Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 lipca 2014 r. w Gliwicach

sprawy A. S. (S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o ustalenie kapitału początkowego

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 29 stycznia 2014 r. nr (...)-2002

zmienia częściowo zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu A. S. prawo do obliczenia wysokości kapitału początkowego przez przyjecie dochodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

a) za rok 1989 kwotę 118 350 zł (sto osiemnaście tysięcy trzysta pięćdziesiąt złotych),

b) za rok 1990 kwotę 1 199 753 zł (milion sto dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt trzy złote),

c) za okres od 1 stycznia 1991r. do 23 czerwca 1991r. kwotę 1 291 837 (milion dwieście dziewięćdziesiąt jeden tysięcy osiemset trzydzieści siedem złotych).

(-) SSR del. Joanna Smycz

Sygn. akt VIII U 362/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 stycznia 2014r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2004r., Nr 39, poz. 353 ze zmianami) przeliczył odwołującemu A. S. kapitał początkowy.

Odwołanie od tej decyzji złożył A. S. domagając się jej zmiany i ustalenia wartości kapitału początkowego przy przyjęciu kwot minimalnego wynagrodzenia za okres od 1 stycznia 1988r. do 23 czerwca 1991r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie argu­mentując jak
w zaskarżonej decyzji, dodatkowo podnosząc, iż ubezpieczony w okresie od 1 września 1988r. do 23 czerwca 1991r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z wynagrodzeniem określonym w § 2 umowy zawartej w dniu 1 września 1988r. Do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto wskazane w umowie wynagrodzenie, ponieważ ubezpieczony nie przedłożył innego dokumentu potwierdzającego wysokość wypłaconych wynagrodzeń stanowiących podstawę wymiaru.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony A. S. urodził się (...)

W dniu 28 marca 2002r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego.

Po rozpoznaniu wniosku, decyzją z dnia 2 sierpnia 2002r. ustalono wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. Podstawę wymiaru ustalił ZUS w oparciu o zarobki z faktycznego okresu ubezpieczenia. Ustalony w oparciu o te zarobki wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ( (...)) wyniósł 60,93 %.

Nadto ZUS nie uwzględnił okresów od 1 września 1988r. do 23 czerwca 1991r. z powodu pobierania stypendium fundowanego i od 24 czerwca 1991r. do 2 lipca 1991r. z powodu przebywania na urlopie bezpłatnym.

Od powyżej decyzji ubezpieczony wniósł odwołania, które Sąd wyrokiem z dnia 15 stycznia 2003r., sygn. akt VIII U 2605/02 oddalił.

W dniu 2 lutego 2004r. odwołujący złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego, który organ rentowy rozpatrzył odmownie wydając decyzję z dnia 13 kwietnia 2004r.

Ubezpieczony ponownie wniósł odwołanie do Sądu, podnosząc, że w okresie od 1 września 1988r. do 23 czerwca 1991r. był zatrudniony na podstawie umowy o prace w celu przygotowania zawodowego.

Sąd wyrokiem z dnia 26 października 2004r., sygn. akt VIII U 1498/04 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zaliczył ubezpieczonemu do ustalenia wartości kapitału początkowego okres zatrudnienia od 1 września 1988r. do 23 czerwca 1991r. jako okres składkowy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. złożył apelację od powyższego wyroku, którą Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił wyrokiem z dnia 14 czerwca 2006r., sygn. akt III AUa 457/05.

Decyzją z dnia 25 września 2006r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego. Podstawę wymiaru ustalił ZUS w oparciu o zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Ustalony w oparciu o te zarobki wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ( (...)) wyniósł 49,09%.

W dniu 20 grudnia 2013r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

Po rozpoznaniu wniosku, decyzją z dnia 27 stycznia 2014r. ponownie ustalono wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r.

Następnie w dniu 29 stycznia 2014r. ZUS wydał zaskarżoną decyzją o przeliczeniu kapitału początkowego. Podstawę wymiaru ustalił ZUS w oparciu o zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu od 1 stycznia 1989r. do 31 grudnia 1998r. Ustalony w oparciu o te zarobki wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ( (...)) wyniósł 61,53%.

Natomiast w toku przeprowadzonego postępowania Sąd ustalił, że ubezpieczony będąc zatrudnionym na podstawie umowy o naukę zawodu w okresie od 1 września 1988r. do 23 czerwca 1991r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. otrzymywał następujące wynagrodzenie:

-

1988 rok w kwocie 22.000,00 zł, tj. 4 x 5.500,00 zł,

-

1989 rok w kwocie 118.350,00 zł, tj. 8 x 5.500,00 zł + 5.950,00 zł + 3 x 22.800 zł ;

-

1990 rok w kwocie 1.199.753,00 zł., tj. 8 x 72.000,00 zł + 127.004,00 zł + 3 x 165.583,00 zł;

-

1 stycznia 1991r. – 23 czerwca 1991r. w kwocie 1.291.837 zł, tj. 3 x 218.158,00 + 2 x 230.372,00 + 176.619,00 zł.

Sąd ustalił wysokość wynagrodzenia odwołującego na podstawie zapisów w umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego z dnia 1 września 1988r. Sąd ustalając wynagrodzenie ubezpieczonego miał także na uwadze treść przepisów:

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. z 1974r., Nr 37, poz. 219 ze zm.),

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 1989r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz.U. z 1989r., Nr 56, poz. 332 ze zm.),

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 1990r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz.U. z 1990r.n Nr 60, poz. 346 ze zm.),

Zgodnie z § 2 umowy o pracę ubezpieczonego w celu przygotowania zawodowego z dnia 1.09.1988r w okresie nauki zawodu uczeń będzie pobierał wynagrodzenie:

1.  w pierwszym roku nauki 5.500 zł miesięcznie,

2.  w drugim roku nauki 5.950 zł miesięcznie,

3.  w trzecim roku nauki 6.750 zł miesięcznie, które podlegało waloryzacji.

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. dotyczących ustalenia kapitału początkowego A. S. oraz pisma ZUS z 18.07.2014r wyliczającego podstawy wymiaru składek za lata 1989-1991(k.17) zgodnie z w/w przepisami przy czym za okres do 1 października 1989 kiedy to obowiązywało rozp. Rady Ministrów z dnia 20 września 1974r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania Sąd uwzględnił faktycznie otrzymywane wynagrodzenie ubezpieczonego z umowy j.w. tj. do sierpnia 1989r I rok nauki 5500zł i za wrzesień 1989r- 5950 zł a nie jak błędnie podał ZUS 5300zł i 5650zł stąd łączna kwota jest 118 350 zł .

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego, A. S. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Należy stwierdzić, że zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227):

1. Kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1998 r.

Natomiast zgodnie z normą art. 15 postawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 4 ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1)oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2)oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3)oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4)mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 6 na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Nadto zgodnie z art. 15 ust. 2a jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zaś po myśli § 21 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z dnia 8 listopada 2011 r. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadza się do tego, czy mając na uwadze ustalony stan faktyczny i obowiązujące przepisy należy uznać odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione, a tym samym uwzględnić mu na wysokość kapitału początkowego wynagrodzenie osiągnięte w latach 1988 - 1991 na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w (...) Przedsiębiorstwie (...) w K. w kwotach minimalnego wynagrodzenia, czy też nie i jakie są tego przyczyny.

Warunkiem uwzględnienia konkretnego wynagrodzenia do ustalenia podstawy wymiaru jest wykazanie, że było ono faktycznie wypłacone w konkretnej wysokości oraz, że zostało wykazane w sposób nie budzący wątpliwości. Przy czym obowiązujące organ rentowy,
w zakresie ustalania świadczeń emerytalno – rentowych, a także kapitału początkowego, przepisy cytowanego wyżej rozporządzenia wymagają, aby środkiem dowodowym było stosowne zaświadczenie wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych .

Trzeba jednak podkreślić, iż w myśl z ugruntowanego już stanowiskiem judykatury
i doktryny „sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych dokonują kontroli zgodności decyzji administracyjnych wydanych w tych sprawach z prawem w trybie odrębnym określonym w kodeksie postępowania cywilnego, w którym to trybie nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu administracyjnym toczącym się przed organami rentowymi” (vide – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 1996r., sygn. akt III AUr 235/96, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997r., nr 1, poz. 2). Z kolei w wyroku z dnia 25 lipca 1997r. sygn. akt II UKN 186/97 Sąd Najwyższy stwierdził, że: „W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1984r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.)”( OSNP
z 1998r, (...), poz. 342 ).

Tak więc w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych mogą być przeprowadzane wszelkie dowody zmierzające do prawidłowego rozstrzygnięcia.

Po myśli art. 191 § 2 i 3 k.p. młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych w tym okresie.

Zgodnie z § 13 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 września 1974r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz.U. z 1974r., Nr 37, poz. 219 ze zm.) – obowiązującego do 30 września 1989r. - młodocianym w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie miesięczne w wysokości:

1)5.300 zł do 5.500 zł w pierwszym roku nauki,

2)5.650 zł do 5.950 zł w drugim roku nauki,

3)6.450 zł do 6.750 zł w trzecim roku nauki.

Od 1 października 1989r. obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 października 1989r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz.U. z 1989r., Nr 56, poz. 332 ze zm.) według, którego - § 12 - młodocianym w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach, w pięciu podstawowych działach gospodarki uspołecznionej za ostatni miesiąc poprzedniego kwartału, publikowanego przez Główny Urząd Statystyczny w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Ustala się następujący stosunek procentowy wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1:

1) w pierwszym roku nauki - od 4 do 9%,

2) w drugim roku nauki - od 5 do 12%,

3) w trzecim roku nauki - od 6 do 15%.

Młodociani w trzecim roku nauki zawodu mogą być wynagradzani według stawek płac zasadniczych obowiązujących w zakładzie na stanowiskach pracy, na których będą wykonywali pracę.

Następnie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 sierpnia 1990r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz.U. z 1990r.n Nr 60, poz. 346 ze zm.) zmieniono treść § 12 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 października 1989r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania. Zgodnie z § 12 w brzmieniu obowiązującym od 1 września 1990r. młodocianym w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach, w pięciu podstawowych działach gospodarki uspołecznionej za ostatni miesiąc poprzedniego kwartału, publikowanego przez Główny Urząd Statystyczny w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Ustala się następujący stosunek procentowy wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1:

1) w pierwszym roku nauki - 9%,

2) w drugim roku nauki - 12%,

3) w trzecim roku nauki - 15%.

Młodociani w trzecim roku nauki zawodu mogą być wynagradzani według stawek płac zasadniczych obowiązujących w zakładzie na stanowiskach pracy, na których będą wykonywali pracę.

Zdaniem Sądu, mając na uwadze powyższe uregulowania prawne należy przyjąć, że kwoty wynagrodzenia ubezpieczonego w spornym okresie wynosiły odpowiednio:

-

1988 rok 22.000,00 zł, tj. 4 x 5.500,00 zł,

-

1989 rok 118.350,00 zł, tj. 8 x 5.500,00 zł + 5.950,00 zł + 3 x 22.800 zł ;

-

1990 rok 1.199.753,00 zł., tj. 8 x 72.000,00 zł + 127.004,00 zł + 3 x 165.583,00 zł;

-

1 stycznia 1991r. – 23 czerwca 1991r. 1.291.837 zł, tj. 3 x 218.158,00 + 2 x 230.372,00 + 176.619,00 zł.

Reasumując: w ocenie Sądu należy ubezpieczonemu zaliczyć wynagrodzenie w spornych latach 1989, 1990 i w okresie od 1 stycznia 1991r. – 23 czerwca 1991r. w kwotach: 118.350,00 zł, 1.199.753,00 zł i 1.291.837 zł, co zostało potwierdzone w toku przeprowadzonego postępowania.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę, Sąd na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

SSR (del.) Joanna Smycz