Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2014 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletnich: M. Ż., D. Ż., J. Ż., N. Ż. reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową A. Ż.

przeciwko K. Ż.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 11 marca 2014 roku, sygn. akt III RC 269/13

1. oddala apelację;

2. zasądza od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Radomsku na rzecz adwokata M. S. prowadzącego kancelarię Adwokacką w R. kwotę 738,00 (siedemset trzydzieści osiem) złotych zawierającą podatek VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 298/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 11 marca 2014 roku Sąd Rejonowy w Radomsku, po rozpoznaniu 06 marca 2014 roku w R. na rozprawie, sprawy z powództwa małoletnich powodów D., M., J. i N. rodz. Ż. działających przez przedstawicielkę ustawową – matkę A. Ż. przeciwko K. Ż. o alimenty: zasądził od pozwanego K. Ż. alimenty na rzecz małoletnich powodów D. Ż., M. Ż. i J. Ż. w kwocie po 200,00 złotych miesięcznie i na rzecz N. Ż. alimenty w kwocie po 100,00 złotych miesięcznie, płatne do dnia 15-go każdego miesiąca do rąk przedstawicielki ustawowej małoletnich powodów - A. Ż. z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 24 września 2013 roku; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; wyrokowi w pkt. 1 nadał rygor natychmiastowej wykonalności; nie obciążył pozwanego kosztami postępowania w sprawie od uwzględnionej części powództwa; przyznał ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku adwokatowi M. S. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w R. kwotę 1.200,00 złotych zawierającą w sobie podatek VAT od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

rodzice małoletnich powodów są małżeństwem, sprawy rozwodowe, ani separacyjne między nimi się nie toczą. Mają czworo małoletnich dzieci - powodów w sprawie. Alimenty na dzieci nigdy nie były zasądzone. Od czerwca 2013 roku strony nie mieszkają razem. Matka mieszka z dziećmi w wynajmowanym mieszkaniu, którego utrzymanie wynosi około 500,00 zł miesięcznie. A. Ż. rozstała się z mężem z powodu nadużywania przez niego alkoholu, obecnie mieszka z innym mężczyzną. Pozwany zazwyczaj nie dawał pieniędzy na utrzymanie dzieci, rzadko pracował, a pieniądze za pracę przepijał.

Matka małoletnich A. Ż. ma 31 lat, nie ma zawodu, pracuje dorywczo, korzysta z zasiłków z opieki społecznej – pobiera zasiłki rodzinne na dzieci. Oprócz powodów ma jeszcze córkę z pierwszego związku, na którą otrzymuje alimenty w kwocie po 300 zł. miesięcznie. W utrzymywaniu pomagają jej rodzice, kupując żywność i ubrania dla wnuków.

Powódka nie określiła miesięcznych kosztów utrzymania dzieci. Podała, iż na samo wyżywienie dla nich wydaje dziennie około 100,00 zł. – po 20,00 zł. na każde dziecko. Pieniądze z alimentów na córkę i zasiłków nie wystarczają jej na utrzymanie dzieci. A. Ż. nie ma majątku. Mężczyzna, z którym mieszka pracuje i nie ma nikogo na utrzymaniu.

Pozwany K. Ż. z powodu zatrucia glikolem nie mówi. Sąd odstąpił od jego przesłuchania. Z dowodów złożonych przez pozwanego wynika, że ma 44 lata. W 2013 roku zatruł się glikolem, na skutek czego doznał toksycznego uszkodzenia mózgu, ma zaburzenia mowy. Pozwany wraz z ojcem jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego położonego na terenie gminy P. o powierzchni 4.46 ha. Dopłata z gospodarstwa za 2013 roku wyniosła kwotę 4.600,00 zł i została przesłana na konto pozwanego i jego ojca do banku w P.. Powódka mimo. że prowadziła to gospodarstwo do czerwca 2013 roku, z dopłaty nie skorzystała.

Sąd zważył, iż powództwo A. Ż. o zasądzenie od pozwanego K. Ż. alimentów na rzecz małoletnich dzieci - rodzeństwa Ż. znajduje uzasadnienie w treści 133 § 1 k.r. i o. Zgodnie bowiem z jego treścią rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny rodziców trwa więc od chwili urodzenia się dziecka, do chwili osiągnięcia przez nie zdolności do samodzielnego utrzymania się. Niewątpliwie więc na stronach spoczywa obowiązek zaspokajania potrzeb małoletnich powodów rodzeństwa Ż..

Ustalając zakres świadczeń alimentacyjnych należnych małoletnim powodom od ich ojca, Sąd uwzględnił treść art. 135 § 1 k.r. i o. zgodnie, z którym zakres ten wyznaczają z jednej strony usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, z drugiej strony zaś możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego winny być zaspokajane w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Przy czym, przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby zapewniające uprawnionemu normalne warunki bytowania opowiadające jego wiekowi, stanowi zdrowia. Zakres tych potrzeb wyznacza treść art. 96 k.r. i o., według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i właściwy rozwój dziecka i przygotował je należycie do pracy. Stosownie więc do powyższej dyrektywy rodzice obowiązani są zapewnić dzieciom środki do zaspokajania zarówno ich potrzeb fizycznych, tj. wyżywienia, mieszkania, odzieży, a także środków wychowania i kształcenia.

Matka małoletnich powodów nie wskazała całkowitych kosztów utrzymania dzieci. Sąd zważywszy na wiek dzieci i związane z tym potrzeby oraz wydatki uznał, że koszty utrzymania starszych powodów wynoszą po ok. 400,00 zł. miesięcznie, najmłodszej N. wynoszą zaś ok. 300,00 zł. miesięcznie. Są to zdaniem Sądu koszty minimalne, bardzo skromne, niezbędne na wyżywienie, ubranie i edukację dzieci.

Te koszty obowiązani są pokryć oboje rodzice. Matka małoletnich dzieci nie pracuje, podejmuje tylko prace dorywcze, zajmuje się wychowaniem i opieką nad małoletnimi dziećmi, zwłaszcza, że najmłodsza córka ma dopiero trzy lata. Zatem część swojego obowiązku alimentacyjnego spełnia przez osobiste starania o wychowanie, edukację i opiekę nad dziećmi. Jej sytuacja majątkowa jest zła, nie ma bowiem żadnego majątku, dochody z prac dorywczych są niewielkie. Otrzymuje zasiłki na dzieci z opieki w kwocie ok. 800,00 zł. miesięcznie.

Ojciec małoletnich powodów jest osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym i z pewnością jego możliwości zarobkowe są znacznie ograniczone. Pozwany pobiera jednak zasiłek stały w wysokości 390,00 złotych miesięcznie i zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153,00 zł. miesięcznie - przyznane okresowo do lutego 2014 roku. Pozwany ma majątek w postaci udziału w gospodarstwie rolnym o powierzchni ok. 6 ha, na które to gospodarstwo przyznana była w 2013 roku dopłata unijna w kwocie 4.600,00 zł. Zobowiązany zatem ma również majątek, który przynosi dochody i które to dochody powinien przeznaczać na utrzymanie dzieci. Rodzic bowiem jest zobowiązany nawet najmniejszym dochodem podzielić z dziećmi uprawnionymi do alimentów. Pozwany ma także dochody z zasiłków w kwocie po około 550,00 zł miesięcznie, które też w części powinien przeznaczyć na utrzymanie dzieci. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nadużywa on alkoholu i jego obecna sytuacja zdrowotna spowodowana jest jego alkoholizmem, zatem należy przyjąć, że sam pozbawił się możliwości zarobkowania, czyli nie stało się to z przyczyn dla pozwanego niezależnych.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd uznał, że pozwany ma możliwości partycypowania w koszcie utrzymania dzieci w kwocie po 200,00 zł. miesięcznie na troje małoletnich: D., M., J. oraz w kwocie po 100,00 zł. miesięcznie na rzecz N.. Są to alimenty minimalne, wystarczające jedynie na zapewnienie dzieciom połowy skromnego utrzymania. Pozostałą kwotę powinna wyłożyć matka, która dysponując zasiłkami z opieki i rodzinnymi, musi uzupełnić brakujące środki na utrzymanie dzieci.

Zważywszy na powyższe okoliczności Sąd zasądził alimenty w kwotach powyższych ustalonych od dnia 24 września 2013 roku.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako wygórowane w stosunku do możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego i nie obciążył go kosztami postępowania w sprawie na rzecz Skarbu Państwa. Stosownie do powyższych rozważań orzeczono, jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego, zaskarżając go w pkt. 1 i zarzucając mu naruszenie art. 135 § 1 krio - przez niedostateczne rozważenie braku możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego.

Biorąc pod uwagę powyższe, apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie wynagrodzenia za pomoc prawną z urzędu w II instancji oraz o zwolnienie pozwanego od opłaty sądowej od apelacji.

W uzasadnieniu apelacji podniesiono, że pozwany utrzymywał się do lutego br. z zasiłków, a obecnie trwa postępowanie o prolongatę zasiłków, których nie otrzymuje w chwili obecnej. Trudno oczekiwać, aby z kwoty 542,00 zł. łożył na utrzymanie dzieci. Kwota ta nie starcza mu na zaspokojenie jego własnych potrzeb, które są zwiększone, z uwagi na koszty leczenia. Obciążenie pozwanego alimentami doprowadzi go do niemożności zaspokojenia jego podstawowych potrzeb życiowych. Nadto Sąd I instancji nie ustalił dochodów z gospodarstwa rolnego, którego pozwany jest współwłaścicielem w niewielkiej części.

W odpowiedzi na apelację przedstawicielka ustawowa powodów A. Ż. podniosła, że nie jest w stanie sama utrzymać 5. dzieci, w tym 4 dzieci pozwanego. Jest w bardzo trudnej sytuacji finansowej i życiowej, a pozwany nigdy nie interesował się dziećmi, którym należy kupić wszystko – ubranie, jedzenie, uiścić opłaty. Same książki do szkoły to kosztują około 3.000,00 zł. Kwota łączna alimentów 700,00 zł. nie starcza nawet na wyżywienie dzieci.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja na uwzględnienie nie zasługuje.

Wbrew wywodom apelacyjnym, Sąd pierwszej instancji prawidłowo zgromadził materiał dowodowy, dokonał trafnych ustaleń faktycznych, a w konsekwencji wydał prawidłowe rozstrzygnięcie. Bezspornym w sprawie pozostaje, że małoletni powodowie nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie udowodniono bowiem, aby posiadali dochody, z których byliby w stanie zapewnić sobie utrzymanie. Zatem zostały spełnione przesłanki do ustalenia obowiązku alimentacyjnego na ich rzecz od rodzica – pozwanego ojca. Podkreślić należy treść art. 133 § 1 krio, z którego wynika, iż to właśnie rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Orzecznictwo Sądu Najwyższego stoi na stanowisku, że rodzic powinien dzielić się z dzieckiem nawet skromnym dochodem ( wyrok SN z dnia 6 stycznia 2000 r., ICKN 1077/99 LEX nr 51637) i winien dokładać wszelkich starań, by wspomóc swoje dzieci w ich utrzymaniu. Tymczasem, jak wynika to z ustaleń Sądu I instancji pozwany w żaden sposób nie pomaga dzieciom, które nawet z nim obecnie nie zamieszkują. Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą, dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. Możliwości świadczenia alimentów nie ma ten, kto nie posiada majątku, nie jest, ze względu na stan zdrowia, zdolny do pracy zarobkowej i nie otrzymuje świadczeń. W świetle powyższego skonstatować należy, iż pozwany ma możliwości świadczenia alimentów na rzecz małoletnich powodów. Pozwany nie udowodnił bowiem, aby nie miał takich możliwości majątkowych i zarobkowych. Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego, a zatem posiada majątek, pobiera zasiłki, a zatem ma dochody, a przede wszystkim nie udowodniono, że jest całkowicie, trwale niezdolny do pracy. Udokumentowano jedynie, że pozwany jest niepełnosprawny w stopniu znacznym na okres do 28 lutego 2014 roku. Przez ustawowe określenie "możliwości zarobkowe i majątkowe" rozumieć należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zawsze utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami.” Uchwała pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNP 1988, nr 4, poz. 42.

W świetle powyższego skonstatować należy, iż pozwany ma możliwości świadczenia alimentów na rzecz swoich dzieci, ponieważ posiada stałe świadczenia, majątek, który przynosi dochody – chociażby w postaci dopłat bezpośrednich do gospodarstwa rolnego oraz brak orzeczenia o niezdolności do pracy wydany przez lekarza orzecznika ZUS lub KRUS. Wiedząc, że ma na utrzymaniu dzieci, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać, bowiem uczęszczają do szkoły, najmłodsze dziecko ma zaledwie 3 lata winien w pierwszej kolejności zapewnić im podstawowy byt, a dopiero nadwyżki przeznaczać na swoje potrzeby. Nie można zatem podzielić stanowiska skarżącego, iż z uwagi na stan zdrowia, nie ma możliwości świadczenia alimentów w ogóle. Podkreślić także trzeba w kontekście apelacji, a co skarżący pomija, że matka dzieci, oprócz wkładu finansowego, musi podejmować sama wszystkie czynności wychowawcze wobec nich, np. utrzymywać kontakt ze szkołą, lekarzem, zapewnić bieżącą pieczę dzieciom, czego ojciec nie czyni, bowiem nie ma nawet z nimi kontaktu od dłuższego czasu. W aspekcie powyższego, uznać należy, że alimenty zostały ustalone adekwatne do usprawiedliwionych potrzeb dzieci i możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, a zarzuty skarżącego są jedynie polemiką z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Reasumując, zdaniem Sądu Odwoławczego ustalona kwota alimentów po 200,00 zł. miesięcznie na troje starszych dzieci, co daje dziennie circa 6.66 zł. i 100,00 zł. miesięcznie na najmłodszą córkę, co daje circa 3,33 zł. dziennie jest adekwatna do przesłanek wynikających z treści art. 135 § 1 krio – do usprawiedliwionych potrzeby uprawnionych i możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. W świetle powyższego, na podstawie art. 385 kpc, apelację jako bezzasadną oddalono.

Jednocześnie przyznano z środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku adwokatowi M. S. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w R. kwotę 738,00 złotych zawierającą w sobie podatek VAT od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez w/w adwokata pozwanemu ustanowionego z urzędu.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów, należało orzec, jak w sentencji wyroku.

Na oryginale właściwe podpisy