Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2014 roku

sprawy z wniosku W. W.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. Oddział w Ł.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 4 marca 2014 roku, sygn. akt I Ns 847/13

postanawia: oddalić apelację i ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 288/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 4 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Opocznie po rozpoznaniu sprawy z wniosku W. W. z udziałem (...) S.A. z/s w L. Oddział Ł. Teren o ustanowienie służebności przesyłu postanowił oddalić wniosek i znieść wzajemnie koszty z tytułu zastępstwa adwokackiego.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wnioskodawca W. W. jest właścicielem działki nr (...) położonej w B., dla której w Sądzie Rejonowym w Opocznie prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...).

W 1978 r. na działce wnioskodawcy została wybudowana linia elektroenergetyczna. Linia elektroenergetyczna została wybudowana na podstawie decyzji z dnia 21.09.1976 r., a jej odbioru dokonano 14.12.1978 r.

Na podstawie decyzji z dnia 28.02.1981 r. dokonano modernizacji i remontu linii elektroenergetycznej w związku z wykonaniem linii energetycznej (...)KV na potrzeby Państwowego Gospodarstwa Rolnego w B.. Odbioru tych robót dokonano dnia 4.10.1983 r.

(...) SAz siedzibą w L.Oddział (...)w wyniku przekształceń jest następcą prawnym (...)w W..

Decyzją z dnia 19.01.1995 r. na podstawie art. 2 ustawy z dnia 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości Zakład (...) SA w Ł. z mocy prawa, nieodpłatnie nabył użytkowanie wieczyste gruntu szczegółowo opisanego w decyzji oraz własność budynków i urządzeń znajdujących się na tym gruncie.

Sąd Rejonowy zważył , iż w sprawie bezspornie ustalono, że na działce nr (...)położonej w B., której właścicielem jest wnioskodawca W. W.wybudowana jest linia elektryczna do przesyłu energii elektrycznej (...) KW.

Linia ta została wybudowana na podstawie decyzji z dnia 21.09.1976 r., a jej odbioru dokonano dnia 14.12.1978 r. W 1981 r. dokonano remontu i modernizacji tej linii.

Mimo, że okoliczności te ustalono w sprawie bezspornie wniosku wnioskodawcy o ustanowienie służebności przesyłu nie można było uznać za uzasadniony, a to wobec podniesienia przez uczestnika skutecznego zarzutu zasiedzenia.

Uczestnik załączonymi do odpowiedzi na wniosek zarządzeniami i decyzjami (szczegółowo wskazanymi powyżej) wykazał, że jest następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego, które wybudowało linię energetyczną i władało nią zgodnie z jej przeznaczeniem.

W stosunku do wnioskodawcy uczestnik postępowania, a wcześniej jego poprzednicy, byli samoistnymi posiadaczami części nieruchomości będącej własnością wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej.

W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 20.09.2013 r. II CSK 10/13 Sąd Najwyższy stwierdził między innymi, iż decyzja wydana na podstawie ustawy z dnia 29.09.1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami może być uznana za dokument stwierdzający, że doszło do przeniesienia posiadania nieruchomości objętej tą decyzją. W rozpoznawanej sprawie uczestnik wykazał, że dysponuje taką decyzją.

W innym orzeczeniu z dnia 12.01.2012 r. IV CSK 183/11 Sąd Najwyższy prezentując wcześniejsze swoje orzeczenia między innymi wyrok w składzie siedmiu sędziów z dnia 15.01.2009 r. jak i uchwałę w składzie siedmiu sędziów z dnia 16.10.1961 r. potwierdził swoje stanowisko, że „o ile w relacjach wewnętrznych pomiędzy Skarbem Państwa, a państwową osobą prawną posiadaczem samoistnym nieruchomości państwowej było zawsze państwo o tyle z punktu widzenia relacji zewnętrznych przedsiębiorstwo państwowe, które władało oddaną mu w zarząd nieruchomością powinno być uznane za posiadacza samoistnego nieruchomości".

Kontynuując ten wywód Sąd Najwyższy w dalszej części uzasadnienia stwierdził wprost, że „nie ma żadnych podstaw do przyjęcia, iż posiadanie służebności przesyłowej przez przedsiębiorstwo państwowe przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny z 1989 r. nie było posiadaniem w rozumieniu art. 352 § 1 k.c. i nie mogło prowadzić do zasiedzenia".

Ponieważ jak już wskazano powyżej uczestnik wykazał, że jest następcą przedsiębiorstwa państwowego (wnioskodawca również wskazał to Przedsiębiorstwo), które wybudowało linię energetyczną między innymi przez działkę wnioskodawcy i władało tą linią korzystając z działki wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej przez okres wymagany do zasiedzenia tej służebności (okoliczność bezsporna wskazana już przez samego wnioskodawcę w uzasadnieniu wniosku), to wniosek wnioskodawcy należało oddalić.

Ponieważ te podstawowe kwestie zostały ustalone w sprawie bezspornie Sąd oddalił wnioski dowodowe wnioskodawcy o powołanie biegłego geodety i biegłego do spraw nieruchomości celem określenia wysokości wynagrodzenia, które to wnioski wobec uznania skuteczności zarzutu zasiedzenia uczestnika były bezprzedmiotowe.

Z tych też przyczyn Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia na mocy art. 352 § 1 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył wnioskodawca za pośrednictwem swojego pełnomocnika zaskarżając postanowienie w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił :

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 i art. 172 k.c. przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na nietrafnym zaliczeniu do okresu zasiedzenia (...) S.A. z siedzibą w L. okresu korzystania ze służebności przez jego poprzednika prawnego posiadającego status przedsiębiorstwa państwowego i w konsekwencji uznanie, iż doszło do zasiedzenia służebności przesyłu przez uczestnika postępowania;

- naruszenie przepisów postępowania, a to art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety oraz biegłego do spraw wyceny nieruchomości, w sytuacji gdy wnioskowane dowody zmierzały do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, gdyż zachodzi potrzeba przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

W odpowiedzi na apelacje pełnomocnik uczestnika wnosił o oddalenie apelacji jako bezzasadnej i zasądzenie kosztów procesu .

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Przed merytorycznym odniesieniem się do sformułowanych zarzutów apelacyjnych należy w pierwszym rzędzie wskazać, że definicja legalna pojęcia służebności przesyłu zawarta jest w 305 ¹ kc, który stanowi, że nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 , prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń . Służebność przesyłu może być ustanowiona w drodze odpowiedniej umowy jak i też w drodze orzeczenia sądu . Zgodnie bowiem z art. 305 ²§ 2 k.c. jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu , a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń o których mowa w art. 49§ 1 k.c. właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Bezspornym w sprawie jest , że uczestnik odmówił wnioskodawcy zawarcia umowy o ustanowienie odpowiedniej służebności konsekwencją tego stanowiska było złożenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych wskazać należy , iż główny zarzut apelacji sprowadza się do zakwestionowania stanowiska Sądu co do możliwości zaliczania do okresu zasiedzenia (...) SA w L. okresu korzystania ze służebności przez jego poprzedników prawnych posiadających status przedsiębiorstwa państwowego w okresie do 1 lutego 1989r. . Zdaniem skarżącego pogląd Sądu Rejonowego nie znajduje uzasadnienia w orzecznictwie Sądu Najwyższego albowiem przedsiębiorstwa państwowego nie można w okresie do 1 lutego 1989r. uznać za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności gruntowej o treści służebności przesyłu.

Nie można się zgodzić ze stanowiskiem skarżącego albowiem w toku postępowania uczestnik złożył decyzję Wojewody (...) z dnia 19 lutego 1995r. wydaną na podstawie art. 2 ustawy z 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości o nabyciu z mocy prawa użytkowania wieczystego gruntu i urządzeń znajdujących się na tym gruncie. Wnioskodawca nie zakwestionował tej decyzji więc należy uznać , iż decyzja ta dotyczy nieruchomości władnącej . Skoro tak to należy przywołać w tym miejscu orzecznictwo Sądu Najwyższego zgodnie z którym państwowa osoba prawna która zgodnie z art. 2 ustawy z 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości z dniem 5.12.1990r. ex lege nabyła użytkowanie wieczyste nieruchomości pozostającej w jej zarządzie może na podstawie art. 176§1 k.c. doliczyć okres korzystania z trwałego i widocznego urządzenia przez Skarb Państwa w czasie gdy była zarządcą nieruchomości . Może ona wykazać przejście posiadania ze Skarbu Państwa na nią samą decyzją wydaną na podstawie art. 2 ustawy z 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. ( por. orzeczenie SN z dnia 20.09.2013 r. II CSK 10/13, postanowienie SN z 23.01.2013r. I CSK 256/12).

Już tylko z tego powodu apelacja podlega oddaleniu albowiem po zaliczeniu okresu posiadania służebności przez Skarb Państwa w pełni uzasadniony okazał się zarzut zasiedzenia zgłoszony przez uczestnika.

Dodatkowo Sąd Rejonowy na uzasadnienie swojego stanowiska przywołał fragmenty uzasadnienia postanowienia SN z 12.01.2012r. IV CSK 183/11 i uznał , że można zaliczyć okres posiadania służebności przez samo przedsiębiorstwo państwowe albowiem z relacjach zewnętrznych także przed 1 lutego 1989r. przedsiębiorstwo państwowe powinno być uważane za posiadacza samoistnego nieruchomości a co za tym idzie po zaliczeniu okresu posiadania przez wszystkich poprzedników prawnych podniesiony zarzut zasiedzenia okazuje się być zasadnym.

Przychylając się do któregokolwiek z tych stanowisk w efekcie rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego odpowiada prawu.

Gdyby nawet zakwestionować oba te stanowiska to i tak wniosek o ustanowienie służebności przesyłu podlegałby oddaleniu z uwagi na skuteczność zarzutu zasiedzenia albowiem należałoby uznać , iż przedsiębiorstwo państwowe od 1989r. posiadało przedmiotową linię energetyczną od początku w dobrej wierze. Dysponowało bowiem zarówno decyzją Naczelnika Gminy w B.z dnia 5 marca 1981r. nr (...)z dnia wydaną w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości ( Dz. U. nr poz. ) jak i decyzją Wojewody (...)z dnia 28 lutego 1981r. nr (...).(...)wydaną w trybie art. 21 ust. 3 ustawy z dnia 24 października 1974r. prawo budowlane ( Dz. U. nr 38 poz. 229 ze zm.) . Z akt sprawy nie wynika aby decyzje te były prawomocne niemniej jednak ich wydanie i wybudowanie linii każe wnioskować, iż tak najprawdopodobniej było. Przedsiębiorstwo państwowe obejmując w tych okolicznościach w posiadanie te składniki mienia stało się posiadaczem służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu w dobrej wierze, a zatem w chwili wszczęcia postępowania nabyło już służebność przez zasiedzenie z upływem lat 20. (por. art. 172§1 k.c. w zw. z art. 292 k.c.)

Za pozbawiony uzasadnionych podstaw należy uznać zarzut naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez brak przeprowadzenia przez Sąd, w wypadku wymagającym wiadomości specjalnych, dowodu z opinii biegłego geodety jak i z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Skoro bowiem przesłanką rozstrzygnięcia sprawy nie jest faktyczny zakres służebności gruntowej, lecz skuteczny okazał się zarzut zasiedzenia podniesiony przez uczestnika , to tym samym została wyeliminowana konieczność ustanowienia służebności przesyłu przez sąd I instancji , a w konsekwencji podstawa ustalenia na rzecz wnioskodawcy wynagrodzenia z tego tytułu. Wynagrodzenie za obciążenie nieruchomości służebnością gruntową należy się właścicielowi nieruchomości wyłącznie w przypadku gdy do tego obciążenia rzeczywiście dochodzi na podstawie orzeczenia Sądu . W przypadku zasiedzenia, skutek ten następuje ex lege - nabywca służebności uzyskuje swoje prawa w sposób pierwotny i nieodpłatny . Skoro tak to wobec skuteczności podniesionego zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu przez uczestnika postępowania brak było podstaw dla przyznania wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu i co oczywiste brak jakichkolwiek argumentów za dopuszczeniem dowodu z opinii biegłego geodety który miałby określić zakres służebności jak i biegłego z zakresu wyceny nieruchomości , który miałby określić wysokość wynagrodzenia .

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.