Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 01 sierpnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 01 sierpnia 2014 r. w O.

sprawy z odwołania B. L. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania B. L. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 05.02.2014r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje B. L. (1) prawo do emerytury od dnia 01.01.2014r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. na rzecz B. L. (1) kwotę 60 zł (szcześciesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt: III U 133/14

UZASADNIENIE

B. L. (2) wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 05.02.2014r., znak (...), którą ZUS odmówił mu prawa do emerytury. Wniósł o zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia: od 15.09.1971r. do 31.10.1972r. oraz od 01.03.1976r. do 04.11.1990r.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że B. L. (2) na dzień 01.01.1999r. nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. ZUS wskazał, że do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono pracy od 15.09.1971r. do 28.02.1999r. w (...). Wobec powyższego decyzją z dnia 05.02.2014r. ubezpieczonemu odmówiono prawa do wcześniejszej emerytury.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

B. L. (2) urodził się w dniu (...), podstawą ubiegania się przez ubezpieczonego o prawo do emerytury jest więc ustawa z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 24 ust 1b pkt 20 tej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 30.09.1953 r. wynosi co najmniej 67 lat.

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym na dzień 01.01.2013r. w zw. z §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze świadczenie emerytalne przysługuje ubezpieczonemu, urodzonemu po dniu 31.12.1948r. który łącznie spełnił następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn;

2.  nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na dochody budżetu państwa;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999r.) udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn w tym co najmniej 15 lat okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obwiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Regułą jest, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.).

Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpatrując wniosek B. L. (2) o prawo do emerytury, złożony w dniu 14.01.2014r., na podstawie zgromadzonej dokumentacji ustalił, że ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, na datę 01.01.1999r. zgromadził staż pracy wynoszący 26 lat, 3 miesiące i 21 dni, w tym 25 lat, 5 miesięcy i 27 dni okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 24 dni okresów nieskładkowych. Natomiast nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ emerytalny wskazał, że do okresu pracy w szczególnych warunkach nie uwzględnił zatrudnienia w (...) od 15.09.1971r. do 28.02.1999r. (decyzja z dnia 05.02.2014r., k. 9 a.e. nr (...))

Odwołujący B. L. (2) na okoliczność wykonywania przez siebie pracy w szczególnych warunkach nie przedstawił ZUS żadnego świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Ze złożonej do akt emerytalnych kserokopii świadectwa pracy wystawionego w dniu 27.02.1999r. przez (...) Sp. z o.o. w O. wynika, że w okresie od 15.09.1971r. do 28.02.1999r. zajmował on stanowiska: hartownik, elektromonter, wydawca narzędzi, elektryk – monter baterii akumulatorowych. W świadectwie tym wskazano także, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od 15.09.1971r. do 31.10.1972r. – hartownik, 01.03.1976r. – 04.11.1990r. elektryk monter baterii akumulatorowych. (k. 53 a. kap. pocz.)

ZUS uznał, że w w/w świadectwie pracy z dnia 27.02.1999r. zakład pracy nie powołał się na rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. i zarządzenie resortowe.

Organ emerytalny wskazał, że do uznania pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze niezbędne jest łączne spełnienie wszystkich kryteriów: musi być wymieniona w Rozporządzeniu z dnia 07.02.1983r. „W sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze” oraz w wykazach A i B, prace muszą być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu przewidzianym dla danego stanowiska i na stanowiskach wymienionych w przepisach resortowych (zarządzeniach, uchwałach), ustalonych przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych, centralne związki spółdzielcze dla podległych i nadzorowanych zakładów pracy.

Wobec zakwestionowania przez organ emerytalny świadectwa pracy Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe w celu ustalenia, jakie czynności faktycznie wykonywał B. L. (2) w spornych okresach.

Sąd w tym celu zażądał od przechowawcy (...) Sp. z o.o. w O. akt osobowych z (...) Sp. z o.o. w O. i przesłuchał świadków.

Z akt osobowych wynika, że w dniu 15.09.1971r. pomiędzy (...) Zakładami (...) Przedsiębiorstwem Państwowym (...)a B. L. (2)podpisana została umowa o pracę w przedmiocie odbycia wstępnego stażu pracy w Wydziale Mechanicznym. Wskazano, że niniejsza „Umowa” po podpisaniu przez strony została zawarta na czas nieokreślony.

W angażach wskazywano stanowisko: hartownik (15.09.1971r., 18.12.1971r, 01.10.1972r.), elektromonter (od dnia 25.10.1972r., 27.04.1973r., 24.07.1974r., 18.11.1975r., 29.04.1976r.), wydawca narzędzi (od 22.04.1974r.), elektryka (od 01.10.1974r.), elektromonter (18.11.1975r., 29.04.1976r.), elektryk (18.10.1976r.), pracownik W.E. (10.08.1978r., 23.08.1978r.), w kolejnych angażach stanowisko to elektryk (20.09.1982r.), elektryk – monter baterii akumulatorowych (01.10.1987r.),

Z akt osobowych wynika, że w dniu 12.05.1989r. odwołujący się ukończył kurs konserwacji suwnic, zaś w dniu 01.06.1989r. i 04.04.1990r. otrzymał dodatek za konserwację i naprawę suwnic.

Z dniem 01.01.1990r. odwołującego się przeniesiono z Wydziału Elektrycznego do Rozdzielni Robót.

Z dniem 01.12.1991r. odwołującemu się powierzono obowiązki mechanika – elektryka samochodowego.

Z kserokopii świadectwa pracy wystawionego w dniu 05.11.1991r. wynika, że odwołujący się od dnia 05.11.1990r. do 11.11.1991r. zatrudniony był w Stacji Obsługi Samochodów w O. na stanowisku elektryka i diagnosty samochodowego.

Z akt osobowych wynika też, że w okresie od dnia 07.08.1979r. do 31.12.1979r. odwołujący zatrudniony był także w Kombinacie (...) Zakładzie w O. na pół etatu na stanowisku elektromontera.

Wyżej omówiona dokumentacja nie pozwala na ustalenie, jakie dokładnie czynności wykonywał odwołujący się podczas zatrudnienia u pracodawcy (...). Na okoliczność czynności wykonywanych przez B. L. (2) w spornym okresie zatrudnienia, Sąd przesłuchał więc świadków oraz odwołującego się w charakterze strony.

Świadek A. I. zeznał, że zna odwołującego, pracowali razem w (...) w O., świadek od 15.02.1971r. do kwietnia 2003r., najpierw – tj. do stycznia 1973r. jako hartownik, w tym samym czasie, co odwołujący, który także był hartownikiem. Pracowali w odzieży ochronnej. Praca hartownika polegała na rozgrzewaniu do odpowiedniej temperatury i w odpowiednich płynach, poprzez mycie na myjce czynnikiem myjącym, tj. wodą z sodą. To była praca w wysokiej temperaturze, do 800 stopni, później wyjmowało się to za pomocą kleszczy, szczypców i suwnic, chłodziło się, i potem detale wysyłano do odtłuszczania. Było jeszcze inne urządzenie do hartowania powierzchniowego detali za pomocą wysokiej częstotliwości. Następnie świadek został technikiem gospodarki smarami, zajmował to stanowisko do 1975r., ale wciąż bywał na hali i spotykał odwołującego. B. L. (2) po powrocie z wojska przyszedł do działu energetycznego w akumulatorowni. Obsługiwane tam były wózki akumulatorowe, jego praca polegała na formowaniu baterii poprzez rozcieńczanie kwasów, ładowanie baterii. Od 1975r. świadek także przeszedł do działu energetycznego do stacji obsługi samochodów, był wtedy mistrzem działu i odwołujący się był mu podległy. Odwołujący pracował na stacji obsługi jako elektryk, przebywał na hali i w kanale. Na akumulatorowi B. L. (2) zajmował się tylko i wyłącznie obsługą akumulatorów. (rozprawa z dnia 21.05.2014r., adnotacja 00:29:09, k. 27 a.s.)

Świadek M. K. zeznał, że zna odwołującego. Zatrudnieni zostali tego samego dnia w (...) i pracowali razem na jednym wydziale hartowni, odwołujący się oczyszczał i obsługiwał piece, gdzie temperatura dochodziła do tysiąca stopni. Wkładali do pieca części stalowe, hartowali je w wodzie i w oleju. Później odwołujący poszedł do wojska, a po powrocie zatrudniony był dalej w tym zakładzie. Świadkowi wiadomo, że B. L. (2) pracował jako elektryk na wydziale elektrycznym, usuwał awarie elektryczne na terenie zakładu. Wymieniał przewody, także na hartowni. Remontowali piece elektryczne, wymieniali spirale. Wózki naprawiało się na akumulatorowi. Elektrycy mieli oddzielne pomieszczenie na terenie zakładu, a akumulatorownia była niezależnym działem i mieściła się w innym budynku, obok kotłowni. Mistrzem wydziału elektrycznego był A. I.. B. L. (2) pracował więcej na akumulatorowni, ale w razie większej awarii wzywano go do naprawy awarii elektrycznych. Świadek uzyskał prawo do emerytury w wieku 60 lat. (rozprawa z dnia 21.05.2014r., adnotacja 00:39:00, k. 27 a.s.)

Zeznania świadków korespondują z zeznaniami odwołującego złożonymi w charakterze strony.

B. L. (2) zeznał, że na stanowisku hartownika zatrudniony był od 15.09.1971r. do 31.10.1972r. Najwięcej pracował przy urządzeniu GIS do hartowania indukcyjnego, obsługiwał wszystkie piece do obróbki cieplnej, robił hartowanie, nawęglanie stali, załadowywał i rozładowywał piec suwnicą. W piecu stal nagrzewano do ok. 800 stopni C. Hartowali w oleju. Panowała wysoka temperatura, wydzielały się opary oleju, chodzili w skórzanych fartuchach. Ta praca zajmowała cały dzień. Następnie odwołujący się poszedł na rok do wojska, gdzie doznał wypadku – załamania kręgosłupa. Po powrocie z wojska zgłosił się do zakładu, z którego odszedł i pracował w wypożyczalni narzędzi – wydawał suwmiarki, gwintowniki, noże tokarskie, pilniki, narzędzia do obróbki cieplnej, zbódniki - to były takie narzędzia, które brało się w rękę. Potem pracował jako elektryk - monter, zajmował się wózkami akumulatorowymi. Musiał podłączać akumulatory, rozcieńczać kwas z wodą na elektrolit do baterii trakcyjnych do wózków. Naprawa wózków akumulatorowych polegała na wymianie cel do baterii, bateria składała się z 40 cel i trzeba było te cele wymieniać. Stężenie kwasów było duże, zawsze przekraczało normę, a pomieszczenie nie było wentylowane. Następnie przeszedł na wydział energetyczny do akumulatorowi i był monterem baterii akumulatorowych – aż do czasu przeniesienia na stację obsługi samochodów. Na stacji obsługi pojazdów pracował jako elektryk-diagnosta, naprawiał samochody osobowe i ciężarowe, prądnice i robił diagnostykę, cały czas w kanale. Na stacji obsługi był jedynym elektrykiem, stacja zatrudniała też 2-3 mechaników, na początku dwóch diagnostów, potem trzech. Odwołujący się wykonywał i diagnostykę, i naprawę, był diagnostą -elektrykiem. Była to praca przez 8 godzin w kanale. Pracowała z nim osoba, która była diagnostą -mechanikiem. Firma (...) zajmowała się produkcją koparek i naprawą samochodów osobowych. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, zaś świadectwa na pół etatu dotyczyły pracy w niedziele. (rozprawa z dnia 01.08.2014r., adnotacja 00:00:59, k. 41 a.s.)

Zdaniem Sądu w/w zeznania świadków A. I. i M. K. w całości zasługują na wiarę, gdyż są one spójne, logiczne, wzajemnie się potwierdzają, uzupełniają i są zgodne z dokumentacją zawartą w aktach osobowych, emerytalnych i twierdzeniach B. L. (2). Wszyscy pracowali w tym samym zakładzie, A. I. był przełożonym wydziału elektrycznego, widzieli się codziennie, orientują się więc, jakie czynności wykonywał odwołujący się. Z zeznań wynika, że odwołujący się zatrudniony był przez rok w hartowni na stanowisku hartownika, następnie odbywał służbę wojskową, gdzie doznał urazu kręgosłupa, po czym powrócił do tego samego pracodawcy i pracował jako wydawca narządzi w wypożyczalni narzędzi. Następnie przeszedł na wydział energetyczny do akumulatorowi i był monterem baterii akumulatorowych do czasu przeniesienia na stację obsługi samochodów, gdzie pracował jako elektryk-diagnosta - naprawiał samochody osobowe w kanale.

Powyższe zeznania świadków i odwołującego się potwierdzają dane zawarte w świadectwie pracy wystawionym w dniu 27.02.1999r. przez (...) Sp. z o.o. w O., że odwołujący się w okresie od 15.09.1971r. do 31.10.1972r. – był hartownikiem, zaś w okresie od 01.03.1976r. do 04.11.1990r. elektrykiem monterem baterii akumulatorowych.

Sąd uzyskał także akta emerytalne świadka M. K. nr (...). Wynika z nich, że w (...) w okresie 15.09.1971r. – 30.09.1996r. i 01.10.1996r. do 30.04.2001r. zatrudniony był on na stanowisku hartownika, co zostało wskazane w świadectwach pracy (k. 33 i 35 a.e.) oraz w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. (k. 57 a.e.) ZUS uznał w/w okresy jako okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Należy podkreślić, że B. L. (2) przez pierwszy rok zatrudnienia zajmował to samo stanowisko i wykonywał takie same czynności.

Z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wiekuemerytalnego pracownikówzatrudnionychwszczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.1983.8.43) wynika, że prace w hartowniach i wytrawialniach, praca ocynkowaczy, ocynowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem (Wykaz A Dział III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 76) oraz prace w akumulatorowniach: opróżnianie, oczyszczanie i wymiana stężonego kwasu siarkowego i płyt ołowianych (Wykaz A, Dział XIV „Prace różne”, poz. 13) są zaliczane do prac w szczególnych warunkach.

Sąd na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalił, że B. L. (2) wykonywał pracę w szczególnych warunkach od 15.09.1971r. do 31.10.1972r. oraz od 01.03.1976r. do 04.11.1990r. – czyli przez 15 lat, 9 miesięcy i 21 dni.

Należy wskazać, że zgodnie z judykaturą, czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21.11.1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31.12.1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 16.10.2013 r. II UZP 6/13). B. L. (2) odbył służbę wojskową w trakcie zatrudnienie w (...), jednak nie wrócił na poprzednio zajmowane stanowisko hartownika. Z tego powodu czas zasadniczej służby wojskowej nie zalicza się w jego przypadku do okresu pracy wymaganej do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Mając na względzie powyższe Sąd uznał, że B. L. (2) spełnia wszystkie wymagane prawem warunki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach i na podstawie art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury począwszy od 01.01.2014r., o czym orzeczono w punkcie 1 wyroku. Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Stosownie do treści art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – Sąd, orzekając o prawie do emerytury, ma obowiązek stwierdzenia, czy organ emerytalny ponosi lub nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznanie tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie ZUS nie ponosi takiej odpowiedzialności. Dopiero przeprowadzenie szerszego postępowania dowodowego przed Sądem umożliwiło stwierdzenie, że w spornym okresie odwołujący pracował w szczególnych warunkach. Zgromadzony na etapie postępowania przed ZUS materiał dowodowy nie pozwalał jednoznacznie na ustalenie, czy odwołujący spełnił wszelkie wymagane prawem warunki uprawniające do prawa do emerytury. Należy podkreślić, że odwołujący się nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a czynności, jakie wykonywał w spornych okresach pracy, zostały ustalone dopiero w postępowaniu sądowym, za pomocą zeznań świadków. Z uwagi na powyższe Sąd orzekł jak w punkcie 2 wyroku.

W punkcie 3 wyroku orzeczono o kosztach zastępstwa prawnego, udzielonego odwołującemu się przez adwokata J. K. zasądzając od ZUS na rzecz B. L. (2) kwotę 60 zł. Orzeczenie to wydano na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji.