Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 09 czerwca 2014r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia SO Urszula Kubowska-Pieniążek (spr.)

Sędzia SO Jolanta Bojko

Sędzia SO Katarzyna Wręczycka

Protokolant: Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2014r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku K. C.

przy udziale A. C.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu

z dnia 7 listopada 2013r.

sygn. akt I Ns 499/11

p o s t a n a w i a:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie II w ten sposób, że wysokość nakładów jakie poniosła uczestniczka postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny określić na kwotę 98.414,16 zł (dziewięćdziesiąt osiem tysięcy czterysta czternaście złotych szesnaście groszy); zmienić je także w punkcie V w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki postępowania A. C. na rzecz wnioskodawcy K. C. spłatę w kwocie 58.971,75 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt pięć groszy) nie naruszając dalszych postanowień tego punktu;

II.  apelację w pozostałym zakresie oddalić;

III.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania 2200 zł kosztów postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 7 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Fabrycznej we Wrocławiu w punkcie I ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy K. C. i uczestniczki postępowania A. C. wchodzą: stanowiący odrębną nieruchomość samodzielny lokal mieszkalny nr (...) położony we W. przy ulicy (...) o pow. 52,61 m ^{( 2)}, z własnością którego łączy się udział w nieruchomości wspólnej wynoszący (...) dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków prowadzi księgę wieczystą (...) o wartości 279.000 zł (słownie: dwieście siedemdziesiąt dziewięć tysięcy złotych), obciążonej hipoteką umowną zwykłą zabezpieczającą kredyt udzielony przez (...) S.A. w W., którego wysokości pozostała do spłaty na dzień wydania niniejszego postanowienia wynosiła 23.076,82 CHF; ruchomości w postaci: szafa firmy (...) o wartości 1200 zł; meble kuchenne o łącznej wartości 2200 zł; lodówko-zamrażarka marki G. o wartości 1400 zł; kuchnia elektryczna z płytą marki A. o wartości 1200 zł; szafa dwudrzwiowa sosnowa o wartości 450 zł; szafka z szufladami o wartości 160 zł; dwie komody o łącznej wartości 590 zł; lampa wisząca o wartości 150 zł; odkurzacz marki (...) o wartości 270 zł; pralka automatyczna marki (...) o wartości 630 zł; szafka na buty o wartości 220 zł; telewizor marki P. o wartości 140 zł; odtwarzacz DVD marki (...) o wartości 60 zł; magnetowid P. o wartości 20 zł; sześć kinkietów o wartości 330 zł; zegar ścienny (...) o wartości 15 zł; komputer stacjonarny o wartości 300 zł; wieża stereofoniczna o łącznej wartości 700 zł oraz kwota 5500 zł stanowiąca równowartość samochodu osobowego marki V. (...) o nr rej. (...); w punkcie II postanowienia ustalił, że uczestniczka A. C. poniosła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny o łącznej wartości 48.414,16 zł (słownie: czterdzieści osiem tysięcy czterysta czternaście złotych szesnaście groszy), a w punkcie III, że udziały stron w majątku wspólnym są równe i wynoszą po 1/2. Sąd Rejonowy w punkcie IV postanowienia dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy K. C. i uczestniczki postępowania A. C. w ten sposób, że samodzielny lokal mieszkalny opisany szczegółowo w pkt I. 1 i ruchomości opisane szczegółowo w pkt I. 2 niniejszego postanowienia przyznać uczestniczce A. C., zaś kwotę wskazaną w pkt I. 3 niniejszego postanowienia przyznać wnioskodawcy K. C. (1); w punkcie V postanowienia zasądzając od uczestniczki A. C. na rzecz uczestnika K. C. kwotę 87.881,76 zł (słownie: osiemdziesiąt siedem tysięcy osiemset osiemdziesiąt jeden złotych siedemdziesiąt sześć groszy) płatną w terminie 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w płatności, a w punkcie VI postanowienia zasądzić od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kwotę 700 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Ponadto Sąd Rejonowy w punkcie VII postanowienia zasądził od wnioskodawcy i uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa kasy Sądu Rejonowego dla Wrocławia – Fabrycznej kwoty po 492,34 zł tytułem brakujących wydatków na poczet wynagrodzenia biegłych i uzyskania informacji bankowej, a w punkcie VIII postanowienia koszty zastępstwa procesowego pomiędzy stronami wzajemnie znieść.

Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W dniu 24 kwietnia 1999 r. wnioskodawca K. C. (1) i uczestniczka postępowania A. C. zawarli związek małżeński. W 2004 r. A. C. i K. C. (1) zawarli z bratem uczestniczki umowę darowizny, przedmiotem której była kwota pieniędzy w wysokości 50 000 zł z przeznaczeniem na zakup i wyposażenie mieszkania. Świadczenie przyrzeczone umową spełnione zostało poprzez przelew kwoty 50 000 zł na konto bankowe. Umowa darowizny nie została zgłoszona do Urzędu Skarbowego. Z kwoty stanowiącej przedmiot darowizny opłacona została I rata za lokal położony we W. przy ul. (...). Pozostała część tej kwoty przeznaczona została na zakup materiałów budowlanych oraz zakup wyposażenia mieszkania. W 2004 r. A. C. i K. C. (1) nabyli wspólnie lokal mieszkalny położony we W. przy ul. (...) dla którego prowadzona jest Księga Wieczysta nr (...). Na zakup mieszkania w dniu 19 maja 2004 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., Oddział I we W. udzielił wnioskodawcy i uczestniczce postępowania kredytu mieszkaniowego w wysokości 28 290 CHF. W trakcie trwania małżeństwa wnioskodawca i uczestniczka postępowania nabyli samochód marki V. (...) z 1993 r. W dniu 22 maja 2007 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu, w sprawie XIII RC 3568/06 rozwiązał małżeństwo A. C. i K. C. przez rozwód. Wyrok uprawomocnił się z dniem 13 czerwca 2007 r. Po orzeczeniu rozwodu wnioskodawca wyjechał do Wielkiej Brytanii, a kredyt zaciągnięty w czasie trwania małżeństwa spłacała uczestniczka postępowania. Po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej uczestniczka A. C. spłaciła wspólny kredyt, ze środków pochodzących z jej majątku osobistego w łącznej kwocie 32 016,73 zł. Na dzień 5 sierpnia 2013 r. wysokość zadłużenia z tytułu kredytu wynosiła 23 076,82 CHF. W październiku 2007 r. samochód marki V. (...) sprzedany został przez wnioskodawcę za kwotę 5500 zł. W okresie od czerwca 2007 r. do listopada 2013 r. uczestniczka postępowania tytułem kosztów utrzymania mieszkania położonego we W. przy ul. (...), w tym opłat na rzecz wspólnoty mieszkaniowej, opłat z tytułu wywozu śmieci, opłat z tytułu ubezpieczenia mieszkania oraz podatku od nieruchomości uiściła łącznie kwotę 16 397, 43 zł. Wartość lokalu mieszkalnego położonego we W. przy ul. (...) na dzień 15 lutego 2013 r. wynosiła 279 000 zł. Wartość ruchomości znajdujących się w lokalu, a to: szafy firmy (...), mebli kuchennych, lodówko – zamrażarki firmy (...), kuchni elektrycznej z płytą marki A., szafy dwudrzwiowej sosnowej, szafki z szufladami, dwóch komód, lampy wiszącej, odkurzacza marki (...), pralki automatycznej marki (...), szafki na buty, telewizora marki P., odtwarzacza DVD marki (...), magnetowidu P., sześciu kinkietów, roweru stacjonarnego, wieży stereofonicznej na dzień ustania wspólności majątkowej (czerwiec 2007 r.) wynosiła 10 855 zł. Udziały wnioskodawcy K. C. i uczestniczki A. C. są równe.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uwzględnił wniosek K. C.. Sąd I instancji uznał, iż wnioskodawca w należyty sposób wykazał, że darowizna w kwocie 50 000 zł stanowiła formę rekompensaty w zamian za przeprowadzony przez wnioskodawcę remont w mieszkaniu matki darczyńcy. W tym zakresie Sąd Rejonowy oparł się tak na zeznaniach wnioskodawcy jak i powołanych przez niego świadków - C. C. i N. S.. Ponadto Sąd Rejonowy uznał, iż potwierdzeniem woli darczyńcy przekazania darowizny obojgu małżonkom była fakt, że pieniądze uzyskane przez małżonków od brata uczestniczki przeznaczone zostały na zapłatę pierwszej raty i wyposażenie ich wspólnego mieszkania. W ocenie Sądu fakty dowiedzione przez wnioskodawcę nie zostały obalone przeciwdowodem, a to umową darowizny sporządzoną w formie pisemnej między A. C., a J. K., na którą powoływała się uczestniczka postępowania. Sąd wskazywał, że umowa taka nie została przedstawiona w trakcie postępowania dowodowego, a z informacji uzyskanej w toku postępowania z Urzędu Skarbowego W. (...) wynika, iż w urzędzie tym nie odnotowano deklaracji podatkowej w przedmiocie darowizny uzyskanej przez A. C.. Na tej podstawie Sąd za niewiarygodne uznał zeznania A. C. i J. K. w zakresie zawarcia umowy darowizny wyłącznie między uczestniczką, a jej bratem, a z wyłączeniem wnioskodawcy i nie uwzględnił żądania uczestniczki, aby ustalić i rozliczyć nakłady poczynione z jej majątku osobistego na majątek wspólny małżonków, a pochodzącego z darowizny od jej brata J. K..

Z rozstrzygnięciem w sprawie nie zgodziła się uczestniczka postępowania. Uczestniczka postępowania zaskarżyła postanowienie w części, to jest w zakresie punktu II i V oraz wniosła o ich zmianę:

-

punktu II wskazanego postanowienia poprzez ustalenie, że uczestniczka postępowania A. C. poniosła nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny o łącznej wartości 98.414,16 zł;

-

punktu V postanowienia poprzez zasądzenie od uczestniczki A. C. na rzecz uczestnika K. C. kwotę 51.124,83 zł płatną w terminie 9 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w płatności,

ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie go Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Uczestniczka wniosła także o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu postanowieniu w apelacji zarzuciła: naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogły mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, to jest przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, nie zaś swobodnej oceny dowodów prowadzącej do błędnej konstatacji, że wnioskodawca w toku postępowania udowodnił, iż darowizna dokonana przez brata uczestniczki – K. K. weszła do majątku wspólnego uczestniczki i wnioskodawcy, podczas gdy wszechstronna analiza zabranego w sprawie materiału dowodowego nie pozwala na uznanie, że przedmiotowa okoliczność została przez wnioskodawcę udowodniona, co doprowadziło do błędnego ustalenia, że uczestniczka dokonała z majątku osobistego na majątek wspólny nakładów o wartości 48.414,16 zł, podczas gdy nakłady te wyniosły 98.414,16 zł oraz przepisu art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. poprzez błędne ustalenie przez Sąd I instancji, że pozostały do spłaty kredyt hipoteczny opiewa na kwotę obliczoną w PLN według średniego kursu NBP z daty orzekania, gdy tymczasem zobowiązanie wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, wynikające z umowy kredytu hipotecznego określane jest dług kursu (...) Bank (...) S.A., na dany dzień, który to kurs kształtując wysokość pasywów obciążających majątek wspólny uczestników był wyższy niż średni kurs NBP, albowiem powiększony był o wartość spreadu walutowego wynoszącego na dzień 7 listopada 2013 r. 0,2034 zł, co po przeliczeniu wartości kredytu w (...) na PLN daje kwotę 82.871,18 zł, nie zaś jak ustalił Sąd I instancji 78.177,35 zł; błędne ustalenie przez Sąd I instancji, że wartość ruchomości wskazanych w pkt I ppkt 2 sentencji postanowienia wynosi 10.855 zł, podczas gdy zsumowanie ich wartości daje kwotę 10.035,00 zł; błędne ustalenie wartości majątku wspólnego uczestniczki i wnioskodawcy poprzez ustalenie, że przed odliczeniem obciążeń i nakładów wartość ta wynosi 212.355,00 zł, podczas gdy prawidłowa wartość to 294.535,00; błędne ustalenie wartości majątku przeznaczonego do podziału, po odliczeniu obciążeń i nakładów, która to wartość wskazana została jako 186.763,52 zł, podczas gdy winna wynosić 113.249,66 zł, co w konsekwencji spowodowało błędne obliczenie spłaty należnej wnioskodawcy od uczestniczki, która wskazana została jako 87.881,76 zł, podczas gdy prawidłowa kwota spłaty wynosi 51.124,83 zł.

W postępowaniu apelacyjnym Sąd II instancji dodatkowo ustalił, że uczestniczka postępowania w dniu 10 maja 2004 roku nadała pod adresem Urzędu Skarbowego W. pismo, jednak Urzędowi temu nie udało się ustalić faktu zgłoszenia do opodatkowania umowy darowizny wobec braku możliwości ustalenia czy przesyłka taka wpłynęła.

Dowód:



dowód nadania pisma do Urzędu Skarbowego W. nr (...) z dnia 10.05.2004 r. oraz odpowiedź na k. 411.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki w znaczącej części okazała się uzasadniona, gdyż trafnie zarzuciła naruszenie przepisów postępowania poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.), doszło także do naruszenia prawa materialnego (art. 45 § 1 krio) przy rozliczeniu nakładów z majątku osobistego uczestniczki postępowania na majątek wspólny.

Na wstępie wypada jednak zauważyć, że nie wymagają szerszego uzasadnienia zarzuty sformułowane w punktach b, c i d apelacji, gdyż są one wyłącznie wynikiem błędu w sumowaniu, a nie w subsumcji dokonanej przez Sąd I instancji. Skoro słusznie wskazuje skarżący, że wartość ruchomości to kwota 10.035 zł, a nie jak przyjął Sąd Rejonowy 10.855 zł., podobnie rzecz się ma z wartością całego majątku dorobkowego, którego wartość wynosi 294535 zł (wartość lokalu mieszkalnego + ruchomości + kwota 5500 zł) co ostatecznie powoduje, że właśnie ta wartość powinna stanowić podstawę, od której Sąd winien odliczać żądane wydatki i nakłady poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 § 1 zd. drugie krio).

Istotny zarzut apelacji dotyczy wadliwego – zdaniem skarżącej – uznania, że wnioskodawca zdołał w toku toczącego się postępowania obalić domniemanie wynikające z art. 33 pkt 2 krio wskutek błędnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy ocenił, że dokonana przez K. K. darowizna kwoty 50.000 zł weszła w skład majątku wspólnego skoro świadkowie C. C. i N. S. potwierdzili stanowisko wnioskodawcy, że darowizna stanowiła formę rekompensaty za przeprowadzony remont w mieszkaniu jego teściów, pieniądze zostały przeznaczone na spłatę I raty kredytu i wyposażenie przyszłego mieszkania stron, a nadto nie ma przeciwdowodu w postaci stosownego zgłoszenia w Urzędzie Skarbowym.

Z oceną tą jednak nie sposób się zgodzić. Przede wszystkim wola dokonania przysporzenia na rzecz obojga małżonków ze skutkami innymi niż następujące ex lege (art. 33 pkt 2 krio) powinna zostać wyrażona w treści czynności prawnej. Zatem decydująca jest wola darczyńcy dokonania przysporzenia na rzecz jednego lub obojga małżonków, natomiast pobudki, motywy czy zamierzony cel na jaki darowizna będzie przeznaczona niewątpliwie nie należy do essentiale negotii umowy darowizny, co więcej w literaturze przedmiotu przyjmuje się, że w razie sporu sądowego nie jest dopuszczalne dociekanie motywów darczyńcy (L. S. (...)). Tak więc to, czy rzeczywiście K. K. chciał poprzez darowiznę „wynagrodzić” stronom za przeprowadzony remont w mieszkaniu także jego rodziców nie ma znaczenia, a już na pewno nie może świadczyć o tym, że jego wolą było by darowizna przez niego uczyniona weszła do majątku wspólnego. Zatem twierdzenia wnioskodawcy co do przyczyn dokonania darowizny wsparte zeznaniami jego ojca C. C. i świadka N. S. nie są w tej mierze decydujące ani nie obalają domniemania ustawowego.

Podobnie rzecz się przedstawia z celem na jaki zostały przeznaczone środki uzyskane z darowizny. Dość powszechnie w praktyce orzeczniczej sądów rejonowych przyjmuje się, że jeśli pieniądze uzyskane w wyniku umowy darowizny zostały przeznaczone w całości i części na zakup wspólnego lokalu mieszkalnego dla małżonków, to fakt ten determinuje ocenę dokonanego nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obojga a nie tylko jednego z małżonków, stronę umowy darowizny.

Oczywiście nie można wykluczyć, że właśnie taka – w konkretnym przypadku – jest wola darczyńcy. Rozumowanie to logicznie prowadzi do woli darczyńcy i ewentualnego obalenia domniemania ustawowego. Można, w tym miejscu zaryzykować twierdzenie, że chęć wsparcia bliskiego (dziecka, siostry, brata) w jego staraniach w zdobyciu własnego mieszkania spowodują, że nabyta w trakcie trwania ustawowej wspólności małżeńskiej nieruchomość wejdzie do majątku wspólnego, ale nie oznacza to i nie musi oznaczać, że także darowizna uczyniona została na rzecz tego majątku. Jeśli więc istotna jest wola darczyńcy to w niniejszej sprawie darczyńca K. K. wyraźnie stwierdził, że jego wolą było obdarowanie siostry, a nie obojga małżonków. Wystarczająco przekonywująco przedstawił swoje zapatrywanie na problemy związane z podziałem wspólnego majątku i źródła swej wiedzy. Podstaw ku temu, by ocenić te zeznania jako niewiarygodne nie było, a wnioskodawca jak i wskazani przez niego świadkowie do tego czy obdarowana została uczestniczka postępowania czy oboje małżonkowie w ogóle się nie odnosili, a motywy – jak już wyżej wskazano – nie mogą być decydujące.

Powyższej oceny zeznań świadka K. K. nie zmienia fakt, iż mimo jego twierdzeń o pisemnym potwierdzeniu dokonania darowizny uczestniczce postępowania nie udało się ostatecznie przedstawić dowodu zawarcia umowy darowizny na piśmie i przedstawienia jej właściwemu Urzędowi Skarbowemu. Zapoczątkowane przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe (prowadzone z urzędu, co dopuszcza art. 232 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) skierowane do niewłaściwego urzędu było kontynuowane przez Sąd II instancji wobec pisemnego dowodu nadania przesyłki pod adresem właściwego Urzędu Skarbowego W. nie doprowadziło jednak do ostatecznego wyjaśnienia sporządzenia umowy darowizny na piśmie. Nie mniej jednak przedstawione okoliczności zdają się wspierać prawdziwość twierdzeń uczestniczki postępowania i przemawiają za wiarygodnością zeznań świadka K. K..

Uchybienie art. 233 § 1 k.p.c. skutkowało wadliwą odmowę uznania, iż otrzymana przez uczestniczkę postępowania darowizna w kwocie 50000 zł była jej nakładem z majątku osobistego na majątek wspólny, a zatem odmowa rozliczenia tego nakładu stanowiła o naruszeniu art. 45 § 1 krio.

Przekładając powyższe na dokonane rozliczenia, zawarte rozstrzygnięcie w punkcie II zaskarżonego postanowienia powinno uwzględniać dokonaną darowiznę i tym samym nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny jakie poczyniła uczestniczka wyrażają się kwotą 98.414,16 zł. Odliczając tę kwotę od wartości majątku wspólnego otrzymujemy kwotę 196.120,84 zł, co przy założeniu, że udziały w majątku rozwiedzionych małżonków są równe prowadzi do wyliczenia, że udział każdego z nich to 117.943,49 zł. Ostatecznie dopłata, jaką winna jest uczestniczka to kwota 58.971,75 zł. W tym zakresie apelacja została uwzględniona.

Nie znalazł natomiast Sąd Okręgowy dostatecznych podstaw do tego, by do poniesionych przez uczestniczkę nakładów doliczyć tzw. spread walutowy zapłacony – jak twierdziła – od poszczególnych rat kredytu.

Mimo, że skarżąca twierdziła i przedstawiała wydruki z internetu o wysokości spreadu walutowego w banku, w którym został zaciągnięty kredyt to istotne pozostaje, że spread walutowy dotyczy kredytów denominowanych i indeksowanych do waluty innej niż waluta polska, nie znajduje natomiast zastosowania do kredytów walutowych tj. kredytów udzielanych i spłacanych bezpośrednio w walucie obcej. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dostarczył dostatecznych dowodów na to, jakiego rodzaju kredyt strony zaciągnęły, a w związku ze zmianą art. 69 Prawa bankowego dokonaną ustawą z dnia 29 lipca 2011r. istotne było czy bank kredytujący w związku z unormowaniem zawartym w art. 69 ust 2 § 4a Prawa bankowego otworzył i prowadzi rachunek służący do gromadzenia środków na spłatę kredytu oraz jakie są zasady dokonywania spłaty za pośrednictwem tego rachunku. Dowód w tym zakresie obciążał wyłącznie uczestniczkę postępowania, a brak powyższych danych uniemożliwiał nie tylko uwzględnienie apelacji, ale nawet szczegółowe odniesienie się do tego żądania.

Reasumując skoro apelacja uczestniczki postępowania okazała się uzasadniona na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. orzeczono jak na wstępie.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. uznając, iż wnioskodawca apelację co do zasady przegrał, a interesy stron były oczywiście sprzeczne.