Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 02 lipca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Joanna Składowska

Sędziowie: SO Elżbieta Zalewska – Statuch

SR (del.) Izabela Matusiak

Protokolant: sekr. sąd. Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 02 lipca 2014 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z wniosku B. P.

z udziałem S. G. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w P. z dnia 17 października 2013 - sygn. akt VIII Ns 261/12

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w pkt I-III w ten sposób, iż:

a.  w pkt I i II wyeliminować ze składu majątku wspólnego oraz majątku przyznanego uczestnikowi postępowania składnik opisany w ppkt 4, tj. wierzytelność w kwocie 10.100 złotych,

b.  podwyższyć zasądzoną w pkt III na rzecz uczestnika postępowania dopłatę z 149 761,04 złotych do kwoty 205 861,05 (dwieście pięć tysięcy osiemset sześćdziesiąt jeden i 05/100) złotych;

2.  oddalić apelację w pozostałej części;

3.  znieść wzajemnie pomiędzy wnioskodawcą i uczestnikiem koszty postępowania w postępowaniu apelacyjnym

4.  nakazać pobrać od uczestnika postępowania S. G. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 915,60 (dziewięćset piętnaście i 60/100) złotych tytułem zwrotu wydatków.

Sygn. akt Ca 123/14

UZASADNIENIE

We wniosku skierowanym do Sądu Rejonowego w Wieluniu B. P. domagała się podziału majątku wspólnego jej i byłego męża S. G. (1), obejmującego:

1.  zabudowaną nieruchomość położoną w P. o powierzchni 0,69 ha, oznaczoną nr działki (...), objętą księgą wieczystą Kw Nr (...),

2.  zabudowaną nieruchomość położoną w S. W.o powierzchni 0,09 ha, oznaczoną nr działki (...), objętą księgą wieczystą Kw Nr (...),

3.  pojazdy

*

ciągnik siodłowy (...) nr rej. (...), rok produkcji 1997,

*

ciągnik siodłowy (...) nr rej. (...), rok produkcji 1993,

*

ciągnik siodłowy (...) nr rej. (...), rok produkcji 1985,

*

cemento - naczepa „beczka" nr rej. (...), rok produkcji 1983,

*

cemento - naczepa „beczka" nr rej. (...), rok produkcji 1984,

*

cysterna do paliwa, rok produkcji 1991,

*

samochód V. (...) nr rej. (...), rok produkcji 2001,

*

samochód F. (...), rok produkcji 1994,

*

samochód S. (...), rok produkcji 1987

w ten sposób, aby nieruchomość w P. przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni, a pozostałe składniki na własność uczestnika postępowania, z wyrównaniem udziałów poprzez dopłatę pieniężną.

Uczestnik postępowania S. G. (1) przyłączył się do wniosku co do zasady, kwestionując jednak wskazany skład majątku i zaproponowany sposób podziału oraz zgłaszając do rozliczenia nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny, spłacone długi oraz domagając się ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym w ten sposób, że udział wnioskodawczyni wynosiłby 25 %, a uczestnika 75 %.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 października 2013r.Sąd Rejonowy:

I.  ustalił, że w skład majątku wspólnego B. P. i S. G. (1) wchodzą:

1.  zabudowana nieruchomość położona w P. przy ul. (...) składająca się z działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,69 ha, objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. Kw Nr (...) o wartości 489.267,72 zł,

2.  zabudowana nieruchomość położona w S. W.przy ul. (...)składająca się z działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...)o powierzchni 0,09 ha, objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P.Kw Nr (...)o wartości 118.635,95 zł,

3.  ruchomości w postaci:

a)  samochodowy ciągnik siodłowy marki (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1997 o wartości 18.600,00 zł,

b)  naczepa specjalizowana do przewozu cementu luzem marki (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1985 o wartości 15.100,00 zł,

c)  naczepa specjalizowana do przewozu cementu luzem marki (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1984 o wartości 14.600,00 zł,

d)  samochodowy ciągnik siodłowy marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1993 o wartości 12.900 zł,

a)  samochód ciężarowy do przewozu paliw płynnych marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1991 o wartości 51.700,00 zł,

b)  samochód osobowy marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 2001 o wartości 10.800 zł,

g) samochód osobowy marki S. (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1991 o wartości 5.100,00 zł,

h) samochód osobowy marki F. (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1994 o wartości 1.000,00 zł,

4. wierzytelność w kwocie 10.100,00 zł z tytułu sprzedaży, w dniu 15 stycznia 2009 roku, samochodowego ciągnika siodłowego marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1985;

II. dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania w ten sposób, że składnik majątkowy wymieniony w
pkt I 1) przyznał na wyłączną własność B. P., a
składniki majątkowe wymienione w pkt I 2, 3 i 4) na wyłączną własność
S. G. (1);

III.  zasądził od B. P. na rzecz S. G. (1) tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym kwotę 149.761,04 zł, płatną jednorazowo w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi jej płatności;

IV.  nakazał uczestnikowi postępowania aby opuścił wraz z wszystkimi rzeczami i osobami prawa jego reprezentującymi zabudowaną nieruchomość położoną w P. przy ul. (...) składającą się z działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,69 ha, objętą księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu VII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w P. Kw Nr (...) i wydał ją wnioskodawczyni w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia;

V.  oddalił wniosek S. G. (1) o ustalenie nierównych udziałów,

VI.  nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sąd Rejonowy w Wieluniu tytułem nieuiszczonych kosztów postępowania:

*

od wnioskodawczyni kwotę 9,40 zł,

*

od uczestnika postępowania kwotę 7.264,66 zł;

VII.  zasądził od S. G. (1) na rzecz B. P. kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

B. P. i S. G. (1) zawarli związek małżeński w dniu 22 sierpnia 1992r.

Po ślubie małżonkowie przenieśli się do rodziców S. G. (1)w S. W., gdzie mieszkali przez około rok. W tym czasie wnioskodawczyni miała własny sklep z odzieżą, natomiast uczestnik postępowania pracował w firmie rodziców, którzy prowadzili działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym i detalicznym materiałami budowlanym.

Potem małżonkowie przeprowadzili się do C., gdzie mieszkali w wynajmowanym mieszkaniu w bloku. Następnie wrócili do P. i tutaj także zamieszkali w wynajętym mieszkaniu.

W dniu (...) urodziła się ich pierwsza córka M., a następnie w dniu (...) córka K.. Po przyjściu na świat dzieci wnioskodawczyni zaprzestała prowadzenia sklepu. Od tej pory zajmowała się domem i wychowaniem córek.

W dniu 10 czerwca 1996r. S. G. (1)zawarł umowę sprzedaży warunkowej, za Nr (...), przed notariuszem M. W.w Kancelarii Notarialnej w C.odnośnie działki nr (...)w S. W.za kwotę 3.000,00 zł.

W dniu 11 października 1996r. B.i S.małżonkowie G.zawarli umowę sprzedaży warunkowej, za (...), przed notariuszem M. W.w Kancelarii Notarialnej w C.odnośnie działki nr (...)położonej w P.o powierzchni 0,69 ha. Następnie, na podstawie umowy przeniesienia własności z dnia 26 listopada 1996 roku, za Nr (...), zawartej przed notariuszem M. W.w Kancelarii Notarialnej w C.nabyli przedmiotową działkę do wspólności majątkowej małżeńskiej za kwotę 6.000,00 zł, z czego suma 3.000,00 zł pochodziła z wcześniejszej sprzedaży przez uczestnika postępowania nieruchomości stanowiącej jego majątek osobisty.

Małżonkowie zakupili działkę w P. przy ul. (...), gdyż zamierzali budować tam dom. Budowę rozpoczęto w 1997r. Dom był stawiany systemem gospodarczym. Rodzice wnioskodawczyni wspierali także finansowo tę inwestycję - dali pieniądze na wiązanie, wykopy, materiały budowlane, później na wykonanie podłogi do salonu. Z kolei rodzice uczestnika postępowania wprawdzie pieniędzy nie przekazywali, ale przysyłali pracowników swojej firmy do pracy na budowie.

W dniu 01 sierpnia 1997r. uczestnik postępowania zaczął prowadzić działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo (...) G. z siedzibą w P. przy ul. (...). Jako przedmiot działalności wskazano: transport drogowy towarów pojazdami uniwersalnymi, sprzedaż hurtowa materiałów budowlanych i wyposażenia sanitarnego, sprzedaż hurtowa pojazdów samochodowych, sprzedaż hurtowa pojazdów chemicznych, sprzedaż hurtowa paliw stałych, ciekłych i gazowych oraz produktów pochodnych, sprzedaż hurtowa pozostałych maszyn i urządzeń dla przemysłu, handlu i nawigacji. Składnikami majątkowymi firmy uczestnika są środki transportu potrzebne do wykonywania tej działalności.

W 2001r. wnioskodawczyni podjęła pracę jako nauczyciel wychowania fizycznego w szkole w R..

W dniu 26 marca 2002r. małżonkowie zaciągnęli pożyczkę hipoteczną w (...) S.A. w kwocie 18.300 euro na wykończenie domu w P.. Zabezpieczeniem spłaty była hipoteka obciążająca przedmiotową nieruchomość.

Wkrótce rodzina wprowadziła się do nowego domu.

W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, przeciwko rodzicom S. G. (1)wszczęto postępowanie egzekucyjne i w jego ramach, w drodze licytacji, został sprzedany dom rodzinny uczestnika postępowania w (...)przy ul. (...).

W dniu 10 października 2007r. B.i S. G. (2), na podstawie umowy sprzedaży za Nr Rep. (...)sporządzonej przed notariuszem E. R.w Kancelarii Notarialnej w C., zakupili od nabywcy licytacyjnego I. J., do wspólności majątkowej małżeńskiej, zabudowaną nieruchomość położoną w S. W., stanowiącą działkę nr (...)o obszarze 0,09 ha za cenę 135.000,00 zł. Kwota 27.000,00 zł, z tytułu zapłaty ceny, została przekazana małżonkom przez rodziców uczestnika, a w pozostałym zakresie B.i S. G. (2)zaciągnęli kredyt mieszkaniowy w (...)BANK S.A. Oddział w C.w kwocie 112.277,78 zł. Zabezpieczeniem spłaty była hipoteka obciążająca przedmiotową nieruchomość. Rodzice uczestnika nadal spłacają inne zobowiązania powstałe w ramach prowadzonej działalności, a ponadto zostali wpisani do rejestru dłużników, więc sami nie mogli wykupić tej nieruchomości, ani nie uzyskaliby na ten cel kredytu.

Od tej pory kredyt spłacali H.i Z. G.i oni zamieszkiwali w tej nieruchomości. Do chwili obecnej, ani wnioskodawczyni, ani uczestnik postępowania nie ponieśli żadnych kosztów, czy to związanych z utrzymaniem nieruchomości w S. W., czy też spłatą zaciągniętego kredytu.

W dniu 02 listopada 2007r. S. G. (1) nabył samochód osobowy marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...), na zakup którego został udzielony kredyt przez (...) Bank S.A. w kwocie 33.789,47 zł. Poza tym małżonkowie posiadali także samochody osobowe marki: S. V. o nr rejestracyjnym (...) i F. (...) o nr rejestracyjnym (...), który pozostawał w użytkowaniu H. G.. W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą uczestnik postępowania nabywał także kolejne pojazdy specjalistyczne, które stanowiły wyposażenie firmy.

W 2008r. uczestnik postępowania wyprowadził się z domu w P.i zamieszkał w Ł.. Potem przeniósł się do S. W., a następnie, wraz z obiema córkami, zamieszkał w domu w P., gdzie nadal też prowadził działalność gospodarczą.

Wnioskodawczyni, wyprowadzając się z domu w P. zabrała ze sobą kanapę, stół z 10 krzesłami i piekarnik. Z kolei uczestnik, przenosząc się do Ł., zabrał ze sobą lodówkę oraz inne rzeczy osobiste.

W dniu 15 stycznia 2009r. S. G. (1) w ramach przedsiębiorstwa (...) sprzedał pojazd typu ciągnik siodłowy (...) za kwotę 1.925,00 zł, jednak nie rozliczył się z tych pieniędzy z wnioskodawczynią.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2009r., wydanym przez Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny, w sprawie o sygn. akt I 1 C 483/08, rozwiązano przez rozwód, z winy S. G. (1), związek małżeński zainteresowanych. Przedmiotowe orzeczenie uprawomocniło się w dniu 22 lipca 2009r.

Po rozwodzie, w ramach przedsiębiorstwa (...), uczestnik postępowania sprzedał:

*

w dniu 01 września 2009r. (...)KG za kwotę 36.600,00 zł,

- w lutym 2010 roku ciągnik siodłowy (...) za kwotę 12.200,00 zł

i nie rozliczył się z uzyskanych środków z wnioskodawczynią. Natomiast, w dniu 06 września 2010 roku, S. G. (1) wyrejestrował samochód marki F. (...).

Po rozwodzie wnioskodawczyni sprzedała udział w nieruchomości w P. przy ul. (...), stanowiący jej majątek osobisty za kwotę 220.000,00 zł i dokonała wpłaty na budowę lokalu w C. przy ul. (...) we (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...).

W chwili obecnej mieszkanie nadaje się już do użytku, jednak nadal B. P. nie podpisała aktu notarialnego ustanawiającego odrębną własność, z uwagi na koszty.

Aktualnie wnioskodawczyni mieszka w R. Ś.i tam pracuje jako pracownik biurowy w szkole języków obcych, z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 1.600,00 zł brutto. W przypadku konieczności spłaty uczestnika postępowania wnioskodawczyni zamierza sprzedać lokal C., a uzyskane środki, w kwocie około 250.000,00 zł, przeznaczyć na ten cel.

Z kolei uczestnik postępowania nadal dysponuje wszystkimi składnikami majątku wspólnego. W nieruchomości w P.przy ul. (...)mieszka i prowadzi działalność gospodarczą. W domu znajduje się biuro firmy, a na placu S. G.stawia pojazdy, którymi wykonuje usługi transportowe. Z tytułu prowadzonej działalności uczestnik osiąga dochód w kwocie 4.000,00 zł miesięcznie. Z kolei miesięczne wydatki to kwota około 1.500,00 zł. Do maja 2013r. obie córki mieszkały z wnioskodawcą. Potem starsza córka M.wyprowadziła się do babci H. P., więc w chwili obecnej S. G. (1)ma na utrzymaniu tylko młodszą córkę K.. Poza tym uczestnik postępowania posiada wierzytelność w kwocie 100.000,00 zł i może w każdej chwili odebrać te pieniądze oraz spłacić wnioskodawczynię w pół roku. Z kolei resztę ewentualnej spłaty, jest w stanie pokryć w ratach po 30.000 - 40.000,00 zł rocznie.

Aktualnie nieruchomość położona w P. przy ul. (...), objęta jest księgą wieczystą Kw Nr (...), a jej wartość została ustalona na kwotę 537.200,00 zł. Pożyczkę hipoteczną zaciągniętą przez oboje małżonków na wykończenie domu od dnia 22 lipca 2009 roku spłaca tylko uczestnik postępowania i jest to kwota 26.230,00 zł. Natomiast nadal do spłaty pozostała kwota 47.932,28 zł.

Z kolei nieruchomość położona w S. W.przy ul. (...), objęta jest księgą wieczystą Kw Nr (...), a jej wartość została ustalona na kwotę 217.300,00 zł. Kredyt zaciągnięty na zakup przedmiotowej nieruchomości po dniu 22 lipca 2009 roku nadal był spłacany przez rodziców uczestnika postępowania i jest to kwota 36.619,62 zł. Natomiast do spłaty pozostała suma 98.664,05 zł.

Uczestnik postępowania S. G. (1) spłacił w całości kredyt zaciągnięty na zakup samochodu osobowego marki V. (...) w kwocie 45.560,31 zł.

Z kolei wartość ruchomości w postaci pojazdów, wchodzących w skład majątku wspólnego, przedstawia się następująco:

a) samochodowy ciągnik siodłowy marki (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1997 - 18.600,00 zł,

b)  naczepa specjalizowana do przewozu cementu luzem marki (...) o nr I rejestracyjnym (...), rok produkcji 1985 - 15.100,00 zł,

c)  naczepa specjalizowana do przewozu cementu luzem marki (...) o nrl rejestracyjnym (...), rok produkcji 1984 - 14.600,00 zł,

d)  samochodowy ciągnik siodłowy marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1993 - 12.900,00 zł,

e)  samochód ciężarowy do przewozu paliw płynnych marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1991 - 51.700,00 zł,

f)  samochód osobowy marki V. (...) o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 2001 - 10.800,00 zł,

g)samochód osobowy marki S. (...) o nr rejestracyjnym (...), rokprodukcji 1991 - 5.100,00 zł.

h)samochód osobowy marki F. (...) o nr rejestracyjnym (...), rokprodukcji 1994 - 1.000,00 zł.

Natomiast wartość pojazdu samochodowego ciągnika siodłowego marki S. o nr rejestracyjnym (...), rok produkcji 1985, sprzedanego przez S. G. (1) w dniu 15 stycznia 2009r. została ustalona na kwotę 10.100,00 zł.

Analizując przepisy prawa materialnego regulujące kwestie związane z podziałem majątku wspólnego małżonków (art. 43 i 45 - 46 k.r.o., przy odpowiednim zastosowaniu art. 1035-1046 oraz art. 213-218 k.c.), Sąd Rejonowy przypomniał, iż zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do tego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału, a podlegają mu wyłącznie aktywa majątkowe. Rozliczeniu w postępowaniu działowym podlegają jedynie długi związane z majątkiem wspólnym i ciążące na obojgu małżonkach, które zostały spłacone przez jednego z nich z jego własnych środków po ustaniu wspólności, a przed podziałem. Wartość składników podlegających podziałowi ustala się według stanu na dzień ustania wspólności i według cen obowiązujących w chwili zamknięcia rozprawy.

Przepis art. 43 k.r.o. ustanawia zasadę, że po ustaniu wspólności majątkowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Taka zasada odpowiada normalnemu układowi stosunków wzajemnych w małżeństwie. W sprawie o podział majątku wspólnego można jednak żądać ustalenia nierównych udziałów, a także - stosownie do art. 567 § 1 k.p.c. w zw. z art. 45 k.r.o. - zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty (art. 33 k.r.o.) i z majątku osobistego na majątek wspólny.

Zatem zadaniem Sądu, w niniejszym postępowaniu było:

*

ustalenie składu (na dzień uprawomocnienia się rozwodu czyli dzień 22 lipca 2009 roku) i wartości (według cen obowiązujących w chwili zamknięcia rozprawy) majątku wspólnego zainteresowanych,

*

z urzędu ustalenie wartości nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków,

*

ustalenie, stosownie do złożonych przez zainteresowanych wniosków, nakładów z ich majątków osobistych na majątek wspólny,

*

zbadanie zasadności złożonego wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym,

- dokonanie rozstrzygnięcia o wzajemnych roszczeniach z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów majątku wspólnego, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na ten majątek nakładów i spłacenia obciążających go długów w okresie od ustania wspólności majątkowej do chwili podziału.

Mając powyższe na uwadze i kierując się wskazanymi zasadami, Sąd ustalił skład majątku wspólnego oraz wartość poszczególnych jego składników, a także dokonał pozostałych niezbędnych rozliczeń między zainteresowanymi, przyjmując, iż udziały każdego z nich w majątku wspólnym są równe, nie znajdując tym samym podstaw do odstąpienia od zasady, o której mowa w art. 43 k.r.o.

W zakresie nieruchomości położonej w S. W.Sąd nie znalazł podstaw prawnych, upoważniających do przyjęcia, iż nieruchomość ta nie wchodzi w skład majątku wspólnego, albo pozwalających na ustalenie jej wartości na kwotę 0,00 zł. Natomiast kwestie wzajemnych rozliczeń z tytułu np. nakładów dokonanych przez H.i Z.małżonków G., nie mają znaczenia dla istoty rozstrzygnięcia w tej sprawie oraz żadnego znaczenia dla sposobu podziału i przyjętej wartości tego składnika majątku wspólnego. Roszczenia wynikające z tego tytułu nie podlegają bowiem, rozliczeniu w sprawie o podział majątku wspólnego.

Sąd zaliczył do majątku wspólnego wierzytelność pochodzącą ze sprzedaży w dniu 15 stycznia 2009 roku dokonanej bez zgody i rozliczenia się z wnioskodawczynią, pojazdu typu ciągnik siodłowy (...) za kwotę 1.925,00 zł. W tej sytuacji Sąd, uznając wierzytelność związaną ze sprzedażą tego pojazdu za składnik majątku wspólnego, oparł się przy ustaleniu jej wysokości na opinii biegłego, który określił wartość według stanu na dzień sprzedaży na kwotę 10.100,00 zł.

Z kolei, przystępując do dokonania podziału majątku wspólnego, Sąd kierując się treścią art. 567 § 3 k.p.c. poprzez art. 680-689 k.p.c, miał na uwadze odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności (art. 617-625 k.p.c), a w szczególności art. 622 i 623 k.p.c. Ponadto Sąd rozważył także przepisy kodeksu cywilnego, które w razie braku zgodnego wniosku co do sposobu podziału preferują, w pierwszej kolejności, podział fizyczny rzeczy, polegający na przyznaniu poszczególnych składników majątkowych każdemu z małżonków, stosownie do wielkości ich udziałów w majątku wspólnym (art. 211 k.c).

Określając sposób podział Sąd miał na uwadze skład majątku, wszystkie zgłoszone przez zainteresowanych propozycje jego podziału oraz sytuację majątkową i osobistą wnioskodawczyni oraz uczestnika postępowania, zwłaszcza w kontekście możliwości i terminu dokonania ewentualnych spłat. Wobec bowiem przedstawionego przez strony stanu ich dochodów i wydatków oraz propozycji terminów spłat, Sąd doszedł do wniosku, iż konieczne jest maksymalne zminimalizowanie tych spłat, wobec braku gwarancji dokonania ich w rozsądnym terminie przez uczestnika postępowania oraz przy uwzględnieniu stanowiska B. P., która wskazała, iż sprzeda mieszkanie w C. i w ciągu dwóch tygodni spłaci S. G. (1).

Przedmiotem podziału objęte były dwie nieruchomości. Mając na uwadze okoliczności ich nabycia przez zainteresowanych, Sąd przyznał nieruchomość w S. W.uczestnikowi postępowania, gdyż jest to jego dom rodzinny i nadal mieszkają tam jego rodzice. Dzięki temu S. G. (1)będzie miał zapewnione miejsce zamieszkania, skoro musi opuścić dotychczas zajmowany dom w P.. Zresztą, po rozstaniu z żoną, mieszkał już przez jakiś czas w S. W.. Ponadto, wprawdzie siedziba przedsiębiorstwa uczestnika także mieści się przy ul. (...), jednak specyfika firmy transportowej sprawia, iż w tym przypadku S. G. (1)w domu urządził biuro, a na placu stawia pojazdy. W tej sytuacji, w ocenie Sądu, nie będzie przeszkód, aby przenieść siedzibę przedsiębiorstwa w inne miejsce. Nie jest bowiem tak, iż na potrzeby prowadzonej działalności zostały już na trwałe zaadoptowane jakieś budynki, które np. specjalistycznie do tego przygotowano, a każda zmiana w tym zakresie pociągałaby za sobą znaczne koszty lub była w ogóle niemożliwa.

Poza tym, w skład majątku wspólnego wchodziło przedsiębiorstwo, które uczestnik założył, nadal prowadzi i jest to jego jedyne źródło dochodu, więc w pełni zasadne i racjonalne wydaje się pozostawienie go S. G. (1). W tej sytuacji oraz z uwagi na fakt, że wnioskodawczyni przypadł najbardziej wartościowy składnik majątku, Sąd przyznał wszystkie pozostałe wymienione składniki majątku wspólnego, w tym także pojazdy nie wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej na rzecz uczestnika. Zresztą B. P., od początku deklarowała, że chce przejąć tylko nieruchomość w P., a mając na względzie jej wartość i licząc się z dopłatą do wyrównania udziału, dała Sądowi na ostatnim terminie rozprawy, realną gwarancję spłaty uczestnika w rozsądnym terminie.

W tej sytuacji zachodziła konieczność wyrównania udziałów poprzez przyznanie dopłaty. Co do zasady, mając na uwadze wartość majątku, który przypadł wnioskodawczyni, to ona powinna spłacić uczestnika postępowania.

Wartość całego majątku wyniosła 747.803,67 zł. Z tej kwoty, w pierwszej kolejności, Sąd odliczył nakład dokonany z majątku osobistego S. G. (1)na majątek wspólny w kwocie 3.000,00 zł w postaci środków uzyskanych ze sprzedaży w 1996r. należącej do niego działki w S. W., które to pieniądze przekazał na zakup działki w P.. W tej sytuacji wartość majątku wspólnego przyjęta przez Sąd do rozliczenia została ustalona na kwotę 744.803,67 zł = (747.803,67 zł - 3.000,00 zł). Tak więc, przy równym podziale, każdy powinien uzyskać majątek o wartości 372.401,83 zł i (744.803,67 zł: 2).

W wyniku dokonanego podziału wnioskodawczyni przypadł majątek o wartości 489.267,72 zł, a uczestnikowi 258.535,95 zł = (118.635,95 zł + 18.600,00 zł + 15.100,00 zł + 14.600,00 zł + 12.900,00 zł + 51.700,00 zł + 10.100,00 zł + 10.800,00 zł + 5.100,00 zł + 1.000,00). Tym samym do wyrównania udziałów wnioskodawczyni powinna spłacić uczestnika kwotą 113.865,88 zł.

Sąd Rejonowy podkreślił również , iż między stronami są rozliczenia, które w tym miejscu muszą być uwzględnione, a mianowicie po dacie uprawomocnienia rozwodu S. G. (1) samodzielnie spłacił, wspólnie zaciągnięte, kredyty w (...) BANK S.A. na zakup samochodu marki V. (...) w kwocie 45.560,31 zł i w (...) S.A. na wykończenie domu w P. w kwocie 26.230,00 zł, czyli łącznie w sumie 71.790,31 zł, z czego był zobowiązany zapłacić połowę, więc drugą połowę musi mu zwrócić wnioskodawczyni czyli kwotę 35.895,16 zł.

Tak więc spłata na rzecz uczestnika postępowania stanowi kwotę 149.761,04 zł = 113.865,88 zł+ 35.895,16 zł. Jednocześnie, mając na uwadze możliwości zarobkowe i sytuację życiową wnioskodawczyni, w tym deklarowaną chęć sprzedaży mieszkania w C. i praktycznie, natychmiastowej, jednorazowej spłaty uczestnika postępowania Sąd ustalił spłatę powyższej kwoty w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia.

Mając na uwadze, że S. G. (1) włada całym majątkiem wspólnym zainteresowanych, stosownie do treści art. 624 k.p.c., Sąd orzekł o wydaniu nieruchomości w P. na rzecz B. P., zakreślając termin 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia.

O kosztach orzeczono w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od postanowienia Sądu Rejonowego wywiódł uczestnik postępowania, zaskarżając orzeczenie w części tj. w punkcie I .1, I.4, II, III, IV, VI i podnosząc następujące zarzuty:

1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegająca na przyjęciu, że:

1.  w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność z tytułu sprzedaży w dniu 15 stycznia 2009r. samochodu marki S. z 1985r. numer rejestracyjny (...) o wartości 10.100 zł , mimo że na k. 325 jest faktura dotycząca sprzedaży tego samochodu na kwotę 1.925 zł,

2.  wartość nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) wynosi 489. 267,72 zł, mimo że nieruchomość ta została nabyta w 1996r. za kwotę 6.000 zł, z czego kwota 3.000 zł stanowiła nakład z majątku osobistego uczestnika postępowania na majątek wspólny i została po 17 latach rozliczona nominalnie, a nie proporcjonalnie,

3.  wartość nieruchomości położonej w S. W.przy ul. (...)wynosi kwotę 118.635,95 zł, uwzględniając kwotę niespłaconego kredytu hipotecznego, a nie uwzględniając kwoty 27.000 zł zapłaconej przy nabywaniu tej nieruchomości za środki stanowiące własność rodziców uczestnika postępowania, co powinno obniżyć wartość tej nieruchomości do kwoty 91 635, 95 zł,

4.  Dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, że nieruchomość położona w P.przy ul. (...)została przyznana na wyłączną własność wnioskodawczyni, a nieruchomość w S. W.przy ul. (...)uczestnikowi postępowania, mimo że w P.koncentruje się centrum życiowe uczestnika postępowania, tam mieszka i pracuje , pod jego opieką jest małoletnia córka stron, która również w P.uczęszcza do szkoły, a centrum życiowe wnioskodawczyni jest w R. Ś.,

5.  Naruszenie prawa materialnego tj. art. 45 §1 k.r.o. przez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że w niniejszej sprawie wartość nakładów z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny winna być odliczona nominalnie, a nie z uwzględnieniem , że wartość przedmiotu, na który został dokonany nakład jest w chwili podziału majątku wspólnego inna niż w chwili dokonywania nakładu, co pozostaje w sprzeczności z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, że nakłady (wydatki) z majątku osobistego (odrębnego) na majątek wspólny należy rozliczać w ten sposób, iż trzeba ustalić stosunek ułamkowy (procentowy) ich wartości do wartości nabywanego składnika majątkowego w chwili nabycia, i tę relację „ przenieść” na chwilę dokonywania podziału dorobku

6. Naruszenie przepisów postępowania . art. 316 §1 k.p.c w zw. z art. 13 § 2 k.p.c,, które miało wpływ na wynik w sprawie polegające na dokonaniu rozliczeń między małżonkami wartości nakładów według stanu z chwili ich poczynienia, ale nie według cen rynkowych z chwili orzekania w tym przedmiocie.

W oparciu o powyższe zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji , pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że wartość nieruchomości położonej w P.winna wynieść 380. 117,72 zł, przyznanie tego składnika uczestnikowi postępowania i zasądzenie spłaty na rzecz wnioskodawczyni w wysokości 190. 058,86 zł, a w razie przyznania tego składnika wnioskodawczyni, zasądzenie z tego tytułu na rzecz uczestnika postępowania spłaty w wysokości 299. 208, 86 zł, a także ustalenie, że wartość nieruchomości położonej w S. W.wynosi 91. 635,95 zł, przyznanie wszystkich składników majątku wspólnego i zasądzenie spłaty na rzecz wnioskodawczyni w terminie 6 lat, pominięcie w składzie majątku wspólnego wierzytelności z tytułu sprzedaży w dniu 15 stycznia 2009r. samochodu marki S., ewentualnie ustalenie, że uzyskana przez uczestnika postępowania kwota została zużyta na potrzeby rodziny, cofnięcie wnioskodawczyni zwolnienia od kosztów postępowania z uwagi na zmianę jej sytuacji majątkowej i obciążenie jej w połowie kosztami postępowania.

Wnioskodawczyni domagała się oddalenia apelacji i zasądzenia od uczestnika postępowania na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie zgodzić należy się z apelującym, iż sprzecznym z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego jest ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi wierzytelność z tytułu sprzedaży samochodu marki S. z 1985r. numer rejestracyjny (...) o wartości 10.100 zł.

W aktach sprawy znajduje się dokument w postaci faktury sprzedaży tego pojazdu na kwotę 1.925 zł w dniu 15 stycznia 2009 roku, a zatem przed ustaniem wspólności majątkowej. Naturalnym przy prowadzeniu działalności gospodarczej jest dokonywanie w razie potrzeby wymiany środków trwałych, sprzedaży towarów i usług, ponoszenie wydatków. Efektem tego są stałe zmiany w zakresie stanu środków na rachunku oraz stanu majątkowego przedsiębiorstwa. Z istoty ustroju wspólności majątkowej wynika, iż przy dokonywaniu podziału majątku wspólnego po jej ustaniu, nie dokonuje się rozliczeń wydatków z tego majątku i przychodów (jeżeli nie stanowią nakładów na majątki osobiste lub z majątków osobistych na majątek wspólny) zaistniałych w czasie trwania wspólności. Takim samym dochodem jak środki uzyskane ze sprzedaży składnika majątkowego jest pobranie np. wynagrodzenia za pracę, czy uzyskanie zysku z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli zatem określony przedmiot został zbyty przed ustaniem wspólności, a brak jest dowodów na okoliczność, że uzyskana ze sprzedaży suma pozostawała w dyspozycji małżonków lub małżonka w dacie ustania, to nie jest dopuszczalne uwzględnienie jego wartości przy podziale majątku, co uczynił Sąd Rejonowy.

Sprzedaż samochodu marki S. i uzyskanie ustalonej ceny nie stanowiły źródła powstania jakiejkolwiek wierzytelności po stronie małżonków.

W pełni podzielić należy także zarzuty skarżącego, iż rozliczenie nakładu z majątku osobistego uczestnika postępowania w postaci przekazania kwoty 3000 zł na zakup nieruchomości w P. przy ul. (...) nastąpiło z naruszeniem przepisów art. 45 § 1 k.r.o. Przepis ten co prawda nie wskazuje właściwej metody, która ma w każdym wypadku zastosowanie, tym niemniej jego wykładnia w tym zakresie ukształtowała się w judykaturze. Tak więc według litery a uchwały z dnia 16 grudnia 1980 r. III CZP 46/80, OSNCP 1981, z. 11, poz. 206, w sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności ustawowej wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku odrębnego jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych z chwili podziału majątku wspólnego. Stosownie zaś do uchwały z dnia 12 kwietnia 1989 r., III CZP 31/89 (nieopublikowanej), przy rozliczaniu w postępowaniu działowym poczynionych nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny należy ustalić stosunek ułamkowy tych nakładów do wartości rynkowej nabytego lokalu z chwili jego nabycia, a następnie odnieść do wartości z daty podziału. Wskazać wreszcie należy na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1989 r., III CZP 31/89, LEX nr 146220, w której m. in. określono, iż przy rozliczaniu w postępowaniu działowym poczynionych nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny należy ustalić stosunek ułamkowy tych nakładów do wartości rynkowej nabytego lokalu z chwili jego nabycia, a następnie odnieść do wartości z daty podziału oraz uchwałę z dnia 5 października 1990r., III CZP 55/90, OSNC 1991/4/48, zgodnie z którą wartość nakładu z majątku odrębnego jednego z małżonków na ich majątek wspólny, polegającego na wpłacie dokonanej przez tego małżonka na wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym prawem do lokalu, odpowiada w chwili podziału tego majątku takiej części wartości spółdzielczego prawa do lokalu, jaką część stanowiła ta wpłata w stosunku do całego wkładu mieszkaniowego wpłaconego przez małżonków, od zgromadzenia którego uzależniony był przydział mieszkania.

Różnice pomiędzy sytuacjami, których dotyczą powołane orzeczenia a sytuacją

z jaką mamy do czynienia w sprawie przedmiotowej, nie są tego rodzaju, żeby w każdej z tych sytuacji stosować odmienne zasady rozliczania nakładów.

Zatem błędem było pomniejszenie wartości majątku wspólnego o nominalną wartość nakładu – 3000 zł. Właściwe rozliczenie tego nakładu wymagało ustalenia wartości zakupionej działki wg cen z chwili orzekania, a wg stanu z chwili zakupu, a następnie podzielnie jej na połowę (kwota 3000 zł stanowiła w dacie zakupu połowę ceny – 6000 zł).

Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy uzupełnił odpowiednio postępowanie dowodowe i dopuścił na tę okoliczność dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Treść wydanej opinii, niekwestionowanej przez zainteresowanych pozwoliła na poczynienie ustalenia, iż wartość rynkowa działki nr (...) położonej w P. przy ul. (...) objętej księgą wieczystą KW (...) według stanu na dzień zakupu, a poziomu cen z chwili obecnej wynosi 187.000 zł (opinia biegłego M. M. – k.767 – 771), a zatem podlegającą rozliczeniu wartość nakładu wynosi 93.500 zł.

Nie sposób natomiast zgodzić się z zarzutem błędnego ustalenia wartości nieruchomości położonej wS. W.. Nieruchomość została nabyta do majątku wspólnego, a zatem jeżeli rodzice uczestnika postępowania przekazali na zakup kwotę 27.000 zł, to albo mamy do czynienia z darowizną na rzecz obojga małżonków, albo też świadczeniem o innej causa, aniżeli donandi, a wówczas ewentualne roszczenia powstały po stronie osób trzecich, nie zaś uczestnika postępowania, więc nie podlegają rozliczeniu w przedmiotowym postępowaniu, a rodzice S. G. (1)winni wystąpić ze stosownym żądaniem w odrębnym procesie.

Niesłuszne są również zarzuty skarżącego w zakresie sposobu podziału.

Jeżeli przedmiotem współwłasności znoszonej w ramach postępowania o podział majątku wspólnego nie jest jedna rzecz, lecz kilka rzeczy o zbliżonych właściwościach, byłym małżonkom mogą być przyznane poszczególne rzeczy w całości, bez konieczności ich fizycznego dzielenia, tak by każdy z uprawnionych zyskał w naturze, co preferuje ustawodawca w art. 211 k.c., na swoją wyłączną własność rzeczy o zbliżonych właściwościach i wartości. Przeprowadzenie podziału w taki sposób znosi albo przynajmniej istotnie ogranicza potrzebę orzekania o spłatach pomiędzy współwłaścicielami, co do których zawsze istnieje ryzyko, że nie zostaną uregulowane dobrowolnie i w terminie, a ich egzekwowanie tak czy inaczej doprowadzi do sprzedaży rzeczy niegdyś wspólnej, tyle że za cenę możliwą do uzyskania w postępowaniu egzekucyjnym, pomniejszoną o jego koszty. Dokonując wyboru sposobu podziału Sąd winien szczegółowo wyważyć interesy obu stron.

W sprawie niniejszej od blisko pięciu lat S. G. (1) dysponuje całością majątku wspólnego, natomiast wnioskodawczyni nie uzyskała zaspokojenia z tytułu podziału nawet w części. Jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, posiada ona majątek w postaci mieszkania, który pozwala na szybkie uiszczenie należnej uczestnikowi postępowania dopłaty. Proponowany przy przyznaniu nieruchomości w P. S. G. (1) termin uiszczenia dopłaty na rzecz B. P. – 6 lat w żadnym razie nie może być zaakceptowany, powodowałby bowiem rażące pokrzywdzenie wnioskodawczyni. Argument, iż w nieruchomości koncentruje się centrum życiowe uczestnika postępowania nie może być w tej sytuacji decydującym. Jak prawidłowo zauważył Sąd Rejonowy, S. G. (1) uzyskał w wyniku podziału inną nieruchomość i w szybkim terminie będzie dysponował kwotą uzyskaną z tytułu dopłaty, która pozwoli na przeniesienie tego centrum w inne miejsce. Nie sposób zapominać, że P. stanowiło wcześniej również centrum życiowe B. P., a musiała je opuścić w wyniku powstałego między małżonkami konfliktu. Nie ma również żadnych przeszkód, aby córka stron K. nadal zamieszkiwała w domu przyznanym matce i kontynuowała naukę.

Z ustalonego w zaskarżonym postanowieniu skład majątku wspólnego należało zatem wyeliminować składnik określony w ppkt 4, czyli wierzytelność w wysokości 10.100 zł, zachowując przyjęty sposób podziału pozostałych składników. Wartość całego majątku wynosi zatem 737.703,67 złotych, a po pomniejszeniu o wartość nakładu – 93.500 złotych – 644.203,67 złotych, czyli wartość udziału każdego z małżonków winna wynosić 322.101,83 zł. Wnioskodawczyni przyznano nieruchomość o wartości 489.267,72 zł, a więc różnica wynosi 167.165,89 zł. Kwotę tę należało powiększyć o połowę spłaconych po ustaniu wspólności majątkowej przez uczestnika postępowania wspólnych zobowiązań kredytowych małżonków – 71.790,31 złotych do dnia wydana orzeczenia w pierwszej instancji i 5.600 zł pomiędzy wydaniem postanowienia w pierwszej i drugiej instancji, czyli 35.895,16 + 2.800 zł (w tym wypadku ma zastosowanie art. 316 § k.p.c).

Należna na rzecz S. G. (1) dopłata winna zatem wynosić 205.861,05 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na zasadzie art. 386 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. odpowiednio zmienił zaskarżone orzeczenie, oddalając apelację dalej idącą jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., znosząc je między zainteresowanymi i obciążając uczestnika postępowania połową poniesionych wydatków (koszt opinii biegłych).