Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Nakazem zapłaty z dnia 22 listopada 2010r. wydanym w sprawie I Nc 10617/10 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy nakazał pozwanemu J. S., aby zapłacił powódce E (...) O.w T. (Estonia) kwotę 70 487,87 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych, nie wyższymi od odsetek maksymalnych w skali roku, liczonymi od dnia 21 sierpnia 2008r. oraz kwotę 4 499 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania – w terminie 2 tygodni od doręczenia odpisu tego nakazu zapłaty albo wniósł w tym terminie zarzuty od nakazu (k.32).

Pozwany złożył zarzuty w wymaganym terminie, w których wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości (k.44).

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 2 stycznia 2013r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy utrzymał w/w nakaz zapłaty częściowo w mocy tj. co do kwoty 40 856,84 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 października 2008 r. do dnia zapłaty oraz w części dotyczącej kosztów procesu do kwoty 2 926,10 zł /pkt 1/; uchylił nakaz zapłaty w pozostałym zakresie /pkt 2/; umorzył postępowanie w części dotyczącej odsetek przekraczających wysokość odsetek ustawowych /pkt 3/; oddalił powództwo w pozostałym zakresie /pkt 4/; zasądził od powoda na rzecz pozwanego 1859,76 zł tytułem zwrotu części wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego dla pozwanego z urzędu /pkt 5/; przyznał radcy prawnemu A. B. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 2 568,24 zł tytułem części wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną pozwanemu z urzędu /pkt 6/ i nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Bydgoszczy 1 110,48 zł tytułem części kosztów sądowych /pkt 7/.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynikało, że w dniu 09.01.2007 r. pozwany pobrał u powódki do tymczasowego korzystania karty plastikowe (...)o następujących numerach identyfikacyjnych: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...). Pobierając karty pozwany oświadczył, że czyni to jako „ firma (...)." Na dokumencie stanowiącym potwierdzenie pobrania kart, na którym pozwany umieścił swój podpis, przystawiono pieczęć o treści „Przewozy (...) J. S.". Karty plastikowe (...)uprawniały do bezgotówkowego pobierania produktów paliwowych i ropopochodnych na wybranych stacjach paliw we wskazanych krajach Unii Europejskiej. Pobrane przez pozwanego karty o numerach identyfikacyjnych (...), (...), (...) oraz (...) posłużyły do pobrania na terenie Unii Europejskiej paliwa na łączną kwotę 9 867,61 euro. Paliwo pobrano w okresie od dnia 02.08.2008r. do dnia 30.08.2008r. Transakcje związane z pobraniem paliwa zostały ujęte w fakturze wystawionej przez powódkę z dnia 31.08.2008r. (nr (...)) na łączną kwotę 17 024 euro - z terminem płatności do dnia 30.09.2008 r. Wynikająca z faktury należność nie została uregulowana. Pozwany uznał roszczenia wobec powoda na łączną kwotę 18 693 euro i zobowiązał się do spłaty zaległości w ratach po 2000 euro do 31.12.2008 r., co potwierdzał dokument z dnia 13.11.2007r. opatrzony tytułem „Zobowiązanie uregulowania zaległości” (k.16).

W ramach oceny tych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne twierdzenia pozwanego, że podpisując akt zdania i odbioru kart (...)z dnia 9 stycznia 2007 r. nie działał we własnym imieniu lecz w imieniu spółki (...) sp. z o.o., albowiem w tym zakresie jego zeznania pozostawały w sprzeczności z treścią tego dokumentu. Wynikało z niej, że został on sporządzony na potwierdzenie, iż „ Firma (...)." odebrała do korzystania tymczasowego identyfikacyjne karty plastikowego (...) Ponadto na dokumencie tym przystawiono pieczęć o treści „Przewozy (...) J. S.". Pobierając do tymczasowego korzystania identyfikacyjne karty plastikowego (...) i podpisując ten dokument, pozwany nie zastrzegł, że działa w imieniu osoby trzeciej, nie wskazał też na żadne umocowanie, do działania w imieniu osoby trzeciej. Sąd nie dał wiary pozwanemu również co do tego, że nie odebrał on kart paliwowych, a jedynie je zdał, albowiem również w tym zakresie były one sprzeczne z treścią oświadczenia zawartego w w/w dokumencie. Sąd Rejonowy podkreślił, że fakt ustalenia w oparciu o opinię biegłego, iż pozwany - wbrew pierwotnym twierdzeniom powódki - nie podpisał umowy nr (...), nie przesądzał o bezzasadności powództwa. E. O. roszczenie swoje wywodziła, bowiem z faktu pobrania paliwa z użyciem identyfikacyjnych kart plastikowych (...), a podpisanie umowy było jedynie jedną z okoliczności faktycznych mających potwierdzić obowiązek pozwanego dokonania zapłaty za pobrane paliwo. Ustalenie zatem, że załączona do pozwu umowa nr (...) nie wiąże pozwanego, nie mogło prowadzić automatycznie do oddalenia powództwa, gdyż ta okoliczność nie przesądzała o tym, że paliwo, za które zapłaty domaga się w niniejszym procesie powód, nie zostało pobrane przez pozwanego bądź inną osobę, której pozwany udostępnił pobrane karty paliwowe do użytku. Sąd ustalił, że karty (...) o określonych numerach posłużyły do pobrania na terenie Unii Europejskiej paliwa na łączną kwotę 9 867,61 euro. Fakt ten pośrednio potwierdziło wystawienie przez powódkę faktury nr (...) z dnia 31 sierpnia 2008r. Poza tym pozwany złożył oświadczenie w dniu 13.11.2007r., co do istnienia zobowiązania wobec powódki, opatrując je swoim czytelnym podpisem, co potwierdził biegły sądowy, i w którym jako dłużnik widnieje firma (...). S. B. ul. (...) (k.16). Oświadczenie to – zdaniem Sądu - stanowiło uznanie długu. Sąd podkreślił, że jakkolwiek z dokumentu tego wprost nie wynikało, jakiego długu ono dotyczy, ale na podstawie całokształtu okoliczności sprawy można było uznać, że dotyczyło ono zadłużenia z tytułu zapłaty za pobrane paliwo. Brak było

bowiem dowodów na to, aby pomiędzy stronami istniały zobowiązania wynikające z innych stosunków umownych. Za bezzasadny Sąd uznał zarzut przedawnienia roszczenia podniesiony przez pozwanego. Paliwo, za które powódka domagała się zapłaty pobrane zostało w okresie od dnia 2 do 30.08.2008r. W konsekwencji najwcześniej możliwym terminem, w jakim powódka mogła wezwać pozwanego do zapłaty, był dzień 02.08.2008 r. Pozew został wniesiony dnia 27 czerwca 2010r. a zatem przed upływem terminu przedawnienia (art.118 kc).

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd uznał, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty za paliwo pobrane przy użyciu identyfikacyjnych kart plastikowych (...) o numerach: (...), (...), (...) oraz (...), na łączną kwotę 9 867,61 euro. Powód domagał się zapłaty przez pozwanego należności w walucie polskiej dokonując przeliczenia według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego z dnia 25.06.2010r. Zatem Sąd Rejonowy utrzymał częściowo w mocy nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym tj. co do kwoty 40 856,84 zł dokonując przeliczenia kwoty 9.867,61 euro na walutę polską według średniego kursu Narodowego Banku Polskiego, który na dzień 25.04.2010r. wynosił 4,1405 (tabela nr (...)). O należnych odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 359 § 1 i 2 kc w zw. z 481 § 1 i 2 kc przy czym termin początkowy ich naliczania ustalił na dzień 01.10.2008r., jako następny po dacie wskazanej w fakturze nr (...) z dnia 31.08.2008r., w której określono ostateczny termin zapłaty za paliwo. Pozwany nie kwestionował faktu otrzymania tej faktury od powoda. Na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie w części dotyczącej odsetek przewyższających odsetki ustawowe, z uwagi na skuteczne cofniecie przez powoda pozwu w tym zakresie. Oddalił powództwo w pozostałej części tj. przekraczającej kwotę 40 856,84 zł, jako nieudowodnione. Rozstrzygnął o kosztach postępowania w sprawie zgodnie z art.98§ 1 kpc w zw. z art. 100 kpc, obciążając strony stosownie do wyniku procesu (zaskarżony wyrok wraz z uzasadnieniem – k.389 oraz k.395-406).

W apelacji od wyroku pozwanyJ. S.domagał się jego zmiany w punkcie 1 (pierwszym) poprzez uchylenie nakazu zapłaty w tej części i oddalenie powództwa oraz w punkcie 5 (piątym) poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego dalszej kwoty 2 568,24 zł tytułem części wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego z urzędu za postępowanie przed sądem I instancji, a nadto domagał się zasądzenia od powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Na wypadek nieuwzględnienia apelacji – jak zaznaczył - wniósł o zastosowanie przepisu art. 102 kpc i nie obciążanie go kosztami procesu z uwagi na jego niezwykle trudną sytuację materialną.

Skarżący postawił Sądowi Rejonowemu następujące zarzutu:

- naruszenia art. 233 § 1 kpc poprzez nieuzasadnione przyjęcie, wbrew treści dokumentu opatrzonemu datą „13.11.200" (k.16), że uznał on roszczenie dochodzone niniejszym pozwem, podczas gdy z treści tego dokumentu nie wynika jakiego długu dotyczy przedmiotowe oświadczenie;

- naruszenia art.6 kc oraz art. 3 i art. 232 kpc poprzez dopuszczenie z urzędu dowodu z dokumentu w postaci „aktu zdania i odbioru kart z dnia 9.01.2007r.", znajdującego się w aktach sprawy IC 535/10, pomimo że w sprawie brak było jakichkolwiek szczególnych okoliczności uzasadniających działanie sądu z urzędu; takim działaniem Sąd naruszył te z prawo strony (pozwanego) bezstronnego Sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron procesu (art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie jest zasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie istotnym w sprawie, niezbędnym do jej rozstrzygnięcia, które Sąd odwoławczy przyjmuje także za podstawę swego orzeczenia. Podziela też ocenę prawną tych ustaleń z wnioskiem końcowym, że roszczenie dochodzone przez powódkę znajduje uzasadnienie.

Zwrócić należy uwagę, że pozwanyJ. S.nie negował w apelacji podstawowego ustalenia Sądu Rejonowego, że z wykorzystaniem kart (...)o numerach identyfikacyjnych (...), (...), (...) i (...) pobrane zostało paliwo na terenie Unii Europejskiej, w okresie od dnia 02.08.2008r. do dnia 30.08.2008r., na łączną kwotę 9 867,61 euro.

Za pobranie paliwa pozwany nie zapłacił. Przed tym obowiązkiem bronił się podnosząc jedynie w zarzucie drugim apelacji, że Sąd I instancji naruszył procesowe zasady dowodzenia wynikające z art.3 kpc i art.232 kpc, a tym samym zasadę kontradyktoryjności poprzez dopuszczenie z urzędu dowodu z dokumentu w postaci aktu zdania i odbioru kart z dnia 9.01.2007r., znajdującego się w aktach sprawy IC 535/10, pomimo że w niniejszej sprawie brak było jakichkolwiek szczególnych okoliczności uzasadniających działanie sądu z urzędu. Zatem nie zwalczał treści merytorycznej tego dokumentu, z którego wynikał fakt pobrania przez niego kart (...) o określonych numerach identyfikacyjnych uprawniających do korzystania przy zakupie paliwa, ale jedynie jego wykorzystanie w tej sprawie z urzędu (tj. bez wniosku strony powodowej reprezentowanej w sprawie przez zawodowego pełnomocnika). Taki zarzut nie znajduje uzasadnienia. Prawdą jest, że obowiązek wskazywania dowodów potrzebnych do rozstrzygnięcia sprawy obciąża strony, a Sądowi pozostawione zostało jedynie uprawnienie dopuszczenia dalszych dowodów, niewskazanych przez żadną ze stron, jeżeli uzna, że – dla rozstrzygnięcia sprawy – są one potrzebne (art.232 zd.2 kpc). Będą one potrzebne, gdy - w ocenie Sądu – są jeszcze sporne fakty przywołane przez strony, które wymagają potwierdzenia. Innymi słowy Sąd nie może z urzędu dopuścić dowodów niepowołanych przez strony dla udowodnienia faktów, których żadna ze stron nie przytaczała. W sprawie niniejszej oznacza to, że skoro powódka przywołała fakt, iż pozwany pobrał określone karty (...) i z ich pomocą on lub inne osoby, którym karty mógł udostępnić nabyły paliwo, czemu pozwany zaprzeczał, to przeprowadzenie przez Sąd z urzędu dowodu z dokumentu z dnia 09.01.2007r., podpisanego przez pozwanego i opatrzonego stemplem o treści Przewozy (...) J. S., B. ul.(...), na okoliczność potwierdzenia faktu pobrania tych kart było działaniem zupełnie usprawiedliwionym (patrz kserokopia tego dokumentu – k.375). W ten sposób – w działaniu z urzędu - Sąd nie wykroczył poza granice przewidziane w art.232 zd.2 kpc, a tym samym nie naruszył też zasady równego traktowania stron, przez co nie znajduje uzasadnienia zarzut drugi apelacji powoda.

Za chybiony należało uznać także zarzut pierwszy apelacji, że przy ocenie dowodów zebranych w sprawie Sąd naruszył zalecenia przewidziane w art.2331 kpc. Przepis ten wymaga, by ocena zebranych dowodów była logiczna i poparta doświadczeniem życiowym oraz by była wszechstronna. W apelacji skarżący zarzucił w istocie, że jedynie jeden dowód w postaci dokumentu wskazującego miejsce jego sporządzenia (B.), datę (13.11.200..) oraz tytuł Zobowiązanie uregulowania zaległości (k.16), został przez Sąd oceniony niewłaściwie, jako uznanie długu wobec powódki, choć z tego dokumentu nie wynika wprost o jaki dług chodzi. W szczególności, że elementem tego uznania pozwanego były także roszczenia (długi) będące przedmiotem niniejszego postępowania. Nie można by było odmówić racji skarżącemu, gdyby ten dokument stanowił jedyny dowód w sprawie na potwierdzenie zasadności roszczenia powódki. Tymczasem oceniany w powiązaniu z innymi dowodami, w szczególności potwierdzającymi pobranie przez pozwanego kart plastikowych (...)o określonych numerach identyfikacyjnych umożliwiających zakup paliwa oraz dokumentem potwierdzającym zakup paliwa na określone kwoty z wykorzystaniem niektórych z tych kart, daje uzasadnione podstawy do przyjęcia, że w kwocie 18 693 Euro ujętej w Zobowiązaniu uregulowania zaległości (k.16), mieści się także i ten niższy dług objęty roszczeniem w tym postępowaniu, a dokładniej uwzględniony w zaskarżonym wyroku. Ten dokument opatrzony stemplem Przewozy (...) J. S., B. ul.(...) oraz podpisem pozwanego, obok jego zobowiązania spłaty długu w ratach i w terminie do 31.12.2008r., zawiera także wyjaśnienie pozwanego, że jest on zmuszony do spłaty zadłużenia w ratach z uwagi na bardzo ciężką sytuację na rynku transportowym (k.16). Sąd Rejonowy – oceniając swobodnie zebrane w sprawie dowody – miał uzasadnione podstawy by powiązać fakt sporządzenia tego dokumentu oraz oświadczeń w nim zawartych z zadłużeniami pozwanego powstałymi w związku z prowadzoną przez niego działalnością transportową i z zakupem paliwa z wykorzystaniem kart (...)pobranych wcześniej od powódki. Co prawda zapis daty sporządzenia tego dokumentu był niepełny (13.11.200..), ale nie budzi wątpliwości fakt, że został on sporządzony w 13.11.2007r., bo spłata określonego w nim zadłużenia miała nastąpić w ratach miesięcznych po 2 000 Euro i w terminie do 31.12.2008r. Obejmowała zatem zobowiązania pozwanego wynikłe wcześniej, a więc uprawniony był wniosek, że i te powstałe z zakupu paliwa w okresie objętym roszczeniem tj. od dnia 02.08.2008r. do dnia 30.08.2008r. (ustalenia faktyczne jw.). Zatem nie można powiedzieć, że taka ocena przez Sąd I instancji dokumentu z dnia 13.11.2007r. opatrzonego tytułem Zobowiązanie uregulowania zaległości, podpisanego przez pozwanego i opatrzonego stemplem jego firmy, była dowolna, a więc przeprowadzona z naruszeniem reguł przewidzianych w art.2331 kpc.

Podsumowując poczynione rozważania stwierdzić należy, że w zasadzie wszystkie argumenty podniesione przez apelującego sprowadzały się do polemiki z prawidłową oceną dowodów przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy i nie zawierały żadnej merytorycznej treści.

Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności i podzielając w pełni stanowisko Sądu Rejonowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd odwoławczy oddalił apelację pozwanego, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc). O kosztach postępowania apelacyjnego należnych powódce od pozwanego Sąd odwoławczy orzekł z zachowaniem podstawowej zasady wynikającej z art.981 i 3 kpc (w związku z art.1081 kpc). Wbrew żądaniu pozwanego nie zachodziły podstawy do zwolnienia go od ich ponoszenia (po myśli art.102 kpc). W uzasadnieniu tego wniosku skarżący w sposób ogólny powołał się na niezwykle trudną sytuację materialną wywołaną między innymi problemami natury zdrowotnej, czego nie potwierdził żadnymi obiektywnymi dowodami. Zatem nie można mówić, by po jego stronie zaistniał jakiś szczególnie uzasadniony przypadek, a tylko w takiej sytuacji można byłoby rozważać odstąpienie od obciążenia go kosztami postępowania apelacyjnego poniesionymi przez powódkę (zgodnie z zasadą słuszności przewidzianą w art.102 kpc.). Wysokość tych kosztów należnych powódce obejmowała wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości ustalonej zgodnie z 12 ust.1 pkt 1 i 6 pkt 5 rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 490 z 2013r.), powiększonego o koszty dojazdu pełnomocnika do Sądu w Bydgoszczy w wysokości 186 zł (zgodnie z jego zestawieniem – k.442). O kosztach należnych pełnomocnikowi powoda, za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną z urzędu w postępowaniu apelacyjnym Sąd odwoławczy orzekł zgodnie z treścią 15 oraz 12 ust.1 pkt 1 i 6 pkt 5 w związku z 2 ust.3 w/w rozporządzenia.