Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2012 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa (...)spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w likwidacji w T.

o stwierdzenie nieważności ewentualnie o uchylenie uchwał

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu

z dnia 22 grudnia 2010 r. sygn. akt VI GC 150/10

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II (drugim) o tyle tylko, że uchyla uchwałę numer 7 z dnia 6 października 2010 roku Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością w likwidacji w T..

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 760/12

UZASADNIENIE

Powódka (...) sp. z o.o. w T. wniosła pozew przeciwko pozwanej (...) sp. z o.o. w T. ostatecznie domagając się stwierdzenia
nieważności ewentualnie uchylenia uchwal nr 3, 6 i 7 Nadzwyczajnego Zgromadzenia
Wspólników (dalej NZW) z dnia 6 października 2010r. cofając powództwo w zakresie
dotyczącym uchwal nr 4 i 5, na co pozwana wyraziła zgodę.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powódki zwrotu
kosztów procesu podnosząc, że kurator wyznaczony przez sąd podjął działania zgodne z
prawem, a wszystkie zaskarżone uchwały zostały podjęte silą głosów 2.138 przeciwko 102
głosom. Pozwana zakwestionowała także istnienie przesłanek uzasadniających
powództwo ewentualne.

Sąd Okręgowy w Toruniu wyrokiem z dnia 22 grudnia 201 Or. umorzył
postępowanie w części dotyczącej uchwal nr 4 i 5, oddalił powództwo w pozostałej części
oraz orzekł o kosztach postępowania.

Powyższy wyrok Sad I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i
rozważaniach prawnych:

Powódka jest właścicielem 102 udziałów(...) sp. z
o.o. w T. o łącznej wartości nominalnej 51.000zl. Właścicielem pozostałej części
udziałów w liczbie 2.138 o łącznej wartości nominalnej 1.069.000zl jest Skarb Państwa.

W dniu 22 grudnia 2000r. została zawarta w formie aktu notarialnego pomiędzy
Skarbem Państwa a powódką umowa o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego
korzystania.

Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy Skarb Państwa oddal powódce zespól składników
materialnych i niematerialnych (tj. przedsiębiorstwo w rozumieniu art.55 ^{( 1)} k.c.), należący
wcześniej do przedsiębiorstwa państwowego (...)w
Toruniu do odpłatnego korzystania i pobierania pożytków. Wśród tych składników
znalazły się m.in. udziały w spółce (...) sp. z o.o. w T..

Stosownie do postanowienia § 15 lit. a i g umowy z dnia 22 grudnia 2000r. Skarb Państwa
mial prawo wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym, gdyby przejmująca
spółka zalegała z opłatą dwóch kolejnych rat kwartalnych oraz w przypadku, gdyby
spółka ta nie uiszcza świadczeń publicznych związanych z przedmiotem umowy,
podatków, opłat do Urzędu Skarbowego, urzędów administracji rządowej i
samorządowej. Umowa została zawarta na czas oznaczony do dnia 31 grudnia 2010r. (§
2).

W czasie wykonywania umowy powódka popadła w zaległości płatnicze. W piśmie
z dnia 4 października 2006r. nie występujący w procesie Skarb Państwa wezwał powódkę
do dobrowolnego spełnienia świadczenia z tytułu zaległych rat kapitałowych i opłat
dodatkowych. W piśmie z dnia 18 października 2006r. Minister Skarbu Państwa
stwierdził, że brak zapłaty należności do dnia 31 października 2006r. spowoduje
rozwiązanie umowy zgodnie § 15 umowy.

W dniu 21 marca 2007r. umowa została ze skutkiem natychmiastowym
wypowiedziana przez Skarb Państwa w formie aktu notarialnego w związku z zaleganiem
przez powódkę ze spłatą dwóch kolejnych kwartalnych rat leasingowych oraz
zaległościami w opłatach publicznoprawnych.

Do czasu wypowiedzenia umowy powódka wykonywała prawa majątkowe i
korporacyjne w pozwanej spółce oraz w innych spółkach, których udziały wchodziły w
skład oddanego jej do odpłatnego korzystania przedsiębiorstwa. Powódka odmówiła
przyjęcia do wiadomości faktu wypowiedzenia umowy, a także zwrotu przedmiotu
umowy twierdząc, że na podstawie umowy z dnia 22 grudnia 2000r. w dalszym ciągu
przysługuje jej prawo do wykonywania praw korporacyjnych i majątkowych z 2.138
udziałów, których właścicielem jest Skarb Państwa - Minister Skarbu Państwa.

W wyroku z dnia 10 czerwca 2009r. Sąd Okręgowy w Toruniu (sygn. VI GC
119/08) ustalił, że powodowi Skarbowi Państwa — Ministrowi Skarbu Państwa
przysługuje prawo do wykonywania uprawnień majątkowych i korporacyjnych z 940
udziałów spółki (...) sp. z o.o. w T. o łącznej wartości nominalnej
470.000zł. Apelacja powódki została oddalona.

Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy ustanowił dla pozwanej
kuratora do podjęcia czynności zmierzających do powołania organów, a w razie potrzeby
do jej likwidacji.

Kurator pozwanej zwołał Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (NZW) na
dzień 15 marca 2010r. ujmując w porządku obrad uchwalę o rozwiązaniu i likwidacji
spółki. Na zgromadzeniu przedstawiciel powódki sprzeciwił się udziałowi w nim
przedstawiciela Skarbu Państwa i wykonywania prawa głosu oraz zakwestionował
możliwość podjęcia uchwały o rozwiązaniu pozwanej spółki podnosząc, że kurator nie
podjął próby powołania organów spółki. Mimo tego NZW podjęło uchwałę nr 3 o
rozwiązaniu spółki. Przedstawiciel powódki oświadczył, że glosował przeciw uchwale i
zgłosił sprzeciw co do jej powzięcia.

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 201 Or. w sprawie akt VI GC 73/09 Sąd Okręgowy
oddalił powództwo powódki przeciwko pozwanej przy udziale interwenienta ubocznego
po stronie pozwanej Skarbu Państwa Ministra Skarbu Państwa o stwierdzenie nieważności
uchwal podjętych na zgromadzeniu wspólników pozwanej spółki w dniu 28 maja 2008 r.
Sąd ten uznał, że powódka rzeczywiście była uprawniona do wykonywania prawa głosu ze
spornych 2.138 udziałów, lecz jedynie do czasu skutecznego wypowiedzenia umowy
prywatyzacyjnej.

Wyrokiem z dnia 26 października 2010r. (sygn. akt VI GC 38/10) Sąd Okręgowy
oddalił żądanie powódki o stwierdzenie nieważności ewentualnie o uchylenie uchwały
zgromadzenia wspólników z dnia 15 marca 201 Or. w przedmiocie rozwiązania i likwidacji
spółki.

Na NZW zwołanym na dzień 22 września 2010 r., które zostało przerwane do
dnia 6 października 2010r., zapadły uchwały: nr 3 o nieodwolaniu likwidatora(...), nr 6 o wyborze (...) Usługowej Spółdzielni (...) do
segregacji, opracowania, przejęcia i przechowywania akt i dokumentów likwidowanej
spółki za cenę netto 35.000-38.OOOzl oraz nr 7 o odmowie udzielenia powódce informacji
na temat sytuacji finansowej spółki. Przedstawiciel powódki glosował przeciw uchwałom,
a po ich podjęciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu.

Sąd I instancji wskazał, że powyższych ustaleń dokonał w oparciu o dołączone do
akt dokumenty oraz że uwzględnił fakty znane temu Sądowi z urzędu, a wynikające z
powołanych akt spraw, w tym zapadłych wyroków.

Sąd Okręgowy zważył, że Skarb Państwa był uprawniony do wykonywania praw z
udziałów w pozwanej spółce wchodzących w skład oddanego powódce do opłatnego
korzystania przedsiębiorstwa, albowiem skutecznie wypowiedział zawartą w tym

względzie umowę. Sąd I instancji uznał także, że w sytuacji, w której kurator dokonując
oceny sytuacji osoby prawnej uznaje za bezcelowe podejmowanie działań prowadzących
do powołania organów, zwołanie zgromadzenia z porządkiem obrad przewidującym
rozwiązanie spółki jest dopuszczalne. W konsekwencji stwierdził Sąd meriti, że żądanie
stwierdzenia nieważności uchwały nr 3, 6 i 7 było bezzasadne, gdyż powód nie wykazał,
aby sama uchwała bądź procedura jej podjęcia była sprzeczna z ustawą, co w świede art.
252 § 1 zd. 1 ksh stanowi przesłankę uwzględnienia takiego powództwa.

Analogicznie Sąd I instancji ocenił zasadność powództwa o uchylenie spornych
uchwal, ponieważ powódka poza opisaniem własnej oceny rzekomych skutków podjętych
uchwal nie przedstawiła miarodajnych dowodów na wskazane okoliczności. Nadto, w
ocenie Sądu Okręgowego, uchwala nr 7 przesądzająca, że nie zostanie ujawniony
powódce obecny stan finansowy spółki niewątpliwie narusza prawo kontroli wspólnika do
informacji o spółce, stanowiące uprawnienie udziałowe każdego wspólnika (art. 212 § 1
ksh), jednak art. 212 § 4 ksh przewiduje, że wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub
wglądu do dokumentów bądź ksiąg spółki może złożyć stosowny wniosek do sądu
rejestrowego. Zdaniem Sądu meriti, ta droga, a nie skarżenie uchwały o odmowie
udzielenia informacji, jest właściwa do wykonania prawa kontroli. Sąd I instancji zwrócił
nadto uwagę, że powódka przyznała zresztą, że nie doszło do podjęcia uchwały nr 7
(uzasadnienie pozwu, k. 5), a więc można było uznać, że jest to tzw. uchwała negatywna,
co wykluczało stwierdzenie jej nieważności albo uchylenie.

Od powyższego wyroku apelację wniosła powódka zaskarżając go w części
oddalającej powództwo oraz domagając się jego zmiany poprzez stwierdzenie nieważności
w/w uchwal lub ich uchylenie, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I
instancji do ponownego rozpoznania. Nadto powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz
od pozwanej zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 20 kwietnia 201 lr., sygn. akt I ACa
326/11, oddalił apelację powódki wskazując w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, że
podziela ustalenia oraz ocenę prawną Sądu I instancji, o ile nie uzna odmiennie. W ocenie
Sądu odwoławczego, nie stanowiło nadużycia praw (art.5 kc) rozwiązanie umowy przez
Skarb Państwa po uprzednim podniesieniu opłat legalizujących i braku woli ugodowego

zakończenia sporu. Sąd Apelacyjny wyraził także podgląd, że zarzut błędnej wykładni
prawa i zarzut jego niewłaściwego zastosowanie wzajemnie się wykluczają i nie mogą
stanowić koniunkcji w odniesieniu do tego samego przepisu.

Od powyższego orzeczenia skargę kasacyjną wniosła powódka.

W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej skarżącą zarzuciła błędną wykładnie i
niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 58 § 1 kc, art. 65 kc, art. 89 kc, art. 703 kc oraz
art. 53 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji, a nadto art. 5 kc, a
także zakwestionowała możliwość skutecznego odstąpienia od rygorów z art. 703 kc przy
rozwiązaniu ze skutkiem natychmiastowym z przyczyn objętych dyspozycją art. 703 kc.

W ramach drugiej podstawy kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie art. 233 §
lkpc, art. 316 § 1 kpc i art. 378 § 2 kpc wskutek nieodniesienia się przez Sąd Apelacyjny
do zasadności zarzutu apelacji kwestionującego oddalenie powództwa ewentualnego w
żądanym zakresie.

Na skutek skargi kasacyjnej powódki Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 10 maja
2012r., sygn. akt IV CSK 567/11, uchylił zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w
Gdańsku w części oddalającej apelację od wyroku Sądu I instancji oddalającego
powództwo o uchylenie uchwały nr 7 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników
strony pozwanej z dnia 6 października 2010r. i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi
Apelacyjnemu w Gdańsku do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach
postępowania kasacyjnego, zaś w pozostałym zakresie skargę kasacyjną powódki oddalił.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że zarzuty powódki okazały się
niezasadne, za wyjątkiem zarzutu naruszenie art. 212 ksh, art. 249 ksh i art. 252 ksh. W
tym kontekście Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że możliwości wystąpienia do sądu
rejestrowego przez wspólnika z wnioskiem opartym na art. 212 § 4 kc nie wyłączą
możliwości wytoczenia powództwa o uchylenie albo o stwierdzenie nieważności uchwały,
a zatem Sąd Apelacyjny dokonując błędnej wykładni art. 212 § 4 ksh, art. 249 § 1 ksh i art.
252 § 1 ksh nie odniósł się do ponoszonych w apelacji zarzutów dotyczących oceny
istnienia przesłanek uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały nr 7
Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Wspólników pozwanej spółki z dnia 6
października 2010r.

Sąd Apelacyjny zważył, następuje:

Apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 10 maja
2012r., sygn. akt IV CSI< 567/11, uchylił wyrok Sąd Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20
kwietnia 201 lr., sygn. akt I ACa 326/11, tylko w części rozstrzygającej o apelacji powódki
w zakresie roszczenia o uchylenie uchwały nr 7, w konsekwencji czego analizie w toku
ponownego rozpoznania podlegała zasadność wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z
dnia 22 grudnia 201 Or., sygn. akt VI GC 150/10, jedynie w części oddalającej powództwo
o uchylenie tej uchwały.

Przechodząc do oceny zasadności zarzutów apelacji powódki dotyczących
uchylenia uchwały nr 7 z 6 października 2010r. wyjaśnić trzeba, że uchwała ta dotyczyła
ujawnienia powódce - wspólnikowi mniejszościowemu - informacji w sprawie obecnego
stanu finansów pozwanej spółki (k.135).

Stosownie zaś do brzmienia art. 249 § 1 ksh zaskarżeniu w drodze powództwa o
uchylenie uchwały podlega uchwała "sprzeczna z umową bądź dobrymi obyczajami
godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie wspólnika". Przepis ten
budzi wątpliwości co do wzajemnego stosunku wymienionych w nim elementów jednak
w ocenie Sądu Apelacyjnego przyjąć należy, że w każdym przypadku przesłanki z obydwu
grup muszą być spełnione kumulatywnie, a więc także uchwala sprzeczna z umową spółki
może być zaskarżona, jeżeli jednocześnie godzi w interesy spółki lub ma na celu
pokrzywdzenie wspólnika.

Powódka upatrywała przesłanek uchylenia w/w uchwały w pozbawieniu jej
podstawowego prawa wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w
wykorzystaniu dominującej pozycji wspólnika większościowego, a także akcentowała, że
nie przedstawiono przyczyn podjęcia takiej uchwały oraz że takie postępowanie godzi w
interes spółki, gdyż uniemożliwia powódce rzetelne podejmowanie decyzji w ramach
glosowania nad kluczowymi dla spółki uchwałami na zgromadzeniu.

Nie ulega wątpliwości, że w przypadku spornej uchwały przedstawione powyżej
przez powódkę okoliczności zachodziły na gruncie niniejszej sprawy, zwłaszcza że
pozwana nie wykazała w żaden przekonujący sposób, by skarżąca zamierzała wykorzystać

informację o stanie finansów spółki w celach sprzecznych z interesem spółki w skutek
czego istniałaby możliwość wyrządzenia spółce znacznej szkody, ponieważ na poparcie
swych twierdzeń w tym względzie nie przedstawiła żadnych dowodów.

W tym stanie rzeczy przyjąć należy, że sporna uchwała jest sprzeczna z dobrymi
obyczajami, gdyż pozbawia wspólnika mniejszościowego możliwości pozyskania
informacji o stanie finansowym spółki bez uzasadnionej przyczyny, a nadto godzi w
interesy spółki, ponieważ uniemożliwia merytoryczną dyskusję między wspólnikami na
temat funkcjonowania i przyszłości spółki. A zatem zostały skutecznie wykazane
przesłanki wynikające z treści art.249 § 1 ksh uzasadniające uchylenie przedmiotowej
uchwały, wobec czego Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc orzekł jak w
sentencji wyroku.