Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach

V Wydział Karny Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

Przewodniczący: SSO Janusz Chmiel

Sędziowie: SSR del. Katarzyna Gozdawa-Grajewska (spr.)

SSO Sławomir Klekocki

Protokolant: Justyna Napiórkowska

w obecności Magdaleny Szymańskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2014 r.

sprawy:

L. N. /N./

s. J. i M.

ur. (...) w S.

oskarżonego o przestępstwo z art. 280 § 1 kk, art. 223 kk

oraz

R. W. /W./

s. K. i E.

ur. (...) W.

oskarżonego o przestępstwo z art. 280 § 1 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 26 kwietnia 2013r. sygn. akt IX K 895/11

I.zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że eliminuje z opisu czynu wyrażenie: „dopuścił się czynnej napaści na ww. funkcjonariuszy Policji podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych zmierzających do jego zatrzymania ” umieszczając w to miejsce zwrot : „ stosując w ten sposób groźbę bezprawną w celu zmuszenia ww. funkcjonariuszy do zaniechania prawnej czynności służbowej zatrzymania podczas wykonywania przez nich obowiązków służbowych” i zmienia kwalifikację prawną czynu na art. 224 § 2 kk i na podstawie tego przepisu w zw. z art. 224 § 1 kk obniża wymierzoną oskarżonemu karę pozbawienia wolności do 8 (ośmiu ) miesięcy.

II.zmienia punkt 3 wyroku i obniża orzeczoną karę łączną wobec oskarżonego L. N. do 2 (dwóch ) lat i 1 (jednego ) miesiąca;

III.w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy:

IV. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata A. L. kwotę

420 (czterysta dwadzieścia) złotych oraz 23% podatku VAT w kwocie 96,60 złotych

(dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy), łącznie kwotę 516,60 złotych (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

V.zwalnia obu oskarżonych od ponoszenia kosztów za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt. V Ka 611/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Rybniku wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie o sygn. akt. VI K 895/11 uznał oskarżonych L. N. i R. W. za winnych występku z art. 280 § 1 kk polegającego na tym, że w dniu 27 maja 2011r. w Ś. działając wspólnie i w porozumieniu, po uprzednim zagrożeniu użyciem przemocy ekspedientce sklepu (...) – M. N. (1) przedmiotem przypominającym broń palną zabrali w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 2450,50 zł na szkodę M. i J. A. i za ten występek skazał ich na karę 2 lat pozbawienia wolności. Nadto Sąd Rejonowy uznał oskarżonego L. N. za winnego występku z art. 223 kk polegającego na tym, że w dniu 9 czerwca 2011r. w J. używając noży oraz podobnie niebezpiecznego narzędzia w postaci tasaka trzymanych w ręku i skierowanych wobec funkcjonariuszy Komendy Miejskiej Policji w R. tj. mł. (...). J. M., st. asp. W. R. , asp. R. G., i podinsp. D. S. dopuścił się czynnej napaści na w/w funkcjonariuszy policji podczas i w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych zmierzających do jego zatrzymania i za ten występek skazał L. N. na karę 1 roku pozbawienia wolności. Sąd Rejonowy połączył oskarżonemu L. N. orzeczone kory pozbawienia wolności i w ich miejsce wymierzył mu karę łączną 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności. Na mocy art. 63 § 1 kk zaliczono oskarżonym na poczet wymierzonych kar pozbawienia wolności okres ich tymczasowego aresztowania w sprawie. Na mocy art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata A. L. 1512 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu oskarżonemu R. W.. Jednocześnie na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolniono oskarżonych od zapłaty kosztów sądowych obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację wniósł obrońca z wyboru oskarżonego L. N. i zaskarżył orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

na podstawie art. 427 § 2 kpk w zw z art. 438 pkt 2 i 3 kpk:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że oskarżony L. N. współdziałał z oskarżonym R. W. w popełnieniu czynu z art. 280 § 1 kk podczas gdy wnikliwa analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego nie daje podstaw do przyjęcia takich wniosków, a ponadto polegający na przyjęciu, że oskarżony L. N. swym zachowaniem w dniu 9 czerwca 2011r. w J. w czasie interwencji policji wypełnił znamię „czynnej napaści” z art. 223 kk

-obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku a mianowicie: art. 4 kpk, 7 kpk, 410 kpk

poprzez nieuwzględnienie całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a tym samym nieuwzględnienie okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, poprzez pominięcie przy dokonaniu oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego złożonej do akt sprawy kopii wyroku, z której wynika, iż oskarżony L. N. został napadnięty w swoim mieszkaniu

-art. 413 par. 2 pkt. 1 kk poprzez niedokładne określenie kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu w pkt. 2 wyroku.

W oparciu o postawione wyżej zarzuty autor apelacji wniósł o:

-zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego L. N. od zarzucanych mu czynów ewentualnie o

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Apelację wniósł również obrońca z urzędu oskarżonego R. W. i zaskarżył orzeczenie w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

na podstawie art. 427 § 1 i 2 kpk w zw z art. 438 pkt 2 kpk:

1.obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 7 kpk w zw z art. 410 kpk poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i uznanie oskarżonego R. W. winnym, zarzucanego mu czynu w sytuacji gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do takiego wniosku,

2. obrazę przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 5 § 2 kpk poprzez nierozstrzygnięcie wątpliwości , które winien powziąć Sąd na korzyść oskarżonego.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie R. W. od zarzucanego mu czynu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zarzuty podniesione w środku odwoławczym, sporządzonym przez obrońcę oskarżonego L. N., zasługiwały na uwzględnienie tylko w zakresie zarzutów odnoszących się do czynu drugiego przypisanego oskarżonemu, a mianowicie z art. 223 kk. W pozostałym zakresie zarzuty podniesione w obu apelacjach należało uznać za bezzasadne.

Istota wydanego przez Sąd I instancji rozstrzygnięcia sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie czy rację mają obrońcy oskarżonych twierdząc iż Sąd Rejonowy popełnił błąd uznając, że w świetle całokształtu materiału dowodowego i okoliczności faktycznych ujawnionych na rozprawie można obojgu oskarżonym przypisać popełnienie występku z art. 280 § 1 kk. Błąd ten zdaniem skarżących pozostaje w ścisłym związku przyczynowym z naruszeniem szeregu norm procesowych (art. 4kpk, 7 kpk, 410 kpk). Zdaniem obrońców istotą błędu w

ustaleniach faktycznych w odniesieniu do czynu z art. 280 § 1 kk było odmówienie wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonych – nieprzyznających się do winy, przy jednoczesnym oparciu się na dowodach pośrednich, które nie mogły przekonująco świadczyć o ich winie.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie jest trafny bowiem zasadność wniosków i ocen wyprowadzonych przez Sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Fakt, iż Sąd Rejonowy oparł się na innych dowodach ujawnionych w toku przewodu sądowego ( a nie na wyjaśnieniach oskarżonych) i nie ustalił stanu faktycznego w sposób jaki życzyliby sobie tego skarżący jest już kwestia swobodnej oceny dowodów, która zostanie omówiona w następnym akapicie.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 4 kpk Sąd Okręgowy stwierdza, że żadną miarą nie doszło do naruszenia przez Sąd I instancji zasady obiektywizmu. Istotą nakazu jaki wynika z tej zasady jest z jednej strony konieczność traktowania stron oraz uczestników postępowania w sposób bezstronny , z drugiej zaś wykluczenie kierunkowego nastawienia sądu do sprawy. Ponieważ obrońca oskarżonego L. N. nie wykazał żadnych konkretnych okoliczności jakie dowodziłyby postępowaniu Sądowi Rejonowemu wbrew tak rozumianej zasadzie obiektywizmu , zarzut naruszenia art. 4 kpk należy uznać za bezzasadny.

Odnosząc się do zarzutu obrazy art. 7 kpk to należy podkreślić, że swobodna ocena dowodów legitymuje się zgodnością z tym co wynika z przeprowadzonych dowodów, ocenianych wedle zasad prawidłowego rozumowania , wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Z takiej oceny wynika pewność co do poczynionych ustaleń, jeżeli – przy spełnieniu przesłanek z art. 7 kpk – pozwalają one na utworzenie jednej uznanej za udowodnioną wersji zdarzenia. Utworzenie takiej wersji jest utrudnione wówczas jeżeli tak jak w przypadku czynu i sad nie dysponuje dowodami bezpośrednimi, a zespołem poszlak.

Z wyczerpującego i obszernego uzasadnienia wyroku Sądu I instancji wynika, iż Sąd Rejonowy w sposób drobiazgowy odniósł się do wyjaśnień oskarżonych, oceniając ich wersję zdarzeń i przeciwstawiając ich wyjaśnieniom dowody przeciwne, które w pełnym zestawieniu ze sobą zostały uznane przez Sąd za pełnowartościowy dowód winy oskarżonych w popełnieniu przestępstwa rozboju w dniu 27 maja 2011r. Sąd opowiedział się za wersją świadków: M. N., K. K. (sprzedawczyń w sklepie, w którym dokonano rozboju) A. M. i A. M. (przypadkowych świadków przejeżdżających samochodem i notujących numery rejestracyjne pojazdu do którego wsiadł wybiegający ze sklepu zamaskowany mężczyzna), S. P. ( znajomego oskarżonych, u którego pojawili się oskarżeni po popełnieniu przestępstwa razem z gotówką w spore rej ilości – oscylującą wokół kwoty skradzionej w sklepie (...)) oraz korespondujących z zeznaniami w/w osób: dowodu z monitoringu sklepowego, dokumentacji fotograficznej zatrzymanego samochodu S. (...) z przemalowanymi tablicami rejestracyjnymi, umowy kupna sprzedaży samochodu zawartej między oskarżonym L. N. i świadkiem S. P.. Sąd Rejonowy w pisemnych motywach wyroku szczegółowo wypowiedział się

dlaczego wersja przedstawiana przez oskarżonych jest niewiarygodna. Wykazał natomiast dlaczego dowody przeciwne wymienione wyżej tworzą spójny układ pozwalający na odtworzenie przebiegu zdarzenia w sposób logiczny oraz wyłączający wszelkie inne ( prezentowane przez oskarżonych ) możliwości. Pod tym względem rozumowanie Sądu Rejonowego było prawidłowe i korzystało z ochrony przewidzianej w art. 7 kpk. Zarzucanie Sądowi Rejonowemu – co czynią skarżący- iż zamiast na wyjaśnieniach oskarżonych (notabene zmiennych i chwiejnych) oparł się na zeznaniach świadków stanowi niczym nieuzasadnioną ingerencję w sferę swobodnej oceny dowodów. Z tych względów zarzut obrońców naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów należało uznać za bezzasadny i zmierzający do niedozwolonej polemiki ze znajdującymi się pod ochroną art. 7 kpk ustaleniami Sądu I instancji. Nie może się ostać również zarzut obrońcy oskarżonego L. N., iż oskarżony nie był współsprawcą rozboju i nie może odpowiadać za „eksces” współoskarżonego W.. Wersji lansowanej przez oskarżonego N. nie potwierdzają jednak zgromadzone w sprawie dowody. Naoczni świadkowie zdarzenia małżonkowie M., zeznali przecież że samochód kierowany przez oskarżonego N. stał nieopodal sklepu, w którym oskarżony W. przebywał, miał włączone światła mijania i był gotowy do szybkiego odjazdu co zresztą oskarżony N. uczynił gdy tylko wybiegający ze sklepu (...) wsiadł na miejsce pasażera. Sposób zachowania obu oskarżonych, umiejscowienie auta, stan gotowości do odjazdu w jednoznaczny sposób wskazują że role między sprawcami zostały wcześniej podzielone , ustalone i wykonane. Powyższe niewątpliwie świadczy że obaj sprawcy działali w ramach współsprawstwa – jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy. To że oskarżony L. N. osobiście nie wszedł do sklepu ( a zrobił to oskarżony W.) bynajmniej nie może go ekskulpować. Oskarżony N. wniósł bowiem istotny wkład w całe wspólne przedsięwzięcie. Sprawcy wspólnie dążyli do osiągnięcia zaplanowanego celu jakim był zdobycie pieniędzy , a rola oskarżonego N. w tym planie była istotna. Stąd też słusznie Sąd Rejonowy uznał że obaj oskarżeni działając wspólnie i w porozumieniu dopuścili się przestępstwa z art. 280 par. 1 kk. Jeżeli chodzi o zarzut niedokonania oceny wyroku przedłożonego przez obrońcę oskarżonego N., a mający potwierdzać fakt iż oskarżony ten był ofiarą przestępstwa to brak ten nie może świadczyć o naruszeniu art. 4, 7 czy 410 kpk. Wyrok ten dotyczył zupełnie innej sprawy i innego postępowania. Z pewnością nie można uznać by bycie pokrzywdzonym w innej sprawie ( napaść ) usprawiedliwiała fakt nieotwarcia drzwi policjantom i przywitanie ich z nożami i tasakiem w ręku. Funkcjonariusze Policji oświadczyli przecież oskarżonemu kim są żądając otwarcia drzwi mieszkania. Z prośbą o wykonanie polecenia policjantów zwróciła się także do oskarżonego jego matka. Z tego wynika, że tak naprawę ocena dowodu z wyroku przedłożonego przez obrońcę dla ustaleń w sprawie nie miała żadnego znaczenia.

Rację ma natomiast obrońca oskarżonego L. N. zarzucając, iż Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż oskarżony w dniu 9 czerwca 2011r. dopuścił się czynnej napaści w rozumieniu art. 223 kk. na funkcjonariuszy policji. Sąd Rejonowy podążając za błędem jaki pojawił się w pkt. 2 aktu oskarżenia w sposób całkowicie bezzasadny zakwalifikował ten czyn jako wyczerpujący znamiona art. 223 kk. ( na marginesie należy zauważyć że ani prokurator w akcie oskarżenia, ani Sąd Rejonowy nie wskazał paragrafu występku z art. 223 kk). O ile ustalenia

faktyczne odnośnie tegoż zdarzenia dokonane przez Sąd I instancji są prawidłowe wynikające z obszernego materiału dowodowego to już kwalifikację prawną tego czynu i uznanie, że zachowanie takie stanowi przestępstwo z art. 223 kk ( 223 par. 1 kk) należy uznać za błędne. W opisie czynu przypisanego L. N. w pkt II nie sposób dopatrzyć się elementów użycia niebezpiecznego przedmiotu co ma zasadnicze znaczenie dla bytu przestępstwa z art. 223 § 1 kk. Jak wynika z zeznań funkcjonariuszy policji, którzy wyważyli drzwi do mieszkania, w którym przebywał oskarżony, ten ostatni zbliżał się do nich trzymając w ręce pięć noży i tasak. Nie skierował jednak tych niebezpiecznych narzędzi w stronę policjantów i nie rzucił się na nich, ani nie rzucił żadnym z noży, czy tasakiem w stronę funkcjonariuszy, nie zamachnął się również, by taką czynność wykonać. Jego zachowanie zatem nie świadczyło o próbie zranienia któregokolwiek z funkcjonariuszy. W świetle tych okoliczności uzasadniony jest wniosek, iż co prawda oskarżony posługiwał się niebezpiecznymi przedmiotami ale ich nie użył. Z istoty narządzi jakimi są noże i tasak wynika, iż aby ich użyć należy wziąć zamach i zadać cios tym końcem, na którym znajduje się metalowe ostrze. Ponieważ oskarżony L. N. nie podjął takiego działania brak jest podstaw, by pociągnąć go do odpowiedzialności za przestępstwo z art. 223 § 1 kk bowiem przepis ten penalizuje jedynie czynną napaść na funkcjonariuszy policji połączoną z użyciem, a nie posługiwaniem się niebezpiecznym przedmiotem. (tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 marca 2010r. II Aka 46/10 , LEX nr 583688.) W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 27 czerwca 2002r. sygn. akt II Aka 498/01 LEX 77504. Natomiast M. K. w Komentarzu do Kodeksu Karnego stwierdza iż: „użycie broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego narzędzia albo środka obezwładniającego jest pojęciem węższym od posługiwania się nim. Sprawca winien bowiem wykorzystać dany przedmiot zgodnie z jego przeznaczeniem.” W komentarzu do Kodeksu Karnego pod red. A. Zolla ( Zakamycze 2006) rozważane jest natomiast pojęcie „napaści”. Zdaniem tegoż autora , które Sąd II instancji podziela termin „napaść” wskazuje, że chodzi o działanie charakteryzujące się pewnym stopniem gwałtowności. Natomiast zachowanie oskarżonego czyli demonstrowanie noży i tasaka względem interweniujących funkcjonariuszy stanowiło niewątpliwie groźbę bezprawną użycia tych niebezpiecznych przedmiotów w celu zmuszenia funkcjonariuszy policji do zaniechania prawnej czynności służbowej zatrzymania oskarżonego L. N.. Zresztą Sad Rejonowy w uzasadnieniu wyroku na k. 762 akt sprawy ustala: „ L. N. działał z zamiarem bezpośrednim , mając na celu przeszkodzenie funkcjonariuszom w wykonywaniu obowiązków służbowych polegających na zatrzymaniu”. Stąd też ustalenia Sądu Rejonowego - wbrew ostatecznie przyjętej kwalifikacji- wskazują wprost na art. 224 § 2 kk. Mając na uwadze powyższe rozważania, wskazane orzecznictwo i poglądy doktryny w tym zakresie zmiana zaskarżonego wyroku była niezbędna. W tym, przypadku nie zachodziła potrzeba zmiany ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę wyroku gdyż ta była prawidłowa jednakże zaistniała obraza prawa materialnego miała wpływ na treść wyroku. Z tej przyczyny uznając, że zachowanie L. N. w dniu 9 czerwca 2011r. w J. wobec funkcjonariuszy policji wyczerpywało znamiona art. 224 § 2 kk Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu I instancji i odpowiednio zmieniając opis czynu i kwalifikacje prawną. Konsekwencją

tej zmiany była konieczność obniżenia oskarżonemu wymierzonej kary pozbawienia wolności z 1 roku do 8 miesięcy. Czyn z art. 223 § 1 kk zagrożony jest bowiem zdecydowanie surowiej niż występek z art. 224 § 1 kk. Kara 8 miesięcy pozbawienia wolności będzie karą adekwatną do wagi czynu popełnionego w dniu 9 czerwca 2011r. Uwzględnia tak społeczny stopień szkodliwości czynu jak i stopień winy oskarżonego. Jednocześnie kara w takim rozmiarze spełni swoją funkcję w zakresie kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie, a sprawcy uświadomi naganność jego postępowania.

Z tej przyczyny zaistniała konieczność zmiany pkt. 3 zaskarżonego wyroku zawierającego orzeczenie o karze łącznej. Sąd złagodził orzeczoną karę łączną do dwóch lat i jednego miesiąca. Sąd Okręgowy miał na względzie związek przedmiotowy między czynami, różnorodność pokrzywdzonych, a także stosunkowo bliską odległość czasową. Powyższe przełożyło się na orzeczenie kary łącznej w wysokości zbliżonej do pełnej absorpcji. Tak ukształtowana kara łączna w odczuciu społecznym jest karą sprawiedliwą i zgodna z zasadami prewencji tak szczególnej jak i ogólnej. Kara łączna 2 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności pozwoli osiągnąć swoje cele, a w szczególności spowoduje że L. N. nie popełni ponownie przestępstwa. Takiej karze nie sprzeciwiają się również potrzeby w zakresie prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Jeżeli zaś chodzi o karę orzeczoną R. W. za czyn z art. 280 § 1 kk w wymiarze 2 lat pozbawienia wolności – zważywszy na treść art. 447 § 1 kpk- to z pewnością nie można jej uznać za rażąco surową skoro została wymierzona w dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Akceptuje Sąd Okręgowy wszystkie inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku Sądu Rejonowego w związku z czym w pozostałym zakresie, jako słuszny utrzymano w mocy zaskarżony wyrok.

Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata A. L. 516,60 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu oskarżonemu R. W. w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Odwoławczy na podstawie art. 626 § 1 kpk oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonych od ponoszenia wydatków za postepowanie odwoławcze oraz opłat, którymi obciążono Skarb Państwa z uwagi na ich trudną sytuację majątkową i osobistą.