Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Ewa Stefańska

Sędzia SA– Aldona Wapińska (spr.)

Sędzia SO del. – Jacek Bajak

Protokolant: – sekr. sądowy Mariola Frąckiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2013 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów

przeciwko (...) S. A. z siedzibą w K.

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji

i Konsumentów

z dnia 11 grudnia 2012 r.

sygn. akt XVII AmC 5378/11

I.  prostuje oczywistą niedokładność w komparycji i sentencji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że każdorazowe oznaczenie strony pozwanej (...) S.A. w G.” zastępuje prawidłowym oznaczeniem (...) S. A. z siedzibą w K.”;

II.  oddala obie apelacje;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za drugą instancję.

VI ACa 399/13 U Z A S A D N I E N I E

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 26 sierpnia 2011 r. wystąpił przeciwko (...) S.A. w G. z pozwem o uznanie za niedozwolone i zakazanie wykorzystywania stosowanych w obrocie z konsumentami przez pozwanego następujących postanowień:

1/ Przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach: (...) 2) w przypadku wystąpienia siły wyższej, (...) jak również w przypadku działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych – uniemożliwiających realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1. W takich przypadkach- przedsiębiorstwo energetyczne poinformuje niezwłocznie podmiot przyłączany o przyczynach opóźnienia w realizacji przyłączenia określając jednocześnie w sposób wiążący dla podmiotu przyłączanego - nowy termin przyłączenia (...)".,

tj. § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)"

2/ „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (...)",

tj. § 10 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz § 11 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)

3/ „W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1- strony uznają: a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (...)" , tj. § 3 ust. 2 pkt 2a wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)

4/ § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta) o treści „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji",

5/ § 6 ust. 3 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta) o treści „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa to ust. 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno- budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1) kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano- montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2) faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zdjęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3) wyceny dokumentacji techniczno- budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)".

W uzasadnieniu pozwu powód wskazywał, że postanowienia zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)", w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" oraz w § 3 ust. 2 pkt 2a wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" – tj. wskazane w pkt 1 i 3 pozwu – należy uznać za niedozwolone, gdyż mogą one naruszać art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 385 ³ pkt 2 k.c., między innymi z uwagi na zastosowaną przy ich sformułowaniu nadinterpretację siły wyższej. Zdaniem powoda przedsiębiorstwo energetyczne, formułując w taki sposób postanowienie wzorca umowy, uzyskuje uprawnienie do uznawania danej okoliczności będącej przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania jako okoliczności niezależnej od niego, nieprzewidywalnej i której nie mógł zapobiec. Ponadto powód wskazał, że jednym z wymienionych w ustawie - Prawo energetyczne elementów umowy o przyłączenie do sieci jest wskazanie terminu wykonania przyłączenia do sieci przez przedsiębiorstwo energetyczne, a termin ten powinien być zaakceptowany przez obie strony umowy.

W dalszej kolejności powód w odniesieniu do postanowienia zawartego § 10 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" oraz § 11 ust. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" podniósł, że narusza ono art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz może naruszać art. 385 ³ pkt 12 i 13 k.c. W ocenie powoda konsument powinien mieć prawo do otrzymania zwrotu części uiszczonej opłaty za przyłączenie w przypadku, gdy wydatki poniesione przez pozwaną spółkę do dnia odstąpienia od umowy są niższe od jej wysokości. W odniesieniu do postanowienia zawartego w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" powód wskazał, że narusza ono art. 385 ¹ § 1 k.c., gdyż główny ciężar prac spoczywa na konsumentach, którzy wykonują przyjęte na siebie obowiązki korzystając z usług podmiotów specjalizujących się w ich wykonaniu. Ponadto zdaniem powoda wszystkie wymienione prace wykonywane są w oparciu o dokumentację zatwierdzoną i zweryfikowaną przez pozwaną spółkę. Odnośnie postanowienia zawartego w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" powód zarzucił pozwanemu, iż cena sprzedaży uiszczana przez pozwaną spółkę na rzecz konsumenta ustalana jest z pominięciem wartości uiszczonego przez konsumenta podatku VAT, co prowadzi do sytuacji, w której konsument nigdy nie otrzyma pełnej rekompensaty za wykonane roboty lub prawa przenoszone na rzecz przedsiębiorcy energetycznego.

Pozwany (...) S.A. w G. wnosił o oddalenie powództwa w zakresie żądań zawartych w punkcie 1, 3, 4 i 5 pozwu oraz przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze świadka G. K. (1), na okoliczności wskazane w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew. Pozwany podnosił, że zmianie uległa klauzula, wskazana w punkcie 2 pozwu, zgodnie z którą „ W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi.” Odnosząc się do postanowień zawartych w § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" pozwany podniósł, że siła wyższa oraz działania organów państwowych i samorządowych uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie zostały w nich ujęte alternatywnie, same zaś postanowienia odwzorowują typowy model odpowiedzialności kontraktowej - będącej odpowiedzialnością na zasadzie winy (art. 471 k.c.). Zdaniem pozwanego w zakwestionowanych wzorcach brak jest jakiejkolwiek próby definiowania - w tym rozszerzająco pojęcia siły wyższej, a postanowienie wskazujące na siłę wyższą ma w istocie charakter jedynie informacyjny względem konsumenta. Odnosząc się do zarzutu powoda dotyczącego wyznaczenia nowego terminu przyłączenia, pozwany podnosił, że stanowi on wypełnienie obowiązku informacyjnego względem konsumenta, ponieważ w sytuacji, w której dochodzi do opóźnienia w spełnieniu świadczenia, świadczenie powinno być spełnione przez dłużnika niezwłocznie po ustaniu przeszkody powodującej przekroczenie terminu, gdyż w przeciwnym wypadku dłużnik popadnie w zwłokę. Zdaniem pozwanego postanowień zawartych w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" oraz w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" nie można uznać za niedozwolone, ponieważ konsument może wybrać pomiędzy dwoma, alternatywnymi modelami umów, a wybór ten nie jest mu w jakikolwiek sposób narzucany. Uzasadniając natomiast procedurę kalkulacji ceny przeniesienia urządzeń na rzecz pozwanego z pominięciem poniesionego przez konsumenta podatku VAT, pozwany wskazał, że jest to uzasadnione faktem, iż konsument nie dysponuje możliwością wystawienia faktury. Z tego też powodu pozwany nie mógłby dokonać odliczenia podatku od towarów i usług, ponosząc nieuzasadnioną stratę finansową. Zdaniem pozwanego zakwestionowany przez powoda 60 - miesięczny okresu gwarancji wynika ze zwyczajowo przyjętego przez pozwanego w obrocie ze wszystkimi podmiotami świadczącymi na jego rzecz usługi.

Pismem z 9 marca 2012 r. pozwany poinformował o zmianie firmy spółki (...) S.A. w G. na (...) S.A. w G., natomiast pismem z dnia 29 października 2012 r. pozwany poinformował, że z dniem 1 października 2012 r. spółka (...) spółka akcyjna w K. na podstawie połączenia dokonanego w trybie art. 492 § 1 pkt 1 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) zgodnie z art. 494 § k.s.h. wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki (...) S.A. w G..

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Warszawie -Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

I uznał za niedozwolone i zakazał (...) spółce akcyjnej w G. wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień zawartych w:

- § 10 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorcy energetycznego)” oraz § 11 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" postanowienia wzorca o treści: „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (...)";

- w § 6 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" postanowienia wzorca umowy o treści: „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji",

- w § 6 ust. 2 „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" postanowienia wzorca umowy o treści: „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1 oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno-budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1) kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano - montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust 4 , dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2) faktur na roboty budowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zajęcie pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowany przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3) wyceny dokumentacji techniczno-budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)";

II oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

III koszty postępowania pomiędzy stronami wzajemnie zniósł,

IV nakazał pobrać od (...) spółki akcyjnej w G. na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Warszawie kwotę 600 złotych tytułem opłaty stałej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony z mocy prawa,

V zarządził publikację prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt (...) spółki akcyjnej w G..

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia:

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w W. prowadził postępowanie mające na celu ustalenie, czy pozwany (...) spółka akcyjna w G. stosuje we wzorcach umownych zawieranych z konsumentami postanowienia, mogące nosić znamiona niedozwolonych postanowień umownych. W toku kontroli uznano, iż kwestionowane przez powoda postanowienia zawarte we wzorcach umownych stosowanych przez pozwanego nie są uzgodnione indywidualnie z konsumentami, ponieważ dokumenty te obowiązują wszystkich korzystających z usług pozwanej.

W dniu 15 czerwca 2011 r. pozwany zrezygnował ze stosowania postanowienia zawartego w § 10 ust 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz w § 11 ust. 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta).

Kwestionowane przez powoda postanowienia umowne znajdują się w załączonych do pozwu wzorcach: „umowa o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" oraz „umowa o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" stosowanych przez pozwanego w obrocie z konsumentami.

W ocenie Sądu pierwszej instancji pozwany stosował w obrocie z konsumentami postanowienia wzorca umownego pod nazwą „umowa o przyłączenie (inwestycja – realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" , a co za tym idzie zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2, § 10 ust. 2, § 3 ust. 2 pkt 2a oraz pod nazwą „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)", a co za tym idzie zawarte w § 3 ust. 2 pkt 2, § 11 ust. 2, § 6 ust. 2 zd. 2, § 6 ust. 3 kwestionowane przez powoda postanowienia umowne. Za bezsporny – wobec przyznania przez pozwanego – Sąd Okręgowy uznał fakt stosowania w obrocie z konsumentami postanowienia zawartego w § 10 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz § 11 ust. 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) o treści „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (...)".

Sąd pierwszej instancji dał wiarę zeznaniom świadka G. K. (1) w całości uznając, iż są one kompatybilne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

W ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Sąd ten wskazał, iż zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. „ postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa lub obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy". Natomiast § 3 tego artykułu stanowi, że „nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta".

Sąd Okręgowy zauważył, iż wprawdzie pozwany zrezygnował ze stosowania postanowienia zawartego w § 10 ust wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego) oraz w § 11 ust. 2 wzorca o nazwie „umowa o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta), jednakże stosownie do treści art. 479 ³⁹ k.p.c. „z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy". W ocenie Sądu pierwszej instancji postanowienie to o treści: „W przypadku odstąpienia od umowy przez podmiot przyłączany uiszczona opłata za przyłączenie nie podlega zwrotowi (...)" jest niedozwolone w świetle art. 385 ³ pkt 13 k.c., z uwagi na to, że przewiduje utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy, a przez to kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami - rażąco naruszając ich interesy. Odstąpienie od umowy to rodzaj uprawnienia pozwalającego stronom zakończyć stosunek prawny w następstwie zajścia określonych okoliczności, lub bez konieczności zaistnienia jakichkolwiek obiektywnych przesłanek. Zgodnie z art. 395 § 1 k.c. „można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie". Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę , iż § 2 tego przepisu chroni przedsiębiorcę w przypadku odstąpienia od umowy przez konsumenta, bowiem zgodnie z tym przepisem „w razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie". Oznacza to, że przedsiębiorcy przysługuje prawo do otrzymania wynagrodzenia za świadczone usługi, do momentu w którym konsument od umowy odstąpił. Sąd ten podniósł ponadto, iż możliwe jest także zastosowanie przepisu art. 492 k.c.

Oceniając postanowienie zawarte w § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" o treści „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji", Sąd pierwszej instancji uznał je za niedozwolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. z uwagi na to, że kształtuje ono prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Sąd nie przychylił się do stanowiska pozwanego, że jest to termin zwyczajowo przez niego przyjęty w umowach z innymi podmiotami. Zdaniem Sądu pozwany stosując to postanowienie umowne w rzeczywistości wpływał na proces decyzyjny konsumentów, którzy nie chcąc ponosić odpowiedzialności gwarancyjnej oraz ciężarów związanych z koniecznością uiszczenia podatku VAT decydowali się na zawarcie umowy z wykonaniem wszystkich niezbędnych prac przez przedsiębiorców wybranych przez pozwanego. Oznacza, to że konsument nie miał w istocie żadnej możliwości wpływu na wybór wykonawcy prac związanych z przyłączeniem go do sieci, ani tym bardziej na inne istotne cechy tych usług, takie jak: jakość, cena, czas, czy gwarancja.

W ocenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowienie zawarte w § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" o treści:

„Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno- budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

1) kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano- montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

2) faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zdjęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3) wyceny dokumentacji techniczno- budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT).",

jest także niezadowolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., bowiem kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Sąd uznał, iż stosując powyższe postanowienie pozwany doprowadził do przerzucenia kosztów prowadzenia działalności gospodarczej na konsumenta, obciążając go koniecznością uiszczenia podatku VAT. Sąd nie przychylił się do stanowiska pozwanego i uznał, że skoro konsument „pozyskał" dla pozwanego wykonawcę prac związanych z przyłączeniem do sieci, to nie podpisał stosowną umowę. Przedsiębiorca ten jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą ma wówczas możliwość wystawienia faktury VAT i może odliczyć podatek. Powyższe odnosi się również do kwestii gwarancji na wykonane usługi. Zdaniem Sądu pierwszej instancji pozwany obciążając konsumenta odpowiedzialnością gwarancyjną i obowiązkiem zapłaty podatku VAT, rażąco narusza równowagę stron stosunku prawnego.

Nie miały natomiast – zdaniem Sądu Okręgowego – charakteru niedozwolonego w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia zawarte w:

- § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie konsumenta)" o treści „Przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach: (...) 2) w przypadku wystąpienia siły wyższej, (...) jak również w przypadku działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych- uniemożliwiających realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1. W takich przypadkach- przedsiębiorstwo energetyczne poinformuje niezwłocznie podmiot przyłączany o przyczynach opóźnienia w realizacji przyłączenia określając jednocześnie w sposób wiążący dla podmiotu przyłączanego – nowy termin przyłączenia (...)".

- § 3 ust. 2 pkt 2a wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja- realizacja po stronie przedsiębiorstwa energetycznego)" o treści „ W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1- strony uznają: a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (...)".

Sąd pierwszej instancji uznał za słuszne stanowisko pozwanego, iż stanowią one jedynie powielenie treści ogólnie obowiązujących reguł odpowiedzialności kontraktowej ukształtowanych przez kodeks cywilny. Pozwany stosując powyższe klauzule nie wyłączył zatem swojej odpowiedzialności względem konsumentów za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Samo zaś posłużenie się przez pozwanego pojęciem „siły wyższej" nie uzasadnia przyjętego przez powoda stanowiska, że pozwany doprowadził do nadinterpretacji, bądź rozszerzenia tego pojęcia. Mimo, iż kodeks cywilny posługuje się pojęciem siły wyższej lecz jej nie definiuje, to przez pojęcie to należy rozumieć (zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 1952 r., CR 962/51, OSN 1954, poz. 2; wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 1953 r. I C 60/53, OSN 1954, poz. 35 i wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1962 r., I CR 34/62, OSNCP 1963, nr 11, poz. 262) zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia, a także niemożliwe do zapobieżenia nie tyle samemu zjawisku, ile szkodliwym jego następstwom przy zastosowaniu współczesnej techniki. Istotne jest, aby zdarzenie to spełniało łącznie wszystkie trzy przesłanki. Sąd Okręgowy wskazał, że dostawca energii elektrycznej ponosi odpowiedzialność kontraktową na podstawie art. 471 k.c. Dłużnik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że wykonał zobowiązanie, albo że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło nie z jego winy. Pozwany posługując się wyżej wymienionymi postanowieniami umownymi w sposób wyraźny wskazuje na siłę wyższą oraz brak wymaganych decyzji administracyjnych, pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania – jako przesłanki wyłączenia jego odpowiedzialności. W ocenie Sądu pierwszej instancji stanowisko takie jest zgodne z k.c., który gwarantuje pozwanemu ochronę przewidzianą w art. 471 i n. k.c. oraz art. 476 k.c.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie trzecim i czwartym wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art. 98 § 1 k.p.c. Ponieważ powództwo zostało uwzględnione w części, Sąd na podstawie art. 100 k.p.c. postanowił koszty postępowania między stronami wzajemnie znieść, a opłatą stałą od pozwu w kwocie 600 złotych obciążyć pozwanego. Sąd obciążył pozwanego również kosztami publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zgodnie z art. 479 ⁴⁴ k.p.c.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego częściowo zaskarżyły apelacjami obie strony.

Powód – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo (pkt II wyroku w części) w odniesieniu do postanowienia wzorca umowy o następującej treści: „Przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach: (...) 2) w przypadku wystąpienia siły wyższej, (...), jak również w przypadku działania łub zaniechania organów państwowych lub samorządowych - uniemożliwiających realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1. W takich przypadkach - przedsiębiorstwo energetyczne poinformuje niezwłocznie podmiot przyłączany o przyczynach opóźnienia w realizacji przyłączenia określając jednocześnie w sposób wiążący dla podmiotu przyłączanego - nowy termin przyłączenia. (...)", tj. §3 ust. 2 pkt 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorcy energetycznego) oraz § 3 ust. 2 pkt 2 wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta), a także w części znoszącej między stronami koszty postępowania (pkt III wyroku).

Powód zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 385 ¹ § 1 kodeksu cywilnego poprzez uznanie, że zakwestionowane przez powoda postanowienie wzorca umownego stosowanego przez pozwaną spółkę nie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i nie narusza rażąco interesów konsumentów. Powód podnosił, że dokonywanie łącznej oceny dwóch klauzul, co do których powództwo zostało oddalone nie znajduje uzasadnienia, gdyż w niektórych typach umów klauzula o treści § 3 pkt 2 A: „W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym ust. 1 - strony uznają: a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (...)"

nie jest zamieszczana, a obowiązującym konsumenta postanowieniem jest tylko zakwestionowany przez powoda w apelacji zapis. Odnośnie zwolnienia strony pozwanej z realizacji przyłączenia w terminie określonym umową w przypadku wystąpienia siły wyższej, powód podniósł, że nie zawsze wystąpienie tego typu okoliczności musi skutkować brakiem realizacji zobowiązania pozwanego w takim terminie. Jeżeli nawet wystąpi np. sytuacja pogodowa, którą można będzie zakwalifikować jako przypadek siły wyższej, ale o charakterze krótkotrwałym i epizodycznym, to nie zawsze musi to skutkować brakiem możliwości wykonania przez (...) zobowiązania w terminie, który zazwyczaj dot. okresu dwóch lub więcej miesięcy.

Powód odwołał się do rejestru niedozwolonych postanowień umownych, z którego wynika, że Sąd OKiK uznawał za klauzule abuzywne zapisy, w których przedsiębiorcy ograniczali swoją odpowiedzialność w przypadku wystąpienia siły wyższej, z uwagi na powoływanie tej okoliczności w sposób zbyt ogólnikowy i generalny. Ponadto uznawano za klauzule abuzywne te zapisy, które pozwalały na ograniczenie odpowiedzialności kontrahenta konsumenta z uwagi na nieuzyskanie stosownych zezwoleń czy decyzji administracyjnych bez względu na powód takiego stanu rzeczy, a więc także na sytuacje, w których brak stosownych decyzji mógł wynikać z niedołożenia należytej staranności przez kontrahenta konsumenta.

Odwołując się do zasad odpowiedzialności kontraktowej dłużnika wynikającej z art. 471 i nast. k.c. oraz wskazując na różnice tej odpowiedzialności w przypadku opóźnienia i zwłoki w wykonaniu zobowiązania, powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko odnośnie określeń „Działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych uniemożliwiających terminową realizację przyłączenia" czy „wystąpienie niesprzyjających warunków atmosferycznych...". W ocenie powoda powyższe określenia jako nieostre mogą skutkować ich jednostronną interpretacją dokonywaną przez pozwaną spółkę, bowiem „działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych uniemożliwiających terminową realizację przyłączenia" mogą być wynikiem i skutkiem działań do których pozwana była zobowiązana lub zaniechań, za które pozwana odpowiada, a zatem okoliczności, które leżą po jej stronie. Zdaniem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowienie to narusza art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 385 ³ pkt 2 k.c., gdyż odwołano się w nim do pojęcia siły wyższej, jako okoliczności zwalniającej pozwaną spółkę (...) z odpowiedzialności, w sposób zbyt generalny. Niezasadne – w ocenie powoda – było także zakwalifikowanie jako okoliczności uniemożliwiających terminową realizację przyłączenia, działań lub zaniechań organów państwowych lub samorządowych lub brak wymaganych decyzji administracyjnych. Przedsiębiorstwo energetyczne, formułując w taki sposób postanowienie wzorca umowy, uzyskuje uprawnienie do uznawania danej okoliczności będącej przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jako okoliczności niezależnej od niego, nieprzewidywalnej i której nie mogło zapobiec. Oznacza to, że w wielu przypadkach przedsiębiorstwo energetyczne, powołując się na postanowienie umowy, będzie mogło zwolnić się od odpowiedzialności argumentując, iż za daną okoliczność odpowiedzialności nie ponosi. Tym samym prowadzić to może do wyłączenia lub istotnego ograniczenia odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, podczas gdy ww. okoliczności nie zawsze będą mogły być uznane za przykład siły wyższej oraz za okoliczność niezawinioną przez pozwaną spółkę. Ww. okoliczności w ocenie powoda mogą być niezależne od przedsiębiorstwa energetycznego, ale niekoniecznie przez niego niezawinione. Takie działanie narusza więc dyspozycję art. 355 ³ pkt 2 k.c., zgodnie z którym za niedozwolone postanowienia umowne, uważa się w razie wątpliwości postanowienia umowne, które wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Powód podniósł ponadto, że jednym z ustawowych (wymienionych w ustawie Prawo energetyczne) elementów umowy o przyłączenie do sieci jest wskazanie terminu wykonania przyłączenia do sieci przez przedsiębiorstwo energetyczne. Termin ten powinien być zaakceptowany przez obie strony, a nie tylko przez zakład energetyczny – tak jak zostało to przewidziane w ocenianym wzorcu. W zakwestionowanym postanowieniu bowiem w przypadku uznania przez pozwaną spółkę, że miała miejsce okoliczność wyłączającą jej odpowiedzialność za opóźnienie w wykonaniu ww. zobowiązania – pozwana zastrzegła sobie prawo do jednostronnego określenia nowego terminu przyłączenia w sposób wiążący dla konsumenta. Zdaniem powoda takie rozwiązanie trudno jest uznać za korzystne dla konsumentów i nienaruszające dobrych obyczajów – konsument jako strona umowy powinien mieć prawo do zajęcia stanowiska w kwestii wyznaczenia nowego terminu.

Zostały zatem spełnione przesłanki określone w art. 385 ¹ k.c. pozwalające na uznanie tego postanowienia za niedozwolone postanowienie umowne, o jakim mowa w art. 385 ³ pkt 2 k.c.

Apelujący zwrócił ponadto uwagę na niewłaściwe oznaczenie w wyroku strony pozwanej, bowiem z dokumentów, złożonych do akt sądowych przez stronę pozwaną oraz z KRS wynika, że spółka (...) SA z siedzibą w K., jest następcą prawnym (...) S.A. w G., a następnie (...) SA w G. - art. 494 par. 1 k.s.h.

Wskazując na powyższe powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku co do pkt II poprzez uznanie wskazanego postanowienia umownego za niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i zakazanie jego stosowanie przez pozwanego Ponadto powód wnosił o zarządzenie publikacji prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt strony pozwanej i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; w tym kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu, oraz kosztów postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w K., zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego w części, tj. w zakresie pkt. I tiret drugie i trzecie, pkt. III, pkt. IV, pkt. V (tylko w odniesieniu do postanowień, o którym mowa w pkt. I tiret drugie i trzecie) wyroku, zarzucając:

a. sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zabranego materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że pozwany stosując § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja po stronie konsumenta )" o treści: „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji” wpływał na proces decyzyjny konsumentów, którzy nie chcąc ponosić odpowiedzialności gwarancyjnej oraz ciężarów związanych z koniecznością uiszczania podatku VAT decydowali się na zawarcie umowy z wykonaniem wszystkich niezbędnych prac przez przedsiębiorców wybranych przez pozwanego, przez co konsumenci byli pozbawieni wpływu na takie cechy usług jak jakość, cena, czy gwarancja – co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż doprowadziło do uznania, że wskazane postanowienie kształtuje prawa i obowiązki z naruszeniem art. 3851 § 1 k.c.;

b. sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zabranego materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, że pozwany stosując § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja po stronie konsumenta) o treści „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno-budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

l) kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano - montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w§ 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT), 

2) faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zajęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

3) wyceny dokumentacji techniczno-budowlanej, o której mowa w § 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)", przerzucał koszty prowadzenia działalności na konsumenta, obciążając go koniecznością uiszczenia podatku VAT., co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż doprowadziło do uznania, że wskazane postanowienie kształtuje prawa i obowiązki z naruszeniem art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c.;

c. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 oraz art. 385 ² kodeksu cywilnego, polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu, poprzez:

i. przyjęcie, że: postanowienie § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" o treści „Natomiast na poprawność wykonywanych prac zgodnie z § 5 ust. 4 podmiot przyłączany udzieli przedsiębiorstwu energetycznemu 60 miesięcy gwarancji", jest niedozwolone, gdyż kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, gdy tymczasem przedmiotowy fragment wzorca nie spełnia wskazanych przesłanek;

ii. przyjęcie, że: postanowienie § 6 ust. 3 wzorca „umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta)" o treści „Cena sprzedaży urządzeń, o których mowa w ust . 1, oraz cena sprzedaży majątkowych praw autorskich do dokumentacji techniczno-budowlanej zostanie ustalona na podstawie:

4) kosztorysu powykonawczego na roboty budowlano – montażowe związane z realizacją prac, o których mowa w§ 5 ust. 4, dostarczonego przez podmiot przyłączany i zweryfikowanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

5) faktur na roboty niebudowlane związane z realizacją prac, o których mowa w § 5 ust. 4 (pomiar geodezyjny powykonawczy, nadzory branżowe, zajęcia pasa drogi itp.), dostarczonych przez podmiot przyłączany i zweryfikowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT),

6) wyceny dokumentacji techniczno - budowlanej, o której mowa w % 5 ust. 1, opracowanej w oparciu o cennik prac projektowych (...), dostarczonej przez podmiot przyłączany i zweryfikowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w kwocie netto (bez podatku VAT)", jest niedozwolone, gdyż kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, gdy tymczasem przedmiotowy fragment wzorca nie spełnia wskazanych przesłanek.

Pozwany nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, iż pozwany stosując postanowienie umowne wskazane w pkt Ia petitum apelacji, w rzeczywistości wpływał na proces decyzyjny konsumentów, którzy nie chcąc ponosić odpowiedzialności gwarancyjnej oraz ciężarów związanych z koniecznością uiszczania podatku VAT, decydowali się na zawarcie umowy z wykonaniem wszystkich niezbędnych prac przez przedsiębiorców wybranych przez pozwanego, co – zdaniem Sądu – oznacza, że konsument nie miał w istocie żadnej możliwości wpływu na wybór wykonawcy prac związanych z przyłączeniem go do sieci, ani tym bardziej na inne istotne cechy tych usług, takie jak: jakość, cena, czy gwarancja. Zdaniem pozwanego z materiału dowodowego – w szczególności z zeznań świadka G. K. (1) – wynika, iż ok. 1 % klientów wybiera sposób przyłączenia. Zakwestionowane postanowienia wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) były stosowane w takich przypadkach, gdy konsument sam ich zażądał w pełni dobrowolnie. W każdym przypadku konsument mógł sam dokonać wyboru wykonawcy przyłącza mając wpływ na jakość i cenę. Co do gwarancji musiał spełnić wymagania przyjęte w przedsiębiorstwie energetycznym, które jednak były adekwatne i uzasadnione długoletnią współpracą z dostawcami takich usług, a przede wszystkim tym, iż takie same standardy byłyby zapewnione gdyby to Pozwany wykonał przyłącze.

W ocenie pozwanego ustalenie Sądu co do motywów stosowania postanowienia dotyczącego gwarancji i rozliczenia podatku VAT są również sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym - z zeznaniami świadka G. K. (1) - bowiem zastosowanie wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta), a tym samym spornych klauzul, wynikało nie z chęci pokrzywdzenia konsumenta, ale z chęci stworzenia konsumentowi alternatywnej możliwości wykonania przyłącza, np. gdy konsument chce zrealizować przyłącze szybciej niż oferuje to pozwany, konsument nabył dom bez przyłącza.

Powołując się na zeznania świadka G. K. (1) co do braku możliwości zwrotu konsumentowi podatku VAT, poniesionego przy nabywaniu usług i towarów w trakcie samodzielnej realizacji przyłącza pozwany podniósł, iż takie rozwiązanie wynika z uregulowań podatkowych, a nie z chęci przerzucania na konsumenta kosztów prowadzenia działalności – jak stwierdził to Sąd pierwszej instancji . Podatek VAT w przypadku realizacji inwestycji przez przedsiębiorcę energetycznego (inwestycja - realizacja po stronie przedsiębiorcy energetycznego) nie jest kosztem działalności gospodarczej. Podatek naliczony wykazany w fakturach związanych z realizacją przyłączy energetycznych jest odliczany od podatku należnego zawartego w fakturach za sprzedaną energię elektryczną. Pozwany nie ma zatem żadnych powodów ekonomicznych, aby stosować klauzule umowne w celu przerzucenia tego podatku na kogokolwiek. Podobnie w przypadkach zastosowania umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) nie występowały również żadne koszty, które byłyby przerzucane na konsumenta. Zdaniem pozwanego konieczność ponoszenia podatku VAT nie wpływała na proces decyzyjny konsumenta, lecz była skutkiem podjęcia przez konsumenta określonej decyzji o wykonaniu inwestycji samodzielnie. Brak możliwości jego zwrotu przez pozwanego przy rozliczaniu przyłącza wynikał z niemożności wystawienia faktury VAT przez konsumenta, który nie jest płatnikiem tego podatku, co wynika z uregulowań podatkowych, na które pozwany nie ma na to żadnego wpływu. Rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji w tej kwestii stanowi także – zdaniem pozwanego – naruszenie prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 k.c.

Uzasadniając zarzut nieprawidłowego zastosowania prawa materialnego - art. 385 ¹ § 1 k.c. – pozwany podnosił, iż konieczność uzyskania gwarancji na urządzenia wybudowane w ramach realizacji przyłącza po stronie konsumenta oraz długość tej gwarancji, wynikają z faktu, że chodzi o realizację współzależnej części sieci, a więc urządzeń służących nie tylko konsumentowi, ale także innym odbiorcom energii elektrycznej, a poza tym chodzi o urządzenia, przy pomocy których pozwany będzie świadczyć konsumentowi usługi dystrybucji energii elektrycznej i za których działanie pozwany będzie ponosić odpowiedzialność wobec konsumenta i innych podmiotów. Długość terminu gwarancji jest adekwatna, bo urządzenia mają atesty na określony czas. Gdyby urządzenia te były wykonane przez pozwanego lub na zlecenie pozwanego, to uzyskałby on takie gwarancje. Zdaniem pozwanego nie ma powodu, by – godząc się na wykonanie przez konsumenta urządzeń, które przecież staną się własnością pozwanego – pozwany musiał akceptować wykonanie tych urządzeń na gorszych warunkach niż, gdyby wykonał je sam, a przecież do tego doprowadziłoby wprowadzenie krótszych terminów gwarancji lub jej brak. Konsekwencją obniżenia standardu w zakresie gwarancji byłoby zwiększenie kosztów utrzymania takich urządzeń, które to koszty ostatecznie - poprzez taryfę zatwierdzoną przez Prezesa URE - byłyby poniesione także przez konsumentów. Efekt ekonomiczny jest dla konsumentów podobny, przy czym rozłożony na inne osoby niż ta, której dotyczy realizacja inwestycji.

W ocenie pozwanego Sąd rozpatrując sprawę nie uwzględnił w sposób wystarczający okoliczności zawarcia umowy przez co naruszył także art. 385 ² k.c. Nie można bowiem rozpatrywać oceny wzorca umowy o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) w oderwaniu od wszystkich okoliczności sprawy, w tym kontekstu zawierania umów, do których wykorzystywano badane wzorce. Zawarcie umowy (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) jest w istocie wyjściem naprzeciw oczekiwaniom niektórych konsumentów, którzy mogą zrealizować przyłącze samodzielnie albo zlecić jego realizację wybranym przez siebie podmiotom. Jest to swobodna decyzja konsumenta. Przyznanie konsumentowi swobody w tym zakresie wiąże się z poszerzeniem pola odpowiedzialności w zakresie gwarancji oraz zorganizowania procesu inwestycyjnego. Nie ma jednak powodu, by pozwany godząc się na wykonanie przyłącza przez konsumenta musiał jednocześnie godzić się na uzyskanie urządzeń na gorszych warunkach, a do tego prowadziłaby eliminacja z umowy zakwestionowanych klauzul. Ostatecznie koszty takich działań jednego z konsumentów ponieśliby wszyscy konsumenci - klienci pozwanego, gdyż zwiększeniu uległaby cena usługi dystrybucji energii elektrycznej określona w taryfie.

Zdaniem pozwanego sytuacja konsumenta zawierającego umowę o przyłączenie (inwestycja - realizacja po stronie konsumenta) jest inna niż konsumenta, który zleca realizację przyłącza Pozwanemu. W pierwszym przypadku konsument staje się osobą, której zobowiązanie umowne polega nie tylko na dokonaniu stosownych opłat, ale także na wykonaniu określonych prac budowlanych, stając się świadczeniem głównym strony (konsumenta) w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 zd. drugie k.c. Naturalną konsekwencją wykonania robót jest ponoszenie odpowiedzialności za te roboty, w tym odpowiedzialności gwarancyjnej, adekwatnej do konsekwencji, jakie może wywołać nienależyte wykonanie przyłącza.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości za wyjątkiem pkt. 2 pozwu, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Ponadto pozwany wnosił o sprostowanie wyroku w zakresie oznaczenia pozwanego w ten sposób, że pozwanym jest (...) spółka akcyjna w K.. Apelujący wnosił także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. 

Powód Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wnosił o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję na jego rzecz.

Pozwany (...) S.A. w K. wnosił o oddalenie apelacji powoda i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję na jego rzecz.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje podlegały oddaleniu, bowiem rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowe.

Na wstępie należało stwierdzić jedynie, iż Sąd pierwszej instancji błędnie oznaczył w zaskarżonym wyroku stronę pozwaną, którą jest (...) S.A. z siedzibą w K. – po przejęciu spółki (...) S.A. w G. jako następcy (...) S.A. w G.. W tym więc zakresie – zgodnie z wnioskami zawartymi w obu apelacjach – zaskarżony wyrok należało sprostować na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji powoda podnieść należy, iż w kwestionowanym postanowieniu określone są przypadki wyłączenia odpowiedzialności pozwanego za niewykonanie umowy – wykonania przyłączenia – w terminie uzgodnionym przez strony. Sąd pierwszej instancji dokonał łącznej oceny dwóch klauzul zawartych w pkt 1 i w pkt 4 pozwu z uwagi podniesione przez powoda zarzuty w stosunku do obu tych postanowień, skupiające się przede wszystkim na interpretacji pojęcia „siły wyższej” oraz uznania za przyczynę zwalniającą pozwanego od odpowiedzialności działań bądź zaniechań organów państwowych lub samorządowych lub braku wymaganych decyzji administracyjnych. Dlatego też – zdaniem Sądu Apelacyjnego - ocena tych dwóch klauzul łącznie jest jak najbardziej uzasadniona. Klauzula § 3 ust. 2 pkt. 2 a) o treści: „W szczególności za okoliczności uniemożliwiające realizację przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 — strony uznają, a) brak wymaganych decyzji administracyjnych pomimo dołożenia przez przedsiębiorstwo energetyczne należytej staranności w celu ich uzyskania (...)" - powinna być analizowana łącznie z klauzulą § 3 ust. 2 pkt. 2, która występuje w niektórych wzorcach umów, jako rozwinięcie klauzuli zawartej w § 3 ust. 2 pkt. 2 a. Nie zachodzi więc taka sytuacja, że klauzula druga (kwestionowana w apelacji) występuje samoistnie, zatem jej ocena bez uwzględnienia treści klauzuli pierwszej nie jest zasadna. Natomiast w odniesieniu do wzorców, w których nie występuje klauzula druga oczywiste jest, że ocena dotyczy jedynie klauzuli pierwszej. W ocenie Sądu drugiej instancji nie można uznać za trafny zarzut powoda, że SOKiK do tej pory uznawał za niedozwolone postanowienia umowne zapisy, w których przedsiębiorcy ograniczali swą odpowiedzialność w przypadku wystąpienia siły wyższej, z uwagi na: a) powoływanie tej okoliczności w sposób zbyt ogólnikowy i generalny oraz b) powoływanie się na nieuzyskanie zezwoleń lub decyzji administracyjnych. Sąd pierwszej instancji prawidłowo uznał, że poprzez stosowanie klauzul odnoszących się do pojęć „siły wyższej" i „działania i zaniechania organów państwowych i samorządowych" pozwany jedynie powielił treści ogólnie obowiązujących reguł odpowiedzialności kontraktowej. Posłużenie się pojęciem „siły wyższej" jako okoliczności ograniczającej odpowiedzialność dłużnika nie może być traktowane jako działanie naruszające interesy konsumentów. Jest to sytuacja odmienna od tej, która występuje w cytowanych przez powoda wyrokach Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, bowiem w tamtych przypadkach przedsiębiorcy w szerszym lub węższym zakresie dokonywali zdefiniowania pojęcia „siły wyższej" na potrzeby stosowanego wzorca, zaś w sprawie niniejszej wzorzec odwołuje się do kodeksowego określenia „siły wyższej" nie definiując go. Nie można zatem stawiać przedsiębiorcy energetycznemu zarzutu, iż opracowując wzorzec umowy przenosi do niego zasady odpowiedzialności kontraktowej przewidziane w kodeksie cywilnym, które to zasady nie są wyłączone w obrocie z konsumentami. Wskazać ponadto należy, że wyroki Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie są wiążące dla innych składów tego sądu, bowiem każdy wyrok zapada w odmiennym stanie fatycznym i w oparciu o odmienne dowody. Jeśli chodzi zaś o rozszerzoną prawomocność wyroków tego Sądu wynikającą z art. 479 ⁴³ k.p.c., to Sąd drugiej instancji w składzie niniejszym podziela w pełni pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 września 2013 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 708/12 (LEX nr 1385871), iż: „ 1. Wynikająca z art. 479 ⁴³ k.p.c. rozszerzona prawomocność wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone i dokonany na jego podstawie wpis w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UOKiK nie implikują w sobie związania sądu w sprawach dotyczących innego przedsiębiorcy, nawet jeżeli kwestionowane w takim postępowaniu postanowienie wzorca umowy ma tożsame brzmienie, co postanowienie wcześniej uznane za niedozwolone i wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone (art. 47945 § 2 k.p.c.). Taka interpretacja skutków wynikających z art. 47943 k.p.c. zasadnie przyjmuje, że tożsamość brzmienia postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolony i brzmienia postanowienia, którym posługuje się we wzorcu umowy inny przedsiębiorca, nie zawsze implikuje w sobie tożsamość treściową tych dwóch postanowień, ustaloną w oparciu o dyrektywy wynikające z art. 65 k.c. oraz art. 385 k.c.

2. Przy interpretacji normy zawartej w art. 47943 k.p.c. należy uwzględniać także rozwiązanie zawarte art. 47942 § 1 k.p.c., który stanowi, że w razie uwzględnienia powództwa sąd w sentencji wyroku przytacza treść postanowień wzorca umowy uznanych za niedozwolone i zarazem zakazuje ich wykorzystywania. Wzajemna relacja między wymienionymi przepisami pozwala na uznanie ich obu za zgodne z europejskim porządkiem prawnym wówczas, gdy rozszerzona prawomocność wyroku uwzględniającego powództwo, z uwzględnieniem zgodności z kierunkiem europeizacji kontroli nad uznanymi za niedozwolone wzorcami umowy konsumenckiej, będzie rozumiana tak, że na nieskuteczność postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolony i wpisanego do rejestru ma prawo powołać się, ale tylko wobec pozwanego przedsiębiorcy, wobec którego zapadł wyrok, każda inna osoba, a nie tylko ta, która była powodem w sprawie zakończonej wyrokiem uwzględniającym powództwo o uznanie klauzuli wzorca umowy za niedozwoloną i zakazującym jej stosowania.”

Skoro więc stan faktyczny wskazany w przywołanej sprawie (...) S.A. jest odmienny, to nie można jedynie na podstawie treści wyroku w innej sprawie przesądzać, iż podobne postanowienie umowne stosowane przez innego przedsiębiorcę musi mieć również charakter niedozwolony w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. W treści § 3 ust. 2 pkt. 2 wzorca umownego w niniejszej sprawie występuje postanowienie: „ Przedsiębiorstwo jest zobowiązane do dołożenia należytej staranności w celu możliwie szybkiej realizacji przyłącza.", które musi być także uwzględnianie przy ocenie zarzutu abuzywności zakwestionowanego postanowienia. Jest oczywistym, że przedsiębiorstwo energetyczne nie może w sposób dowolny powoływać się na działania lub zaniechania organów państwowych. Będzie to jednak możliwe, jeżeli wykaże, że dołożyło należytej staranności w celu możliwie szybkiej realizacji przyłącza. Nie można bowiem przypisać przedsiębiorstwu energetycznemu nieograniczonej odpowiedzialności za działania lub zaniechania organów państwowych i samorządowych. Tak sformułowany zapis analizowanego fragmentu wzorca umownego jest więc w istocie powieleniem zasad odpowiedzialności przewidzianych w art. 471 i 476 k.c.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można uznać za słuszny zarzutu powoda, że postanowienie wzorca, które przewiduje możliwość wyznaczenia przez przedsiębiorstwo energetyczne nowego terminu realizacji przyłącza w przypadku zaistnienia przeszkód spowodowanych okolicznościami, za które przedsiębiorstwo energetyczne odpowiedzialności nie ponosi, stanowi klauzulę naruszającą art. 385 ¹ oraz 385 ³ pkt. 2 k.c. Powód podnosił bowiem, że wskazanie w umowie terminu wykonania przyłączenia do sieci stanowi obowiązek wynikający z ustawy — Prawo energetyczne oraz, że termin ten powinien być zaakceptowany przez obie strony umowy. W treści wzorca umowy zawarte jest postanowienie, które stanowi, że : „Przedsiębiorstwo jest zobowiązane do dołożenia należytej staranności w celu możliwie szybkiej realizacji przyłącza.". Wyznaczenie nowego terminu realizacji przyłącza musi być podyktowane realnymi możliwościami usunięcia przeszkód, które spowodowały niedotrzymanie pierwotnego terminu i nie zwalnia przedsiębiorstwa energetycznego z obowiązku dołożenia należytej staranności w celu możliwie szybkiej realizacji przyłącza. Konsument może zatem ocenić, czy wyznaczony termin narusza w konkretnej sytuacji jest prawa, czy też nie. Brak takiego terminu uniemożliwiałby konsumentowi dokonanie tej oceny. Zatem z punktu widzenia konsumenta zastosowane rozwiązanie nie narusza jego interesów. Z powyższych przyczyn należało zatem uznać apelację powoda na niezasadną.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie zasługiwała na uwzględnienie także apelacja strony pozwanej.

Zarzut sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią materiału dowodowego sformułowany przez pozwanego w petitum apelacji, odnoszący się do § 6 ust. 2 wzorca umowy, nie może zostać uznany za zasadny, bowiem kontrola wzorca umowy dokonywana przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ma charakter abstrakcyjny, co oznacza, iż jej celem jest wyeliminowanie nawet potencjalnych zagrożeń jakie rodzi stosowanie danego wzorca dla konsumentów. Okoliczności związane ze stosowaniem, bądź niestosowaniem danej klauzuli w praktyce i zeznania świadków na okoliczność, że faktyczne działania pozwanego w stosunku do konsumentów nie były zgodne z brzmieniem kwestionowanego postanowienia, nie mają w istocie znaczenia dla kontroli abstrakcyjnej postanowień wzorca.

Nawet jednak biorąc pod uwagę zeznania świadka G. K., należy zauważyć, iż opracowany – w odpowiedzi na zapotrzebowanie ze strony konsumentów, którzy chcieli realizować proces inwestycyjny samodzielnie – przez pozwaną Spółkę wzorzec umowy, poza kwestiami kar umownych i odszkodowań, nie podlegał negocjacjom z pozwaną Spółką. Umowa nie była więc zawierana w oparciu o propozycje klienta, a jedynie w oparciu o warunki ustalone przez pozwanego. Jeżeli konsument nie chciał się zgodzić na obowiązek rozliczenia umowy w kwotach netto i nie chciał udzielić gwarancji na przyłącze na okres 60 miesięcy (5 lat) – mógł tylko zrezygnować z tej formy inwestycji. Dlatego za słuszne należy uznać stanowisko Sądu pierwszej instancji, iż pozwany stosując zakwestionowane postanowienia umowne w rzeczywistości wpływał na decyzje konsumentów, którzy nie chcąc ponosić odpowiedzialności gwarancyjnej oraz ciężarów związanych z koniecznością uiszczenia podatku VAT decydowali się na zawarcie umowy z wykonaniem wszystkich niezbędnych prac przez przedsiębiorców wybranych przez pozwanego.

Nie zachodzi również sprzeczność ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym także w ocenie postanowienia par. 6 ust. 3 w. wzorca umowy. W ocenie pozwanego oraz świadka G. K. brak możliwości zwrotu konsumentowi podatku VAT wynika z uregulowań podatkowych. Generalnie podatek VAT naliczony pozwanej spółce przez wykonawców przyłączy jest przez nią odliczany od podatku należnego spółce, a zawartego w fakturach za sprzedaną energię elektryczną. Takie rozliczanie zmniejsza więc kwotę podatku, jaką musi spółka zapłacić z tytułu podatku VAT. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zasady wynikające z prawa podatkowego o tyle nie powinny mieć przy ocenie tego postanowienia decydującego znaczenia, iż pozwana spółka może dokonywać rozliczeń kwoty VAT naliczonego z kwotą podatku zapłaconego, ale ta okoliczność nie wyłącza przecież możliwości zakupywania towarów czy usług od podmiotów, które nie są płatnikami podatku VAT np. nieruchomości gruntowych od konsumentów. Jeżeli konsument jako inwestor z góry wiedział, że wybudowane przyłącze odsprzeda pozwanej spółce, to okoliczność, czy odzyska całość poniesionych kosztów, czy tylko ich część niewątpliwie miała wpływ na jego proces decyzyjny. W związku z powyższym zarzut sprzeczności ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym nie zasługuje na uwzględnienie.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia prawa materialnego. Zarzucając naruszenie art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. oraz art. 385 ^{( 2 )} k.c. poprzez przyjęcie, że postanowienie § 6 ust. 2 zd. 2 wzorca kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, pozwany podnosi, że konieczność uzyskania gwarancji przez konsumenta na urządzenia wybudowane w ramach realizacji przez niego przyłącza oraz długość tej gwarancji wynikają z faktu, że chodzi o realizację współzależnej części sieci, tj. urządzeń służących nie tylko konsumentowi, lecz także innym odbiorcom energii. Jeżeli urządzenia te byłyby wykonywane na zlecenie pozwanego, to pozwany uzyskiwałby gwarancje w takich zasadach. Spółka nie może akceptować konsekwencji obniżania standardów w zakresie gwarancji, biorąc pod uwagę, że ostatecznie staje się właścicielem ww. urządzeń. W ocenie pozwanego Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił okoliczności zawarcia umowy, pomijając fakt, iż wybranie na podstawie swobodnie podjętej przez konsumenta decyzji ww. trybu realizacji przez niego przyłącza, skutkuje poszerzeniem pola jego odpowiedzialności w zakresie gwarancji oraz obowiązkiem zorganizowania procesu inwestycyjnego. Ponieważ sytuacja konsumenta - inwestora jest inna niż konsumenta, który zleca wykonanie przyłącza spółce (...), uznać należy, że poniesienie przez konsumenta odpowiedzialności za wykonane roboty, w tym także odpowiedzialności gwarancyjnej, jest naturalną konsekwencją podjętej przez niego decyzji. Dlatego też - w ocenie pozwanej Spółki - nie można kwalifikować powyższego postanowienia wzorca jako niedozwolonego postanowienia umownego. W zakresie zarzutu naruszenia art. 385 ^{( 2)} k.c. pozwana spółka pomija jednak okoliczność, iż w abstrakcyjnej kontroli wzorców umownych (art. 479 ^{( 36)} -479 ^{( 45)} k.p.c.) przepis art. 385 ^{( 2)} k.c. może być stosowany tylko odpowiednio. Ocena nie dotyczy bowiem określonego kontraktu, nie są więc uwzględniane okoliczności zawarcia umowy, a chwilą miarodajną dla badania przesłanek z art. 385 ^{( 1)} k.c. jest data wytoczenia powództwa (por. art. 479 ^{( 40)} k.p.c. oraz M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 665 i Cz. Żuławska), (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. I, 2009, s. 172). (w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna. A. Olejniczak, pod red. A.Kidyby, Opublikowano: LEX, 2010). Ocenie Sądu podlega zatem treść zapisu wzorca, a nie sposób jego wykorzystania, czy jego powszechność w analogicznych wzorcach umowy firm konkurencyjnych, w oderwaniu od warunków ekonomicznych i gospodarczych działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę. Zasadnie więc uznał Sąd pierwszej instancji, iż w świetle art. 479 ^{( 36 )} k.p.c., okoliczność, że umowy o przyłączenie: inwestycja - realizacja po stronie konsumenta stanowią niewielki procent z ogólnej liczby umów dot. przyłączeń nie ma znaczenia dla oceny ww. wzorca. Zeznania ww. świadka p. G. K. nie przeczą temu, iż pozwana spółka konstruując kwestionowane postanowienia dot. gwarancji udzielanej przez konsumenta na poprawność wykonywanych prac kierowała się głównie tym, że podobnego typu warunki gwarancji uzyskuje od przedsiębiorców, wykonujących usługi na jej rzecz. Jednakże konsument występujący w roli inwestora zastępczego najczęściej nie wykonuje prac samodzielnie, lecz korzysta z podwykonawstwa innych podmiotów. Narzucenie mu warunku udzielenia 60 miesięcznej gwarancji może prowadzić do sytuacji, w której podmiot wykonujący na jego rzecz daną usługę udzieli mu gwarancji o krótszym okresie obowiązywania, a on nie będzie mógł odpowiadać na podobnych zasadach w stosunku do pozwanej spółki. Taka sytuacja jest niekorzystna i może prowadzić do naruszenia interesu konsumenta. Z dużym prawdopodobieństwem założyć bowiem można, że mając możliwość indywidualnego negocjowania warunków umowy konsument nie przyjąłby na siebie jako gwarant zobowiązania w dłuższym okresie czasu, niż sam korzysta z ochrony ze strony swojego podwykonawcy. Obciążenie konsumenta zobowiązaniami wynikającymi z gwarancji w tak długim okresie (5 lat) nie znajduje racjonalnego uzasadnienia, albowiem to pozwana jest profesjonalistą, na którego rzecz przeniesiona zostaje własność przyłącza i to pozwana winna dokonywać bieżących napraw i usuwać wady przyłącza, które przejęła od konsumenta z uwzględnieniem procedury odbioru technicznego, w czasie której ma możliwość skontrolowania prawidłowości zaprojektowania i wykonania instalacji. Treść kwestionowanego postanowienia prowadzi więc do obciążenia konsumenta nadmiernymi obowiązkami, nie spotykanymi w obrocie konsumenckim. Takie stanowisko jest już ugruntowane w orzecznictwie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i tutejszego Sądu Apelacyjnego wzorca (por. wyrok SOKiK z dnia 19 czerwca 2002 r., XVII Amc 34/01, Dz. Urz. UOKiK 2002, nr 3-4, poz. 174).

Zarzucając naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. oraz art. 385 ² k.c., poprzez przyjęcie, że ww. postanowienia par. 6 ust. 3 wzorca kształtuje prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy, pozwany podnosił, że Sąd pierwszej instancji niezasadnie uznał, iż rozliczenie nabycia przyłącza od konsumenta w cenach netto stanowi niedozwolone przerzucenie kosztów prowadzenia działalności pozwanej na konsumenta. Zdaniem pozwanego takie rozliczenie stanowi oczywistą konsekwencję specyfiki realizacji przyłącza oraz przepisów prawa podatkowego. Ponieważ konsument nie jest płatnikiem podatku VAT, nie może wystawić faktury za majątek zbywany na rzecz pozwanej, zawierający wyliczenie tego podatku, to rozliczenie powinno następować w kwotach netto. W związku z powyższym w ocenie pozwanej Spółki nie można kwalifikować tego postanowienia wzorca jako niedozwolonego postanowienia umownego. Rozważania co do zarzutu naruszenia art. 385 ² k.c. przy kontroli abstrakcyjnej przedstawione powyżej, odnoszą się także do postanowienia zawartego w § 6 ust. 3 wzorca. Zdaniem Sądu Apelacyjnego cena sprzedaży uiszczana przez pozwaną spółkę - przedsiębiorstwo energetyczne na rzecz konsumenta powinna odzwierciedlać koszty, jakie poniósł konsument w toku procesu inwestycyjnego na realizowane przez siebie przyłącze. Wartość uiszczonego przez konsumenta podatku VAT stanowi istotny składnik ceny uiszczanej przez konsumenta na rzecz jego dostawców, brak więc podstaw by pominąć ją przy ustalaniu ceny transakcji. Zważyć należy, że cena uiszczana przez pozwaną Spółkę na rzecz konsumenta kompensowana jest na zasadzie potrącenia z wysokością opłaty za przyłączenie, naliczanej konsumentowi przez pozwanego wraz z dodanym do niej podatkiem VAT (§ 4 ust. 4 w zw. z § 4 ust. 1 ww. wzorca). Kwestionowane jednostronne uprawnienie przedsiębiorstwa energetycznego do ustalenia ceny sprzedaży prac wykonanych na rzecz konsumenta przez wybrane przez niego podmioty, z pominięciem wartości podatku VAT, prowadzi do sytuacji, w której konsument nigdy nie otrzyma pełnej rekompensaty za wykonane roboty lub prawa przenoszone na rzecz przedsiębiorcy energetycznego. Sytuacja, w której pozycje obu stron umowy nie są równoważne jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i narusza ekonomiczne interesy konsumentów, stanowiąc tym samym przykład niedozwolonego postanowienia umownego w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

Z powyższych przyczyn należało uznać za niezasadną także apelację pozwanego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny – podzielając ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ich ocenę prawną – na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku o kosztach procesu rozstrzygając stosownie do art. 100 k.p.c.