Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie, VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko S. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 4 marca 2014r. sygnatura akt X GC 840/13.

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 600 zł (sześciuset złotych) tytułem kosztów postepowania apelacyjnego.

Sygn. akt VIII Ga 178/14

UZASADNIENIE

W dniu 15 marca 2013 roku powódka M. K. wniosła pozew przeciwko S. P. o zapłatę kwoty 6.440 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 11 września 2012 roku wraz z kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej. W uzasadnieniu wskazała, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej powódka zawarła z pozwaną w dniu 31 maja 2012 roku umowę sprzedaży sprzętów, stanowiących wyposażenie restauracji. Cena została ustalona na 60.000 zł, przy czym strony ustaliły płatność ratalną, tj. 6 rat, każda po 10.000 zł począwszy od lipca 2012 roku. Cena miała zostać uiszczona w pełni do 10 grudnia 2012 roku. Powódka wskazała dalej, że pozwana dokonała zapłaty pięciu pełnych rat za miesiące lipiec, sierpień, październik, listopad i grudzień 2012. We wrześniu wpłaciła na rzecz powódki kwotę 3.560,61 zł, wobec czego do zapłaty pozostała kwota 6.439,39 zł. W dniu 9 stycznia 2013 roku powódka skierowała do pozwanej wezwanie do zapłaty, które pozostało bezskuteczne.

W dniu 7 czerwca 2013 roku Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym, uwzględniając żądanie pozwu w całości.

W dniu 28 czerwca 2013 roku pozwana wniosła skuteczny sprzeciw od przedmiotowego nakazu zapłaty. Pozwana w sprzeciwie wniosła o oddalenie powództwa, podnosząc przy tym zarzut potrącenia. W uzasadnieniu przyznała, że strony postępowania zawarły umowę sprzedaży wskazaną w pozwie. Następnie wskazała, że powódka była najemcą lokalu, w którym znajdowało się sprzedane na podstawie wskazanej umowy wyposażenie, od (...) Klubu (...) w S.. Powódka nie uregulowała należności powstałych w trakcie trwania umowy względem (...) w wysokości 6.439,38 zł, co uzasadniało prawo (...) do zastosowania ustawowego prawa zastawu na ruchomościach powódki. Wskazała dalej, że lokal ten następnie został wynajęty pozwanej, która wykupiła przedmioty zastawu od (...), albowiem były niezbędne do prowadzenia działalności, a w dniu 8 sierpnia 2012 roku pozwana zawarła z wynajmującym umowę cesji wierzytelności przysługujących względem powódki. Kwotę stanowiącą wierzytelność dochodzoną pozwem pozwana potrąciła z raty za wrzesień.

Wyrokiem z dnia 4 marca 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok powyższy Sąd oparł na ustaleniu, że w dniu 16 sierpnia 2011 roku powódka zawarła ze (...) Klubem (...) w S. umowę najmu lokalu przy al. (...) w S.. W trakcie trwania umowy powódka nieterminowo regulowała należności wynikające z wystawianych przez wynajmującego faktur VAT. W związku z nieterminowym regulowaniem należności przez powódkę na rzecz wynajmującego, pismem z dnia 23 maja 2012 roku umowa najmu została powódce wypowiedziana z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia, tj. do dnia 1 września 2012 roku. W przedmiotowym piśmie wynajmujący wezwał powódkę do zapłaty zaległości w wysokości 4.489,57 zł, wskazując jednocześnie, że do czasu uregulowania zaległości wyposażenie zostanie objęte ustawowym prawem zastawu.

Kolejnym najemcą lokalu przy al. (...) w S. była pozwana. W dniu 31 maja 2012 roku strony postępowania zawarły, w ramach prowadzonych działalności gospodarczych, umowę sprzedaży przedmiotów stanowiących wyposażenie restauracji prowadzonej przez powódkę. Cena została ustalona na kwotę 60.000 zł, przy czym zgodnie z § 3 ww. umowy strony ustaliły płatność w 6 ratach, każda po 10.000 zł, płatne do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od miesiąca lipca 2012 roku. Całkowita zapłata ceny miała nastąpić do dnia 10 grudnia 2012 roku. W umowie zastrzeżono, że do czasu zapłaty ceny w całości, przedmiot sprzedaży będzie stanowił własność powódki.

Pismem z dnia 3 lipca 2012 roku (...) S. poinformował pozwaną o ustanowionym ustawowym prawie zastawu na sprzętach stanowiących własność powódki w postaci telewizora, krzeseł restauracyjnych, stołów restauracyjnych, na łączną kwotę 6.439,38 zł, zwracając się jednocześnie o uregulowanie należności celem dokonania zwolnienia ustanowionego zastawu. Do pisma dołączono wykaz zobowiązań oraz wykaz rzeczy zajętych.

Po wyjaśnieniu wątpliwości w dniu 8 sierpnia 2012 roku pomiędzy (...) S., a pozwaną została zawarta umowa cesji wierzytelności przysługującej cedentowi wobec powódki, w wysokości 6 439,38 zł. Pozwana wpłaciła na rzecz (...) S. ww. należność .

Pozwana dokonywała płatności zgodnie z zawartą z powódką umową, z wyjątkiem raty za wrzesień, która uiściła w wysokości 3.560,61 zł.

Pismem z dnia 9 stycznia 2013 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty pozostałej części raty za miesiąc wrzesień w wysokości 6 439,39 zł.

Przystępując do rozważań Sąd wskazał, że powództwo okazało się nieuzasadnione. Podstawę prawną powództwa stanowił art. 535 k.c., zaś okoliczności faktyczne sprawy były bezsporne.

Sąd wskazał, że zgodnie z § 7 umowy z dnia 16 sierpnia 2011 roku (łączącej powódkę i cedenta), powódka zobowiązała się – w zamian za korzystanie z przedmiotu najmu – do regulowania opłat z tytułu czynszu oraz związanych z zużyciem mediów (woda, prąd, gaz) wg wskazań licznika w wysokości 75 %. Powódka kwestionując istnienie wierzytelności wzajemnej wskazywała na wątpliwości co do ich istnienia wyrażone w piśmie z dnia 23 sierpnia 2012 roku, a ponadto wskazywała na brak dowodu doręczenia faktur VAT precyzujących roszczenie oraz okoliczność ich akceptacji. Wskazywała także na różnice, pomiędzy kwotą przedstawioną do potrącenia, a kwotą wynikającą z treści pisma z dnia 23 maja 2012 roku, oznaczonym jako „wypowiedzenie umowy”.

Powódka po przyjęciu w dniu 31 maja 2012 r. pisma stanowiącego wypowiedzenie umowy, w którym wskazano sumę zaległości na dzień sporządzenia pisma oraz poinformowania o zajęciu części wyposażenia o wartości odpowiadającej zaległości tytułem zabezpieczenia wierzytelności nie przedstawiła (...) dowodów świadczących o nieprawidłowym wyliczeniu zadłużenia. Nawet jeżeli przyjąć, iż złożenie podpisu na piśmie z dnia 23 maja 2012 r. przez osobę upoważnioną do podejmowania wszelkich działań związanych z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą, ma charakter wyłącznie techniczny to i tak powódka nie wykazała niezasadności formułowanych żądań. Powódka w toku postępowania nie przedstawiła żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Powódka kwestionując skuteczność umowy cesji - wskazywała na brak podstaw do zawarcia umowy cesji w trybie 518 k.c., albowiem zgodnie z postanowieniami umownym do chwili zapłaty całości ceny to powódka pozostawała właścicielem przedmiotu sprzedaży. W wypadku gdy osoba trzecia, która zaspokoiła wierzyciela poza sytuacjami wskazanymi w art. 518 k.c. chce nabyć spłaconą wierzytelność może tego dokonać w trybie i ze skutkami zwykłej cesji wierzytelności art. 509 k.c. co w niniejszej sprawie miało miejsce dlatego też rozpatrywanie czy nastąpiła subrogacja ustawowa w sytuacjach wskazanych w art. 518k.c jest zbędne.

Sąd odwołał się do reguł dowodzenia wywodzonych z art. 6 k.c. i wskazał, że na powódce w świetle przedłożonych przez pozwaną dowodów tj. faktur z tytułu czynszu oraz za dostawę mediów z podanym sposobem ich naliczania spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności przemawiających za brakiem istnienia lub niewłaściwą wysokością zgłoszonego roszczenia do potrącenia, któremu to obowiązkowi powódka nie sprostała.

Sąd wskazał, że powyższe implikuje zasadność dokonanego przez pozwaną na podstawie art. 498 k.c. potrącenia. Zgodnie z wskazanym przepisem przedstawione do potrącenia wierzytelności umarzają się do wysokości wierzytelności niższej. Biorąc pod uwagę, że wysokość żądania powódki dochodzonego niniejszym pozwem odpowiadała wysokości roszczenia wzajemnego przedstawionego przez pozwaną do potrącenia, obie wierzytelności umorzyły się w całości, czego konsekwencją było oddalenie powództwa.

Odnosząc się do zarzutu strony powodowej o braku umocowania pełnomocnika strony pozwanej do złożenia oświadczenia o potrąceniu Sąd odwołał się do poglądu judykatury, zgodnie z którym w przypadku zastępowania strony przez pełnomocnika procesowego założenie celowego działania mocodawcy w kierunku wygrania procesu pozwala przyjąć, iż zakresem umocowania strona objęła także złożenie oświadczenia woli, jeśli jest to niezbędne w ramach obrony jej praw w procesie.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c..

Wyrok powyższy zaskarżyła powódka w całości, zarzucając:

1. dokonanie przez Sąd błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, który to błąd miał istotny wpływ na treść wyroku poprzez uznanie, że:

a. zakres umocowania pełnomocnika procesowego obejmuje uprawnienie do złożenia oświadczenia o charakterze materialnoprawnym, mimo braku wskazania w treści samego pełnomocnictwa uprawnienia pełnomocnika do złożenia takiego oświadczenia, podczas gdy przepis art. 91 k.p.c. w sposób enumeratywny określa zakres umocowania, wynikający z mocy samego prawa, a z okoliczności przedmiotowej sprawy nie można wysnuć wniosku, że pozwana udzieliła pełnomocnikowi umocowania, objętego tym zakresem

b. pełnomocnik powódki był umocowany do odebrania oświadczenia o potrąceniu, podczas gdy uprawnienie takie nie wynika z mocy samego prawa, nie zostało również udzielone pełnomocnikowi powódki w treści pełnomocnictwa

2. naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik postępowania, a to:

a. art. 6 k.c. poprzez nieuprawnione przeniesienie na powódkę ciężaru dowodu w zakresie wykazania braku zadłużenia, podczas gdy z tytułu rzekomego zadłużenia powódki to pozwana wywodziła skutki prawne, stąd, na pozwanej, a nie na powódce, właśnie ciążył obowiązek wykazania, że należności, m.in. z tytułu mediów, którymi (...) S. obciążyło powódkę, rzeczywiście istnieją i odpowiadają umówionej wartości

b. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, z pominięciem zasad logicznego rozumowania oraz zasad doświadczenia życiowego, co - w konsekwencji - doprowadziło do dokonania przez Sąd ustaleń sprzecznych z treścią materiału dowodowego, zebranego w sprawie, tj. uznanie, że przedstawione przez pozwaną faktury VAT dowodzą istnienia zadłużenia oraz jego wysokości po stronie powódki, podczas gdy pozwana nie wykazała podstawy naliczenia należności stwierdzonych w tych fakturach, część faktur została skorygowana, a treść faktur VAT jest sprzeczna z wypowiedzeniem umowy najmu oraz z wykazem zobowiązań za 2011 r. i 2012 r. przy czym, rozwinięcie stawianych zarzutów obejmuje uzasadnienie apelacji.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kwoty 6.439,39 zł wraz z odsetkami ustawowymi, naliczanymi od tej kwoty od dnia 11.09.2012 r. do dnia zapłaty, zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w tym postępowaniu w wysokości trzykrotności stawki minimalnej, wg norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca wskazała, że Sąd Rejonowy bezzasadnie przyjął, iż pełnomocnik pozwanej był umocowany do złożenia oświadczenia o potrąceniu w toku procesu, jak i pełnomocnik powódki był umocowany do przyjęcia takiego oświadczenia. Skarżąca wskazała, że art. 91 k.p.c. w sposób enumeratywny określa zakres umocowania pełnomocnika procesowego, wynikający z mocy prawa. Jednocześnie, dopuszczalne jest rozszerzenie jego zakresu przez mocodawcę. Oświadczenie o potrąceniu jest oświadczeniem o charakterze materialnoprawnym. Pełnomocnictwo procesowe nie obejmuje - z mocy samego prawa - uprawnienia do jego złożenia przez pełnomocnika procesowego. Pozwana, nie upoważniła reprezentującego ją w toku procesu pełnomocnika do złożenia takiego oświadczenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że przewidziany w art. 91 k.p.c. zakres umocowania z mocy ustawy nie uprawnia pełnomocnika procesowego do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o potrąceniu. Postulowany jest co prawda pogląd że umocowanie w zakresie rozszerzonym o możliwość składania przez pełnomocnika procesowego oświadczeń o charakterze materialnoprawnym, może zostać udzielone w sposób konkludentny - to jednak okoliczności przedmiotowego postępowania nie pozwalają na stwierdzenie, że taka sytuacja miała miejsce w jego toku. Powyższe przemawia za przyjęciem, że pełnomocnik powódki nie był uprawniony do odebrania oświadczenia o potrąceniu, a w konkluzji oznacza, że oświadczenie o potrąceniu nie było skuteczne.

Uzasadniając zarzut naruszenia prawa procesowego skarżąca wskazała, że Sąd Rejonowy w sposób nieuprawniony przeniósł na powódkę ciężar udowodnienia braku zadłużenia wobec (...) S.. To jednak pozwana z tego tytułu wywodziła skutki prawne i to na niej ciążyło wykazanie, że po pierwsze - należności, którymi obciąża powódkę faktycznie istnieją i przysługują jej w wysokości przez pozwaną wskazanej, po drugie - że są wymagalne. Pozwana temu ciężarowi nie sprostała.

Skarżąca wskazała, że mocą umowy najmu z 16.8.2011 r. - powódka była zobowiązana do uiszczania na rzecz (...) Klubu (...) 75% kosztów eksploatacji wody, prądu, gazu wg wskazań liczników (§ 7 pkt. 1 umowy). Pozwana w żaden sposób nie wykazała, że należności, objęte przedłożonymi fakturami VAT, w rzeczywistości odpowiadają umówionej wartości. Pozwana nie przedłożyła na tę okoliczność choćby faktur VAT otrzymywanych przez (...) S. przez dostawców mediów. Ponadto, podstawą wypowiedzenia umowy najmu miały być nieuiszczone przez powódkę należności za zużycie mediów za okres 2012 r. Tymczasem, w wykazie zobowiązań, sporządzonym po niemalże dwóch miesiącach od dokonanego wypowiedzenia, zawarte są również pozycje, obejmujące rzekomo niezapłacone faktury VAT za 2011 r. Część z przedstawionych przez pozwaną faktur nie została podpisana przez powódkę. Pozwana, natomiast, nie przedłożyła żadnego dokumentu, który dowodziłby faktu, że zostały one powódce skutecznie doręczone.

Wysokość roszczenia, objętego zarzutem potrącenia nie została przez pozwaną wykazana. Powódka wskazała, że faktura (...) została przez powódkę zapłacona, a wystawiona została do niej korekta, obejmująca całą kwotę faktury, stąd powódka z powyższego tytułu nadpłaciła kwotę 141,12 zł, faktura (...) została skorygowana o kwotę 780,84 zł, wobec tego - jeśli już - powódce zostało do zapłaty z tego tytułu 179,59 zł, faktura (...) została przez powódkę zapłacona, mimo że została ona skorygowana o kwotę 87,11 zł, wobec tego - jeśli już - powódce zostało do zapłaty z tego tytułu 6,97 zł, faktura (...) opiewała nie na kwotę 845,44 zł, lecz na kwotę 377,65 zł, a (...) S. wskazało, że powódka uiściła z tego tytułu 665,99 zł, wobec czego powódka dokonała nadpłaty w kwocie 288,34 zł. Powyższe twierdzenia, dowodzą jednoznacznie braku wykazania wysokości rzekomo przysługującej (...) S., a następnie pozwanej, wierzytelności wobec powódki.

Skarżąca wskazała, że decydującym dla Sądu dokumentem, który miałby dowodzić zasadności zarzutu potrącenia był wykaz zobowiązań, sporządzony przez (...) S.. Jedynie z tego dokumentu wynika kwota, którą objęty jest zarzut potrącenia. Przy czym, moc dowodowa rzeczonego dokumentu jest wątpliwa wobec faktu, że stanowi on de facto jednostronne oświadczenie (...) S., którego prawdziwość nie została potwierdzona przez powódkę.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu odwoławczym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Wstępnie zaznaczyć należy, że sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505 ¹³ §2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Tym niemniej w zakresie niezbędnym dla przejrzystego zaprezentowania motywów rozstrzygnięcia należy również odnieść się do kwestii rzetelności ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy oraz oceny dowodów, która legła u podstaw tychże ustaleń.

Katalog zarzutów, które skarżący może uczynić podstawą apelacji jest w postępowaniu uproszczonym ograniczony do zarzutu naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy (art. 505 ⁹ § 1 k.p.c.). Enumeratywne wyliczenie zarzutów mogących stanowić podstawę apelacji oznacza, że w postępowaniu uproszczonym ten środek odwoławczy ma charter ograniczony, a sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach wyznaczonych przez treść podniesionych zarzutów apelacyjnych.

W niniejszej sprawie skarżący sformułował zarówno zarzuty naruszenia prawa procesowego jak i zarzuty naruszenia prawa materialnego, a ponadto zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych – powiązane z zarzutem niewłaściwej oceny dowodów. Zarzuty te zmierzały do zakwestionowania skuteczności potrącenia, zarówno w zakresie możliwości złożenia i odebrania oświadczenia woli w tym przedmiocie, jak i istnienia i wysokości wierzytelności przedstawionej do potrącenia.

Wstępnie należy wskazać, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił w niniejszej sprawie stan faktyczny, w szczególności w zakresie istnienia i treści umowy sprzedaży łączącej strony, istnienia i wysokości zadłużenia powódki względem (...) Klubu (...), cesji wierzytelności z tego tytułu na rzecz pozwanej i dokonanego potrącenia. Sąd Okręgowy uznaje te ustalenia za własne i czyni częścią uzasadnienia wydanego orzeczenia.

Nie budzi zastrzeżeń dokonana w pisemnych motywach wyroku ocena prawna, w szczególności w zakresie kwalifikacji prawnej łączącej strony umowy, podstawy i spełnienia warunków potrącenia, oraz braku podstaw do stosowania w realiach sprawy art. 518 k.c.

W pierwszej kolejności podlegają rozpoznaniu zarzuty natury proceduralnej, bowiem naruszenie prawa procesowego może prowadzić do uznania, że ustalony w sprawie stan faktyczny nie jest prawidłowy i nie pozwala na ocenę zarzutów odnoszących się do wykładni lub zastosowania prawa materialnego.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. skarżąca uzasadniła dokonaniem przez dowolnej oceny dowodów i uznanie na jej podstawie, że przedstawione przez pozwaną faktury VAT dowodzą istnienia po stornie powódki zadłużenia i jego wysokości, podczas gdy pozwana nie wykazała podstawy naliczenia należności, część faktur została skorygowana, a część jest sprzeczna z wypowiedzeniem umowy i wykazem zobowiązań.

Zarzut ten okazał się bezzasadny.

Pozwana przedłożyła w toku sprawy wykaz zobowiązań powódki wobec (...) i odpowiadające jego treści faktury VAT. Z faktur dotyczących zużycia wody i energii elektrycznej wynika wyraźnie, że powódka została obciążona kosztami tych mediów, zgodnie z umową najmu, w wysokości 75 % (w opisach faktur zastosowano mnożnik 0,75). Bez znaczenia dla sprawy jest twierdzenie o istnieniu faktur korygujących, gdyż po pierwsze, dwie z tych faktur – numer (...) i (...) korygujący odpowiednio faktury numer (...) nie były przedmiotem badania Sądu, ponieważ wynikające z nich należności nie były objęte zarzutem potrącenia. Pozwana sama wskazywała (w zestawieniu zobowiązań), że te faktury zostały zapłacone. Natomiast jeśli chodzi o fakturę numer (...) korygującą fakturę numer (...) to brak jest w niniejszej sprawie podstaw do uznania, że powódka była uprawniona w świetle okoliczności faktycznych do wystawienia faktury korygującej.

Pozwana przedstawiła fakturę VAT numer (...) wraz z umową najmu, z której wynikał sposób rozliczenia zużycia przez powódkę mediów, w tym gazu. Powódka zaś nie przedstawiła żadnego dowodu na okoliczność uregulowania należności wynikającej z przedmiotowej faktury. Należy podkreślić, że pozwana nie miała innej możliwości udowodnienia istnienia wierzytelności - nieuregulowania należności wynikającej z tej faktury, aniżeli jej przedłożenie, uwzględnienie jej w zestawieniu i dołączenie umowy najmu, z której wynikał sposób rozliczania mediów. Skarżąca nawet na etapie postepowania apelacyjnego nie złożyła do akt dowodu uregulowania przedmiotowej faktury, nie wyjaśniła również przyczyn, dla których wystawiła fakturę korygującą. Co więcej, przed procesem w ogóle nie kwestionowała wobec (...) przysługującej tej spółce (a przelanej następnie na pozwaną) wierzytelności wynikającej ze wskazanej faktury. Jej pełnomocnik podpisał bez dodatkowych zastrzeżeń wywodzenie umowy najmu, z którego wynikało, że powódka posiada zaległości czynszowe i z tytułu opłat eksploatacyjnych wobec (...). Wprawdzie w piśmie tym jest mowa o kwocie 4.489,57 zł, a ostatecznie przelewowi i potrąceniu podlegała wierzytelność w kwocie 6.439,38 zł, jednak wskazać należy, że ta wyższa kwota została przez (...) ustalona dopiero po dokładnym zestawianiu zobowiązań powódki wobec tej spółki, po zakończeniu współpracy. Również tej kwoty powódka przed procesem nie kwestionowała.

Nie ma również znaczenia okoliczność, że niektóre faktur VAT nie zostały podpisane przez powódkę ani jej pełnomocnika. Faktura jest bowiem jedynie dokumentem rozliczeniowym, nie kreuje treści zobowiązania, a jedynie może w pewnym wypadkach wyznaczać termin jego wymagalności. Nadto, jak wynika z zestawiania zobowiązań powódka uregulowała na rzecz (...) część należności wynikających z faktur, które nie są opatrzone jej podpisem, z czego należy wnosić, że we wzajemnych stosunkach pomiędzy tymi podmiotami podpis zobowiązanego na fakturze nie warunkował obowiązku zapłaty.

Nie można się więc zgodzić z twierdzeniami skarżącej, że wysokość wierzytelności nie została wyzkazana. Zdaniem Sądu Okręgowego inicjatywa dowodowa pozwanej była wystarczająca, nawet jeśli zachodzą niewielkie rozbieżności pomiędzy treścią wykazu a dołączonych do niego faktur, to nie należy tracić pola widzenia całkowitej bierności dowodowej powódki, która twierdząc, że należności te uregulowała nie przedłożyła na tę okoliczność żadnego dowodu.

Oczekiwanie od powódki takiego dowodu nie stanowiło, wbrew zarzutom apelacji naruszenia art. 6 k.c.

W orzecznictwie przyjmuje się, że w procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu. Reguły rozkładu ciężaru dowodu, stosowane przez Sąd w fazie wyrokowania, mają fundamentalne znaczenie dla dokonania prawidłowej oceny wykonania przez każdą ze stron obowiązku dowodzenia w zakresie przesłanek uzasadniających roszczenie lub zwalniających stronę pozwaną od konieczności jego spełnienia. Obowiązkiem Sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania (subsumcji) w odpowiednią podstawę prawną. Jeśli ustalenia takiego dokonać nie można, to fakt ten samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy pozwany z kolei udowodnił podstawy faktyczne przyjętej linii obrony czy też nie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 4 października 2012 roku, I ACa 510/12, Lex nr 1237866). Analogicznie zasada ta znajdzie zastosowanie w sytuacji, gdy strona pozwana podnosi zarzut potrącenia. Ma ona oczywiście obowiązek wykazania za pomocą odpowiednich twierdzeń i dowodów, że istnieje w określonej wysokości wierzytelność przedstawiona do potrącenia, oraz że nadaje się ona do potrącenia w świetle przesłanek wynikających z k.c. Jeżeli to uczyni, tak jak to zrobiła pozwana w niniejszej sprawie przedkładając umowę, faktury, zestawienie zobowiązań oraz oferując dowody z zeznań świadków A. J. oraz A. C. (do których skarżąca nie odniosła się w apelacji), to obowiązkiem powódki przeczącej istnieniu i wysokości wierzytelności jest przedstawianie dowodów na poparcie prezentowanej tezy. Należy przy tym uwzględnić, że samo gołosłowne zaprzeczenie istnieniu przedmiotowej wierzytelności w sytuacji, gdy jest niesporne, że powódka wynajmowała lokal od (...) a rozwiązanie umowy nastąpiło z powodu istnienia zaległości czynszowych i z tytułu opłat eksploatacyjnych (powódka nie kwestionowała tego ustalenia), nie może być uznane za wystarczające do podważenia wiarygodnych twierdzeń pozwanej. Powódka powinna była udowodniać, że przedmiotowe należności uiściła, przedkładając dowody wpłat.

Zatem również zarzut naruszenia art. 6 k.c. nie zasługiwał na uwzględnienie.

Podobnie należało ocenić zarzuty odnoszące się do kwestii złożenia oświadczenia woli o potrąceniu. Skarżąca wywodziła po pierwsze, że pełnomocnik pozwanej nie był uprawniony do złożenia oświadczenia o potrąceniu, a uprawnienie takie nie wynika również z ustawowego zakresu umocowania pełnomocnika, jak również podnosiła, że jej pełnomocnik nie był umocowany do przyjęcia takiego oświadczenia.

Twierdzenia te jednak pozostają w całkowitym oderwaniu od rzeczywistej treści pełnomocnictwa, z którego wprost wynika, że pozwana umocowała pełnomocnika „do złożenia oświadczenia o potrąceniu wierzytelności wzajemnej wynikającej z zaspokojenia długu wobec (...) S.”. Trudno zatem polemizować z poglądem skarżącej jakoby pozwana nie umocowała swojego pełnomocnika do złożenia takiego oświadczenia.

Jeśli natomiast chodzi o brak umocowania pełnomocnika powódki do przyjęcia takiego oświadczenia, to wskazać należy, że kwestia przyjęcia oświadczenia nie ma tutaj znaczenia, gdyż skuteczność oświadczenia potrąceniu nie zależy od przyjęcia tego oświadczenia, lecz od tego oświadczenia do podmiotu, do którego jest kierowane. Oświadczenia składane na ręce pełnomocnika procesowego uprawnionego do reprezentowania strony w procesie należy uznać za złożone reprezentowanemu. Skarżąca nawet nie podnosiła, że oświadczenie o potrąceniu nie zostało jej złożone czy też że nie dotarło do niej, skupiła się na kwestii formalnej – braku umocowania pełnomocnika do przyjęcia oświadczenia o potrąceniu, które to umocowanie nie było konieczne dla skuteczności złożonego przez pozwaną (za pośrednictwem pełnomocnika) oświadczenia.

Ubocznie już tylko należy wskazać, że jak wynika z pisma procesowego pełnomocnika powódki z dnia 12 sierpnia 2013 roku, zostało ono wysłane drogą elektroniczną również do M. K., a zatem niewątpliwie powódka wiedziała, że oświadczenie o potrąceniu zostało złożone.

Powyższa konkluzja czyni zbędnym prowadzenie rozważań nad ustawowym zakresem umocowania pełnomocnika, skoro z treści pełnomocnictwa wynika, że pełnomocnik pozwanej miał uprawnienie do złożenia oświadczenia o potrąceniu.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji.

O kosztach postępowania odwoławczego na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 w zw. z § 13 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 roku, Nr 163, poz. 1348 ze zm).