Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Luby Fiłoc

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2014 r.

sprawy B. D.

oskarżonego o przestępstwo z art. 286 §1 kk i in.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach

z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt II K 410/12

zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. W. 619,92 zł (w tym 115,92 zł podatku VAT) tytułem wynagrodzenia za obronę wykonywaną z urzędu w postępowaniu odwoławczym; zwalnia oskarżonego B. D. z opłaty za II instancję oraz ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze, które przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt II Ka 5/14

UZASADNIENIE

B. D. został oskarżony o to, że:

w dniu 15 października 2010 roku w S., ul. (...), woj. (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) SA z siedzibą w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w łącznej kwocie 3884,08 złotych w ten sposób, że w sklepie (...) w S. przy ul. (...) zawarł dwie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych o numerach (...) i (...) oraz zakupił w cenie promocyjnej dwa telefony komórkowe: N. (...) i (...) (...), wprowadzając w błąd pracownika salonu sprzedaży co do zamiaru i możliwości wywiązania się z zawartych umów, a następnie nie uregulował swoich zobowiązań finansowych wobec (...) SA, przy czym w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu zdolność do rozpoznania jego znaczenia oraz zdolność do pokierowania swoim postępowaniem miał ograniczoną w stopniu znacznym,

tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 11 września 2013r. orzekł:

I.oskarżonego B. D. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 286 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk, przy czym z opisu czynu wyeliminował stwierdzenie „w postaci pieniędzy” i za ten czyn na podstawie art. 286 § 1 kk w zw. z art. 31 § 2 kk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 lat tytułem próby;

III. na podstawie art. 72 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...) SA w W. kwoty 3.884,08 złotych w terminie jednego roku od uprawomocnienia się wyroku;

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. W. kwotę 929,88 złotych, w tym kwotę 173,88 złotych podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu pełnioną przez adw. M. W.;

IV. zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w sprawie określając, że ponosi je Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który zaskarżył wyrok w całości na korzyść B. D., zarzucając mu na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt. 2 kpk:

- obrazę przepisów prawa procesowego - art. 4, art. 5 § 2, art. 7, art. 410 i 424 § 1 kpk, polegającą na przekroczeniu zasad określonych w tych przepisach przy dokonaniu oceny materiału dowodowego i ustaleń w zakresie zamiaru oskarżonego, jak również wyciągnięcie przez Sąd ze zgromadzonego materiału wniosku nie znajdującego się w nim poparcia zgodnie z którym oskarżony nie prowadził w rzeczywistości żadnej działalności i zaprezentowanie oceny wyłącznie zgodnej z tezą o istnieniu z góry powziętego zamiaru nieuiszczenia jakichkolwiek należności z tytułu zawartych umów po stronie oskarżonego, jak również oparcia wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego o wskazany powyżej wniosek Sądu, przy pominięciu szeregu zagadnień, które tą koncepcję obalają i poprzestaniu na przedstawieniu uproszczonego rozumowania w tym względzie,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść tego orzeczenia, a będący wynikiem obrazy przepisów postępowania wskazanych powyżej polegający na błędnym przyjęciu, iż oskarżony dopuścił się przestępstwa opisanego w art. 286 § 1 kk, bez istnienia dowodów uprawdopodobniających fakt popełnienia przestępstwa.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jest oczywiście bezzasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

Ze szczegółowej analizy zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego oraz przedstawionych w uzasadnieniu wyroku motywów, jakimi kierował się Sąd Rejonowy oceniając tenże materiał dowodowy wynika, iż Sąd Rejonowy w Siedlcach nie popełnił błędu, jaki zarzuca skarżący w swojej pisemnej apelacji. W ocenie Sądu Okręgowego w Siedlcach, twierdzenia podnoszone przez skarżącego w jego apelacji nie znajdują potwierdzenia w aktach sprawy, a stanowią tylko polemikę z oceną dowodów prawidłowo przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy. W sprawie niniejszej argumenty zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji są bardziej przekonywujące od tych zawartych w apelacji.

Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w przedmiocie zarzutu, co do błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku wskazując, że zarzut ten czyni zasadnym nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego, lecz wykazanie, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego ( wyrok SN z dnia 22 stycznia 1975r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975, poz. 58). Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy nie zgodził się z zarzutem apelacyjnym obrońcy oskarżonego w zakresie przekroczenia przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów. Dokonując oceny dowodów w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy w Siedlcach sprostał wymogom płynącym ze wskazanego wyżej orzeczenia Sądu Najwyższego, dlatego rozumowanie Sądu I instancji spotkało się z całkowitą aprobatą ze strony Sądu Odwoławczego i co za tym idzie, nie wymaga jakiejkolwiek korekty. Sąd Rejonowy wnikliwie rozpatrzył wszystkie okoliczności i dowody ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego B. D.. Nie ma również wątpliwości co do tego, że postępowanie w przedmiotowej sprawie przeprowadzone zostało starannie, a ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji nie wykazuje błędów natury logicznej, jak również nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów, chronionej przepisem art. 7 kpk. Na stwierdzenie powyższych okoliczności pozwala uważna lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku. W pisemnych motywach zaskarżonego wyroku Sąd I instancji wskazał bowiem dowody, które obdarzył przymiotem wiarygodności oraz wyjaśnił, z jakich powodów dał im wiarę. Wskazał także dowody, którym waloru wiarygodności odmówił i precyzyjnie oraz przekonywująco wyjaśnił, z jakich przyczyn na wiarę nie zasługują. Ustalenia poczynione w tym zakresie przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i w ocenie Sądu Okręgowego w Siedlcach nie noszą cech błędu.

W tym miejscu, ażeby nie powtarzać wszystkich argumentów przytaczanych
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, Sąd odwoławczy uznał za stosowne ograniczyć się tylko do wskazania najistotniejszych okoliczności, które przemawiają za uznaniem za prawidłowe ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy w Siedlcach.

Mianowicie słusznie Sąd I instancji nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego, który w toku składania wyjaśnień w postępowaniu przygotowawczym, jak i w trakcie przewodu sądowego, nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień. Słuszność stanowiska Sądu Rejonowego przyjmującego takie twierdzenie oskarżonego jako przyjętą przez niego linię obrony, wynika z pozostałych zgromadzonych w sprawie materiałów dowodowych potwierdzających, iż oskarżony w swoim działaniu, kierował się zrealizowaniem konkretnego celu jakim było osiągnięcie korzyści materialnej. Wskazać w tym miejscu należy, iż zachowanie karalne przestępstwa z art. 286 § 1 kk skierowane jest na osobę, którą sprawca zamierza doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Jest złożonym działaniem lub zaniechaniem i może przybierać postać wprowadzenia w błąd tej osoby, wyzyskania błędu tejże osoby, bądź wyzyskania jej niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Elementem, którym musi się charakteryzować każdy sposób wprowadzenia w błąd jest to, iż ma ono wywołać w konkretnym podmiocie wyobrażenie o istniejącym stanie rzeczy, nie odpowiadające prawdzie. Wprowadzanie w błąd to zaś zachowanie odnoszące się do aktualnie istniejącej rzeczywistości, nie zaś do przyszłych, jedynie potencjalnych stanów rzeczy. Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym w przypadku oszustwa jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Charakterystyczny dla strony podmiotowej tego przestępstwa zamiar bezpośredni, powinien obejmować tak cel działania sprawcy, jak i sam sposób działania zmierzającego do zrealizowania tego celu. Sprawca musi chcieć użyć takiego właśnie sposobu działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i cel ten musi stanowić punkt odniesienia przy realizowaniu każdego ze znamion przedmiotowych przestępstwa ( zob. A. Zoll /red./, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 278-363. Tom III, Zakamycze, 1999). Bezsprzecznie, wbrew twierdzeniom skarżącego, w stosunku do zachowania oskarżonego Sąd Rejonowy wykazał, iż wywołał on, posługując się dokumentami które tam przedłożył, u pracownika sklepu (...) przeświadczenie, iż prowadzi on własną działalność gospodarczą. O celowości wprowadzenia w błąd pracownika salonu (...) świadczyć też może charakter zawartych przez niego umów, bowiem oskarżony nie zawarł umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych jako osoba prywatna, co mógł bez przeszkód uczynić, nawet utrzymując się jedynie z renty. Tymczasem zawarł on umowy, które mogły zostać zawarte z nim jako podmiotem gospodarczym, tj. osobą prowadzącą własną działalność gospodarczą, a więc umowy w planach biznesowych, które charakteryzują się o wiele większą atrakcyjnością niż umowy zawierane z osobami fizycznymi.

Zamiar oszustwa przyjmować musi postać chęci skierowanej na zachowanie prowadzące do wywołania błędu. Oszustwo z punktu widzenia znamion strony podmiotowej może być bowiem popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim obejmującym zarówno cel, jak i sposób działania sprawcy, jak miało to miejsce w niniejszej sprawie. Oskarżony w toku prowadzanego przez siebie procederu, przedstawiając P. D. wprawdzie oryginalne dokumenty, które nie odzwierciedlały jednak aktualnego stanu faktycznego odnośnie jego firmy, gdyż de facto nie prowadził on już swojej działalności, wprowadził go w błąd co swojej rzeczywistej sytuacji. Fakt niezgłoszenia przez niego zawieszenia lub likwidacji prowadzonej działalności gospodarczej pozostaje jednak na gruncie niniejszej sprawy poza obligatoryjnym zakresem rozważań Sądu, co sugerował nietrafnie skarżący. Oskarżony miał jednak pełną świadomość tego, iż przedstawienie takich dokumentów spowoduje, iż będzie mógł skorzystać z oferty przeznaczonej dla firm, co stanowi ewidentny przykład wprowadzania w błąd, w tym przypadku (...) SA w W., i co za tym idzie - takim zachowaniem doprowadził tę firmę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Okoliczność ta znajduje pełne potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności w zeznaniach świadków, którzy przeprowadzali weryfikację dokumentów przedłożonych przez oskarżonego celem zawarcia umowy o usługi telekomunikacyjne. Oskarżony wiedząc z góry, iż dokumenty przedstawione przez niego pracownikowi salonu (...) choć oryginalne, nie odzwierciedlają ówczesnego stanu faktycznego, nakierowany był właśnie na uzyskanie konkretnego produktu jakim były telefony komórkowe, których otrzymanie stanowiło jeden z elementów zawartej umowy o usługi telekomunikacyjne. Otóż wprowadzenie w błąd może przybierać postać przemilczenia, a więc nieprzekazania przez sprawcę informacji dotyczących prawdziwego stanu rzeczy. Przemilczenie stanowi więc formę ukrycia przed osobą rozporządzającą mieniem, w tym wypadku przed pokrzywdzonym (...) SA, pewnych faktów, zjawisk, okoliczności itp., których nieświadomość powoduje powstanie błędnego wyobrażenia o rzeczywistości. Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w tej sprawie. Zapewne, gdyby pokrzywdzony znał rzeczywistą sytuację finansową oskarżonego, nie zawarłby z nim rzeczonych umów i nie wydał telefonów komórkowych, a tym samym oskarżony nie doprowadziłby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na szkodę (...) SA w W..

Biorąc pod uwagę fakt, iż wina oskarżonego B. D. odnośnie popełnienia przez niego zarzucanego mu czynu nie budzi żadnych wątpliwości, również z pełną aprobatą Sądu Odwoławczego spotkało się rozstrzygnięcie Sądu I instancji w zakresie orzeczonej wobec oskarżonego kary. Kara 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzona oskarżonemu nie nosi cech rażącej surowości, a tylko w takiej sytuacji jej wymiar mógłby zostać przez Sąd Odwoławczy skorygowany. Rażąca niewspółmierność kary zachodzi bowiem wtedy, gdy suma zastosowanych kar zarówno zasadniczych, jak i dodatkowych wymierzonych za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia społecznego niebezpieczeństwa - obecnie społecznej szkodliwości tego czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego ( wyrok SN z 10.07.1974 r., V KRN 60/74, OSNKW 1974, z. 11, poz. 213). Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż Sąd Rejonowy wymierzył oskarżonemu karę w dolnej granicy ustawowego zagrożenia za przypisany mu czyn, przy uwzględnieniu znacznego stopnia niepoczytalności oskarżonego jako okoliczności łagodzącej. Stan sprawcy nie zmieniał jednak faktu, iż czyn którego się dopuścił cechował się wysokim stopniem społecznej szkodliwości, szczególnie ze względu na niskie pobudki kierujące działaniem oskarżonego w postaci chęci osiągnięcia korzyści majątkowej. W stosunku do oskarżonego Sąd Rejonowy przyjął także pozytywną prognozę kryminologiczną, co legło u podstaw zastosowania wobec niego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności. Tak orzeczona wobec oskarżonego kara, zdaniem Sądu Okręgowego, właściwie uwzględnia wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu i uczyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości, dowodząc braku bezkarności dla tego typu zachowań. Jest przy tym współmierna do stopnia zawinienia oskarżonego, wystarczająca do tego, by podziałała na niego powstrzymująco i uświadomiła mu nieuchronność poniesienia odpowiedzialności za naruszenie porządku prawnego. Spełni również swoje zadania w zakresie prewencji ogólnej, co do poszanowania prawa i kształtowania pozytywnych postaw społecznych.

Reasumując powyższe rozważania stwierdzić należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w Siedlcach zgodnie z zasadą obiektywizmu (art. 4 kpk),
jak i zasadą swobodnej oceny dowodów (art. 7 kpk), po uprzednim ujawnieniu w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy, po rozważeniu wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego oraz wyczerpującym i logicznym uargumentowaniu swojego stanowiska w motywacyjnej części wyroku dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, z których jednoznacznie wynika, że B. D. dopuścił się czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia.

O wynagrodzeniu adwokata za obronę sprawowaną z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 14 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2002r., nr 163, poz. 1348), podwyższając należną kwotę o 20 % stosownie do § 16 w/w rozporządzenia oraz należną stawkę podatku od towarów i usług według § 2 ust 3 tego rozporządzenia.

O opłatach za II instancję i wydatkach za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 i 2 Ustawy z 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zwalniając oskarżonego od ich ponoszenia. Za takim rozstrzygnięciem przemawia sytuacja materialna oskarżonego, który obecnie otrzymuje rentę w wysokości ok. 1000 zł miesięcznie.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Siedlcach na podstawie art. 437 § 1 kpk w zw. z art. 456 kpk orzekł jak w wyroku.