Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lipca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 lipca 2014 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa H. H. i Z. P.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.

o uchylenie uchwały

na skutek apelacji powoda Z. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 12 listopada 2013r. sygn. akt II C 632/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Z. P. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. kwotę 135 (sto trzydzieści pięć) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I A Ca 91/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 12 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Łodzi sprawie z powództwa H. H. i Z. P. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł. o uchylenie uchwały oddalił powództwo i zasądził od powodów solidarnie na rzecz strony pozwanej kwotę 197 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(wyrok – k. 76)

Sąd I instancji wydał zaskarżone orzeczenie na podstawie ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny podziela w całości i uznaje za własne, a które były niesporne pomiędzy stronami procesu, gdyż głównie wynikały z treści dokumentów. Z ustaleń tych wynika, że powodowie są członkami pozwanej Spółdzielni i lokatorami budynku mieszkalnego położonego w Ł. przy (...) . (...). W dniu 24 czerwca 2010 r. Zarząd Spółdzielni wystąpił o podział nieruchomości położonych w Ł. przy (...) . (...) – (...), stanowiących działki o nr (...). Prezydent Miasta Ł. decyzją z dnia (...) kwietnia 2011 r. zatwierdził projekt podziału działek w efekcie, czego działka nr (...) została podzielona na działki (...), natomiast działka nr (...) została podzielona na działki o nr (...). Postanowiono, że działki o nr (...) powinny tworzyć całość gospodarczą z działkami o nr (...), działki o nr (...) powinny tworzyć całość gospodarczą z działkami o nr (...). (...), zaś działka nr (...) powinna tworzyć całość gospodarczą z działką (...). Wszystkie nowopowstałe nieruchomości są zabudowane budynkami wielomieszkaniowymi i mają bezpośredni dostęp do dróg publicznych. W uzasadnieniu decyzji Prezydent Miasta Ł. wskazała na konieczność ustanowienia służebności zapewniającej korzystanie z istniejącej infrastruktury na dotychczasowych zasadach.

Powodowie w dniu 22 marca 2013 r. wnieśli do Zarządu pozwanej Spółdzielni pismo z wnioskiem o przyłączenie do działki obejmującej nieruchomość przy ulicy gen. J. D. (...) (...) działki o nr (...), obejmującej boisko sportowe, pergolę śmietnikową i parking. Zaskarżoną uchwałą nr 79/2013 z dnia 16 kwietnia 2013 r. Zarząd SM (...) określił przedmiot odrębnej własności lokali w nieruchomości przy ul. gen. J. D. (...) (...). Wskazano, że nieruchomość obejmuje działki o nr (...) oraz szczegółowo opisaną nieruchomość budynkową. W załączniku nr 1 do uchwały określono przedmiot własności poszczególnych lokali oraz wielkość udziałów w nieruchomości wspólnej dla każdego lokalu. Natomiast w załączniku nr 2 oznaczono osoby, którym przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali oraz przypadającego na każdy lokal zadłużenia z wymienionych szczegółowo tytułów.

W świetle powyższych ustaleń faktycznych Sąd I instancji wskazał, że powództwo podlegało oddaleniu.

Przedmiotowa uchwała została wydana na podstawie art. 42 ust. 1 – 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i zawiera wszystkie elementy wymagane art. 42 ust. 2 tejże ustawy. Powodowie nie kwestionowali trybu podjęcia tej uchwały, natomiast wskazywali na potrzebę zawarcia w uchwale postanowienia o powiększeniu nieruchomości o działkę o nr (...), obejmującej boisko sportowe, pergolę śmietnikową i parking. Ponadto zakwestionowali brak zawarcia w treści uchwały postanowienia o ustanowieniu na rzecz nieruchomości służebności przejścia i przejazdu przez działkę obejmującą pergolę, boisko sportowe i parking, do czego zobowiązywała Spółdzielnię decyzja Prezydent Miasta Ł.. W ocenie Sądu a quo podział nieruchomości został przeprowadzony w postępowaniu administracyjnym, a zatem te kwestie pozostają poza kognicją sądu powszechnego, podobnie, jak żądanie ustanowienia służebności gruntowej. Nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej i zgodnie z zasadą obejmuje jeden budynek wraz z przynależnym do niego gruntem. Brak włączenia do nieruchomości działki nr (...) nie oznacza, że mieszkańcy nieruchomości zostaną pozbawieni możliwości korzystania z urządzeń znajdujących się na tej działce. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

( uzasadnienie wyroku – k. 77 – 81)

Orzeczenie zostało zaskarżone apelacją przez stronę powoda Z. P.. Apelujący zarzucił wyrokowi naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 43 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i przyjęcie, że zaskarżona uchwała nie narusza interesu prawnego i uprawnień powoda.

Skarżący wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

(apelacja – k. 93 – 97)

Strona pozwana wniosła o oddalenie o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

(odpowiedź na apelację – k. (...) – 106)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Apelacyjny w całości podziela ustaleniami faktyczne, o czym była mowa wcześniej – oraz ocenę prawną i rozważania przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Przede wszystkim należy wskazać, że skarżący nie kwestionuje ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Okręgowy, zarzucając jedynie nienależyte zastosowanie prawa materialnego. Przepis, którego dotyczy zarzut apelacyjny wskazuje, że osoby, o których mowa w ust. 1 (osoby, których projekty uchwał dotyczą i którym, zgodnie z przepisami ustawy, przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali i które przedstawiły zarządowi spółdzielni pisemne wnioski dotyczące zmian tego projektu), mogą w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia, zaskarżyć uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub jeśli uchwała ta narusza ich interes prawny lub uprawnienia. Przyczyną stwierdzenia nieważności uchwały nie może być niepodjęcie przez osoby zainteresowane wysłanych przez zarząd spółdzielni powiadomień, o których mowa w ust. 1 i 4.

Jak słusznie wskazał Sąd I instancji, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, w przepisie art. 42 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przewidziane są trzy różne podstawy zaskarżenia uchwały zarządu określającej przedmiot odrębnej własności lokali: 1) niezgodność z prawem, 2) naruszenie interesu prawnego osoby uprawnionej, 3) naruszenie jej uprawnień. Zakładając racjonalność ustawodawcy trzeba przyjąć, że treść tych przesłanek nie pokrywa się. Zgodnie z art. 42 § 2 Pr. Spółdz. uchwała sprzeczna z prawem jest nieważna ex lege, co może być przedmiotem powództwa o ustalenie jej nieważności, natomiast żądanie uchylenia takiej uchwały jest bezprzedmiotowe. Naruszenie przez uchwałę zarządu interesu prawnego lub uprawnienia osób, na rzecz których spółdzielnia obowiązana jest przenieść, po ustanowieniu, odrębną własność lokali, uzasadnia wystąpienie z żądaniem uchylenia uchwały zarządu na podstawie art. 42 § 2 Pr. Spółdz. w zw. z art. 43 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Sprzeczność z prawem uchwały określającej przedmiot odrębnej własności lokali zachodzi w przypadku naruszenia przez jej wydanie przepisów prawa materialnego (np. w razie naruszenia art. 2 ust. 4 ustawy o własności lokali i art. 42 ust. 3 pkt. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przez nie zaliczenie piwnicy, jako pomieszczenia przynależnego do lokalu mieszkalnego w sytuacji, gdy piwnica przyporządkowana jest do tego lokalu i pozostaje w użytkowaniu osoby, której przysługuje spółdzielcze prawo do tego lokalu - porównaj uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r. III CZP 14/09, OSNC 2010/1/(...)) lub wymogów proceduralnych, gdy miało to wpływ na treść uchwały. Są to przesłanki powództwa przewidzianego w art. 43 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stwierdzenie nieważności uchwały. Natomiast przesłankami powództwa wytoczonego na podstawie art. 43 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych o uchylenie uchwały zarządu są zarzuty, że uchwała narusza interes prawny osoby uprawnionej, co oznacza każdy interes członka spółdzielni, który w świetle przepisów korzysta z ochrony prawnej, lub że narusza jej uprawnienia, co oznacza naruszenie interesów skarżącego o charakterze ekonomicznym i socjalnym. Osoba zainteresowana może dochodzić tych roszczeń kumulatywnie z powołaniem się na różne podstawy żądania. Powód ostatecznie popierał powództwo o uchylenie zaskarżonej uchwały z powołaniem się na naruszenie interesu prawnego osoby uprawnionej i naruszenie jej uprawnień.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2010 r, w sprawie IV CSK 269/10, LEX nr 707917, częściowo cytowanego przez Sąd Okręgowy, podniesiono zagadnienie trudności określenia znaczenia wskazanych pojęć i jednocześnie ich rozróżnienia pomiędzy sobą. Nie ulega wątpliwości, że sprzeczność uchwały z prawem zachodzi w wypadku naruszenia przy jej wydaniu przepisów prawa materialnego lub wymogów proceduralnych, o ile miały one wpływ na jej treść (tak wyroki Sądu Najwyższego z 8 lipca 2004, IV CK 543/03, OSNC 2005, nr 7-8, poz. 132, z 7 lipca 2004 r. I CK 78/04, „Monitor Prawniczy” 2004, nr 15, s. 678 i z 16 października 2002 r. IV CKN 1351/00, OSNC 2004, nr 3, poz. 40). Natomiast pojęcia „interesu prawnego” i „uprawnienia” nie są zdefiniowane w prawie pozytywnym, a w nauce częstokroć bywają utożsamiane. Skoro jednak stanowią one kategorię odrębną od naruszenia prawa (materialnego, procesowego), to przyjąć trzeba, że w pojęciu naruszonego „interesu prawnego” na gruncie art. 43 ust. (...) ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych mieści się każdy interes członka spółdzielni, który w świetle obowiązujących przepisów korzysta z ochrony prawnej. O naruszeniu interesu tego rodzaju mówić można m.in. w sytuacji, gdy uchwała nie przyznaje właścicielowi wyodrębnionego lokalu prawa do korzystania z piwnicy przyporządkowanej do tego lokalu, lecz włącza ją w obręb nieruchomości wspólnej (tak wyrok Sądu Najwyższego z 17 września 2009 r., V CSK 149/09, OSNC 2010, nr 1, poz. (...)). Koncepcja racjonalnego konstruowania regulacji prawnych przez ustawodawcę, skłania do wniosku, że pojęcie „uprawnienia“ użyte w art. 43 ust. (...) ustawy nie może być traktowane, jako prosty odpowiednik naruszenia prawa albo naruszenia interesu prawnego. Należy je, zatem wykładać stosownie do jego ogólnego znaczenia utrwalonego w prawie cywilnym, zgodnie z którym określa ono podstawową treść prawa podmiotowego przysługującego określonej osobie, jako instrument realizacji lub ochrony jej interesów. (...), zgodnie z klasycznym rozumieniem tego terminu, jest więc ściśle związane z interesem prawnym, stanowiąc podstawowy element prawa podmiotowego ustanowionego lub zabezpieczonego przez normę prawną. Stwierdzenie, czy żądanie uchylenia uchwały o ustanowieniu odrębnej własności lokali z uwagi na sposób określenia elementów nieruchomości wspólnej może zostać oparte na przesłance naruszenia tak rozumianego uprawnienia wymaga więc oceny, czy powodowi w sprawie służył w tym wypadku interes prawny chroniony w postaci tego uprawnienia.

Jak wynika z treści pozwu, treści przesłuchania powoda, a następnie treści apelacji i wypowiedzi w czasie rozprawy apelacyjnej powód Z. P. rozumie swój interes prawny i uprawnienia w ten sposób, że chciałby mieć zagwarantowane – po wyodrębnieniu oddzielnej nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy gen. J. D. 105 – wyłącznie do własnego użytku jedno miejsce parkingowe (jedno dla każdego lokalu mieszkalnego), wyłączny dla mieszkańców nieruchomości dostęp do boiska sportowego i pergoli śmietnikowej. Jest to interes prawny lub uprawnienie – gdyż powód nie dokonał jurydycznego rozróżnienia tych przesłanek – najdalej idące, gdyż jednocześnie powód powołuje się na uprawnienie o mniejszym zakresie polegające na żądaniu zawarcia w przedmiotowej uchwale ustanowienia służebności przechodu i przejazdu przez działkę nr (...) na rzecz nieruchomości przy ulicy gen. J. D. 105.

Sąd ad quem podziela pogląd Sądu a quo, że takie rozumienie interesu prawnego i uprawnienia powoda nie zasługuje na ochronę.

Przede wszystkim należy podnieść kwestię zasadniczą, że powód żąda, aby uchwała w sprawie określenia przedmiotu odrębnej własności lokali w nieruchomości przy ulicy gen. J. D. (...) (...) zawierała przyznanie mu uprawnień faktycznych i formalnych, jakich nigdy nie posiadał i jakich nie przewiduje tryb uwłaszczenia spółdzielców. Powód nie wykazał, a ponadto wydaje się to pozostawać poza sporem, aby jemu, jako członkowi spółdzielni w ramach własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu nr (...) o powierzchni 62,80 m ² obejmującego prawo do korzystania z pomieszczenia przynależnego w postaci komórki o powierzchni (...),12 m ², kiedykolwiek przysługiwało wyłączne prawo do jakiegokolwiek miejsca parkingowego, przypisanego wprost do mieszkania powoda, w szczególności zlokalizowanego na obszarze aktualnie wydzielonej działki o nr (...). Podobnie powód nie wykazał, aby on i inny lokatorzy budynku przy ulicy gen. J. D. (...) (...), posiadali obecnie lub wcześniej wyłączny dostęp do boiska sportowego i pergoli śmietnikowej, położonych na obszarze aktualnie wydzielonej działki o nr (...). A zatem nie można w ogóle mówić o istnieniu prawa podmiotowego (uprawnienia) przysługującego powodowi o treści przez niego wskazanej. Powstania takich uprawnień nie przewiduje również art. 40 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i art. 2 ustawy o własności lokali.

Niezależnie od tego, w ocenie Sądu drugiej instancji ochrona indywidualnego interesu prawnego i uprawnienia osoby legitymowanej na podstawie art. 43 ust. 1 i 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, realizowana na drodze sądowej na podstawie art. 43 ust. (...) tej ustawy, nie może abstrahować od rozważenia tych żądań w kontekście interesu zbiorowego wszystkich spółdzielców zrzeszonych w danej spółdzielni mieszkaniowej, a w szczególności tych, dotychczas korzystających ze wspólnej infrastruktury, jak miejsca parkingowe, boiska sportowe, czy pergole śmietnikowe. Postawa powoda wyrażająca się tym, jak sam to określił w czasie rozprawy apelacyjnej, że nie interesują go uprawnienia innych spółdzielców, nie może korzystać z ochrony prawnej. Działania spółdzielni zmierzające do zachowania uprawnień do działki nr (...), bez przyłączania jej do nowopowstałych nieruchomości służą interesowi wszystkich spółdzielców i zasługują na akceptację. Pośrednio sam powód dostrzega ten aspekt problemu, gdyż w istocie roszczenie powoda wywodzone z braku ustanowienia w zaskarżonej uchwale służebności przechodu i przejazdu przez działkę nr (...) jest możliwe do realizowania tylko przy zachowaniu uprawnień pozwanej Spółdzielni do tej działki. Pozwoli to na ustanowienie identycznej służebności na rzecz innych, okolicznych nowopowstałych nieruchomości, aby tym samym umożliwić powodowi, ale i innym spółdzielcom korzystanie z ich dotychczasowych uprawnień. Jednakże będzie to możliwe – czego powód zupełnie nie dostrzega – dopiero po uprawomocnieniu się zaskarżonej uchwały. W aktualnym stanie prawnym pozwana Spółdzielnia jest właścicielem obu nieruchomości, a zatem brak jest podstaw prawnych do ustanowienia służebności.

Z tych wszystkich względów apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c., a o kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto stosownie do art. 98 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powodowi.