Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 29 listopada 2013 r. powód Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od J. Z. kwoty 25 308,00 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od kwot:

- 12 654,00 zł od dnia 31 marca 2014 r. do dnia zapłaty;

- 12 654,00 zł od dnia 19 października 2013 r. do dnia zapłaty.

Swoje roszczenie powód wywodził z umowy ubezpieczenia należności handlowych zawartej z pozwaną w dniu 18 lipca 2008 r. A żądana kwota stanowiła wartość niezapłaconych przez pozwaną składek ubezpieczeniowych za okres ubezpieczeniowy od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 31 marca 2014 r.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie wniosku pozwanej z dnia 18 lipca 2008 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 (k. 23 – 25, owu – k. 56 - 62). Początkowo umowa ta obowiązywała od 1 października 2008 r. do 31 marca 2010 r. (polisa – k. 26 - 28). Następnie była sukcesywnie przedłużana. Na okres od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. oraz na okres od 1 kwietnia 2012 r. do 31 marca 2013 r. obowiązywanie umowy zostało przedłużone na podstawie oświadczeń złożonych w dokumencie prolongaty (prolongata z dnia 25 lutego 2010 r. – k. 29, polisa – k. 30-34, prolongata z dnia 17 kwietnia 2012 r. – k. 40, polisa – k. 47-51). Natomiast na okres od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. oraz na okres od 1 kwietnia 2013 r. do 31 marca 2014 r. przedłużenie okresu obowiązywania umowy było skutkiem zastosowania klauzuli zawartej w § 10 ust. 7 OWU ( k. 61 ) zgodnie z którą umowa podlega automatycznemu przedłużeniu na kolejny rok, o ile żadna ze stron, najpóźniej na 2 miesiące przed upływem bieżącego roku ubezpieczenia nie dokona jej wypowiedzenia (polisa –k. 36, polisa –k. 52-55).

Wysokość składki ubezpieczeniowej w okresie od 1 kwietnia 2013 r. do 31 marca 2014 r. została określona na kwotę 25 308,00 zł. W dwóch ratach płatnych za pół roku z góry (polisa – k. 52 - 55).

Pismem z dnia 27 lutego 2013 r. odebranym osobiście przez przedstawiciela strony powodowej w dniu 28 lutego 2013 r. pozwana wypowiedziała umowę ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 (k. 65). W odpowiedzi powód pismem z dnia 20 marca 2013 r. poinformował pozwaną, iż w świetle § 10 ust. 7 ogólnych warunków łączącej strony umowy powyższe wypowiedzenie jest nieskuteczne a umowa ubezpieczenia obowiązuje w dalszym ciągu do dnia 31 marca 2014 r. (k. 66).

W związku ze świadczeniem ochrony ubezpieczeniowej na rzecz pozwanej, powód wystawił pozwanej dwa rachunki: na kwotę 12 654,00 zł każdy, z terminem płatności odpowiednio do dnia 30 kwietnia 2013 r. (k. 63) oraz do dnia 18 października 2013 r. (k. 64).

Pismem z dnia 25 listopada 2013 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem (k. 68-69).

Ponadto w dniu 18 lipca 2008 r. pozwana jako zleceniodawca zawarła ze spółką znajdującą się w jednej grupie kapitałowej z powodem - (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (zleceniobiorcą) umowę dotyczą usług związanych z optymalizacją procesu zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie syntesys nr (...) (k. 83 - 94) przedmiotem, której było wykonywanie przez zleceniobiorcę: raportów kredytowych, monitoringu należności, windykacji należności, pośrednictwa w obrocie wierzytelnościami, analizy należności, oceny zdolności kredytowej zleceniodawcy, oceny zdolności kredytowej klientów zleceniodawcy (umowa sysntesys – k. 84).

Powołany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dokumenty, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo należało zasądzić co do kwoty 25 308 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od kwot:

- 12 654 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

- 12 654 zł od 19 października 2013 r. do dnia zapłaty.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Roszczenie powoda znajduje podstawę w przepisie art. 805 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Pozwana nie zaprzeczyła temu, iż nie dokonała płatności składki ubezpieczeniowej za okres od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 31 marca 2014 r.

Strona pozwana kwestionowała przede wszystkim legitymację procesową powoda wskazując na to, iż umowa ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 stanowiła aneks do umowy syntesys nr (...) stroną, której była (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. A zatem to tej spółce, a nie powodowi przysługuje legitymacja czynna w niniejszej sprawie.

Zdaniem pozwanej niezasadność roszczenia powoda wynika również z faktu skutecznego wypowiedzenia umowy syntesys nr (...), co zdaniem pozwanej winno skutkować wypowiedzeniem również umowy ubezpieczenia należności handlowych, jako aneksu do umowy głównej.

Pozwana wskazała również na brak ekwiwalentności świadczeń wynikających z umowy. Podnosząc, iż z tytułu kosztów ubezpieczenia poniosła wydatki w wysokości 120 000 zł nie otrzymując przy tym żadnych świadczeń.

Z faktu, iż umowa ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 została zawarta na czas określony z możliwością automatycznego przedłużenia okresu obowiązywania, a umowa syntesys nr (...) na czas nieokreślony oraz z tego, iż umowy różniły się w zakresie terminów wypowiedzenia pozwana wyprowadziła zarzut stosowania przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wzorców umownych zawierających postanowienia niezgodne z dobrymi obyczajami oraz wzajemnie sprzecznych. Co na podstawie art. 3852 k.c. oraz 3854 k.c. powinno skutkować uznaniem ich za nieobowiązujące.

Strona pozwana zarzuciła również, iż powód błędnie zastosował postanowienia umowy ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 w następującym zakresie:

1)  § 2 ust. 4.2 , który stanowi, iż ochrona ubezpieczeniowa przyszłych należności z tytułu sprzedaży lub dostaw towarów lub usług ustaje w odniesieniu do danego klienta w dniu, w którym należność nie została zapłacona w ciągu 90 dni po ustalonym lub przedłużonym terminie płatności - co zdaniem pozwanej czyni żądanie zapłaty składki ubezpieczeniowej bezpodstawnym;

2)  § 8 ust. 2, zgodnie z którym ubezpieczyciel zwolniony jest z obowiązku wypłaty odszkodowania jeżeli ubezpieczający nie dopełni obowiązku wynikającego z kodeksu cywilnego i innych przepisów prawa dotyczących stosunku ubezpieczenia lub z obowiązującej umowy ubezpieczenia, chyba, że ubezpieczający udowodni, ze niedopełnienie obowiązku nie było przez niego zawinione – co zdaniem pozwanej, w sytuacji braku z jej strony płatności składki ubezpieczeniowej winno skutkować automatycznym ustaniem ochrony ubezpieczeniowej;

3)  § 9 ust. 2. 2 i 2.3, zgodnie z tymi postanowieniami jeżeli pierwsza rata składki nie zostanie zapłacona we właściwym terminie ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym oraz jeżeli, którakolwiek z kolejnych rat składki nie zostanie zapłacona w terminie, ubezpieczyciel wyznaczy dodatkowy 14 dniowy termin do jej zapłacenia. Po upływie, którego może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym. Zdaniem zaś pozwanej powód nie zadośćuczynił tym postanowieniom, nie wypowiadając umowy ubezpieczenia ani po nie zapłaceniu pierwszej jak również drugiej składki.

Z tego względu, iż posiadanie przez strony procesu legitymacji czynnej i biernej jest przesłanką o zasadniczym znaczeniu, od jej istnienia bowiem, uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, zaś jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, skutkuje wydaniem wyroku oddalającego powództwo, zarzut strony pozwanej w przedmiocie braku legitymacji czynnej po stronie powoda należało rozstrzygnąć w pierwszej kolejności.

W tym miejscu konieczne jest odniesienie się do związku występującego pomiędzy umową ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 oraz umową dotyczącą usług związanych z optymalizacją procesu zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie syntesys nr (...). Zauważyć należy, iż wbrew twierdzeniom pozwanej. Umowa ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 jest umową odrębną od umowy syntesys nr (...). A okres jej obowiązywania nie jest uzależniony od czasu trwania umowy zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. A tym bardziej nie stanowi do niej aneksu. Pomiędzy ww. umowami zachodzą różnice zarówno podmiotowe jak i przedmiotowe.

Umowa ubezpieczenia zawarta pomiędzy stronami jest typową i powszechnie spotykaną w obrocie gospodarczym umową na podstawie, której towarzystwo ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej w przypadku niewypłacalności kontrahentów ubezpieczającego. Natomiast umowa syntesys nr (...) zawarta pomiędzy pozwaną a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. dotyczyła usług związanych z optymalizacją procesu zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie. W zakres tej umowy z całą pewnością nie wchodziło świadczenie ochrony ubezpieczeniowej.

Pomiędzy obiema umowami występuje jedynie taki związek, iż aneks do umowy syntesys nr (...) zawarty w dniu 18 lipca 2008 r. dotyczący usługi oceny zdolności kredytowej uzależnił długość okresu trwania tej usługi od okresu, na który zawarta została umowa ubezpieczenia. Na mocy tej umowy powód został upoważniony do przekazywania spółce (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zleceń w przedmiocie wykonania usługi, o której mowa powyżej.

Tym samym uznać należy, iż zarzut braku legitymacji procesowej powoda jest całkowicie chybiony. Z faktu, iż umowa ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 nie była umową, której okres obowiązywania uzależniony był od umowy syntesys nr (...) w oczywisty sposób wynika, iż wypowiedzenie umowy ubezpieczenia z dnia 27 lutego 2013 r. nie mogło być skuteczne. Z tego względu, iż pozwana uchybiła terminowi, o którym mowa w § 10 ust. 7 OWU. W myśl tego postanowienia, skoro umowa obowiązywała do dnia 31 marca 2013 r. to jej wypowiedzenie mogło nastąpić najpóźniej w dniu 31 stycznia 2013 r.

W ocenie Sądu również sam mechanizm automatycznego przedłużenia umowy w przypadku braku złożenia jej wypowiedzenia w określonym terminie przez którąkolwiek ze stron nie budzi wątpliwości. Tego typu klauzule są powszechnie stosowane w obrocie handlowym i mieszczą się w zakresie ustawowej swobody kształtowania stosunków umownych, o której mowa w art. 353 ¹k.c.

Odnosząc się natomiast do braku ekwiwalentności świadczeń wynikających z przedmiotowej umowy ubezpieczenia, która zdaniem pozwanej uzasadniona jest tym, iż w związku z realizacją tej umowy strona pozwana poniosła łączny koszt opiewający na 120 000 zł. W zamian zaś nie otrzymała żadnego świadczenia. Uznać należy, iż także ten zarzut jest nietrafiony.

Istotą umowy ubezpieczenia, o której mowa w przytoczonym powyżej art. 805 k.c. jest z jednej strony zobowiązanie do zapłaty składki przez ubezpieczającego, z drugiej zaś zobowiązanie do spełnienia określonego świadczenia przez ubezpieczyciela w razie zajścia określonego w umowie wypadku. Tym samym zarzut braku ekwiwalentności świadczeń w sytuacji, gdy powód świadczył ochronę ubezpieczeniową, lecz nie zaszły okoliczności od, których uzależniona była wypłata świadczenia pieniężnego w formie odszkodowania powyższej zasady naruszać nie może. W przypadku umów ubezpieczenia możliwość braku ekwiwalentności świadczeń można dopatrywać się również w takim ukształtowaniu stosunku zobowiązaniowego w wyniku, którego powinności nałożone na ubezpieczonego i ich nadmiar nie znajduje odzwierciedlenia w świadczeniu ubezpieczyciela. Strona pozwana na istnienie takich okoliczności nie wskazuje. Jak również o ocenie Sądu nie występują one w niniejszej sprawie.

Nie sposób również przypisać stronie powodowej naruszenia zasady dobrych obyczajów w kontekście stosowanych przez nią postanowień umownych, jak również posługiwania się sprzecznymi ze sobą wzorcami umownymi. Pozwana nie występowała jako konsument, dlatego przepis art. 3851 k.c. nie ma do niej zastosowania. Na marginesie należy zwrócić uwagę, iż postanowienia umowy ubezpieczenia nie są ani wzajemnie sprzeczne, ani nie stoją w sprzeczności z art. 353 1 k.c. Są one na tyle precyzyjne i jasno sformułowane, że nie pozostawiają wątpliwości co do tożsamości podmiotów będących ich stronami, jak również co do ich przedmiotu. A pozwana przy dołożeniu zwykłej staranności wymaganej w tego typu sytuacjach nie powinna mieć problemów z interpretacją postanowień obu tych umów w zakresie ich powiązań jak i sposobów ich wypowiedzenia. Należy również zwrócić uwagę na to, iż pozwana pismem z dnia 27 lutego 2013 r. wypowiedziała umowę ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 adresując oświadczenie na powoda. Wyraźnie zaznaczając, iż wypowiada umowę ubezpieczenia, a nie umowę systensys nr (...). W tym kontekście tym bardziej niezrozumiała jest jej argumentacja, w myśl której wspomnianym wyżej pismem wypowiedziała umowę dotyczącą usług związanych z optymalizacją procesu zarządzania należnościami w przedsiębiorstwie systensys nr (...), co powinno skutkować wypowiedzeniem również umowy ubezpieczenia, jako umowy, której czas trwania jest uzależniony od umowy systensys nr (...).

Natomiast art. 3854 § 1 i 2 k.c. nie może mieć zastosowania gdyż w sprawie nie było konfliktu wzorców umownych.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej dotyczącego błędnego zastosowania przez powoda postanowień umowy ubezpieczenia należności handlowych nr 704 314 w zakresie § 2 ust. 4.2 oraz § 9 ust. 2. 2 i 2.3, skutkiem czego zdaniem pozwanej ochrona ubezpieczeniowa świadczona przez powoda powinna ustać wcześniej niż w dniu 31 marca 2014 r., co wiązałoby się z brakiem obowiązku zapłaty składki ubezpieczeniowej, należy zauważyć, iż pierwsze z powołanych powyżej postanowień umownych reguluje kwestię ustania ochrony ubezpieczeniowej w zakresie przyszłych wierzytelności przysługujących ubezpieczonemu (pozwanej) w stosunku do jej kontrahentów, z którymi pozostaje ona w dalszych stosunkach handlowych pomimo tego, iż kontrahenci ci przekroczyli termin zapłaty istniejących już wierzytelności o 90 dni. Postanowienie to w ogóle nie reguluje kwestii ustania stosunku ubezpieczeniowego pomiędzy stronami.

Natomiast § 9 ust. 2. 2 i 2.3 ww. umowy przewidują możliwość rozwiązania przez ubezpieczyciela w trybie natychmiastowym umowy w sytuacjach wskazanych w tych postanowienia. Użyte w nich sformułowanie „ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę …” nie pozostawia wątpliwości co do tego, iż jest to uprawnienie ubezpieczyciela, a nie jego obowiązek. Postanowienie to sankcjonuje nienależyte wykonanie umowy przez ubezpieczonego zwolnieniem ubezpieczyciela z obowiązku wypłaty odszkodowania. Jak wynika z literalnej analizy tego postanowienia nie przewiduje jednak ono wygaśnięcia stosunku ubezpieczeniowego. A ubezpieczający może ubiegać się o odszkodowanie dowodząc, iż niedopełnienie przez niego obowiązku wynikającego z umowy lub przepisów powszechnie obowiązujących nie było przez niego zawinione.

Mając powyższe na uwadze zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 25 308 zł na podstawie przepisu art. 805 § 1 k.c.

O roszczeniu odsetkowym orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądzając odsetki w wysokości ustawowej od kwoty:

- 12 654 zł od dnia 1 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

- 12 654 zł od 19 października 2013 r. do dnia zapłaty.

Roszczenie odsetkowe zostało oddalone w zakresie odsetek liczonych od dnia 31 marca 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2013 r. z tej przyczyny, iż zapłata pierwszej składki stała się wymagalna w dniu 30 kwietnia 2013 r.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. w całości nakładając na pozwaną obowiązek zwrotów kosztu procesu na rzecz powoda, którego żądanie zostało oddalone tylko w zakresie odsetek liczonych od kwoty 12 654,00 zł od dnia 31 marca 2013 r. do dnia 30 kwietnia 2013 r. Na należne powodowi koszty złożyły się opłata sądowa od pozwu – 1266,00 zł, koszty zastępstwa procesowego według stawki minimalnej na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) – 2400 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 34 zł.

ZARZĄDZENIE

(...)