Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...)wniósł o orzeczenie wobec C. W., W. K., J. K. oraz A. W., zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie określonym w art. 373 ust.1 Prawa upadłościowego i naprawczego na okres do 10 lat.

W uzasadnieniu wnioskodawca podawał, iż uczestnicy zarządzają stowarzyszeniem pod firmą Klub Sportowy (...) z siedzibą w B., z którym wnioskodawca zawarł w dniu 15 września 2010 roku umowę o świadczenie usług trenerskich. Wnioskodawca wykonał swoje zobowiązanie, a stowarzyszenie nie zapłaciło całości wynagrodzenia. Wnioskodawca wezwał stowarzyszenie do zapłaty, lecz bezskutecznie, w związku z czym wnioskodawca wystąpił na drogę sądową. Zdaniem wnioskodawcy stowarzyszenie stało się niewypłacalne, gdyż zaprzestało spłacania wymagalnych długów, nie tylko wobec wnioskodawcy, lecz także wobec innych wierzycieli, a pomimo powstania niewypłacalności uczestnicy postępowania nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości.

W odpowiedziach na wniosek uczestnicy domagali się oddalenia wniosku i jednocześnie skierowania sprawy na posiedzenie niejawne. Na mocy art. 376 ust. 1 p.u.n. w zw. z art. 514 § 2 k.p.c. wnieśli także o oddalenie wniosku z uwagi na brak uprawnienia wnioskodawcy do wystąpienia z takim wnioskiem. Uczestnicy wskazywali, iż roszczenia wnioskodawcy wobec stowarzyszenia, które reprezentują są sporne, a postępowania wytoczone przez wnioskodawcę przeciwko stowarzyszeniu są w toku, a co za tym idzie wnioskodawca nie jest „wierzycielem" w rozumieniu art. 376 ust 1 p.u.n . Uczestnicy twierdzili także, że wniosek o ogłoszenie upadłości nie został złożony, bowiem brak było ku temu podstaw, wskazując jednocześnie, iż zadłużenie Klubu jest jedynie przejściowe i stojąc na stanowisku, iż faktycznym powodem złożenia przez wnioskodawcę wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej jest konflikt pomiędzy nim a Stowarzyszeniem.

Postanowieniem z dnia 31 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił wnioski o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz każdego z uczestników kwoty po 677 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w pierwszej instancji i w postępowaniu zażaleniowym oraz kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

Dokonując analizy okoliczności faktycznych ustalonych w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy zważył, iż zgodnie z art.373 ust.1 p.u.n. sąd może orzec pozbawienie na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu m.in. wobec osoby, która ze swej winy, będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości. Podstawą ogłoszenia upadłości jest natomiast niewypłacalność dłużnika, o której mowa w art. 11 p.u.n. Sąd powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, zwrócił uwagę, iż o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 11 ust. 1 p.u.n. można mówić dopiero wówczas, gdy dłużnik z braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań. W tym świetle Sąd I instancji zważył, że nie sposób było podzielić stanowiska wnioskodawcy jakoby stowarzyszenie w sposób trwały zaprzestało wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych i w związku z tym nastąpił stan niewypłacalności stowarzyszenia. W ocenie Sądu I instancji w przedmiotowej sprawie nie można bowiem nie uwzględnić specyfiki działalności stowarzyszenia oraz źródeł finansowania tejże działalności, którymi są głównie dotacje związane z promocją miasta oraz dofinansowania uzyskiwane od indywidualnych sponsorów. Stowarzyszenie - będąc klubem sportowym - nie uzyskuje miesięcznych dochodów na realizację swojej działalności. Wpłaty na rzecz stowarzyszenia dokonywane są w określonych transzach, a ich wysokość - co jest wpisane w specyfikę działalności - uzależniona jest od wyników sportowych, osiąganych przez drużynę. Sąd zważył także, że stan niewypłacalności nie zachodzi, gdy dłużnik kwestionuje należności (M. Mrówczyński, Postępowanie nieprocesowe w sprawach zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, Warszawa 2012). Uczestnicy postępowania kwestionowali istnienie wierzytelności przysługujących wnioskodawcy, a apelacji wniesionej od wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie V GC 1020/12 nie oddalono jako oczywiście bezzasadnej (wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 07.10.2013r., sygn. akt VI Ga 117/13). Fakt niezwłocznego częściowego uregulowania należności po uprawomocnieniu się wyżej wskazanego wyroku (poza częścią należności zabezpieczoną już przez komornika) wskazywał, że stowarzyszenie nie działa w celu pokrzywdzenia wierzycieli i reguluje swoje bezsporne zobowiązania. Na marginesie Sąd dodał, iż w jego ocenie – ilość wierzycieli została sztucznie pomnożona poprzez cesję wierzytelności dokonaną przez wnioskodawcę. Sąd zważył, iż zadłużenie względem wierzycieli Klubu Sportowego (...) ma jedynie charakter przejściowy i wiąże się wyłącznie ze specyfiką działalności stowarzyszenia - należności uznane przez stowarzyszenie są w miarę wpływu funduszy regulowane, powstające zaległości nie pogłębiają się, są chwilowe i – jak wskazuje praktyka - wpisane w tego rodzaju działalność gospodarczą, można bowiem dostrzec, iż podmioty współpracujące z Klubem mimo upływu terminów zapłaty należności, nie występują na drogę sądową, terminy płatności są przesuwane, a wierzyciele otrzymują zapłatę wraz z wpływem kolejnej transzy. Taka praktyka gospodarcza utrwaliła się podczas wielu lat działalności Klubu. Co do kwestii istnienia wierzytelności i uprawnienia do wystąpienia z wnioskiem z art. 373 ust.1 p.u.n. Sąd zważył, iż na moment orzekania w niniejszej sprawie wierzytelność wnioskodawcy była stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu, a ponadto, czego uczestnicy nie zakwestionowali, wnioskodawca nabył zwrotnie jedną z wcześniej scedowanych przez siebie, a obecnie prawomocnie zasądzonych, wierzytelności. Zatem na dzień wydawania postanowienia w niniejszej sprawie wnioskodawcy przysługiwała legitymacja procesowa czynna. W ocenie Sądu brak było jednak w sprawie podstaw do orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w stosunku do członków zarządu - bowiem nie ma potrzeby podejmowania działań zmierzających do wyeliminowania uczestników z obrotu gospodarczego jako nierzetelnych i nieuczciwych przedsiębiorców. Natomiast całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz przebieg postępowania wskazywał, iż to wnioskodawca działał w sposób nierzetelny, kierując się niskimi pobudkami, chęcią pognębienia reprezentantów swojego dłużnika w odwecie za kwestionowanie jego wierzytelności i spór co do jakości świadczonych przez niego usług.

O kosztach postępowania w postaci kosztów zastępstwa procesowego Sąd Rejonowy orzekł na podstawie § 11 ust. 1 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 2 zd. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348 ze zm.), obciążając nimi wnioskodawcę z uwagi na regulację art. 520 § 3 k.p.c. w zw. z art. 376 ust. I zd. trzecie Prawa upadłościowego i naprawczego. Orzekając o kosztach zastępstwa Sąd zasądził je na rzecz każdego z uczestników w wysokości pięciokrotnej stawki minimalnej, mając na uwadze stopień zawiłości sprawy oraz nakład pracy pełnomocnika procesowego uczestników. Ponadto Sąd orzekł o kosztach postępowania zażaleniowego, obciążając nimi wnioskodawcę w wysokości wynikającej z przepisu § 13 ust. 1 pkt 1 cytowanego wyżej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, mając na uwadze, iż uczestnicy wygrali sprawę w całości.

Wnioskodawca w apelacji od powyższego rozstrzygnięcia zarzucił naruszenie:

1. przepisów postępowania tj. art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. oraz w zw. z art. 376 ust. 1 zd. 3 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze przez nieprawidłową ocenę dowodów, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolne przyjęcie określonych faktów za prawdziwe, co skutkowało nieprawidłowym przyjęciem, że:

- wnioskodawca składając wniosek działał nierzetelnie kierując się chęcią pognębienia reprezentantów swojego dłużnika w odwecie za kwestionowanie jego wierzytelności i spór co do jakości świadczonych przez niego usług

- ilość wierzycieli została sztucznie pomnożona poprzez cesję wierzytelności dokonaną przez wnioskodawcę

- zadłużenie stowarzyszenia ma jedynie charakter przejściowy i wiąże się tylko i wyłącznie ze specyfiką jego działalności

- zapłata przez stowarzyszenie części spornej wierzytelności dokonana niezwłocznie po jej stwierdzeniu w drodze prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu wskazuje, że stowarzyszenie nie działa w celu pokrzywdzenia wierzycieli i reguluje swoje bezsporne zobowiązania

2. naruszenie prawa materialnego w postaci art. 11 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze poprzez jego błędną wykładnię polegająca na przyjęciu, że:

- niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art.11 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze istnieje dopiero wtedy, kiedy dłużnik z powodu braku środków przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań tj. zaprzestanie wykonywania wymagalnych zobowiązań musi mieć charakter trwały

- niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 11 ust.1 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze nie istnieje, kiedy dłużnik kwestionuje istnienie swojej wierzytelności.

W konsekwencji powyższych zarzutów wnioskodawca wniósł o:

- zmianę zaskarżonego postanowienia i orzeczenie wobec uczestników postępowania zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie określonym w art. 373 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego na okres dziesięciu lat

- zasądzenie kosztów za obie instancje

W odpowiedzi na apelację uczestnicy wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie na ich rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego poczynione w uzasadnieniu postanowienia a dokonaną ocenę materiału dowodowego uznaje za prawidłową.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dn. z dnia 22 sierpnia 2007 r. III CSK 45/07, OSP 2009/3/34 485060, Sąd nie jest związany wnioskiem, o którym mowa w art. 373 Prawa upadłościowego i naprawczego.

Brzmienie tego przepisu wskazuje, że sąd może orzec na okres oznaczony w ustawie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej oraz zakaz sprawowania określonych funkcji, przy czym, przy zastosowaniu reguł wykładni językowej, zapis artykułu 373 należy rozumieć jako zakreślenie sądowi możliwych granic, w których ma prawo orzec o zakazie, a nie nałożenie takiego obowiązku, nawet w wypadku, gdy sąd stwierdzi istnienie przesłanek do orzeczenia zakazu.

Dodatkowo, jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 stycznia 2010 r.( II CSK 364/09 LEX nr 574527), przesłanką decydującą o orzeczeniu zakazu o którym mowa w art. 373 p.u.n nie musi być jedynie fakt niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ale także stopień winy oraz skutki podejmowanych działań (art. 373 ust. 2 p.u.n.), które mają wpływ nie tylko na zakres pozbawienia praw, lecz mogą również oddziaływać na decyzję sądu o oddaleniu wniosku w konkretnej sytuacji, orzeczenie zakazu ma bowiem charakter fakultatywny.

Sąd Rejonowy oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy doszedł do przekonania, iż w przypadku stowarzyszenia ” Klub Sportowy (...)”, którego członkami zarządu są uczestnicy, nie doszło do trwałego zaprzestania wykonywania wymagalnych zobowiązań. Sąd Rejonowy w swojej ocenie oparł się przy tym na orzecznictwie Sądu Najwyższego, który niejednokrotnie wyraził pogląd, że o niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 11 ust. 1 u.p.n można mówić dopiero wówczas, gdy dłużnik z braku środków, przez dłuższy czas nie wykonuje przeważającej części swoich zobowiązań. Sąd Rejonowy uznał, iż w przedmiotowej sprawie nie można podzielić stanowiska, że stowarzyszenie w sposób trwały zaprzestało wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego w tym zakresie.

Sąd Okręgowy podziela tym samym stanowisko Sądu Rejonowego, poparte orzecznictwem Sądu Najwyższego, że o niewypłacalności dłużnika, uzasadniającej złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie może być mowy w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z przejściowym zaniechaniem regulowania swoich należności, i do tego wywołanym jak w niniejszej sprawie, specyfiką działalności przedsiębiorcy. Zdaniem Sadu Okręgowego, okoliczności podawane przez uczestników, dotyczące zasad działania stowarzyszenia i jego rozliczania się z wierzycielami, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, nie mogły być obojętne przy rozpatrywaniu wniosku.

Przesłuchana w sprawie świadek M. R. potwierdziła zaś zeznania uczestników dotyczące zarówno sposobu finansowania stowarzyszenia, jak też tego, że żaden inny z wierzycieli nie żądał od stowarzyszenia zapłaty, w szczególności nie złożył pozwu do sądu, jak też, że wobec stowarzyszenia nie toczyło się żadne postępowanie egzekucyjne. Potwierdziła, że zobowiązania stowarzyszenia to głównie długoterminowe pożyczki od darczyńców i sponsorów. Świadek analizując okazane jej sprawozdanie finansowe stowarzyszenia wyjaśniła, że część wykazanych tam zobowiązań z tytułu pożyczek była wymagalna dopiero w 2014 r. , a uczestnicy w piśmie z dn. 2.09.2013 r. wyjaśnili, że kwota 520.612,27 zł. to pożyczki udzielone stowarzyszeniu przez uczestnika W. K.. (k-398-399). Uczestnik C. W. zeznał, że z pozostałymi wierzycielami stowarzyszenie jest w stałym kontakcie, umawia się co do terminów zapłaty, że informuje firmy co do których ma płatności o zbliżających się transzach lub ich przesunięciach, że wierzyciele mają świadomość w jaki sposób finansowane jest stowarzyszenie, że stowarzyszenie cały czas prowadzi negocjacje z wierzycielami tak aby wszystkie zobowiązania zostały spłacone (k-360-361).

Wnioskodawca nie wykazał aby te okoliczności nie miały miejsca. Zarzucił w apelacji, iż uczestnicy nie potwierdzili żadnymi dowodami, aby wierzyciele odraczali terminy płatności, ale uczestnicy potwierdzili to swoimi zeznaniami, a wnioskodawca nie wykazał aby w tej części ich zeznania nie były wiarygodne i aby było inaczej. Sam wnioskodawca zeznał, iż wie o ugodach stowarzyszenia z wierzycielami, co do spłaty ich wierzytelności. (k-477). W apelacji także nie powołał się na fakt aby którykolwiek z wierzycieli z powodu niezrealizowania ugody przez stowarzyszenie skierował sprawę do sądu. Nie podważył też, aby nieprawdziwe były twierdzenia uczestników dotyczące ich negocjacji z wierzycielami odnośnie spłaty zobowiązań.

W ocenie Sądu Okręgowego, wbrew stanowisku wnioskodawcy, nie bez znaczenia jest okoliczność dotycząca zasad działania i finansowania stowarzyszenia. Co prawda jest ono wpisane do rejestru przedsiębiorców i prowadzi działalność gospodarczą, jednakże specyfika tej działalności i pozyskiwania środków finansowych nie może być okolicznością obojętną przy rozpatrywaniu wniosku w trybie art. 373 p.u.n. Uczestnicy bowiem jako osoby zarządzające stowarzyszeniem jakim jest klub sportowy, działają w określonych warunkach i warunki te determinują sposób tego zarządzania. Powyższe zaś okoliczności, świadczą zdaniem Sądu Okręgowego o tym, że nie możemy mówić w tym przypadku o trwałym zaprzestaniu spłacania przez Klub Sportowy (...) wymagalnych zobowiązań pieniężnych, skoro w stosunku do każdego z nich, stowarzyszenie jest w stałym kontakcie ze swoimi wierzycielami i na bieżąco negocjuje ich spłatę w miarę pozyskiwanych środków, a wierzyciele na to przystają. Nie można też przy ocenie zasadności wniosku nie uwzględnić faktu, że jedynie wnioskodawca wystąpił ze swoim roszczeniem na drogę postępowania sądowego, a zarówno w chwili wniesienia wniosku, jak też przez większą część trwania postępowania w niniejszej sprawie, spór sądowy między wnioskodawcą a stowarzyszeniem był w toku, ze względu na kwestionowanie należności wnioskodawcy przez klub sportowy.

Trudno zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, uznać iż uczestnicy działają na szkodę wierzycieli i nie dają gwarancji prawidłowego zarządzania stowarzyszeniem, jakim jest klub sportowy. Należy zaś pamiętać, iż orzeczenie, o którym mowa w art. 373 p.u.n. jest wprawdzie sankcją cywilną o charakterze prewencyjnym, jednak w istocie jest zbliżone do sankcji karnej przewidzianej w art. 41 k.k., gdyż, w odróżnieniu od rozwiązań typowych dla prawa cywilnego, stanowi dolegliwość o charakterze głównie osobistym. Sąd powinien zatem mieć na uwadze, czy osoby pełniące funkcje w organach przedsiębiorcy dają gwarancję należytego pełnienia tej funkcji, jak również stopień winy i skutki podejmowanych przez nich działań, w szczególności zaś rozmiar pokrzywdzenia wierzycieli.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację wnioskodawcy i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego, zasądzając na rzecz każdego z uczestników od wnioskodawcy kwoty po 60 zł. na podstawie § 11 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dn. 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U nr 163, poz. 1348 ze zm.).