy ciągnika.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że o tym, czy pracownik wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów, najistotniejsze znaczenie ma rodzaj faktycznie powierzonych i wykonywanych obowiązków, a nie nazwa stanowiska pracy, co wielokrotnie było podnoszone w orzecznictwie i doktrynie ( vide np. wyrok SA w Katowicach z 21.03.2013r. , III AUa 1613/12, LEX nr 1305951).

Odnosząc omówione powyżej dowody osobowe i dowody z dokumentów do przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983r., w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stwierdzić należy, że w dziale VIII poz. 3 wykazu A, wskazane jest, że pracami w warunkach szczególnych są min. prace kierowców ciągników, natomiast w dziale XIV poz. 16 prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, pod warunkiem, że były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, można uznać za okresy pracy uzasadniające prawo do świadczeń na zasadach określonych w cytowanym rozporządzeniu. Tymczasem z przeprowadzonych w przedmiotowej sprawie dowodów wynika, że odwołujący w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Usług Rolniczych w J. wykonywał, w zależności od potrzeb, bądź prace kierowcy ciągnika bądź prace mechanika, przy czym prac mechanika nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych, gdyż szereg napraw, co sam przyznał, wykonywał w tzw. „terenie”, co wynikało niewątpliwe ze specyfiki zakładu pracy, który świadczył usługi rolnicze w terenie.

Reasumując powyższe, w przekonaniu Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że rzeczywisty zakres obowiązków i charakter pracy wykonywanej przez W. S. w SUR w J. nie pozwala na zakwalifikowanie jej jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach bądź szczególnym charakterze w rozumieniu cytowanych wyżej przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku, gdyż pracy kierowcy ciągnika, jak też prac w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych, niewątpliwie nie wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Biorąc pod uwagę powyższe, bezprzedmiotowym okazało się ustalenie czy w pozostałych dwóch spornych okresach tj. w okresie od 12.09.1988r. do 17.04.1989r. i w okresie od 18.04.1989r. do 27.05.1991r. odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach, bo nawet zaliczenie tych okresów do stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez ZUS w rozmiarze 11 lat, 6 miesięcy i 28 dni, nie dałoby wymaganych ustawą 15 lat. Żadnych innych okresów, w których odwołujący miałby świadczyć pracę w szczególnych warunkach odwołujący w niniejszym postępowaniu nie wskazywał.

Powyższe prowadzi do przyjęcia, że odwołujący nie udokumentował 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach i nie przysługuje mu w związku z tym prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. W tym miejscu przypomnieć też należy, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym fakt wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracy w szczególnych warunkach w wymaganym ustawą okresie, musi być wykazany w sposób niewątpliwy i nie budzący żadnych wątpliwości.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§1 kpc oddalił odwołanie W. S. od decyzji z dnia 13.12.2012r, gdyż jest ona słuszna i odpowiada prawu.