Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 20 maja 2014 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: A. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 11 października 2013 r., znak: (...)

w sprawie: A. T.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o zwrot nienależnego świadczenia

1)  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ubezpieczona A. T. nie jest zobowiązana do zwrotu odsetek w kwocie 460,91 (czterysta sześćdziesiąt 91/100) zł za okres od dnia 2 marca 2013 r. do dnia 11 października 2013 r.,

2)  w pozostałym zakresie oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją wydaną w oparciu o art. 138 ustawy o FUS organ rentowy zobowiązał ubezpieczoną A. T. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.03.2013 r. do 21.08.2013 r. w kwocie 8813,34 zł i odsetek za okres od 2.03.2013 r. do 11.10.2013 r. w kwocie 460,91 zł.

W odwołaniu ubezpieczona wniosła o zmianę decyzji powołując się na to że w roku szkolnym 2012/2013 rozpoczęła naukę w Liceum Ogólnokształcących (...) ale z powodu urodzenia dziecka w dniu (...) r. przestała uczęszczać do szkoły lecz nie została skreślona z listy uczniów. Od 1.09.2013 r. ubezpieczona ponownie podjęła naukę jako uczennica klasy pierwszej. Ubezpieczona zakwestionowała także wysokość kwoty ustalonej w decyzji oraz datę odsetek obliczonych od tej kwoty.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na fakt iż ubezpieczona pobrała nienależnie świadczenie z uwagi na to, że 2.02.2013 r. ubezpieczona zrezygnowała z nauki i ponownie ją rozpoczęła od 1.09.2013 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczona A. T. była uprawniona do pobierania renty rodzinnej po zmarłym ojcu E. T.. W roku szkolnym 2012/2013 ubezpieczona rozpoczęła naukę w Liceum Ogólnokształcącym (...) w K.. W czerwcu 2012 r. ubezpieczona zaszła w ciążę. Od 1.02.2013r. ubezpieczona nie uczęszczała do szkoły, z uwagi na stan zdrowia. Dnia (...) r. ubezpieczona urodziła dziecko i opiekowała się nim do sierpnia 2013 r.

Uchwałą (...) Nr (...) z 22.03.2013 r. ubezpieczona została skreślona z listy uczniów Liceum Ogólnokształcącego

(...). Ponownie naukę w klasie pierwszej ubezpieczona podjęła od dnia 1.03.2013 r. Zaskarżoną decyzją organ rentowy nakazał ubezpieczonej zwrot kwoty 8813,34 zł pobranej w okresie od 1.03.2013 r. do 31.08.2013 r. wraz z odsetkami naliczonymi za okres od 2.03.2013 r. do 11.10.2013 r.

dowód: zeznania ubezpieczonej - zapis protokołu rozprawy płyta k. 15, informacja Zespołu Szkół (...) z 30.04.2014 r. i 9.04.2014 r. k. 20,27, decyzja w aktach rentowych

Zgodnie z art. 68 ust.l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu (...) Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

W myśl art. 138 ust.l i ust 2 pkt 1 tej ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu( ust 1)

2. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących

ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty

świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia

była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 o systemie ubezpieczeń społecznych osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń

społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

W niniejszej sprawie bezspornym jest fakt, że ubezpieczona w okresie od 11.03.2013 r., to jest po urodzeniu dziecka nie kontynuowała nauki i została skreślona z listy uczniów a ponownie podjęła naukę dopiero od 1.09.2013 r.

Z powyższych względów ubezpieczona w okresie od marca do sierpnia 2013r. nie spełniała warunków do uzyskania renty rodzinnej określonych w cytowanym art. 68 ustawy FUS. W decyzji przyznającej prawo do świadczenia i w późniejszych decyzjach ubezpieczona została prawidłowo pouczona o okolicznościach uzasadniających ustanie prawa do świadczenia, co jest bezsporne w sprawie.

W tej sytuacji świadczenie wypłacone przez organ rentowy za powyższy okres miało charakter nienależnie pobranego świadczenia i podlegało zwrotowi, jak to słusznie orzekł ZUS w zaskarżonej decyzji.

Nieprawidłowo jednak orzekł organ rentowy o dacie przyznania odsetek, ustalając je od dnia 2.03.2013 r. do 11.10.2013 r.

Odsetki od nienależnie pobranych świadczeń biegną bowiem od następnego dnia od doręczenia decyzji o obowiązku ich zwrotu. Określenia od kiedy należą się odsetki od świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także od świadczeń podlegających zwrotowi, należy natomiast - zgodnie ze ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych-poszukiwać w prawie ubezpieczeń społecznych, a nie w prawie cywilnym.

W wyroku z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie o sygn. akt I UK 210/09 (Lex nr 585713) Sąd Najwyższy wskazał, iż pojęcie nienależnego świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego i rentowego zostało uregulowane w art. 138 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Najwyższy wyjaśnił przy tym, że podmiotowy aspekt uznania świadczenia za nienależne - świadomość pobierania świadczenia, które zostało uzyskane w sposób niezgodny z prawem - nie przesądza o tym, kiedy świadczenie jako nienależne w sensie prawnym, objęte jest obowiązkiem jego zwrotu. Owa świadomość jest jedną z

przesłanek uznania świadczenia za nienależne lecz jej istnienie nie sprawia, że świadczenie z ubezpieczenia społecznego jako nienależne podlega zwrotowi w dacie wypłaty. Można jedynie powiedzieć, że świadczenie uzyskane w takich okolicznościach nigdy nie należało się a zatem w tym sensie "było nienależne" i "uważa się" je za nienależne zgodnie z art. 138 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Sąd Najwyższy w przywołanym wyroku przypomniał nadto, świadczenia z ubezpieczeń społecznych są przyznawane w drodze decyzji administracyjnych i na podstawie decyzji administracyjnych s ¹ wyp ³acane. Nie można zatem utrzymywać, że świadczenia wypłacone na podstawie pozostającej w obrocie prawnym decyzji administracyjnej, jako nienależne, podlegały zwrotowi w dacie wypłaty, choćby przesłanki przyznania świadczenia w rzeczywistości nie istniały lub odpadły. Świadczenia w myśl art. 84 ustawy systemowej i art. 138 ustawy o emeryturach i rentach uważane za nienależne podlegają zwrotowi dopiero wtedy, gdy organ rentowy wyda stosowną decyzję administracyjną. Pogląd ten umacnia treść art. 84 ust. 4 i ust. 7 ustawy systemowej, w których użyte zostały sformułowania "kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją" (ust. 4) oraz "uprawomocnienie się decyzji ustalającej te należności" (ust. 7).

Analogiczne poglądy zostały także wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt I UK 154/08 (Lex numer 488070), jak również w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1311/12 (Lex numer 1298936) oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 8 stycznia 2014 r. w sprawie III AUa 734/13.

Sąd Okręgowy w pełni podziela powyższe poglądy, uznając, że mają one pełne zastosowanie w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione w odniesieniu do odsetek i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

W pozostałej części odwołanie jako nieuzasadnione podlegało oddaleniu na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Ewa Milczarek