Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny - Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Anna Nowak (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Katarzyna Serafin-Tabor

SR (del.) Jarosław Tyrpa

Protokolant sądowy: Piotr Łączny

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2014 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ć.

przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie

z dnia 19 grudnia 2013 r., sygnatura akt I C 417/10/S

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz adwokat K. L. kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód M. Ć. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarbu Państwa – Aresztu Śledczego w K. kwoty 20000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia złożenia odpowiedzi na pozew za złamanie jego prawa do przebywania w celach i pomieszczeniach dla osób oczekujących na konwój przeznaczonych dla osób niepalących tytoniu, a także poprzez narażenie go na kontakt z dymem papierosowym podczas spacerów. Jednocześnie domagał się zasądzenia nawiązki pieniężnej w kwocie 1500 zł na rzecz Hospicjum (...) im. ks. J. T. w K. oraz kosztów procesu.

Strona pozwana Skarb Państwa – Areszt Śledczy w K. wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepianych.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Za bezsporne Sąd Rejonowy uznał, że powód przebywał w Areszcie Śledczym w K.w okresie od 28 października 2009 roku do dnia 1 kwietnia 2010 roku, a następnie od 11 sierpnia 2010 roku. Powód w okresie objętym żądaniem pozwu osadzony był w celach dla niepalących nr 224 oraz 402. Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że w Areszcie Śledczym w K.osoby tam osadzone mają prawo używania tytoniu i wyrobów tytoniowych również w celach. Ograniczenia w tym zakresie dotyczą jedynie personelu. Jednym z kryteriów rozlokowania osadzonych jest palenie wyrobów tytoniowych. Osadzony może posiadać w celi papierosy tylko wówczas, gdy wcześniej zadeklaruje, że jest osobą palącą. Wykrycie palenia tytoniu przez osobę niepalącą w celi dla niepalących może skutkować kara dyscyplinarną. Wówczas dyrektor najczęściej podejmuje decyzję o odebraniu tej osobie papierosów i zdeponowaniu ich. Spacerowanie jest prawem osadzonego a nie jego obowiązkiem. Osadzony może odmówić udziału w spacerze, gdy został przydzielony do grupy spacerowej z osobami niepalącymi. Z przepisów nie wynika, że należy w czasie spacerów osoby palące i niepalące oddzielać i umożliwiać im spacerowanie na osobnych placach spacerowych. Dla powoda ochrona starała się na ogół skutecznie dobierać do spacerów osoby niepalące. Powód nie zgłaszał żadnych zarzutów do przebiegu spacerów. Pola spacerowe znajdują się na dachu budynku. Z czterech stron są ściany betonowe, nie ma dachu, u góry jest tylko krata zabezpieczająca. Pomieszczenia są na tyle duże, że osoby niepalące mogą spokojnie odsunąć się od osób palących. Oprócz tych czterech pomieszczeń są jeszcze trzy pola spacerowe na dachu sali widzeń. Ściany spacerniaka są z blachy, nie ma dachu, jest tylko siatka zabezpieczająca. Dym może się tam roznosić z innego pola spacerowego tak samo jak roznosi się na ulicy. W Areszcie Śledczym obowiązuje zasada, że jeżeli osadzony przebywa w celi dwuosobowej, jest przenoszony na czas nieobecności współosadzonego do innej celi co ma zapobiec próbom samobójczym. Jeżeli jest osobą niepalącą jest przenoszony do celi dla niepalących lub do niego jest przyprowadzany osadzony niepalący. Zasady te były przestrzegane w stosunku do powoda. Tylko wyjątkowo mogły zdarzyć się sytuacje, że do celi powoda mógł być chwilowo przeniesiony inny osadzony palący, ale bez papierosów. Każda osoba wychodząca ze swojej celi i wchodząca do innej poddawana jest kontroli osobistej i nie ma możliwości, żeby papierosy zostały wniesione. Gdy zdarzały się sytuacje, że powód musiał zmienić celę, to funkcjonariusz pytał go, czy zostaje na korytarzu, czy idzie do jakiejś celi, wtedy on sam wybierał celę ze swojej grupy izolacyjnej. Dla osadzonych oczekujących na konwojowanie do czynności procesowych są przeznaczone cztery nieduże pomieszczenia. W przypadku czynności procesowych w prokuraturze nie można mówić o jakimkolwiek oczekiwaniu osadzonego w którymś z tych pomieszczeń ponieważ doprowadza się go do prokuratury indywidualnie na konkretną godzinę. Podczas konwojowania do sądu osadzonych wydaje się w dwóch etapach – pierwszy przed południem, drugi około południa. Przy konwojowaniu do sądu może się zdarzyć oczekiwanie we wskazanych wyżej pomieszczeniach, ale nie dłuższe niż 30 minut. Możliwe jest jednoczesne przebywanie osób palących i niepalących w tych pomieszczeniach. Przy oczekiwaniu na konwój nie wolno palić papierosów, grozi za to kara dyscyplinarna.

Sąd Rejonowy powołując art. 23 k.c., art. 24 k.c. oraz art. 448 k.c. zważył, że powództwo nie było zasadne bowiem zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na podzielenie twierdzeń pozwu, by w czasie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w K. doszło do naruszenia jego dóbr osobistych. Powoływane okoliczności o czasowym przebywaniu powoda w celach dla palących w czasie, gdy jego współwięzień musiał opuścić celę oraz o umieszczeniu w jego celi osób palących podczas nieobecności ich współwięźniów i paleniu przez nich papierosów w celi powoda, nie znalazły potwierdzenia w przeprowadzonych dowodach. Argumentował, że pola spacerowe są pomieszczeniami otwartymi, nie posiadają zadaszenia, zachodzi tam ciągła naturalna cyrkulacja powietrza oraz, że powód był narażony na negatywne następstwa biernego palenia w takim samym stopniu jak osoby pozostające na wolności, które mogą się natknąć na osoby palące w różnych miejscach. Uznał, że brak jest podstaw i racjonalnego uzasadnienia, aby zapewnić więźniom w tym zakresie większą ochronę niż posiadają pozostali obywatele. Ponadto nie stwierdził, aby powód przebywał w towarzystwie osób palących w pomieszczeniach przeznaczonych dla osób oczekujących na konwojowanie czy podczas oczekiwania na czynności procesowe w prokuraturze. Reasumując Sąd Rejonowy wskazał, że nie wykazano okoliczności, które wskazywałyby na naruszenie dóbr osobistych powoda poprzez narażenie go na przebywanie z osobami palącymi. Przeprowadzone w toku postępowania dowody nie pozwalały na uznanie zasadności twierdzeń powoda, że przenoszony był czasowo do cel z osobami palącymi oraz, że przebywał w ich towarzystwie, kiedy te osoby paliły, oczekując na konwojowanie, jego subiektywne odczucia, iż narażony był na kontakt z dymem papierosowym podczas spacerów, nie były wystarczające do obciążenia odpowiedzialnością strony pozwanej. O kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację wniósł powód zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

- błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na rozstrzygnięcie polegający na przyjęciu, że w sprawie nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci doprowadzenie go do pogorszenia się jego stanu zdrowia w wyniku narażenia go na obcowanie z palącymi współosadzonymi oraz, że stopień narażenia powoda na szkodliwe działanie dymu papierosowego jest identyczny ze stopniem narażenia na takie działanie osób pozostających na wolności;

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że zeznania świadków – funkcjonariuszy Służby Więziennej sprowadzające się w zasadzie do opisu obowiązujących procedur przeczą twierdzeniom powoda podnoszonym w toku postępowania oraz na bezzasadnym pominięciu dowodu z zeznań świadków M. M., M. C. i K. B.;

- naruszenie art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez arbitralne przyjęcie, że nie doszło do pogorszenia się stanu zdrowia powoda w oparciu li tylko o dokumentację sporządzoną w warunkach więziennych.

Podnosząc powyższe zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i nieobciążanie powoda kosztami zastępstwa procesowego. Ponadto pełnomocnik powoda z urzędu domagał się zasądzenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne, czyniąc je podstawą rozstrzygnięcia apelacyjnego. Podniesiony przez apelację zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie zeznań świadków M. M., M. C. i K. B. nie był zasadny bowiem świadkowie nie znali powoda i nie mieli żadnej wiedzy, która potwierdzałaby wskazaną przez powoda podstawę faktyczną dochodzonego roszczenia. K. B. podawał, że „(…) ja osobiście nie pamiętam żebym znał pana M. Ć., dlatego trudno jest mi odpowiadać na pytania z nim związane.” (k. 254). Świadek M. M. „nie kojarzył M. Ć.” (k. 136) natomiast świadek M. C. zeznał, że „nie znam pana Ć., ale był to osadzony w AŚ w K. (…)” (k. 199). Trudno w oparciu o treść zeznań tych świadków czynić korzystne dla powoda ustalenia bowiem złożone przez nich zeznania są lakoniczne i nie odnoszą się do osoby powoda. Wbrew twierdzeniom apelacji, z zeznań świadka K. B. nie wynika, aby potwierdził on okoliczność czasowego przebywania przez osoby palące w celi zamieszkałej przez niego i powoda. Ponadto Sąd Okręgowy za prawidłową uznaje ocenę materiału dowodowego przeprowadzoną przez Sąd Rejonowy. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy szczegółowo wyjaśnił dlaczego niektórym dowodom dał wiarę a odmówił waloru wiarygodności. Apelacja nie wskazuje żadnych błędów w logicznym rozumowaniu bądź kojarzeniu faktów, których miałby dopuścić się Sąd Rejonowy. Wobec tego zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. uznać należy za gołosłowny, a tym samym nie sposób odeprzeć go inaczej niż poprzez ogólne stwierdzenie, że ocena dowodów i poczynione w jej wyniku ustalenia faktyczne są prawidłowe, dokonane zgodnie z logiką oraz zasadami doświadczenia życiowego. Zarzut dotyczący błędnych ustaleń faktycznych nie był zasadny bowiem materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dał podstaw do ustalenia, że doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci pogorszenia się jego stanu zdrowia. W szczególności powód nie wykazał, aby w jego obecności w celach współosadzeni a także personel Aresztu Śledczego palili wyroby tytoniowe. Zarzut błędnych ustaleń faktycznych poprzez przyjęcie, że stopień narażenia powoda na szkodliwe działanie dymu papierosowego jest identyczny ze stopniem narażenia na takie działanie osób pozostających na wolności jest bezzasadny. Sąd Rejonowy nie czynił bowiem żadnych ustaleń faktycznych w tym zakresie a jedynie w części poświęconej rozważaniom prawnym zawarł powyższą ocenę. Chybiony był także zarzut naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. Powód w ogóle nie wykazał, aby w czasie pobytu w Areszcie Śledczym w K. doszło do naruszenia jego dóbr osobistych ponieważ z materiału dowodowego w żaden sposób nie wynika, aby inne osoby, czy to personel Aresztu Śledczego czy też współosadzeni, paliły w jego obecności papierosy. W tym stanie rzeczy bezprzedmiotowe było czynienie ustaleń czy doszło do pogorszenia się stanu zdrowia powoda. Za trafną uznać należy argumentację Sądu Rejonowego dotyczącą narażenia powoda podczas spacerów jak i osób pozostających na wolności na skutki palenia papierosów na świeżym powietrzu przez inne osoby. Oczywistym jest, że powód nie miał możliwości oddalenia się na dowolną odległość od osób palących papierosy podczas spacerów. Jednakże wynika to z faktu, że przebywa w warunkach izolacji więziennej, co niewątpliwie wiąże się z pewnymi niedogodnościami, które są związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Powód jako osoba pozbawiona wolności ma prawo do godnych warunków odbywania kary w zakładzie karnym. Jest to dobro osobiste człowieka chronione przez przepisy prawa (art. 24 k.c., art. 448 k.c.). Jednakże żadne przepisy nie przewidują oddzielania podczas spacerów osadzonych palących i niepalących jak również umożliwienia im spacerowania po osobnych placach spacerowych. Wobec tego fakt, że powód podczas spacerów przebywał w towarzystwie osadzonych palących wyroby tytoniowe i był narażony na negatywne skutki biernego palenia, nie może uzasadniać twierdzenia, że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych. Powód nie wykazał bowiem, aby wspólne odbywanie spacerów przez osadzonych palących i niepalących było wynikiem bezprawnych działań strony pozwanej.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 1200 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej będącego radcą prawnym (§ 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (t. j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 635) w zw. z § 2 ust. 3 i § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461). Na przyznaną kwotę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1800 zł powiększone o podatek VAT w wysokości 414 zł.