Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2014r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Marzanna A. Piekarska-Drążek

Sędziowie: SA – Mirosława Strzelecka

SA – Marek Czecharowski - spr.

Protokolant: – st. sekr. sąd. Anna Grajber

przy udziale Prokuratora Gabrieli Marczyńskiej - Tomali

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2014 r.

sprawy D. G.

oskarżonego z art. 300 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji, wniesionych przez obrońcę oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie

z dnia 23 października 2013 r. sygn. akt V K 114/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt III w ten sposób, że za podstawę prawną skazania na karę grzywny przyjmuje art. 33 § 2 k.k.;

II.  w pozostałym zakresie wyrok w zaskarżonej części utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego D. G. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze w tym tytułem opłaty 9.300 (dziewięć tysięcy trzysta) zł zwalniając go od opłat za I i II instancję w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Odpowiadający w jednym postępowaniu z A. K. oskarżony D. G. stanął pod zarzutami, iż:

I. w okresie od 26 września 1998 r. do dnia 03 kwietnia 2002 r. w msc. L., B., W., P. jako prezes zarządu (...) (...) sp. z o.o. (późniejsza nazwa (...) sp. z o.o.) działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, będąc osobą obowiązaną do zajmowania się sprawami majątkowymi w/wym. spółki, działając przy tym w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu poprzez prowadzenie w sposób nierzetelny dokumentacji spółki zawyżając w niej wartość aktywów oraz poprzez nadużycie udzielonych mu uprawnień wyrządził w jej majątku szkodę w wielkich rozmiarach w łącznej kwocie nie mniejszej niż 31 mln złotych, udaremniając jednocześnie zaspokojenie wierzyciela banku (...) S.A. Centrum Restrukturyzacji i Windykacji w W. co do wierzytelności w kwocie nie mniejszej niż 9 283 977,52 zł wynikających z:

• bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 17 stycznia 2000 r. zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia
3 marca 2000 r. sygn. akt I Co 25/00,

• nakazów zapłaty z dnia 10 sierpnia 2000 r. wydanych przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie sygn. akt VI Ng 32/00 i VI Ng 41/00

• nakazu zapłaty z dnia 19 stycznia 2001 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie sygn. akt VI Ng 542/00,

w ten sposób, że:

a) w dniu 26 września 1998 r. w L. na podstawie aktu notarialnego repertorium A (...) przystępując w charakterze wspólnika do (...) (...) sp. z o.o. (późniejsza nazwa (...) sp. z o.o.) oraz obejmując w spółce 29 960 udziałów po
100 zł każdy, czyli o łącznej wartości nominalnej 2996000 zł, pokrywając je wkładem niepieniężnym w postaci własności nieruchomości położonych we wsiach B., C., Ł., Ś. i Z. gm.B. nr ew. (...) nie przeniósł na w/wym. spółkę prawa własności w/wym. nieruchomości działając tym samym na jej szkodę,

b) w dniu 4 czerwca 1999 r. w L. działając wspólnie i w porozumieniu z A. K. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr(...) zawartego pomiędzy nim a pełniącym funkcję prezesa Zarządu(...) (...) sp. z o.o. (późniejsza nazwa (...) sp. z o.o.) A. K. w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego w/wym. spółki do kwoty 5 000 000 zł przeniósł na wskazaną spółkę prawo własności nieruchomości w postaci działek o nr ew. (...) w sytuacji gdy własność w/wym., działek winna być przeniesiona na spółkę w wykonaniu zobowiązania wynikającego z aktu notarialnego repertorium A nr (...)działając tym samym na jej szkodę, przy czym następnie:

• w dniu 25 sierpnia 1999 r. w L. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr(...) pełniąc funkcję prezesa w/wym. spółki zbył własność działek o nr ew. (...) położonych w msc. Ł., o nr ew.(...) położonych w msc. Ś., o nr ew.(...) położoną w msc. C. i o nr ew. (...) położoną we wsi B. na rzecz R. i B. S.,

• w dniu 19 października 1999 r. w P. na podstawie aktu notarialnego repertorium A (...) pełniąc funkcję prezesa w/wym. Spółki zbył własność działek o nr ew.(...)położonych w msc. C. oraz o nr ew. (...)położoną we wsi Z. na rzecz R. K.,

c) w dniu 27 stycznia 2000 r. w L. działając na szkodę spółki oraz w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...) działając wspólnie i w porozumieniu z działającym na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Zgromadzenie Wspólników w/wym. spółki (...) reprezentującym (...) sp. z o.o. dokonał sprzedaży na rzecz w/wym. spółki nieruchomości o nr ew. (...) położonych we wsi
i gminie B. pow. (...) za kwotę 17 500 000 zł, gdzie wartość rynkowa w/wym. nieruchomości wynosiła kwotę 292 729 zł przyjmując wycenę w podejściu dochodowym a kwotę 251 887 zł w przyjmując wycenę w podejściu porównawczym, dokonując tym samym pozornego obciążenia zagrożonych zajęciem składników majątku spółki, w sytuacji gdy własność w/wym. nieruchomości winna być przeniesiona na spółkę, w wykonaniu aktu notarialnego repertorium A nr(...)z dnia 26 września 1998 r.

d) w dniu 28 marca 2000 r. w L. działając na szkodę spółki oraz w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...) działając wspólnie i w porozumieniu z działającym na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Zgromadzenie Wspólników w/wym. spółki (...) reprezentującym G. (...)
sp. z o.o. dokonał sprzedaży na rzecz w/wym. spółki nieruchomości o nr (...) położonych we wsi i gminie B. pow. (...) za kwotę 16 500 000 zł, gdzie wartość rynkowa w/wym. nieruchomości wynosiła kwotę 168 182 zł przyjmując wycenę w podejściu dochodowym a kwotę 127 340 zł w przyjmując wycenę w podejściu porównawczym, dokonując tym samym pozornego obciążenia zagrożonych zajęciem składników majątku spółki, w sytuacji gdy własność w/wym. nieruchomości winna być przeniesiona na spółkę w wykonaniu aktu notarialnego repertorium A nr (...)z dnia 26 września 1998 r.,

e) w dniu 29 stycznia 2001 r. w L. działając w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela pełniąc funkcję prezesa (...) sp. z o.o. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...)zbył na rzecz B. B. i J. B. zagrożone zajęciem składniki majątku spółki w postaci działek położonych we wsi B. o nr (...)

f) w dniu 10 kwietnia 2001 r. w bliżej nieustalonym miejscu a ujawnionym w L. działając w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela zawarł umowę z (...) sp. z o.o. dotyczącą ustanowienia hipoteki kaucyjnej, a następnie w dniu 12 kwietnia
2001 r. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...) ustanowił hipotekę kaucyjną na działkach położnych w msc. B. o nr ew. (...) do kwoty 12 000 000 zł na rzecz (...) sp. z o.o., gdzie kwota ta nie miała odzwierciedlenia w wartości w/wym. nieruchomości dokonując tym samym pozornego obciążenia zagrożonych zajęciem składników majątku spółki (...) sp. z o.o.,

g) w dniu 03 kwietnia 2002 r. w W. działając w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela pełniąc funkcję prezesa (...) sp. z o.o. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...) zbył na rzecz (...) sp. z o.o. oraz R. S. zagrożone zajęciem składniki majątku spółki w postaci działek położonych we wsi i gminie B. o nr ew. (...)

tj. o czyn z art. 296 § 3 k.k. w zb. z art. 300 § 2 k.k. z zw. z art. 11 § 2 k.k. zw. z art. 12 k.k.

II. w dniu 17 kwietnia 2003 r. w L. woj. (...) w sprawozdaniu finansowym za 2002 r. złożonym w Urzędzie Skarbowym w L. podał nierzetelne dane odnośnie wartości gruntów która wynosiła faktycznie nie więcej niż 316 000 złotych podając że ich wartości wynosiła 1 750000 zł

tj. o czyn z art. 77 pkt. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie wyrokiem z dnia
23 października 2013 r. (syn akt V K 114/11):

I. oskarżonego D. G. w ramach czynu zarzucanego mu w punkcie I uznał za winnego, tego, że jako prezes zarządu (...) sp. z o.o., działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, działał w celu udaremnienia wykonania orzeczeń sądu w postaci nakazów zapłaty z dnia 10 sierpnia 2000 r. wydanych przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w sprawach sygn. akt VI Ng 32/00 i VI Ng 41/00 oraz nakazu zapłaty z dnia 19 stycznia 2001 r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie w sprawie sygn. akt VI Ng 542/00, udaremniając jednocześnie zaspokojenie wierzyciela banku (...) S.A. Centrum Restrukturyzacji i Windykacji w W. co do wierzytelności w kwocie
2 502 666,67 złotych, w ten sposób, że:

- w dniu 29 stycznia 2001 r. w L., na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...), zbył na rzecz B. B. i J. B. zagrożone zajęciem składniki majątku spółki w postaci działek położonych we wsi B. o nr (...);

- w dniu 10 kwietnia 2001 r. w bliżej nieustalonym miejscu a ujawnionym w L. zawarł umowę z (...) sp. z o.o. dotyczącą ustanowienia hipoteki kaucyjnej, a następnie w dniu 12 kwietnia 2001 r. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...) ustanowił hipotekę kaucyjną na działkach położnych w miejscowości B. o nr ewidencyjnych (...)do kwoty 12 000 000 zł na rzecz P.
sp. z o.o., gdzie kwota ta nie miała odzwierciedlenia w wartości wymienionych nieruchomości, dokonując tym samym pozornego obciążenia zagrożonych zajęciem składników majątku spółki (...) sp. z o.o.

- w dniu 03 kwietnia 2002 r. w W. na podstawie aktu notarialnego repertorium A nr (...)zbył na rzecz (...) sp. z o.o. oraz R. S. zagrożone zajęciem składniki majątku spółki w postaci działek położonych we wsi i gminie B. o nr ewidencyjnych (...), to jest za winnego popełnienia czynu z art. 300 § 2 k.k. w zw. z
art. 12 k.k. i za to na mocy art. 300 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności;

II. na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec D. G. kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 5 lat próby;

III. na mocy art. 71 § 1 k.k. i art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył oskarżonemu D. G. grzywnę 180 stadek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 500 złotych;

IV. na mocy art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. postępowanie karne wobec D. G., w odniesieniu do czynu zarzucanego mu w punkcie II, umorzył;

V. A. K. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu;

VI. na mocy art. 230 § 2 k.p.k. dowody rzeczowe w postaci segregatorów z dokumentami wymienione w punktach 1-12 na kartach 5627 - 5636 nakazał zwrócić upadłej spółce (...);

VII. zasądził od oskarżonego D. G. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 9.300 złotych tytułem opłaty oraz koszty sądowe w części na niego przypadającej;

VIII. kosztami procesu w części uniewinniającej A. K. oraz w części umarzającej postępowanie w odniesieniu do D. G. obciążył Skarb Państwa.

Wyrok powyższy zaskarżył obrońca oskarżonego oraz prokurator.

Oskarżyciel publiczny skarżąc wyrok na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej orzeczenia o karze zarzucił mu obrazę przepisów prawa materialnego a mianowicie art. 71 § 1 k.k., poprzez błędne zastosowanie tegoż artykułu, polegającą na wymierzeniu oskarżonemu D. G., przy przyjęciu w ramach zarzuconego mu w pkt. I aktu oskarżenia czynu, iż swoim zachowaniem wyczerpał on dyspozycję art.
300 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., na podstawie art. 71 § 1 kk kary grzywny w wysokości 180 stawek dziennych po 500 zł każda stawka w sytuacji gdy niniejsza kara grzywny winna być orzeczona na podstawie art. 33 § 2 k.k.

Podnosząc w uzasadnieniu apelacji, iż wymierzenie grzywny tzw. akcesoryjnej ( związanej ze stosowaniem instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary) dopuszczalne jest jedynie wówczas gdy nie ma innej podstawy prawnej dla jej orzeczenia. W sytuacji zaś kiedy czyn, którego dopuścił się oskarżony popełniony został w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową sprawca osiągnął kara grzywny obok kary pozbawienia wolności winna być orzeczona na podstawie art. 33 § 2 k.k. skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie, że kara grzywny w wymiarze 180 stawek dziennych po 500 zł każda stawka, orzeczona została na podstawie art. 33 § 2 k.k.

Obrońca oskarżonego skarżąc wyrok na jego korzyść w części, co do pkt I, II i III zarzucił orzeczeniu:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, iż oskarżony D. G. działał z góry powziętym zamiarem w celu udaremnienia wykonania orzeczeń Sądu, udaremniając jednocześnie zaspokojenie wierzyciela, podczas gdy prawidłowa analiza dowodów przeprowadzonych w niniejszym postępowaniu powinna prowadzić do wniosku, iż nie można oskarżonemu przypisać działania z góry powziętym zamiarem, ani w celu udaremnienia zaspokojenia wierzyciela;

- obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, poprzez naruszenie art. 4, 5 § 2, 7 k.p.k. polegającą na jednostronnej i zupełnie dowolnej ocenie materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu, w szczególności dokumentów załączonych w poczet materiału dowodowego, a także nierozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na korzyść oskarżonego.

W uzasadnieniu apelacji skarżący analizując charakter przestępstwa z art. 300 § 2 k.k. stwierdza, że w realiach przedmiotowej sprawy, brak jest podstaw do przypisania oskarżonemu D. G. działania umyślnego z zamiarem bezpośrednim ukierunkowanym na udaremnienie wykonania orzeczeń sądu.

Nadto podniósł, że sprzedaż działek na rzecz małż. B. była czynnością prawną opłatną, ekonomiczne ekwiwalentną i spowodowała przysporzenie Spółce (...) Sp. z o.o. ceny sprzedaży – nie doszło więc do udaremnienia zaspokojenia wierzyciela. Również ustanawiając hipotekę kaucyjną oskarżony dokonał pod względem ekonomicznym niezwykle korzystnej transakcji, gdyż wysokość wynagrodzenia za ustanowienie hipoteki kaucyjnej miałaby być większa od wartości samych nieruchomości, co w żaden sposób nie mogło doprowadzić do udaremnienia zaspokojenia wierzyciela Spółki, gdyż spowodowało zwiększenie aktywów Spółki. To samo dotyczy transakcji sprzedaży powyższych nieruchomości na rzecz (...) Sp. z o.o. i R. S..

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od czynu zarzucanego mu w pkt I aktu oskarżenia, ewentualnie o uchylenie przedmiotowego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jako niezasadna i to w stopniu zbliżonym do określonego w art. 457 § 2 k.p.k. nie zasługuje na uwzględnienie; należało natomiast uwzględnić apelację prokuratora co wymagało korekty orzeczenia w zakresie podstawy prawnej wymiaru kary grzywny.

Odnosząc się do apelacji obrońcy oskarżonego stwierdzić trzeba, iż Sąd I instancji wnikliwie przeanalizował zgromadzony w sprawie materiał dowodowy czego wyrazem szczegółowe uzasadnienie orzeczenia, a konsekwencją m. in. zmiana opisu czynu uwzględniająca jako wypełniające znamiona przypisanego czynu jedynie niektóre, ze wskazanych w akcie oskarżenia, działania oskarżonego.

Sąd Okręgowy dokonał trafnej analizy treści przepisów wskazanych w akcie oskarżenia i przywołanych przez siebie w rozstrzygnięciu i prawidłowo odniósł się do realiów przedmiotowej sprawy. Wyjaśnił rzeczowo dlaczego niektóre z podejmowanych przez oskarżonego działań nie mogą zostać uwzględnione jako naruszające obowiązujące przepisy bez przekroczenia granic oskarżenia (str. 29 – 30 uzasadnienia wyroku). W rezultacie tego istotnie ograniczył zakres odpowiedzialności oskarżonego, w porównaniu do jej określenia w akcie oskarżenia.

Uwzględnił także zmieniający się status oskarżonego w spółce w poszczególnych okresach jej istnienia oraz w kontekście dokonywanych przezeń czynności – oceniając je z punktu widzenia odpowiedzialności karnej (str. 23 i nast. uzasadnienia).

Sąd Okręgowy omówił zebrane w sprawie dowody wskazując, które z nich i dlaczego uznał za podstawę dokonanych ustaleń oraz co legło u podstaw pominięcia w tym procesie myślowym pozostałych dowodów. Przekonująco - zdaniem Sądu odwoławczego – umotywował swoje stanowisko co skutkuje uznaniem, iż rozstrzygnięcie korzysta z ochrony określonej art. 7 k.p.k. Jednocześnie z treści uzasadnienia nie wynika by po stronie Sądu (a to on jest adresatem art. 5 § 2 k.p.k.) wystąpiły wątpliwości, które należałoby interpretować na korzyść oskarżonego zgodnie z tym przepisem. O innych rozstrzygnięciach, na korzyść oskarżonego, w ocenach okoliczności faktycznych lub stanu prawnego była mowa wyżej.

Nie można też podzielić poglądu wyrażonego w apelacji jakoby wysokość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia hipoteki kaucyjnej świadczyła o niezwykle korzystnej z punktu widzenia interesów Spółki transakcji w sytuacji, gdy istotą zarzutu jest obciążenie składników majątku, gdy wartość przedmiotu zabezpieczenia odbiega od jego rzeczywistej wartości i wartości zobowiązań.

Sąd Okręgowy słusznie przywoływał wypowiedzi własne oskarżonego, co do jego świadomości podejmowania działań (przypisanych w opisie czynu sformułowanym w wyroku) odnoszących się do składników majątku Spółki – w sytuacji prowadzenia przez pokrzywdzony Bank czynności egzekucyjnych.

Dowodzi to występowania po stronie oskarżonego przypisanego mu zamiaru.

Konkludując, nie stwierdzając w postępowaniu Sądu I instancji nieprawidłowości w toku postępowania, ani nie znajdując podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego rozrzygnięcie co do przypisanego oskarżonemu czynu oraz przyjętej kwalifikacji prawnej należało uznać za trafne.

Za błędnie wskazaną natomiast należy uznać podstawę prawną orzeczonej grzywny. Przypisany oskarżonemu czyn z istoty swej charakteryzujący się działaniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej (uniknięcie pomniejszenia aktywów) winien skutkować orzeczeniem grzywny w postaci kumulatywnej sankcji obok orzeczonej kary pozbawienia wolności. Zatem podstawą jej wymierzenia winien być przepis art. 33 § 2 k.k. Rozstrzygnięcie takie „wyprzedza” decyzję o ewentualnym warunkowym zawieszeniu kary, która dopiero daje podstawę do orzekania grzywny w trybie art. 71 k.k.

Z tych względów należało podzielić stanowisko oskarżyciela publicznego wyrażone w jego apelacji. Skutkowało to stosowną zmianą zaskarżonego wyroku. W pozostałym zakresie wyrok w zaskarżonej części należało utrzymać w mocy.

Sąd Apelacyjny zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym tytułem opłaty kwotę 9.300 zł. Opłata w pełnej wysokości obliczona zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 3 ust. 1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych wynosi 18.300 zł. Taką też opłatę (przy braku decyzji o zwolnieniu od niej choćby w części) winien zasądzić Sąd Okręgowy przy prawidłowo określonej podstawie prawnej kary grzywny. Obliczył ją natomiast zgodnie z art. 3 ust. 2 cyt. ustawy, a więc od grzywny wymierzonej w trybie art. 71 k.k. Sąd odwoławczy korygując wyrok w przedmiocie podstawy prawnej grzywny postanowił obciążyć oskarżonego opłatą częściowo, ograniczając ją do połowy stawki przewidzianej od wymiaru grzywny i zwalniając go od ponoszenia opłaty za I instancję oraz w pozostałej części opłaty za II instancję.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.